جمع بندی معرفی منبع در زمینه مقاتل "وقایع کربلا"
تبهای اولیه
سلام وقت بخیر
اینجانب از سری کتب مقاتل, معروفترین آنها "لهوف" را مطالعه نمودهام. لکن این کتاب بسیار مختصر است و در مورد وقایع به تفصیل توضیح نداده است.
در صورت امکارن یک یا چند منبع موثق در این زمینه, که به شرح وقایع قبل, همزمان و بعد از کربلا (عاشورا) پرداخته اند معرفی فرمائید.
یک سوال دیگر: شهادت حضرت علی اصغر (ع) در چه روزی واقع شده است؟ چرا در لهوف هیچگونه اشاره ای به شهادت حضرت علی اصغر (ع) نشده است؟
با تشکر فراوان
در صورت امکارن یک یا چند منبع موثق در این زمینه, که به شرح وقایع قبل, همزمان و بعد از کربلا (عاشورا) پرداخته اند معرفی فرمائید.اینجانب از سری کتب مقاتل, معروفترین آنها "لهوف" را مطالعه نمودهام. لکن این کتاب بسیار مختصر است و در مورد وقایع به تفصیل توضیح نداده است.
با عرض سلام و ادب
از معروفترین این کتابها م یتوان به این موارد اشاره کرد:
- منتهی الامال،شیخ عباس قمی
- نفس المهموم،شیخ عباس قمی
- "الارشاد"، تألیف شیخ مفید، این كتاب به بررسی زندگی چهارده معصوم(ع) اختصاص دارد، و از جمله منابع اولیه شیعه در تاریخ است.
این كتاب به فارسی ترجمه و توسط انتشارات دارالكتب الاسلامیه چاپ و منتشر شده است.
- "مقتل ابی مخنف"، ترجمه جواد سلیمانی، قم: موسسه امام خمینی(ره). این كتاب اولین نگاشته در باره حادثه عاشورا است، كه به دست ما رسیده است.
- جلد دهم بحارالانوار، علامه مجلسي، ر شرح احوال امام سوم حضرت ابا عبدالله الحسين عليهالسلام است. اين جلد به «عاشر بحار» معروف است.
- پرتوى از عظمت امام حسين آيت اللّه صافى
- بررسى تاريخ عاشورا دكتر آيتى
- الخصائص الحسينيه، آيتالله "حاج شيخ جعفر شوشتري"
- مقتل مقرم،، سيد "عبدالرزاق موسوي مقرم"
شهادت حضرت علی اصغر (ع) در چه روزی واقع شده است؟ چرا در لهوف هیچگونه اشاره ای به شهادت حضرت علی اصغر (ع) نشده است؟
با عرض سلام و ادب
همه شهدای کربلا از جمله علی اصغر، در روز عاشورا به شهادت رسیده اند.
از آنجایی که نام اصلی علی اصغر عبدالله بوده است و به عبدالله رضیع نیز شهرت دارد،سید بن طاووس ماجرای شهادت طفل شش ماهه امام حسین(ع) را اینگونه بیان کرده است:
امام حسین علیه السلام در روز عاشورا می آید بر در خیمه می ایستد خطاب می کند به خواهر بزرگوارش: «یا اُختاه! ایتینی بِوَلَدِیَ الرَضیع حَتی اُوَدِعَهُ؛ طفل شیرخوار مرا بیاور برای اینکه می خواهم با او هم وداع و خداحافظی بکنم»
طفل را روی دست گرفت و خواست او را ببوسد که ناگاه حرمله (لعنة الله علیه) او را هدف تیر قرار داد، آن تیر در حلق کودک جا گرفت و از دنیا رفت.
حسین علیه السلام فرمود: این طفل را بگیر. و دست خود را زیر خونِ گلوی او می گرفت و چون دستش از خون لبریز می شد به سوی آسمان می پاشید و می فرمود: این مصیبت ها بر من سهل است، زیرا در راه خداست و خدای من می بیند.(لهوف با ترجمه ص 117).
از آنجایی که نام اصلی علی اصغر عبدالله بوده است و به عبدالله رضیع نیز شهرت دارد،سید بن طاووس ماجرای شهادت طفل شش ماهه امام حسین(ع) را اینگونه بیان کرده است:
سلام
بنده هم دفعه اولي که کربلا رفتم دنبال مقام شهادت حضرت علي اصغر عليه السلام مي گشتم.هرچي سعي مي کردم با تقليد عربي فصيح:Gig: ازشون بپرسم که کجاست نمي فهميدن.مي گفتن علي اصغر نداريم!!!
تا يکيشون فهميد و گفت نکنه منظورت عبدالله رضيع هست.
اونجا بود که متوجه شدم عربها ايشون رو به عبدالله رضيع مي سناسن.
