عالمی که پادشاه مغول را شیعه کرد چه کسی بود؟
تبهای اولیه
align: center | |
---|---|
[TD="align: left"][/TD] | |
[TD="class: news_pretitle"][/TD] | |
[TD="class: news_title"]عالمی که پادشاه مغول را شیعه کرد چه کسی بود؟[/TD] | |
[TD="align: center"][/TD] | |
[/TD] | |
[TD="class: news_body"]اندیشه ها: | |
علامه حلی، فقیه بزرگ شیعه، در زمان حکومت مغول ها به ایران آمد و با سخنانش توانست مذهب اولجایتو پادشاه مغول را تغییر دهد. | |
به گزارش تعامل، بیست و یکممین روز ماه محرم با به وفات عالم بزرگ شیعه، علامه حلی مصادف است. به همین مناسبت زندگی و گفته هایی درباره این عالم بزرگ را مرور می کنیم. | |
حسن بن یوسف مطهر حلى، معروف به «علامه حلى»، فقیه، محدث، مفسر، متکلم، ادیب و حکیم بزرگ اسلام و شیعه در روز 29 ماه مبارک رمضان سال 648 هجرى در شهر «حله» به دنیا آمد. شهری که بزرگانی مانند ابن ادریس، سید بن طاووس، محقق حلی، ابن فهد حلی از آنجا برخاستهاند. | |
امیرالمومنین علی(ع)زمانی که با اصحاب از مکانی عبور می کردند پیشبینی به وجود آمدن شهر حله و بزرگان آن را کرده و فرموده بود: « در اینجا شهرى به وجود مىآید که آن را «حله سیفیه» گویند و مردى از تیره بنى اسد آن را بنا خواهد کرد و از این شهر، مردان پاک سرشت و مطهر پدید مىآیند که در پیشگاه خداوند «مقرب» و «مستجاب الدعوة» مىشوند.» علامه حلی هنوز به بلوغ و سن تکلیف نرسیده بود که از تحصیل علومی که برای اجتهاد لازم بود فراغت یافت و به مقام اجتهاد رسید. علامه حلی، فقه تسنن را نیز نزد علماى تسنن تحصیل کرد. علامه یکى از اعجوبههاى روزگار بود. در فقه، اصول، کلام و عقاید، منطق، فلسفه، رجال و ... کتابهای بسیار مفید و ماندگار نوشته است. حدود صد کتاب از آثار خطى یا چاپى او شناخته شده و خیلیها شناخته نشده است. او در معقول و منقول، محضر اساتید بزرگواری را درک کرده است که از اساتید او می توان از خواجه نصیر الدین طوسی، کاتبی قزوینی، محقق حلی و سید احمد بن طاوس و برادرش سیدعلی بن طاوس نام برد. علامه دارای حوزه وسیع و پربرکتی بوده است و شاگردان متعددی از مکتب فقه و اصول او فارغ التحصیل شده اند. خواجه نصیر الدین طوسی را که خود استاد معقول و ریاضیات علامع حلی بوده، از جمله شاگردان فقهی او به شمار آورده اند، که این نوع مبادله و تفاهم فرهنگی در جمع دانشمندان ما بی سابقه نبوده است. علامه حلی در 27 محرم 726 هجری قمری دار فانی را وداع گفت و پیکر پاکش در جوار بارگاه مولای متقیان علی(ع) در حرم مطهر به خاک سپرده شد. از ایوان طلای امیر المومنین(ع) دری به رواق علوی گشوده است. پس از ورود به سمت راست، حجره ای کوچک دارای پنجره فولادی، مخصوص قبر شریف علامه حلی است. زائران بارگان علوی در مقابل این حجره توقفی کرده، مرقد علامه را زیارت می کنند و از روح بلندش مدد می جویند. | |
اولین کسی که آیت الله نام گرفت
علامه حلی، اولین عالمی است که لقب «آیت الله» به او داده شد. پس از رحلت محقق حلى، زعامت و مرجعیت شیعیان به علامه حلى منتقل شد و این بار امانت الهى بر دوش او گذاشته شد، در حالی که تنها 28 سال داشت. بدین سبب به لقب «آیت الله» مشهور شد که در آن روزگار تنها او به این لقب خوانده مىشد و هر کس آیت الله مىگفت منظورش علامه حلى بود.
همچنین در کتب فنی و تخصصی وقتی کلمه «علامه» را میگویند مراد فقها و بزرگان، علامه حلی است. از این رو در میان علمای شیعه، تنها علامه حلی است که به طور مطلق و بدون ذکر نام، «علامه» خطاب میشود.
پادشاه مغول تحت تاثیر علامه شیعه شد
در زمان حضور علامه حلی در «حله» کشور ایران در آتش بیداد دودمان چنگیزخان مغول مىسوخت. وی هنگام حمله مغولان به بغداد و سقوط عباسیان، حدود ده سال داشت. دوران زعامت و مرجعیت وی مصادف با پادشاهی اولجایتو، یکی از سرداران مغول و پادشاه هشتم از هلاکوئیان در ایران بود.
