جمع بندی در چه صورتی بررسی صحت احادیث لازم است؟
تبهای اولیه
با سلام و احترام
فرض بفرمایید مقاله ای به دست من رسیده که شامل تعداد زیادی حدیث است. آیا بایستی در مورد صحت تمام این احادیث سوال شود؟ در چه صورت بایستی به سند یک حدیث دقت نمود؟
برای پرسش از صحت احادیث چه منابعی وجود دارد؟ به چه کتابها یا سایتهایی می توان مراجعه نمود؟
با تشکر
با سلام و احترامفرض بفرمایید مقاله ای به دست من رسیده که شامل تعداد زیادی حدیث است. آیا بایستی در مورد صحت تمام این احادیث سوال شود؟ در چه صورت بایستی به سند یک حدیث دقت نمود؟
برای پرسش از صحت احادیث چه منابعی وجود دارد؟ به چه کتابها یا سایتهایی می توان مراجعه نمود؟
با صلوات بر محمد و آل محمد
و سلام و عرض ادب
کاربر گرامی بستگی به نیاز شما دارد، اگر در مباحث فقهی باشد که نیاز به استدلال دارد سند را مورد بررسی قرار می دهند، ولی در مباحث اخلاقی خیلی سند مورد دقت عقلی قرار نمی گیرد.
اما برای بررسی سندی یک روایت شما می توانید به نرم افزار «درایه» مراجعه بفرمایید، زیرا کتب «ثمانیه رجالی شیعه» و کتاب «معجم رجال الحدیث» را دارد. همچنین در قسمتی اسناد را مورد بررسی قرار داده است.
سلام
ممنون از شما
آیا در مورد مساپل اخلاقی بدیهی (مثل پرهیز از دروغ) و مسائل اخلاقی غیر بدیهی باید تفاوت قائل شد؟
در مورد مسائل اعتقادی در چه صورتی بررسی لازم است؟
سلام
ممنون از شماآیا در مورد مساپل اخلاقی بدیهی (مثل پرهیز از دروغ) و مسائل اخلاقی غیر بدیهی باید تفاوت قائل شد؟
در مورد مسائل اعتقادی در چه صورتی بررسی لازم است؟
با صلوات بر محمد و آل محمد
و عرض سلام و ادب
پرسش گر گرامی برای به دست آوردن نظر اسلام در زمینههای مختلف عقایدی، اخلاقی، فقهی، اجتماعی و غیره (بدون فرق بین موضوعات مختلف)، باید توانایی انتساب قطعی آن نظریه را به اسلام داشته باشیم و لازمه مطلب این است که با منابع اسلامی مانند کتابهای حدیثی، برخوردی کاملاً علمی داشته باشیم؛ یعنی در بررسی روایات در تمام زمینههای ذکرشده، بررسی سند و محتوای احادیث امر لازمی است؛ به طوریکه استفاده معارف اسلامی، باید از احادیث مورد قبولی باشد که دارای شرایط مقبولیت بوده و انسان به صدور آنان اطمینان حاصل کند.
علت این امر هم واضح است؛ زیرا برای انتساب یک نظریه به اسلام، باید دلایل کافی و محکمی داشته باشیم و از طرفی در آیات قرآن نیز از پیروی کردن ظن و احتمال و غیر علم نیز نهی شدهایم.« وَ لا تَقْفُ ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ کُلُّ أُولئِکَ کانَ عَنْهُ مَسْؤُلا»
اما در روایات اعتقادی آنچه مشهور شده، این است که در اینگونه روایات به علت مفهوم و محتوای آنان که مسائل اعتقادی است و انسان باید به محتوای آن یقین پیدا کند، ظن و احتمال (اگرچه احتمال قوی) فایدهای ندارد.
البته این نظریه را نیز نمیتوان بهطور کلی پذیرفت؛ زیرا چهبسا مسائل اعتقادی فراوانی داریم که هرگز یقین به آنها یا لازم نیست یا مقدور نمیباشد؛ و هزاران سؤال است که یا به علت آنجهانی بودن آنها، و عدم وجود روایاتی که آن را تبیین کند، امکان یقین به آنها ممکن نیست و یا احادیث و خبرهای واحدی درباره آنها رسیده است که یقینآور نیستند. بنابراین در برخی مسائل اعتقادی که یقین به آنها لازم نیست، میتوانیم قائل به حجیت خبر واحد شویم.