ممنون
يا علي:Gol:
جناب استاد مقداد
عرض سلام و احترام
از لطفی که فرمودید متشکرم. امیدوارم اکثر کتب مذکور در دسترس و امکان خرید آنها فراهم باشند. کدامیک را از نظر نگارش و سهولت درک مطلب و در دسترس بودن توصیه میفرمائید؟
آیا مرجعی جهت دسترسی سریع (سایت برای دانلود) یا فروشگاهی معروف وجود دارد؟
بهر حال مجددا تشکر میکنم. در اسرع وقت تهیه و مطالعه خواهم نمود
ضمنا در مورد توضیح کاملتان در خصوص حضرت علی اصغر نیز متشکرم, احتمالا اینجانب متوجه نکته فوق الذکر نشده ام. حتما صفحه مذکور را مجددا خواهم دید.
موفق و موید باشید
سلام
بنده هم دفعه اولي که کربلا رفتم دنبال مقام شهادت حضرت علي اصغر عليه السلام مي گشتم.هرچي سعي مي کردم با تقليد عربي فصيح:Gig: ازشون بپرسم که کجاست نمي فهميدن.مي گفتن علي اصغر نداريم!!!
تا يکيشون فهميد و گفت نکنه منظورت عبدالله رضيع هست.
اونجا بود که متوجه شدم عربها ايشون رو به عبدالله رضيع مي سناسن.
ممنون
يا علي:Gol:
سلام جناب گل لیلا
اتفاقا برای منهم جالب بود که مقام شهادت و مقبره/ضریح؟! ایشان را در کربلا شناسائی کنم که متاسفانه موفق نشدم. ممکن است بفرمائید در کجاست؟
متشکرم
با سلامکتاب محرق القلوب آیت الله نراقی (ره)
سلام
لطفا نام انتشارات را بفرمائید. اگر ممکن نیست بطریق دیگری خود جستجو خواهم نمود.
متشکرم
دوستان محترم
یک سوال مهم دیگر برای اینجانب مطرح است و آن هم در مورد تربت و خواص شفابخشی آن است.
طی سفری که اینجانب در کربلای معلی حضور داشتم و پیش از آن در اینترنت خیلی تحقیق و تفحص کردم تا در مورد نحوه دسترسی به تربت مطهر سیدالشهدا (ع) راهی بیایم. لکن کمتر کسی در این مورد توضیح روشنی میداد.
نهایتا روحانی کاروان ما گفتند که امروزه عملا دسترسی به تربت مطهر کار سختی است چرا که حتما باید از محدوده خاصی نزدیک حرم برداشته شود که دیگر امکان آن وجود ندارد و ایشان در نهایت یک مهر به اعضا کاروان هدیه دادند که معتقد بودند درجه خلوص بیشتری نسبت به مهرهایی که در بازارهای شهر کربلا وجود دارد, دارد. بعبارت بهتر مهرها و تسبیح هایی که در بازار شهر کربلا ارائه میشود هیچ یک تربت واقعی نیستند بلکه از اطراف و اکناف جمع آوری میشوند.
لطفا راهنمائی فرمائید.
با تشکر فراوان
سلاملطفا نام انتشارات را بفرمائید. اگر ممکن نیست بطریق دیگری خود جستجو خواهم نمود.
متشکرم
سلام
محرق القلوب ( غم های جانسوز ) در تاریخ و مصیبت های اهل بیت علیه السلام
ملا محمد مهدی نراقی ره
به اهتمام : علی نظری منفرد
انتشارات سُرور
پیشنهاد میکنم حتما تهیه کنید
التماس دعا
سلام و وقت بخیر
جناب alone boy محترم, متشکرم.
جناب استاد مقداد محترم
من مجددا کتاب لهوف را بررسی نمودم, دقیقا صفحه 117 که فرمودید چنین مطلبی نبود. حتی صفحات 127, 137, 147 و .... 177 و ... را کنترل کردم که شاید اشتباهی کرده باشم.
متاسفانه در کتاب من چنین مطلبی نیست! دفعه قبل نیز این مطلب را ندیده بودم ولی محض احتیاط نگفتم که نیست, دوباره کنترل نمودم.
آیا ممکن است کتاب های من و جنابعالی متفاوت باشد؟ آیا دو مترجم این کتاب را ترجمه کردهاند؟
با تشکر
جناب alone boy محترم, متشکرم. جناب استاد مقداد محترم با تشکرسلام و وقت بخیر
من مجددا کتاب لهوف را بررسی نمودم, دقیقا صفحه 117 که فرمودید چنین مطلبی نبود. حتی صفحات 127, 137, 147 و .... 177 و ... را کنترل کردم که شاید اشتباهی کرده باشم.
