دانش پزشكى امام صادق عليه السلام و طبيب هندي

سلام
اولا منبع گذاشته شده
گذاشتم تا کسی چون شما به خود اجازه دهد حدیث را زیر سوال ببرد !!؟
در صورتی که علم ان را ندارید !
دوما شما مطلق زیر سوال بردید یک نگاه به گفتار خود بیاندازید تا بیشتر متوجه شوید !!
و در ضمن لطف کرده و در مورد تخصصتان بگوید !!؟ و موضوع را هم منحرف نکنید

[=Verdana]با سلام
شما بدون تخصص خواستید در احادیث خدشه وارد کنید که این در تخصص شما نبود بنده گفتار شما را گذاشتم !
مگر شما پزشک هستید ؟
پس شد دو تا هم علم رجال دارید و هم پزشک هستید ؟
پس لطف کنید مدارک خودتان را به مدیریت تحویل دهید تا ما بدانیم با چه کسی سخن میگویم !!
در اولی که مطمئن هستم که علم رجال ندارید چون زود قضاوت کردید کاملا از بیان شما مشخص است !!
و اما درمورد دومی هم دوستان پزشک در این سایت هستند که جواب شما را میدهند
شما چرا قبل از اینکه نظری بدهید درخواست نکردید که دوستان اول این حدیث را برسی کنند اگر منظورتان زیر سوال بردن نبود؟
این دیگه صغرا ،کبرا چیدن ندارد که!!؟

الان لطفا اجازه دهید مطلب علمی پیش رود :Gol:

[=Verdana]بنده از عزیزانی که تخصص در علم رجال دارند حدیث را برسی کنند تا بتوانیم به ادامه مطالب بپردازیم:Sham:
با تشکر

اشاره به حكمت نهفته در مو

بحارالانوار - به نقل از محمد بن سنان ، از مفضل بن عمر، در گفتگو با امام صادق (ع) (در بيان نعمتهايى كه خداوند متعال به انسان بخشيده است ): - امام صادق (ع) فرمود: ((در اين بنگر و تامل كن كه چه حسن تدبيرى در آفرينش ‍ موها و ناخن هاست . از آن رو كه آنها از چيزهايى اند كه بلند مى شوند و زياد مى شوند، به گونه اى كه نياز هست پيوسته از آنها كاسته شود، فاقد حس ‍ آفريده شده اند، تا انسان از كوتاه كردن آنها احساس درد نكند؛ در حالى كه اگر مو و ناخن از چيزهايى بودند كه حس داشتند انسان در كوتاه كردن و چيدن آنها ميان دو ناخوشايند مى ماند، يا اين كه آنها را واگذارد تا بلند شود و بر او سنگينى كنند و يا آن كه با تحمل درد و رنجى كه او را مى آزارد آنها را كوتاه كند.))
مفضل مى گويد: گفتم : چرا اصولا اينها به گونه اى آفريده نشده اند كه زياد و بلند نشوند تا انسان به كوتاه كردن آنها نيازمند نگردد؟
فرمود: ((خداوند را در اين باره بر بنده نعمتهايى است كه آنها را نمى شناسد تا او را بر آنها سپاس گويد. بدان كه دردها و بيماريهاى بدن همراه با درآمدن موها از بستر خود و درآمدن ناخن ها از انگشتان ، از بدن بيرون مى روند. از همين رو انسان به نوره كشيدن ، سرتراشيدن و كوتاه كردن ناخن در هر هفته فرمان يافته تا موها رشد شتابان ترى يابند و با درآمدن آنها دردها و بيمارى ها از تن بيرون بروند. اما هنگامى كه بلند شوند، سرگردان مى مانند و در آمدنشان كاهش مى يابد و بدين سبب ، مايه هاى دردها و بيمارى ها در بدن حبس شوند و دردها و بيمارى هايى را پديد آورند. افزون بر اين ، موها از جاهايى كه به انسان زيان مى رسانند و تباهى و ضرر براى او پيش ‍ مى آورد، باز داشته شده اند. اگر مو در چشم مى روييد، آيا ديده را نابينا نمى كرد؟! اگر در دهان مى روييد، آيا خوردنى ها و نوشيدنى ها را بر انسان ، ناگوار نمى ساخت ؟! اگر در كف دست مى روييد، آيا مانع لمس صحيح توسط انسان و مانع از برخى ديگر كارها نمى شد؟ ! و اگر در شرمگاه زن يا بر آلت مرد مى روييد، آيا لذت آميزش را بر آنها تباه نمى كرد؟ ! پس بنگر كه چگونه به واسطه ى مصلحتى كه بوده ، مو بر اين جاها نروييده است .
