آیا شکسته بودن نماز مسافر بر خلاف حکم قرآن است؟
تبهای اولیه
لطفا فابل پیوست را مطالعه کرده و نظر خود را بیان کنید.
این فایل را صرفا به دید یک نظر محققانه مطالعه بفرمایید و ربطی به مرجعیت شخص مذکور ندارد.
آیه ای که در قرآن مجید در مورد نماز مسافر آمده آیه 101 سوره نساء است:
وَ إِذا ضَرَبْتُمْ فِي الْأَرْضِ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُناحٌ أَنْ تَقْصُرُوا مِنَ الصَّلاةِ إِنْ خِفْتُمْ أَنْ يَفْتِنَكُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنَّ الْكافِرِينَ كانُوا لَكُمْ عَدُوًّا مُبِين
هنگامى كه در زمين سفر كنيد، بر شما گناهى نيست كه نماز را قصر كنيد. در اينجا سؤالى پيش میآيد و آن اينكه در آيه فوق مسئله نماز قصر، مشروط به ترس از خطر دشمن شده است، در حالى كه در مباحث فقهى مىخوانيم نماز قصر يك حكم عمومى است و تفاوتى در آن ميان سفرهاى خوفناك يا امن و امان نمىباشد، روايات متعددى كه از طرق شيعه و اهل تسنن در زمينه نماز قصر وارد شده است نيز اين عموميت را تاييد میكند.
در پاسخ بايد گفت: ممكن است مقيد ساختن حكم قصر به مسئله" خوف" به خاطر يكى از چند جهت باشد:
الف- اين قيد ناظر به وضع مسلمانان آغاز اسلام است و به اصطلاح قيد غالبى است، يعنى غالبا سفرهاى آنها توام با خوف بوده و همانطور كه در علم اصول گفته شده" قيود غالبى" مفهوم ندارند، چنان كه در آيه و رَبائِبُكُمُ اللَّاتِي فِي حُجُورِكُمْ (دختران همسرانتان كه در دامانتان بزرگ مىشوند بر شما حرامند) «فی حجورکم» قید غالبی است.
ب- بعضى از مفسران معتقدند كه مسئله نماز قصر نخست به هنگام خوف (طبق آيه فوق) تشريع شده است، سپس اين حكم توسعه پيدا كرده و به همه موارد عمومیت یافته است.
ج- ممكن است اين قيد، جنبه تاكيد داشته باشد يعنى نماز قصر براى مسافر همه جا لازم است اما به هنگام خوف از دشمن تاكيد بيشترى دارد.
و در هر حال شك نيست كه با توجه به تفسير آيه در روايات فراوان اسلامى نماز مسافر اختصاصى به حالت ترس ندارد و به همين دليل پيامبر صلی الله علیه و آله نيز در مسافرتهاى خود و حتى در مراسم حج (در سرزمين منى) نماز را شكسته میخواند.
زراره و محمد بن مسلم گويند: به امام باقر (علیه السلام) عرض كرديم: در باره نماز در سفر چه مىگوييد؟ چگونه است و چند ركعت بايد خواند؟ فرمود: خداوند متعال مىفرمايد: «وَ إِذا ضَرَبْتُمْ فِي الْأَرْضِ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُناحٌ أَنْ تَقْصُرُوا مِنَ الصَّلاةِ» از اين رو قصر واجب شده است.
همانطوري كه در حضر بايد نماز را تمام خواند. عرض كرديم: میفرمايد:
«لا جناح عليكم ان تقصروا من الصلاة» (گناهى بر شما نيست كه از نماز كم كنيد) و نگفته است: «افعل» (حتماً كم كنيد) پس چگونه قصر در سفر را مثل تمام در حضر واجب كرده است؟ فرمود: مگر نه در باره صفا و مروه مىفرمايد:
«فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلا جُناحَ عَلَيْهِ أَنْ يَطَّوَّفَ بِهِما»؟ سوره بقره 158 يعنى كسى كه حج كند يا عمره بجا آورد، گناهى بر او نيست كه براى حج و عمره طواف بجاى آورد) و مگر نه طواف واجب است، بدليل اين كه خداوند در قرآن بيان داشته و پيامبر بجاى آورده است؟ همچنين نماز قصر چيزى است كه پيامبر بجاى آورده و خداوند در قرآن بيان فرموده است.
تفسیر نمونه و مجمع البیان