متاسفانه در کتاب من چنین مطلبی نیست! دفعه قبل نیز این مطلب را ندیده بودم ولی محض احتیاط نگفتم که نیست, دوباره کنترل نمودم.
آیا ممکن است کتاب های من و جنابعالی متفاوت باشد؟ آیا دو مترجم این کتاب را ترجمه کردهاند؟
با عرض سلام و ادب
در لهوف اینگونه آمده است:
فَتَقَدَّمَ (حسین بن علی) إِلَى الْخَيْمَةِ وَ قَالَ لِزَيْنَبَ نَاوِلِينِي وَلَدِيَ الصَّغِيرَ حَتَّى أُوَدِّعَهُ فَأَخَذَهُ وَ أَوْمَأَ إِلَيْهِ لِيُقَبِّلَهُ فَرَمَاهُ حَرْمَلَةُ بْنُ الْكَاهِلِ الْأَسَدِيُّ لَعَنَهُ اللَّهُ تَعَالَى بِسَهْمٍ فَوَقَعَ فِي نَحْرِهِ فَذَبَحَهُ فَقَالَ لِزَيْنَبَ خُذِيهِ ثُمَّ تَلَقَّى الدَّمَ بِكَفَّيْهِ فَلَمَّا امْتَلَأَتَا رَمَى بِالدَّمِ نَحْوَ السَّمَاءِ ثُمَّ قَالَ هَوَّنَ عَلَيَّ مَا نَزَلَ بِي أَنَّهُ بِعَيْنِ اللَّهِ.
قَالَ الْبَاقِرُ (ع) فَلَمْ يَسْقُطْ مِنْ ذَلِكَ الدَّمِ قَطْرَةٌ إِلَى الْأَرْضِ.( اللهوف، ابن طاوس ،ص:117 ).
در این عبارت نام این کودک ذکر نشده است ولی با توجه به دیگر منابع مشخص می شود که این کودک عبدالله رضیع ات که به علی اصغر مشهور است.
با عرض سلام و ادب
در لهوف اینگونه آمده است:
فَتَقَدَّمَ (حسین بن علی) إِلَى الْخَيْمَةِ وَ قَالَ لِزَيْنَبَ نَاوِلِينِي وَلَدِيَ الصَّغِيرَ حَتَّى أُوَدِّعَهُ فَأَخَذَهُ وَ أَوْمَأَ إِلَيْهِ لِيُقَبِّلَهُ فَرَمَاهُ حَرْمَلَةُ بْنُ الْكَاهِلِ الْأَسَدِيُّ لَعَنَهُ اللَّهُ تَعَالَى بِسَهْمٍ فَوَقَعَ فِي نَحْرِهِ فَذَبَحَهُ فَقَالَ لِزَيْنَبَ خُذِيهِ ثُمَّ تَلَقَّى الدَّمَ بِكَفَّيْهِ فَلَمَّا امْتَلَأَتَا رَمَى بِالدَّمِ نَحْوَ السَّمَاءِ ثُمَّ قَالَ هَوَّنَ عَلَيَّ مَا نَزَلَ بِي أَنَّهُ بِعَيْنِ اللَّهِ.
قَالَ الْبَاقِرُ (ع) فَلَمْ يَسْقُطْ مِنْ ذَلِكَ الدَّمِ قَطْرَةٌ إِلَى الْأَرْضِ.( اللهوف، ابن طاوس ،ص:117 ).در این عبارت نام این کودک ذکر نشده است ولی با توجه به دیگر منابع مشخص می شود که این کودک عبدالله رضیع ات که به علی اصغر مشهور است.
رود و سلام بر استاد مقداد محترم
بابت وقت مضاعفی که صرف پاسخگوی به سوال اینجانب فرموید متشکرم.
همانطور که عرض کردم گویا کتاب اینجانب (ترجمه عباس عزیزی) با کتاب جنابعالی متفاوت است چراکه در کتاب اینجانب مطالبی که فرمودید وجود ندارد! شاید اگر تقدم و تاخر عنوانی مطالب را میفرمودید میشد مشخص کرد که در کجای کتاب است! و اینکه اصلا در نسخه موجود نزد اینجانب (شاید بعلت اشتباه صحافی یا چاپی) چنین مطلبی درج نشده است!
در جستجوی تهیه کتبی که معرفی فرمودید بودم که اتفاقا کتاب مقتل دربندی به دستم رسید هنور آنرا مطالعه نکردهام ولی بنظر میرسد کتاب مناسبی باشد. آیا نظر مساعدی در مورد این کتاب دارید؟
مجددا از لطف جنابعالی بسیار سپاسگزارم.