ديگر آن كه اين پديده ، ويژه انسان نيست ، بلكه آن را در چارپايان ، درندگان و ديگر جانوران پستاندار نيز مى يابى . مى بينى كه تن آنها به مو شكوهى يافته و جاهاى ياد شده ، عينا به همان علت ، تهى از موست . در آفرينش ، تامل كن كه چگونه از نقطه هاى خطا و زيان دورى مى گزيند و درستى و سودمندى را مى آورد.
منانيه (مانويان ) و طوايف همانندشان ، آنگاه كه كوشيده اند عيبى در كار آفرينش بيابند، بر موهاى عانه و زير بغل ، خُرده گرفته اند و ندانسته اند كه رويش اين موها از رطوبتى است كه بدين مواضع مى ريزد و در نتيجه ، آن سان كه در هر نقطه آبگير علف مى رويد. مگر نمى بينى كه اين مواضع ، از ديگر جاها پوشيده تر و براى پذيرش اين زياده ، آماده تر است ؟
ديگر آن كه اين موى (موى عانه و زيربغل ) از هزينه ها و تكاليف اين بدن است ، بدان واسطه كه در ميان آنها مصلحتى است ؛ زيرا اهتمام انسان به تميز كردن بدن و گرفتن موهايى كه بر آن مى رويد، از چيزهايى است كه غرور انسان را مى شكند، او را از ستم باز مى دارد، و وى را از بخشى از سرمستى و بطالتى كه از بيكارى حاصل مى آيد، مى رهاند.
حفظ گرماى بدن
امام صادق عليه السلام : در تبيين علت روئيدن مو بر روى سر-: مو بر بالاى سر قرار داده شده است تا با بن خود، روغن ها به مغز برساند و با سر خود (سر موها) بخار را از مغز خارج كند و گرما و سرمايى را كه بدان مى رسد، دفع كند.
پيشگيرى از جذام
امام صادق (ع): ((گشادى گريبان و روئيدن مو در بينى مايه ى ايمنى از جذام است )).
سپس فرمود: ((مگر نشنيده اى سخن شاعر را كه مى گويد: ((پيراهن مرا تنها گشاده گريبان و گشاده آستين مى بينى ؟))
بهداشت مو
الكافى - به نقل از ابوالعباس بقباق -: از امام صادق (ع) در اين باره پرسيدم كه اگر مردى موى فراوان داشته باشد، آيا ميان موها فرق باز كند يا آنها را واگذارد؟
فرمود: ((فرق باز كند.))
خضاب كردن با و وَسمِه (كَتَم )
الكافى - به نقل از ابوشيبه ى اسدى -: از امام صادق (ع) درباره خضاب كردن موها پرسيدم .
فرمود: ((حسين و ابوجعفر (باقر) - كه درود خدا بر آنها باد - به حنا و وسمه خضاب مى كردند)).
الكافى - به نقل از حلبى : از امام صادق (ع) درباره خضاب مو پرسيدم . فرمود: ((پيامبر خدا، حسين بن على و ابوجعفر، به وسمه ، خضاب مى كرده اند.))
شانه كردن مو
امام صادق عليه السلام : شانه كردن فراوان ، از بلغم مى كاهد.
مكارم الاخلاق :
امام صادق (ع) فرمود: (( شانه كردن سر، بلغم را از ميان مى برد. شانه زدن ابروها، مايه ى ايمنى از جذام است ، و شانه كردن رُخساره ، دندان ها را استحكام مى بخشد.))
از ايشان ، درباره تراشيدن سر پرسيدند.
فرمود: ((خوب است .))
امام صادق عليه السلام : ((جامه ى پاكيزه ، دشمن را درهم مى شكند، چرب كردن پوست ، سختى را از ميان مى برد و شانه كردن سر، وبا را دور مى كند.))
راوى گويد كه پرسيدم : وبا چيست ؟
فرمود: ((تب . شانه كردن ريش ، دندان ها را استحكام مى بخشد.))
امام صادق عليه السلام : از شانه كردن در حمام بپرهيز، چرا كه وباى مو مى آورد.
كوتاه كردن مو
الكافى - به نقل از اسحاق بن عمار -: امام صادق (ع) به من فرمود: ((موى خود را از ته بزن تا آلودگى اش و جنبندگان و چرك آن ، كم شود، گردنت ستبر گردد و ديده ات جلا يابد.)) و در روايت ديگرى است : ((و تنت راحت شود.))
الكافى - به نقل از ابن سنان : به امام صادق (ع) گفتم : درباره بلند كردن موها چه مى فرمايى ؟
فرمود: ((ياران محمد، موهاى خود را مى زدند))، يعنى كوتاه مى كردند.