آنچه که میتوان بهعنوان نتیجه از آن یاد کرد، این است که بررسی و اطمینان از صحت سند و محتوای احادیث در تمام ابواب و موضوعات، امری پسندیده و مورد قبول است. بله! در مسائل فقهی، ظنونی مانند خبر واحد حجتند؛ ولی در برخی مسائل اعتقادی که شخص باید به محتوای آن یقین پیدا کند، نمیتوان از احادیثی که یقینآور نیستند، استفاده کرد. همانطور که قطعا در برخی مستحبات و مکروهات نیز نمیتوان به اخبار ضعیف استناد کرد.
سوال:
فرض بفرمایید مقاله ای به دست من رسیده که شامل تعداد زیادی حدیث است. آیا بایستی در مورد صحت تمام این احادیث سوال شود؟ در چه صورت بایستی به سند یک حدیث دقت نمود؟
برای پرسش از صحت احادیث چه منابعی وجود دارد؟ به چه کتابها یا سایتهایی می توان مراجعه نمود؟
آیا در مورد مسایل اخلاقی بدیهی (مثل پرهیز از دروغ) و مسائل اخلاقی غیر بدیهی باید تفاوت قائل شد؟
در مورد مسائل اعتقادی در چه صورتی بررسی لازم است؟
پاسخ:
پرسشگر گرامی در مورد سؤال شما باید عرض شود که بستگی به نیاز شما دارد، اگر در مباحث فقهی باشد که نیاز به استدلال دارد سند را مورد بررسی قرار میدهند، ولی در مباحث اخلاقی خیلی سند مورد دقت عقلی قرار نمیگیرد.
اما برای بررسی سندی یک روایت شما میتوانید به نرم افزار «درایه» مراجعه بفرمایید، زیرا کتب «ثمانیه رجالی شیعه» و کتاب «معجم رجال الحدیث» را دارد. همچنین در قسمتی اسناد روایت را مورد بررسی قرار داده است.
و در پاسخ به سؤال بعدی شما باید گفت: برای به دست آوردن نظر اسلام در زمینههای مختلف عقایدی، اخلاقی، فقهی، اجتماعی و غیره (بدون فرق بین موضوعات مختلف)، باید توانایی انتساب قطعی آن نظریه را به اسلام داشته باشیم و لازمه مطلب این است که با منابع اسلامی مانند کتابهای حدیثی، برخوردی کاملاً علمی داشته باشیم؛ یعنی در بررسی روایات در تمام زمینههای ذکرشده، بررسی سند و محتوای احادیث امر لازمی است؛ به طوریکه استفاده معارف اسلامی، باید از احادیث مورد قبولی باشد که دارای شرایط مقبولیت بوده و انسان به صدور آنان اطمینان حاصل کند.
علت این امر هم واضح است؛ زیرا برای انتساب یک نظریه به اسلام، باید دلایل کافی و محکمی داشته باشیم و از طرفی در آیات قرآن نیز از پیروی کردن ظن و احتمال و غیر علم نیز نهی شدهایم.« وَ لا تَقْفُ ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ کُلُّ أُولئِکَ کانَ عَنْهُ مَسْؤُلا»(1)
"و چیزی را که بدان علم نداری دنبال مکن ، زیرا گوش و چشم و قلب ، همه مورد پرسش واقع خواهند شد."
اما در روایات اعتقادی آنچه مشهور شده، این است که در اینگونه روایات به علت مفهوم و محتوای آنان که مسائل اعتقادی است و انسان باید به محتوای آن یقین پیدا کند، ظن و احتمال (اگرچه احتمال قوی) فایدهای ندارد.
البته این نظریه را نیز نمیتوان بهطور کلی پذیرفت؛
زیرا چهبسا مسائل اعتقادی فراوانی داریم که هرگز یقین به آنها یا لازم نیست یا مقدور نمیباشد؛ و هزاران سؤال است که یا به علت آنجهانی بودن آنها، و عدم وجود روایاتی که آن را تبیین کند، امکان یقین به آنها ممکن نیست و یا احادیث و خبرهای واحدی درباره آنها رسیده است که یقینآور نیستند. بنابراین در برخی مسائل اعتقادی که یقین به آنها لازم نیست، میتوانیم قائل به حجیت خبر واحد شویم.
آنچه که میتوان بهعنوان نتیجه از آن یاد کرد، این است که بررسی و اطمینان از صحت سند و محتوای احادیث در تمام ابواب و موضوعات، امری پسندیده و مورد قبول است. بله! در مسائل فقهی، ظنونی مانند خبر واحد حجتند؛ ولی در برخی مسائل اعتقادی که شخص باید به محتوای آن یقین پیدا کند، نمیتوان از احادیثی که یقینآور نیستند، استفاده کرد. همانطور که قطعا در برخی مستحبات و مکروهات نیز نمیتوان به اخبار ضعیف استناد کرد.
منبع:
1.آیه 36 سوره اسراء