در پناه حق
کتاب مقتل دربندی به دستم رسید هنور آنرا مطالعه نکردهام ولی بنظر میرسد کتاب مناسبی باشد. آیا نظر مساعدی در مورد این کتاب دارید؟
با عرض سلام و ادب
نام اصلی کتاب مورد نظر شما عبارت است از اكسيرالعبادات في اسرارالشهادات مشهور به «اسرارالشهادة»،نوشته ملاآقا دربندی معروف به فاضل دربندی.
هر چند نویسنده کتاب شخصیتی وارسته و بزرگوار و از علمای بنام عصر خود بودند،ولی این کتاب با توجه به سخن خود نویسنده دربارة چگونگي بهرهگيري وي در نگارش اثرش از كتابي كه متعلّق به يكي از روضهخوانان معاصر خود به نام سيّدجعفر بوده، در واقع بيانگر اساس سست و بيپاية او در نقل گزارشهاي مربوط به تاريخ عاشورا است.اين اثر به سبب داشتن اخبار و گزارشهاي سست و بياساس، از همان آغاز موردِ نقد و خردهگيري معاصران نويسنده و انديشمندان بعدي قرار گرفته است، چنان كه حديثشناسان و انديشمنداني همانند محدّث نوري[1]، تنكابني[2]، شيخ آقا بزرگ تهراني[3]، سيّدمحسن امين[4] و استاد مطهّري[5] بر اين كتاب، ايرادهاي بسياري گرفتهاند.
صرف نظر از اساس نادرست و غيرعلمي نويسنده، از كتابي به اين گستردگي، با توجّه به سرعت در تأليف آن، كه گفته شده در هيجده ماه نوشته شده است و با توجّه به امكانات اندك آن روزگار در شناسايي منابع معتبر ـ تا چه رسد به گزينش و استفاده از آنها،ـ نميتوان انتظار دقّت و موشكافي علمي در گزينش صحيح و ارائة گزارشهاي معتبر در نقل حادثة عاشورا داشت.
برخي از نمونهها
چنانكه اشاره شد اين اثر گزارشهاي نادرست، موهِن، عجيب و افسانهاي زيادي دارد، چندان كه گزارش فهرستوار آنها، خود چند صفحه را در بر ميگيرد و از حوصلة اين نوشتار خارج است، از اينرو، تنها به چند مورد ذيل اكتفا ميشود:
1. گزارش غيرقابل پذيرش كيفيّت خروج امام حسين به همراه خاندانش از مدينه با موكب مجلَّل و با شوكت با چهل محمل حرير و ديباج همانند حاكمان و پادشاهان![6]
2. گزارش افسانهاي و خيالي آمار لشكر عمرسعد بالغ بر يك ميليون و ششصد هزار نفر[7] و در جاي ديگر، چهارصد و شصت هزار نفر و كشته شدن 330 هزار از آنان به دست امام حسين و 25 هزار نفر به دست حضرت عبّاس (به جز مجروحان) و 25 هزار نفر به دست ديگر بنيهاشم و جان سالم بدر بردن تنها 80 هزار نفر از آنان![8] وي در جاي ديگر، تعداد كشتههاي دشمن را به دست امام حسين، به چهارصد هزار نفر و تعداد سپاه را به پانصد هزار نفر رسانده است![9]
3. هفتاد[10] يا هفتاد و دو ساعت بودن روز عاشورا ![11]
4. نام بردن از افرادي به عنوان ياران امام حسين و يا افراد سپاه عمرسعد كه در هيچ منبع معتبري نام آنان يافت نميشود، از جمله، عبدالله بنشَقِيق[12]، اسحاق بنمالك اشتر[13]، كثير بنيحيي انصاري[14]، مارد بنصُدَيْف تَغْلِبي،[15] غلامي به نام «مبارك»،[16] مسعود هاشمي[17] و ... !
قابل توجّه است كه چاپ قديم اكسير العبادات، مطالب خلاف واقع بيشتري دارد، امّا در چاپ و تحقيق جديد آن، برخي از اينگونه مطالب آن، حذف شده است.
پی نوشتها:
[1]. محدّث نوري، لؤلؤ و مرجان، ص167 ـ 169 و 195.
[2]. ميرزامحمّد تنكابني، قَصَصُ العُلَماء، ص108.
[3]. شيخ آقا بزرگ طهراني، الذّريعة الي تصانيف الشيعة، ج2، ص279.
[4]. سيدمحسن امين، اعيانالشّيعة، ج2، ص88.
[5]. مرتضي مطهّري، حماسة حسيني، ج1، ص55.
[6]. فاضل دَربَندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشهادات، ج2، مجلس دهم، ص627 ـ 629. بخواست خدا در گزارش حركت امام حسين از مدينه، در اينباره قدري توضيح خواهيم داد.
[7]. فاضل دَربَندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشهادات، ج3، مجلس سيزدهم، ص43.