تراشيدن موها
الكافى - به نقل از اسحاق بن عمار، از امام صادق (ع)-: به امام صادق (ع) گفتم : فدايت شوم ! گاه موهاى پشت گردنم زياد مى شود و به سختى مرا اندوهگين مى كند. مرا فرمود: ((اى اسحاق ! آيا نمى دانى كه تراشيدن (موهاى ) پشت گردن اندوه را از ميان مى برد؟))
امام صادق عليه السلام : در تفسير آيه ى (واذ ابتلى ابراهيم ربه بكلمات )-: آن گاه كه خداوند او را به رؤ ياى ذبح نياى عرب ، اسماعيل ، آزمود و وى اين آزمون را به درستى پشت سر نهاد و تسليم فرمان خدا شد و آهنگ انجام دادن خواسته ى او كرد، چون خداوند به پاداش صدق و راستى و عمل او برايش چنين مقرر ساخت كه ((من تو را براى مردم ، امام قرار مى دهم .)) آيين حنفى را كه همان پاكى و طهارت است ، بر او فرستاد. اين طهارت ده چيز است : پنج مورد از آن در سر، و پنج مورد ديگر در تن . اما آن پنج مورد كه در سر است ، عبارتند از: گرفتن سبيل ، واگذاردن ريش ، كوتاه كردن موها، مسواك زدن و خلال كردن . آن پنج مورد كه در تن است نيز عبارتند از: تراشيدن موهاى بدن ، ختنه كردن ، كوتاه كردن ناخن ها، غسل جنابت و طهارت گرفتن با آب ، اين ، همان آيين حنيف پاكى است كه ابراهيم آورد و نه نسخ شده است و نه تا روز قيامت ، نسخ خواهد شد. اين معناى كلام خداوند است كه فرمود: ((از آيين حنيف ابراهيم ، پيروى كن .))
كتاب من لا يحضره الفقيه :
امام صادق (ع) موى زير بغل خود را در حمام نوره مى كشيد و مى زدود. مى فرمود: ((از ريشه كندن موهاى زير بغل ، شانه ها را ضعيف مى كند و بينايى را سست و كم قدرت مى سازد.))
الكافى - به نقل از عبدالله بن ابى يعفور: در مدينه بوديم كه ميان من و زُراره ، بر تراشيدن يا كندن موهاى زير بغل ، بحث پيش آمد. من گفتم : تراشيدن آنها بهتر است . زُراره گفت : كندن آنها بهتر است . آنگاه از امام صادق (ع) اجازه ديدار خواستم . در حالى كه در حمام ، موزدايى مى كرد و موهاى زير بغل خود را زدوده بود، به ما اجازه ديدار داد. به زُراره گفتم : تو را بس ‍ است ؟
گفت : نه ، شايد اين كار را به جهتى انجام داده است كه انجام دادنش براى من از آن جهت ، درست نيست . پس امام (ع) پرسيد: ((درباره چه گفتگو مى كنيد؟))
گفتم : زُراره در مورد كندن يا تراشيدن موهاى زير بغل ، با من مخالفت كرده است . من گفته ام كه تراشيدن و زدودن آنها بهتر است و زُراره گفته است كه كندن آنها بهتر است .
فرمود: ((تو به سنت راه يافته اى و زُراره بدان نرسيده است . تراشيدن آنها از كندن شان بهتر است و زدودن (به نوره و همانند آن )، از تراشيدن نيز بهتر)).
سپس به ما فرمود: ((موزدايى كنيد.))
گفتيم : سه روز پيش اين كار را انجام داده ايم .
فرمود: دوباره انجام دهيد، چرا كه موزدايى ، خود نوعى طهارت است .))
امام صادق عليه السلام : قطع كردن و كندن تار موهاى سفيد، اشكال ندارد، اما قطع كردن آنها از كندن شان بهتر است .
گرفتن سبيل
الكافى - به نقل از ابن فضّال ، از راوى كه خود از وى نام برده است -: (نزد امام صادق (ع) ) از كوتاه كردن سبيل سخن به ميان آورديم .
فرمود: ((اين عمل ، نوعى پيشگيرى از بيمارى و عمل به سنت پيامبر(ص) است .))
به كار گرفتن نوره براى زدودن موهاى بدن
امام صادق عليه السلام : پيامبر خدا در هر جمعه ، موى زَهار و زير سرين را نوره مى كشيد.
امام صادق عليه السلام : زدودن موها با تيغ در هر هفت روز، و با نوره در هر پانزده روز پسنديده است .
امام صادق عليه السلام : سنّت در مورد نوره ، آن است كه هر پانزده روز يك بار انجام شود. اگر بيست روز بر تو گذشت و اين كار را انجام ندادى و هيچ چيز هم براى خريد آن نداشتى ، به حساب خداوند قرض كن .
الكافى - به نقل از عبدالرحمن بن ابى عبدالله -: روزى با امام صادق (ع) به حمام رفتم . به من فرمود: ((اى عبدالرحمن ! موزدايى كن .))
گفتم : چند روز پيش موهاى خود را زدوده ام .
فرمود: ((موزدايى كن ، چرا كه اين يك طهارت است )).