اولجایتو، وقتی از مقام و منزلت علمی علامه در حله آگاه شد، او را به سلطانیه زنجان، مرکز حکومت خود دعوت کرد. اولجایتو که از بت پرستی به اسلام گرویده و نام محمد خدابنده بر خود نهاده بود و به سبب نفوذ علمای اهل سنت در دربار، از مذهب حنفی و سپس از شافعی پیروی میکرد، ولی این بار با حضور علامه حلی در سلطانیه، به شدت تحت تأثیر شخصیت علمی و عظمت اخلاقی او قرار گرفت. به خصوص وقتی سردار مغول جلسات علمی با حضور علامه و جمعی از علمای اهل سنت از جمله خواجه نظام الدین عبدالملک مراغهای ترتیب داد و آن جا با غلبه علمی علامه بر آنها، فضایل، مناقب و حقانیت اهل بیت (ع) بیش از پیش بر سلطان مبرهن شد، آن گاه به مذهب تشیع روی آورد و شیعه دوازده امامی شد.
[="]تشیع توسط او در دوران حکومت مغول ها گسترش یافت
[="]با توجه به این که اغلب سرداران مغول، به وحشی گری و خون آشامی شهرت داشتند، به نظر میرسد مسلمان و شیعه شدن خود آنها و همینطور انگیزه و دلایل این گرایش هرگز برای علامه حلی مهم نبود؛ ولی بنابر این اصل که "الناس علی دین ملوکهم؛ مردم اغلب پیرو پادشاهان و حاکمان خویش هستند"، به هر حال گرایش اولجایتو به اسلام و تشیع به عنوان "پادشاه ایران و سردار فاتح مغول" در آن اوضاع و شرایط تاریخی، بسیار سرنوشت ساز بود و برای علامه ارزش و اهمیت والایی داشت. در واقع با این رخداد مهم تاریخی، شالوده مذهب تشیع به دست پرتوان فقیه بزرگ علامه حلی در کشور پهناور ایران برای همیشه پایهگذاری شد.
[="] سپس با درایت و مدیریت علامه و به دستور سلطان محمد خدابنده در سرتاسر ایران، خطبهها به نام علی و حسنین (علیهم السلام) خوانده شد و سر در مساجد، مدارس و اماکن مذهبی و مشاهد مشرفه به اسامی ائمه اطهار مزین گردید. مکتب، فرهنگ و محبت اهل بیت در میان لشکریان و سرداران مغول رواج یافت و سکههایی که قبلا به نام خلفا رایج بود، جمع آوری و به جای آن سکه به نام امام علی (ع) و اهل بیت ضرب شد. بدین ترتیب مذهب تشیع اگرچه از زمان حکومت شیعی آل بویه در بخشی از مناطق ایران ریشه دوانده بود، ولی در دوران حاکمیت مغولان، به همت فقهای بزرگی چون علامه حلی روند رشد و شکوفایی آن شتاب گرفت و در بیشتر مناطق این سرزمین گسترش یافت
[="]پر کردن چاه برای جلوگیری از منفعت طلبی در فتوا
[="]شهید مطهری نقل میکند: «معروف است که علامه حلّى براى اولین بار در تاریخ فقه شیعه معتقد شد که این که مىگویند [اگر نجاستى در چاه بیفتد] چاه نجس مىشود، اگر مرغى بیفتد چند دلو آب باید کشید، اگر الاغى بیفتد چقدر و اگر انسانى در آن بمیرد چقدر کشیدن این آبها مستحب است، واجب نیست و حال آنکه تا عصر او تمام فقهاى شیعه اتفاق داشتند که اینها واجب است.
[="] [="]قضیه این بود که در خانه خودش این ابتلا پیدا شد. یک نجاستى در چاه افتاده بود و خواست نظر بدهد. آمد از نو مستقل روى این مساله فکر کند. کتاب ها و مدارک را جلوى خودش گذاشت که درباره این مسأله قضاوت کند، فتواى واقعى خودش را به دست بیاورد که واقعا این کار واجب است یا واجب نیست. مطالعه کرد، یک دفعه دید آن گوشه دلش تمایل به این است که فتوایش این باشد که واجب نیست چون الان منفعتش ایجاب مىکند که واجب نباشد. ترسید که این منفعتطلبى، فکرش را بدزدد و بعد فتوایى بدهد که این فتوا زبان فقه و فکر و استدلال و زبان یک فکر بىطرف نباشد، زبان یک فکر طرفدار باشد. مىگویند دستور داد چاه را پر کردند. خودش را از این منفعت طلبى آزاد کرد، بعد نشست فکر کردن، دید الان هم عقیدهاش همین است، آن وقت فتوا داد
[=arial]به الله قسم که شرع محمد و آل محمد صلوات الله علیهم جز تسلیم به روایات ایشان و عدم افتاء به رای نیست