[8]. اكسيرالعبادات في اسرارالشهادات، ص 345، (چاپ قديم). چنان كه گفته شد، اين نقل در چاپ جديد اين اثر، حذف شده است. (همان، ج2، ص545).
[9]. فاضل دَربَندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشهادات، ج3، مجلس سيزدهم، ص39.
[10]. فاضل دربندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشّهادات، ج3، مجلس سيزدهم، 43.
[11]. فاضل دربندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشّهادات، ج3، ص40.
[12]. فاضل دربندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشّهادات، ج2، ص275.
[13]. فاضل دربندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشّهادات، ج2، ص284.
[14]. فاضل دربندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشّهادات، ج2، ص290.
[15]. فاضل دربندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشّهادات، ج 2، ص499.
[16]. فاضل دربندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشّهادات، ج2، ص299.
[17]. فاضل دربندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشّهادات، ج 2، ص298.
[="Navy"]با سلام
- "مقتل ابی مخنف"، ترجمه جواد سلیمانی، قم: موسسه امام خمینی(ره). این كتاب اولین نگاشته در باره حادثه عاشورا است، كه به دست ما رسیده است.
این مقتل، گرچه نویسندهاش شخص موثّقی است ولی متأسّفانه کتابش تحریف شده و کتاب کنونی که به نام مقتل أبی مخنف است همان کتابی نیست که ایشان نگاشته است،
بلکه همانطور که محقّقین از جمله علاّمه سیّد محسن أمین در شرح حال جناب حرّ ریاحی در أعیان الشیعه فرمودهاند این کتاب مورد تحریف و دستبرد قرار گرفته است.
در مورد جناب علی اصغر هم برخی محقّقین گفته اند که سیّد الشّهداء سلام الله علیه دو فرزند خردسال داشتند که یکی علیّ اصغر بود و دیگری عبد الله رضیع و در روز عاشوراء متولّد شد.
ضمناً مدفن جناب علی اصغر هم یقینی نیست که کجاست، فقط مرحوم کشمیری در رؤیا دیده بود که در سینه جناب سیّد الشّهدا است، مدرک دیگری ندارد.
بالجمله اگه مقتل حقیقی میخواهیم باید از وجود مقدّس امام زمان علیه السّلام طلب کنیم[/]
با عرض سلام و ادب
نام اصلی کتاب مورد نظر شما عبارت است از اكسيرالعبادات في اسرارالشهادات مشهور به «اسرارالشهادة»،نوشته ملاآقا دربندی معروف به فاضل دربندی.
هر چند نویسنده کتاب شخصیتی وارسته و بزرگوار و از علمای بنام عصر خود بودند،ولی این کتاب با توجه به سخن خود نویسنده دربارة چگونگي بهرهگيري وي در نگارش اثرش از كتابي كه متعلّق به يكي از روضهخوانان معاصر خود به نام سيّدجعفر بوده، در واقع بيانگر اساس سست و بيپاية او در نقل گزارشهاي مربوط به تاريخ عاشورا است.اين اثر به سبب داشتن اخبار و گزارشهاي سست و بياساس، از همان آغاز موردِ نقد و خردهگيري معاصران نويسنده و انديشمندان بعدي قرار گرفته است، چنان كه حديثشناسان و انديشمنداني همانند محدّث نوري[1]، تنكابني[2]، شيخ آقا بزرگ تهراني[3]، سيّدمحسن امين[4] و استاد مطهّري[5] بر اين كتاب، ايرادهاي بسياري گرفتهاند.
صرف نظر از اساس نادرست و غيرعلمي نويسنده، از كتابي به اين گستردگي، با توجّه به سرعت در تأليف آن، كه گفته شده در هيجده ماه نوشته شده است و با توجّه به امكانات اندك آن روزگار در شناسايي منابع معتبر ـ تا چه رسد به گزينش و استفاده از آنها،ـ نميتوان انتظار دقّت و موشكافي علمي در گزينش صحيح و ارائة گزارشهاي معتبر در نقل حادثة عاشورا داشت.