امام صادق عليه السلام : يك بار نوره كشيدن در تابستان ، از ده بار در زمستان بهتر است .
سودمند براى درمان كم مويى
امام صادق عليه السلام : سرمه ، مو بر مى روياند، ديده را تيزى مى بخشد و انسان را بر طولانى ساختن سجده يارى مى رساند.
امام صادق عليه السلام : سرمه ى اِثمِد، چشم را جلا مى دهد، مو مى روياند و اشك را مى بَرد.

طب الصادق عليه السلام

دستگاه تناسل و دفع ادرار

اشاره به حكمت نهفته در آن
امام صادق عليه السلام : خطاب به مفضّل بن عمر -: اى مفضّل ! در اين بينديش ‍ كه چگونه آلت هاى آميزش در مرد و زن ، به گونه اى همخوانِ اين كار، قرار داده شده است . براى مرد، آلتى انبساط پذير قرار داده شده است كه دراز مى شود تا نطفه به زهدان برسد چه اين كه كرد، بدان نياز دارد كه آب خويش در ديگرى بيفكند.
براى زن هم ظرفى گود آفريده شده تا هر دو آب را در خود، جاى دهد و فرزند را در درون خود بپذيرد، گنجايش او را داشته باشد و او را حفظ كند تا زمانى كه استحكام يابد. آيا اين ، برخاسته از تدبير خدايى حكيم و پُر مهر نيست ؟
از آنچه برايش شريك مى گيرند، پيراسته و فراتر باد!...
چه كسى گذرگاه پيشاب و مدفوع را خود جمع شونده قرار دهد تا آنها را مهار كند و نگذارد پيوسته در جريان باشند و زندگى انسان را بر او تباه سازند؟ چه اندازه نعمت از اين دست را هر شمارنده اى مى تواند در شمار آورد؟...
اگر آلت تناسلى مرد، هميشه سست و فروهِشته بود، چگونه مى توانست به ژرفاى زهدان برسد تا در آن جا نطفه را خالى كند؟ و اگر نيز هميشه در حالت نعوظ بود، چگونه مرد مى توانست در بستر، از اين پهلو بدان پهلو بچرخد و يا در حالى كه چيزى پيش آمده در جلو او هست ، در ميان مردم راه برود؟ چنين چيزى ، افزون بر زشتى چشم انداز، تحريك شهوت را در زن و مرد، در همه وقت ، در پى مى آورد.
بدين سان خداوند - جل اسمه - تقدير كرد كه بيشتر آن در همه ى اوقات ، به چشم نيايد و از آن ، دشوارى اى بر مردان تحميل نشود؛ بلكه خداوند در آن نيرويى قرار داد كه به گاه نياز، راست شود؛ چرا كه او خود تقدير كرده كه استمرا و ماندگارى نسل ، از رهگذر آن باشد.
كاركردها
عادت ماهانه زنان
امام صادق عليه السلام : زن ، هنگامى كه به پنجاه سالگى برسد، خون نمى بيند، مگر آن زنى كه از قريش باشد.
الكافى - به نقل از عبدالرحمن بن حجاج - : امام صادق (ع) فرمود: ((سه كس اند كه در هر حالتى مى توان با آنها عقد نكاح بست : آن كه هنوز خون نديده است و همانندهايش نيز هنوز خون نمى بينند))
پرسيدم : اندازه سنّى آن چيست ؟
فرمود: ((وقتى كمتر از نه سال بر او گذشته باشد. ( سپس ادامه داد: دوم ) آن كه كسى با او دخول نكرده است و (سوم ) آن كه از حيض نوميد شده و همانندهايش نيز حائض نمى شوند)).
گفتم : حدّ آن چيست ؟
فرمود: ((وقتى پنجاه سال داشته باشد)).
الكافى - به نقل از حفض ين بخترى - : زنى بر امام صادق (ع) وارد شد و از ايشان در اين باره پرسيد كه زنى ، خونش استمرار مى يابد و نمى داند اين خون ، حيض است يا چيزى ديگر.
امام به او فرمود: ((خون حيض ، گرم ، خالص ، سياه رنگ و داراى جهش و حرارت است ؛ اما خون استحاضه ، زرد و سرد است . پس اگر خون ، داراى حرارت و جهش و سياهى بود، زن بايد نماز را واگذارد)).
آن زن پس از شنيدن بيرون رفت ، در حالى كه مى گفت : به خداوند سوگند، اگر يك زن هم مى بود، بر اين نمى افزود.
مايع پروستات
امام صادق عليه السلام : اگر از آلتت چيزى از مَذى و وَدى بيرون آيد و در حال نماز باشى ، نه آن را بشوى و نه وضوى خود را به سبب آن باطل بدان ، هر چند كه (از فراوانى ) به پس تو نيز رسيده باشد؛ چرا كه اين به منزله آب بينى است . هر چيز هم كه پس از وضو از تو بيرون مى آيد، از رگ هاى پشت (غده ها) يا از بواسير است و چيز مهمى نيست . آن را از جامه ات مشوى ، مگر اين كه جامه را آلوده كند.
امام صادق عليه السلام : منى ، مَذْى ، وَدْى و وذى از آلت بيرون مى آيند. منى ، آن چيزى است كه به سببش استخوان ها شُل مى شوند و بدن سست مى گردد و موجب غسل است . مَذى از شهوت بيرون مى آيد و در آن چيزى نيست . وَدى ، آن چيزى است كه پس از پيشاب بيرون مى آيد. وَذى هم آن چيزى است كه به سبب بيمارى ها بيرون مى آيد، چيزى نيست .
نمونه هاى از بيمارى هاى زنان
الف - شاخك و فنج
امام صادق عليه السلام : زن را به واسطه ى چهار چيز پس دهند: به واسطه ى پيسى ، جذام ، ديوانگى و شاخك - كه همان فنج است - البته تا زمانى كه مرد با او همبستر نشده باشد؛ اما اگر با او همبستر شده باشد، نه .
ب - فقدان دوشيزگى
امام صادق عليه السلام : درباره مردى كه به زنش گفته بود: تو دوشيزه به حجله ام نيامده اى -: بر او چيزى نيست ؛ زيرا دوشيزگى بدون آميزش نيز از بين مى رود.
تكيه زدن بر حمام
امام صادق عليه السلام : در حمام (به ديوار) تكيه مزن ؛ چرا كه پيهِ كليه ها را آب مى كند.
برخى از عوامل سلامت دستگاه ادرارى و تناسلى
امام صادق عليه السلام : نوزاد را در روز هفتم ، عقيقه و ختنه كنيد.
امام صادق عليه السلام : سوراخ كردن گوش پسر بچه از سنت است و ختنه كردن او در هفت روزگى هم از سنت است .
پليدى زدايى و شستن
امام صادق عليه السلام : سنت در پليدى زدايى (از مخرج ) بر استفاده از سنگ دست نخورده جريان يافته است و پس از آن هم از آب استفاده مى شود.
خوردن تُرُب
امام صادق عليه السلام : تُرُب بخور، چرا كه در آن سه ويژگى : برگش بادها را دور مى كند، قسمت ميانى اش پيشاب را روان سازد و ريشه اش بلغم را از ميان مى برد.
امام صادق عليه السلام : تُرُب ، ريشه اش بلغم را از ميان مى برد، قسمت ميانى اش ، گوارش مى دهد و برگش ، ادرار را به طور كامل به جريان مى اندازد.
خوردن خربزه
امام صادق عليه السلام : درباره ى ويژگى هاى خربزه - : سنگ را در مثانه ذوب مى كند.
امام صادق عليه السلام : خربزه بخوريد؛ چرا كه در آن ده ويژگى است : پيه زمين است ، نه دردى در آن است و نه فسادى ، خوراك است ، آب است ، ميوه است ، سبزى است ، شست وشودهنده است ؛ خورش است ؛ توان جنسى مى افزايد؛ مثانه را مى شويد؛ و ادرار آور است .
طب الصادق عليه السلام

دستگاه گوارش - اشاره به حكمت نهفته در دستگاه گوارش

امام صادق (ع)- خطاب به طبيب هندى -: كبد، قوسدار است تا معده را سنگينى كند و به تمامى بر روى آن قرار گيرد و آن را بفشُرد و در نتيجه ، بخارى كه در آن هست ، بيرون رود.
امام صادق (ع)- خطاب به مفضّل بن عمر-: اى مفضّل ! در همه ى اندام هاى بدن و در اين حقيقت بينديش كه چگونه هر كدام از آنها براى هدفى سامان يافته اند:... دهان را براى غذا خوردن ، معده را براى هضم كردن ، جگر را براى افشُره ساختن ، گذرها براى برون شدِ پس مانده ها، و روده ها براى انتقال آنها...
چه كسى معده را درشت و سخت قرار داده و آن را بر گوارش غذاهاى ديرْهضم ، توانمند ساخته است ؟ و چه كسى جگر را نازك و نرم قرار داده است تا غذاى ناب و نرم را پذيرا شود و گوارشى كه دقيق تر و حساس تر از كار معده است ، انجام دهد؟
آيا به گمان تو در هيچ كدام از اينها، اهمال و به خود واگذاشتگى پذيرفته است ؟ نه ، هرگز! بلكه اينها همه تدبيرى است از سوى مدبرى حكيم ، توانا و آگاه به چيزها، پيش از اين كه آنها را بيافريند، هيچ چيز او را ناتوان نسازد، و همو لطيف و خبير است ...