برخي از نمونهها
چنانكه اشاره شد اين اثر گزارشهاي نادرست، موهِن، عجيب و افسانهاي زيادي دارد، چندان كه گزارش فهرستوار آنها، خود چند صفحه را در بر ميگيرد و از حوصلة اين نوشتار خارج است، از اينرو، تنها به چند مورد ذيل اكتفا ميشود:
1. گزارش غيرقابل پذيرش كيفيّت خروج امام حسين به همراه خاندانش از مدينه با موكب مجلَّل و با شوكت با چهل محمل حرير و ديباج همانند حاكمان و پادشاهان![6]
2. گزارش افسانهاي و خيالي آمار لشكر عمرسعد بالغ بر يك ميليون و ششصد هزار نفر[7] و در جاي ديگر، چهارصد و شصت هزار نفر و كشته شدن 330 هزار از آنان به دست امام حسين و 25 هزار نفر به دست حضرت عبّاس (به جز مجروحان) و 25 هزار نفر به دست ديگر بنيهاشم و جان سالم بدر بردن تنها 80 هزار نفر از آنان![8] وي در جاي ديگر، تعداد كشتههاي دشمن را به دست امام حسين، به چهارصد هزار نفر و تعداد سپاه را به پانصد هزار نفر رسانده است![9]
3. هفتاد[10] يا هفتاد و دو ساعت بودن روز عاشورا ![11]
4. نام بردن از افرادي به عنوان ياران امام حسين و يا افراد سپاه عمرسعد كه در هيچ منبع معتبري نام آنان يافت نميشود، از جمله، عبدالله بنشَقِيق[12]، اسحاق بنمالك اشتر[13]، كثير بنيحيي انصاري[14]، مارد بنصُدَيْف تَغْلِبي،[15] غلامي به نام «مبارك»،[16] مسعود هاشمي[17] و ... !قابل توجّه است كه چاپ قديم اكسير العبادات، مطالب خلاف واقع بيشتري دارد، امّا در چاپ و تحقيق جديد آن، برخي از اينگونه مطالب آن، حذف شده است.
پی نوشتها:
[1]. محدّث نوري، لؤلؤ و مرجان، ص167 ـ 169 و 195.
[2]. ميرزامحمّد تنكابني، قَصَصُ العُلَماء، ص108.
[3]. شيخ آقا بزرگ طهراني، الذّريعة الي تصانيف الشيعة، ج2، ص279.
[4]. سيدمحسن امين، اعيانالشّيعة، ج2، ص88.
[5]. مرتضي مطهّري، حماسة حسيني، ج1، ص55.
[6]. فاضل دَربَندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشهادات، ج2، مجلس دهم، ص627 ـ 629. بخواست خدا در گزارش حركت امام حسين از مدينه، در اينباره قدري توضيح خواهيم داد.
[7]. فاضل دَربَندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشهادات، ج3، مجلس سيزدهم، ص43.
[8]. اكسيرالعبادات في اسرارالشهادات، ص 345، (چاپ قديم). چنان كه گفته شد، اين نقل در چاپ جديد اين اثر، حذف شده است. (همان، ج2، ص545).
[9]. فاضل دَربَندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشهادات، ج3، مجلس سيزدهم، ص39.
[10]. فاضل دربندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشّهادات، ج3، مجلس سيزدهم، 43.
[11]. فاضل دربندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشّهادات، ج3، ص40.
[12]. فاضل دربندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشّهادات، ج2، ص275.
[13]. فاضل دربندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشّهادات، ج2، ص284.
[14]. فاضل دربندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشّهادات، ج2، ص290.
[15]. فاضل دربندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشّهادات، ج 2، ص499.
[16]. فاضل دربندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشّهادات، ج2، ص299.
[17]. فاضل دربندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشّهادات، ج 2، ص298.
ضمن عرض ادب و احترام
از توضیحات کامل جنابعالی بسیار متشکرم. کمک شایانی به اینجانب فرمودید.
اجرکم عندا...
با سلاماین مقتل، گرچه نویسندهاش شخص موثّقی است ولی متأسّفانه کتابش تحریف شده و کتاب کنونی که به نام مقتل أبی مخنف است همان کتابی نیست که ایشان نگاشته است،
بلکه همانطور که محقّقین از جمله علاّمه سیّد محسن أمین در شرح حال جناب حرّ ریاحی در أعیان الشیعه فرمودهاند این کتاب مورد تحریف و دستبرد قرار گرفته است.در مورد جناب علی اصغر هم برخی محقّقین گفته اند که سیّد الشّهداء سلام الله علیه دو فرزند خردسال داشتند که یکی علیّ اصغر بود و دیگری عبد الله رضیع و در روز عاشوراء متولّد شد.
ضمناً مدفن جناب علی اصغر هم یقینی نیست که کجاست، فقط مرحوم کشمیری در رؤیا دیده بود که در سینه جناب سیّد الشّهدا است، مدرک دیگری ندارد.
بالجمله اگه مقتل حقیقی میخواهیم باید از وجود مقدّس امام زمان علیه السّلام طلب کنیم
با سلام و احترام
از توضیحات جنابعالی بسیار متشکرم.
فرمودید امام زمان عج! دست ما که از وجود مبارک ایشان کوتاه است, ما کجا و ...
چارهای نیست جز اینکه به منابع زمینی و مراجع در دسترس اکتفا کنیم. اما تحقیق کار بسی دشواریست و البته اشاعه و معرفی منابع و مطالب مسئولیتی بزرگ!