خداوند، مخرج انسان را در پوشيده ترين جاى بدن او قرار داده ، نه برآمده شسته از جلو، و نه برجسته از عقب ؛ بلكه نهفته در جايى بسته پوشيده و پنهان از بدن جايى كه در آن دو سر ران به هم مى رسند؛ و سرين ها با گوشتى كه در آن هاست بر آن پرده افكنده و آن را مى پوشاند و چون انسان را به قضاى حاجت نياز افتد و آن سان بنشيند، آن مخرج براى بيرون دادن فضولات آماده مى شود. آفرين بر خدايى كه منت هايش پى در پى رسيده و نعمت هايش از شمار بيرون است !...
در آب دهان و سودى كه در آن است ، تاءمل كن .
آن به گونه اى آفريده شده كه پيوسته در دهان جريان داشته باشد تا حلق و زبان كوچك را تَر بدارد و نگذارد خشك شوند؛ چه اين جاى هاى اگر بدين (گونه ) واگذاشته شوند، نابودى انسان را در بر دارند، افزون بر اين كه اگر در دهان ، رطوبتى نبود كه در غذاها نفوذ كند، انسان نمى توانست هيچ غذايى را مزه كند و گواراتر را بيابد. تجربه ، بر اين حقيقت ، گواهى مى دهد...
بدان كه رطوبت ، مَركب رَهوار غذاست و قدرى از اين تَرى در جايى ديگر از صفرا نيز جريان مى يابد و اين خود تندرستى كامل انسان را ميسّر مى سازد، در حالى كه اگر صفرا خشك شود، انسان نابود مى شود...
بدان كه در بدن انسان ، چهار نيرو وجود دارد: نيروى جذب كننده كه غذا را مى پذيرد و به معده مى رساند؛ نيروى نگه دارنده كه غذا را حبس مى كند تا طبيعت ، اثر خود را در آن بگذارد؛ نيروى گوارش كه غذا را مى پرورد و افشره ى آن را بيرون مى كشد و در بدن مى پراكند؛ و نيروى دفع كننده كه فضولات پس مانده را پس از اين كه نيروى گوارش كننده ، نياز خود را از آنها بر مى گيرد، بيرون مى راند.
در سامان يافتگى اين نيروهاى چهار گانه در بدن ، در عملكرد آنها و به اندازه بودن آنها با نيازى كه بدانها هست و هدفى كه از وجود شان هست و سرانجام ، در تدبير و حكمتى كه در اين همه هست ، بينديش ، اگر آن نيروى جذب كننده نبود، چگونه انسان در جستجوى غذايى كه مايه ى برپايى جسم است . به راه مى افتاد؟ اگر نيروى نگهدارنده نبود، چگونه غذا در درون مى ماند تا معده آن را هضم كند؟ اگر نيروى گوارش نبود، چگونه غذا پخته مى شد تا افشره اى كه خوراك بدن را تاءمين مى كند و رخنه گاه هاى آن را پُر مى كند، از آن بيرون كشيده شود؟ و اگر آن نيروى دفع كننده نبود، چگونه فضولات كه هاضمه بر جاى مى گذارَد، يك به يك ، از بدن رانده و بيرون فرستاده مى شد؟
اكنون مگر نمى بينى كه چگونه خداوند به صُنع دقيق خود و حُسن تقدير خويش ، اين نيروها را به خدمت بدن انسان و انجام دادن آنچه درستى اش ‍ در آن است گمارد؟ در اين باره ، برايت مثالى مى آورم . جسم انسان ، سراى پادشاهى را مى مانَد كه در آن ، خدمتگزاران ، غلامانِ سبك پاى و سرگماشتگانى هستند و كار سراى را بر عهده دارند: يكى ، نيازمنديهاى خدمتگزاران را فراهم مى آورد و در اختيارشان مى نهد، يكى آنچه را آمده است ، تحويل مى گيرد و براى فراورده شدن و آماده شدن به انبار مى سپرد، ديگرى آن را آماده و پرورده مى سازد و مى پراكند؛ و ديگرى ، آلودگى را از خانه مى پالايد و بيرون مى برد.
در اين جا نيز، آفريدگار حكيم و پروردگار جهان و جهانيان ، همان پادشاه است . پيكر انسان ، آن سراى است خدمتگزاران ، اندام هاى بدن اند، و سرگماشتگان نيز همان چهار نيرو هستند.
شايد گمان كنى آنچه درباره ى اين چهار نيرو و عملكرد آنها پس از بيان كلى درباره شان آورده ام ، زيادت و افزونى است ؛ امّا نه آنچه گفتم ، بر سياق آن چيزى است كه در كتاب هاى پزشكان آمده ، و نه سخن ما در اين باره به سان سخن آنان است ؛ چه آنها اين آگاهى را به عنوان چيزهايى كه در فن طبابت و تندرستى بدان نياز است ، يادآور شده اند و ما آنها را به عنوان آنچه در درستى دين و شفاى دل ها از گمراهى بدان نياز مى افتد، يادآور شده ايم همانند آن تدبير و حكمتى كه در كار بدن است و آن را به توصيفى فراگير و حكايتى آشنا، باز گفتم ...