اللهم عجل لولیک الفرج
مقاتل خوب بسیار داریم اما لهوف سید بن طاووس، و همچنین دو کتاب گرانسنگ منتهی الامال و نفس المهموم محدث قمی صاحب مفاتیح الجنان نیز از بهترین مقاتل هستند.
مقاتل خوب بسیار داریم اما لهوف سید بن طاووس، و همچنین دو کتاب گرانسنگ منتهی الامال و نفس المهموم محدث قمی صاحب مفاتیح الجنان نیز از بهترین مقاتل هستند.
سلام وقت عالی بخیر
همانطور که قبلا عرض کردم, لهوف مستندترین کتاب در زمینه مقتل هست, اما متاسفانه بسیار مختصر بوده و به جزئیات اشاره ندارد.
از معرفی منابع جنابعالی هم متشکرم.
موفق باشید.
پرسش:
لطفا چند منبع موثق در زمینه کربلا، که به شرح وقایع قبل، همزمان و بعد از کربلا (عاشورا) پرداخته اند معرفی فرمائید.
پاسخ:
با عرض سلام و ادب
از معروفترین این کتابها می توان به این موارد اشاره کرد:
- منتهی الامال،شیخ عباس قمی
- نفس المهموم،شیخ عباس قمی
- "الارشاد"، تألیف شیخ مفید، این كتاب به بررسی زندگی چهارده معصوم(ع) اختصاص دارد، و از جمله منابع اولیه شیعه در تاریخ است.
این كتاب به فارسی ترجمه و توسط انتشارات دارالكتب الاسلامیه چاپ و منتشر شده است.
- "مقتل ابی مخنف"، ترجمه جواد سلیمانی، قم: موسسه امام خمینی(ره). این كتاب اولین نگاشته در باره حادثه عاشورا است، كه به دست ما رسیده است.
- جلد دهم بحارالانوار، علامه مجلسي، ر شرح احوال امام سوم حضرت ابا عبدالله الحسين عليهالسلام است. اين جلد به «عاشر بحار» معروف است.
- پرتوى از عظمت امام حسين آيت اللّه صافى
- بررسى تاريخ عاشورا دكتر آيتى
- الخصائص الحسينيه، آيتالله "حاج شيخ جعفر شوشتري"
- مقتل مقرم،، سيد "عبدالرزاق موسوي مقرم"
شهادت حضرت علی اصغر (ع) در چه روزی واقع شده است؟ چرا در لهوف هیچگونه اشاره ای به شهادت حضرت علی اصغر (ع) نشده است؟
همه شهدای کربلا از جمله علی اصغر، در روز عاشورا به شهادت رسیده اند.
از آنجایی که نام اصلی علی اصغر عبدالله بوده است و به عبدالله رضیع نیز شهرت دارد،سید بن طاووس ماجرای شهادت طفل شش ماهه امام حسین(ع) را در صفحه 117 لهوف در ضمن بیان چگونگی شهادت امام حسین(ع) اینگونه بیان کرده است:
امام حسین علیه السلام در روز عاشورا می آید بر در خیمه می ایستد خطاب می کند به خواهر بزرگوارش: «یا اُختاه! ایتینی بِوَلَدِیَ الرَضیع حَتی اُوَدِعَهُ؛ طفل شیرخوار مرا بیاور برای اینکه می خواهم با او هم وداع و خداحافظی بکنم»
طفل را روی دست گرفت و خواست او را ببوسد که ناگاه حرمله (لعنة الله علیه) او را هدف تیر قرار داد، آن تیر در حلق کودک جا گرفت و از دنیا رفت.
حسین علیه السلام فرمود: این طفل را بگیر. و دست خود را زیر خونِ گلوی او می گرفت و چون دستش از خون لبریز می شد به سوی آسمان می پاشید و می فرمود: این مصیبت ها بر من سهل است، زیرا در راه خداست و خدای من می بیند.
پرسش:
کتاب مقتل دربندی از حیث صحت و سقم مطالبش چگونه است؟
پاسخ:
با عرض سلام و ادب
نام اصلی کتاب مورد نظر شما عبارت است از "اكسيرالعبادات في اسرارالشهادات" مشهور به «اسرارالشهادة»،نوشته ملاآقا دربندی معروف به فاضل دربندی.
هر چند نویسنده کتاب شخصیتی وارسته و بزرگوار و از علمای بنام عصر خود بودند،ولی این کتاب با توجه به سخن خود نویسنده دربارة چگونگي بهرهگيري وي در نگارش اثرش از كتابي كه متعلّق به يكي از روضهخوانان معاصر خود به نام "سيّدجعفر" بوده، در واقع بيانگر اساس سست و بيپايه او در نقل گزارشهاي مربوط به تاريخ عاشورا است.اين اثر به سبب داشتن اخبار و گزارشهاي سست و بياساس، از همان آغاز موردِ نقد و خردهگيري معاصران نويسنده و انديشمندان بعدي قرار گرفته است، چنان كه حديثشناسان و انديشمنداني همانند محدّث نوري[1]،
تنكابني[2]، شيخ آقا بزرگ تهراني[3]، سيّدمحسن امين[4] و استاد مطهّري[5] بر اين كتاب، ايرادهاي بسياري گرفتهاند.
صرف نظر از اساس نادرست و غيرعلمي نويسنده، از كتابي به اين گستردگي، با توجّه به سرعت در تأليف آن، كه گفته شده در هيجده ماه نوشته شده است و با توجّه به امكانات اندك آن روزگار در شناسايي منابع معتبر ـ تا چه رسد به گزينش و استفاده از آنها،ـ نميتوان انتظار دقّت و موشكافي علمي در گزينش صحيح و ارائة گزارشهاي معتبر در نقل حادثة عاشورا داشت.
برخي از نمونهها
چنانكه اشاره شد اين اثر گزارشهاي نادرست، موهِن، عجيب و افسانهاي زيادي دارد، چندان كه گزارش فهرستوار آنها، خود چند صفحه را در بر ميگيرد و از حوصلة اين نوشتار خارج است، از اينرو، تنها به چند مورد ذيل اكتفا ميشود:
1. گزارش غيرقابل پذيرش كيفيّت خروج امام حسين(ع) به همراه خاندانش از مدينه با موكب مجلَّل و با شوكت با چهل محمل حرير و ديباج همانند حاكمان و پادشاهان![6]
2. گزارش افسانهاي و خيالي آمار لشكر "عمرسعد" بالغ بر يك ميليون و ششصد هزار نفر[7] و در جاي ديگر، چهارصد و شصت هزار نفر و كشته شدن 330 هزار از آنان به دست امام حسين(ع) و 25 هزار نفر به دست حضرت عبّاس(ع) (به جز مجروحان) و 25 هزار نفر به دست ديگر بنيهاشم و جان سالم بدر بردن تنها 80 هزار نفر از آنان![8] وي در جاي ديگر، تعداد كشتههاي دشمن را به دست امام حسين(ع)، به چهارصد هزار نفر و تعداد سپاه را به پانصد هزار نفر رسانده است![9]
3. هفتاد[10] يا هفتاد و دو ساعت بودن روز عاشورا ![11]
4. نام بردن از افرادي به عنوان ياران امام حسين(ع) و يا افراد سپاه عمرسعد كه در هيچ منبع معتبري نام آنان يافت نميشود، از جمله، عبدالله بنشَقِيق[12]، اسحاق بنمالك اشتر[13]، كثير بنيحيي انصاري[14]، مارد بنصُدَيْف تَغْلِبي،[15] غلامي به نام «مبارك»،[16] مسعود هاشمي[17] و ... !
قابل توجّه است كه چاپ قديم اكسير العبادات، مطالب خلاف واقع بيشتري دارد، امّا در چاپ و تحقيق جديد آن، برخي از اينگونه مطالب آن، حذف شده است.
پی نوشتها:
[1]. محدّث نوري، لؤلؤ و مرجان، ص167 ـ 169 و 195.
[2]. ميرزامحمّد تنكابني، قَصَصُ العُلَماء، ص108.
[3]. شيخ آقا بزرگ طهراني، الذّريعة الي تصانيف الشيعة، ج2، ص279.
[4]. سيدمحسن امين، اعيانالشّيعة، ج2، ص88.
[5]. مرتضي مطهّري، حماسة حسيني، ج1، ص55.
[6]. فاضل دَربَندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشهادات، ج2، مجلس دهم، ص627 ـ 629. بخواست خدا در گزارش حركت امام حسين از مدينه، در اينباره قدري توضيح خواهيم داد.
[7]. فاضل دَربَندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشهادات، ج3، مجلس سيزدهم، ص43.
[8]. اكسيرالعبادات في اسرارالشهادات، ص 345، (چاپ قديم). چنان كه گفته شد، اين نقل در چاپ جديد اين اثر، حذف شده است. (همان، ج2، ص545).
[9]. فاضل دَربَندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشهادات، ج3، مجلس سيزدهم، ص39.
[10]. فاضل دربندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشّهادات، ج3، مجلس سيزدهم، 43.
[11]. فاضل دربندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشّهادات، ج3، ص40.
[12]. فاضل دربندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشّهادات، ج2، ص275.
[13]. فاضل دربندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشّهادات، ج2، ص284.
[14]. فاضل دربندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشّهادات، ج2، ص290.
[15]. فاضل دربندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشّهادات، ج 2، ص499.
[16]. فاضل دربندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشّهادات، ج2، ص299.
[17]. فاضل دربندي، اكسيرالعبادات في اسرارالشّهادات، ج 2، ص298.