اى مفضّل ! در طلوع و غروب خورشيد، بينديش كه جا به جايى روز و شب را سامان مى دهد...؛ چه اگر غروب نبود، مردم آرام و قرار نداشتند، در حالى كه آنان را به آرامش و راحتى ، نيازى فراوان است تا بدن هايشان بياسايد، حواسشان جمع شود، دستگاه گوارش ، به كار گوارش غذا برانگيخته گردد، و غذا به اندام ها راه بگشايد.
طب الصادق عليه السلام

استخوان ها - اشاره به حكمت نهفته در استخوان ها

امام صادق (ع) - خطاب به طبيب هندى -: تا خوردنِ زانو، به سمت عقب قرار داده شده است ، چرا كه انسان به سمت جلو راه مى رود و حركات او با تعادل همراه است ، امّا اگر اين نبود، انسان در هنگام راه رفتن (بر زمين ) مى افتاد.
در كف پا، گودى اى قرار داده شده است ؛ زيرا هر چيز، چون به تمامى سطح بر زمين قرار گيرد، به اندازه سنگ آسياب سنگين مى شود. اگر بر لبه اش بر روى زمين باشد، يك كودك هم مى تواند آن را (از جاى خويش ) برانَد. اگر هم كه چيزى به روى بر زمين قرار گيرد، جابه جا كردن آن ، حتى بر يك مرد، سنگين مى آيد.
امام صادق عليه السلام : خطاب به مفضّل بن عمر -: اى مفضّل ! بنگر كه چگونه انسان در خلقتش ويژگى هايى يافته است تا بر چارپايان ، برترى و مِهترى داده شود. او به گونه اى آفريده شده است كه راست مى ايستد و راست مى نشيند تا با دستان و اندام ها، روياروى چيزها قرار گيرد و بتواند با آنها در آويزد و كارى انجام دهد. اگر او به سانِ چارپايان ، صورت به سوى زمين داشت ، نمى توانست هيچ يك از كارها را انجام دهد... .
چرا انسان بر ران و سرين خود، اين گوشت را حمل مى كند، جز براى آن كه او را از (درشتى ) زمين نگه دارد تا از نشستن بر آن ، احساس درد نكند، آن سان كه چون انسان نحيف و كم گوشت بنشيند و ميان او و زمين حائلى نباشد كه او را از درشتى زمين ، نگه دارد، احساس درد كند؟...
در ساختار بدن جانوران و سامان يافتن آنان بر وضعى كه دارند، انديشه كن . آنها نه به سانِ سنگ ، سخت آفريده شده اند؛ و اگر چنين بودند، نه خم مى شدند و نه مى توانستند به انجام دادن كارى دست بزنند. همچنين ، آنها بسيار نرم و سست آفريده نشده اند كه نتوانند سنگينى خود را حمل كنند و نه به خويش اتّكا ورزند. آنها از گوشتى نرم آفريده شده اند كه خم مى شود و در درون آن نيز استخوانهايى سخت است و عصب و رگ آن را نگه مى دارد و اينها همه را به يكديگر پيوند مى زند و در كنار هم نگه مى دارد. بر روى همه ى اينها غلافى از پوست قرار گرفته است كه همه ى بدن را در بر مى گيرد.
حكايت بدن ، حكايت اين تنديس هاست كه از چوب ساخته و در آن ها پارچه اى بر اطراف چوب پيچيده و به كمك نخ ، به هم بسته مى شود و آن گاه لايه اى از صَمغ نيز آنها را مى پوشاند. چوب ها به منزله ى استخوان ، پارچه ها به منزله گوشت ، و نخ ‌ها به منزله عصب و رگ و آن لايه نيز به منزله ى پوست است . اگر اين احتمال روا باشد كه جانوران متحرّك ، به خودى خود و بدون آفريدگار، پديد آمده باشند، چنين چيزى درباره اين تنديس هاى بى جان نيز روا خواهد بود؛ امّا اگر اين احتمال درباره تنديس ‍ روا نباشد، سزامندتر آن است كه درباره جانوران نيز روا نيست ...
انسان ها چون توانسته اند صاحب ذهن و زيركى و توان دست يازيدن به حرفه هايى چون : بنا ساختن ، تجارت ، رنگرزى و جز آن باشند، برايشان كفِ دستانى بزرگ و برخوردار از انگشتان درشت ، قرار داده شده است تا بتوانند چيزها را در دست گيرند و لازم ترين آنها همين حرفه هاست .
مناقب آل اءبى طالب - به نقل از سالم ضرير -: مردى مسيحى از امام صادق (ع) درباره تشريح بدن پرسيد.
فرمود: ((خداوند متعال ، انسان را بر دوازده اندام اصلى ، بر 246 استخوان و بر سيصد و شصت رگ آفريد. رگ ها همه بدن را آبيارى مى كنند، استخوان ها اندام ها را نگه مى دارند، گوشت ، استخوان ها را نگه مى دارد و عصب ، گوشت را نگه مى دارد.
در دستان انسان ، 82 استخوان قرار دارد: در هر دست ، 41 استخوان از اين تعداد، 35 استخوان در كف ، دو استخوان در فاصله ى ميان مچ و آرنج ، يكى در بازو و سه تا در شانه ى اوست ؛ و به همين اندازه نيز در دست ديگر.
در پاى او نيز 43 استخوان است . از اين تعداد، سى و پنج استخوان در قسمت پايين تر از مچ ، دو تا در ساق ، سه تا در زانو، يكى در ران ،. دو تا در سرين اوست ؛ و به همين اندازه نيز در پاى ديگر.
در پشت او هم هجده مُهره است ، در هر يك از پهلوهاى او نُه دنده است ، در گردنش هشت (استخوان )، در سر وى نيز 36 استخوان ، در دهانش 28 استخوان و (آن گاه ) 32 استخوان است .
آنچه استخوان ها را استحكام و از پوكى استخوان جلوگيرى مى كند
امام صادق عليه السلام : خوردن (قاووت گندم و جو) با روغن زيتون ، گوشت بر مى روياند، استخوان را استحكام مى بخشد، پوست را نازك مى كند و بر توان جنسى مى افزايد.
طب الائمه (عليهم السلام )- به نقل از بكير بن محمد -: نزد امام صادق (ع) بودم . مردى به او گفت : اى پسر پيامبر خدا! فرزند، زاده مى شود ؛ اما در او كمْ عقلى و سستى است .
پرسيد: ((چه چيزى تو را از (قاووت گندم و جو)، باز داشته است ؟ آن را بخور. همسرت را نيز بدان فرمان ده ؛ چرا كه گوشت مى رويانَد، استخوان را استحكام مى بخشد و سبب مى شود كه جز فرزندانى قوى از شما زاده نگردد)).
امام صادق عليه السلام : خوردن باقلا، استخوان هاى ساق را تراكم درونى مى دهد، توان مغز را افزون مى سازد و خون تازه توليد مى كند.
امام صادق عليه السلام : سنجد، گوشتش گوشت مى روياند، هسته اش استخوان را رشد مى دهد، پوستش پوست را مى پرورد... رگ جذام را به كلى از ميان مى برد. با اين همه ،... ساق پا را نيز قوى مى كند.
امام صادق عليه السلام : به تبدار، سه بار (قاووت گندم و جو) شسته شده ، داده مى شود. اين تب را مى بَرَد، صفرا و بلغم را مى خشكانَد و ساق پاها را تقويت مى كند.
آنچه مفاصل را نرم مى كند
طب الائمه (عليهم السلام )- به نقل از ازرق بن سليمان -: از امام صادق (ع) درباره آلو پرسيدم . فرمود: ((براى تلخه مفيد است و مفاصل را نرم مى كند. البته ، از آن فراوان مخور؛ چرا كه بادهايى را در مفاصل تو در پى مى آورد)).
سودمند برا درد پهلو
قصص الانبياء- به نقل از عبدالله بن سنان - : از امام صادق (ع) پرسيدم : آيا عيسى (ع) به آنچه آدمى زادگان بدان مبتلا مى شوند، مبتلا مى شد؟
فرمود: ((آرى . او در خردسالى به درد بزرگسالان و در بزرگسالى به درد خُردسالان ، گرفتار مى شد و بيمار هم مى شد. چون در دوران خردسالى به درد پهلو - كه از بيمارى بزرگسالان است - مبتلا مى شد، به مادرش ‍ مى گفت : برايم عسل و سياه دانه و روغن زيتون فراهم كن و از آن ، خمير بساز و برايم بياور. مادرش آن را برايش مى آورد، امّا او آن را خوش ‍ نمى دانست . مادرش از او مى پرسيد: چرا آن را خوش ندارى ، در حالى كه خود، آن را طلبيده اى ؟ او در پاسخ مى گفت : بده به من . به دانش نبوت آن را برايت نسخه كردم و به بى تابى كودكان ، آن را خوش نداشتم . او دارو را مى بوييد و پس از آن مى نوشيد)).
امام صادق عليه السلام : پيامبر خدا، به درگاه پروردگار خويش (عز و جل ) از كمردرد ناليد. خداوند به او فرمود كه دانه اى (احتمالا گندم يا نخود) با گوشت بخورد، يعنى هليم .
امام صادق عليه السلام : پيامبر خدا، به درگاه پروردگار خويش (عز و جل ) از كمردرد ناليد. خداوند به او فرمود كه دانه اى با گوشت بخورد، يعنى هليم .

طب الصادق عليه السلام