جک کرواک، فرید قدمی و "ولگردهای دارما"
تبهای اولیه
[h=1][/h] [h=3]گفتوگو با مترجم "ولگردهای دارما" اثر "جک کرواک"[/h]
[h=2]رمان "ولگردهای دارما" اثر "جک کرواک" و به ترجمه "فرید قدمی" که سال گذشته در پی انتشار آن با استقبال خوبی مواجه شد به تازگی به چاپ دوم رسید و همین بهانهای شد برای گفتوگویی با فرید قدمی درباره جایگاه نویسندگی ثکرواکث و نگاهی به آثار این نویسنده پیشرو.[/h] بخش کتاب و کتابخوانی تبیان
"فرید قدمی"، مترجم این اثر در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا از "جک کرواک" تا پیش از این اثری ترجمه شده بود یا خیر، گفت: پیش از این، از "کرواک" هیچ رمانی ترجمه نشده بود و "ولگردهای دارما" نخستین رمان ترجمه شده "جک کرواک" است. ضمن اینکه شعرهای "کرواک" را نیز اولین بار (بهار 88) ذیل کتاب "هایکوهای آمریکایی" ترجمه کردم.
قدمی درباره جایگاه "جک کرواک" در ادبیات آمریکا گفت: به قول "نورمن میلر"، "جک کرواک" یک هوای تازه در ادبیات آمریکا بود. شاید بتوان گفت هیچ نویسنده آوانگاردی در آمریکا بعد از دهه 60 میلادی نبود که از "جک کرواک" تاثیر نگرفته باشد. در یک شکل کلیتر میتوان گفت هیچ شهروند آمریکایی نبوده است که تحت تاثیر "کرواک" قرار نگرفته باشد.
او ادامه داد: تاثیری که "کرواک" در جامعه آمریکا گذاشت خیلی فراتر از ادبیات بود. به عنوان مثال میتوان به جنبش کولهپشتی در نوجوانان آمریکایی اشاره کرد؛ جنبشی که در آن نوجوانان آمریکایی به دل جادهها و جنگلها میزدند، به کوه میرفتند و به هر ترتیب تسلیم فضاهای محدود زندگی شهری نمیشدند؛ در این جنبش بر چیزی که از انسان مدرن دریغ شده بود تاکید شد و خط کشیهای بی دلیل و احمقانه که مانع از حرکت در فضاهای غیرشهری بود، از بین رفت.
قدمی درباره دامنه این تاثیرگذاری گفت: هنوز هم که هنوز است میبینیم در بعضی از سریالهای آمریکایی به "کرواک" و زندگی او اشاره میشود. "کرواک" نویسندهای است که به طرز خاصی دیوار بین ادبیات روشنفکری و عامهپسند را میشکند؛ کتابهای او در عین حال که مخاطبان روشنفکر را به خواندن ترغیب میکرد به شدت مورد توجه توده مردم بود و بر زندگی مردم آمریکایی تاثیر فراوان داشت. جالب است که هنوز هم "ولگردهای دارما" بسیار پر فروش است.
قدمی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا میتوان "کرواک" را مهمترین نویسنده نسل بیت دانست، گفت: شاید. "کرواک" را شاید بتوان مهمترین دانست چرا که اساسا سبک نوشتار "خودبهخودی" او حتی بر نویسندگان بیتی هم تاثیرگذار بود. اما در این میان باید به این نکته هم توجه داشت که هر کدام از سه چهره نسل بیت ("جک کرواک"، "آلن گینزبرگ" و "ویلیام بارز") ویژگیهای خاص خودشان را دارند. اهمیت "کرواک" در رمان است، اهمیت "گینزبرگ" در شعر و "ویلیام بارز" به نوعی پدر جنبش و تفکر ضدفرهنگ در آمریکا است.
به قول "نورمن میلر"، "جک کرواک" یک هوای تازه در ادبیات آمریکا بود. شاید بتوان گفت هیچ نویسنده آوانگاردی در آمریکا بعد از دهه 60 میلادی نبود که از "جک کرواک" تاثیر نگرفته باشد. در یک شکل کلیتر میتوان گفت هیچ شهروند آمریکایی نبوده است که تحت تاثیر "کرواک" قرار نگرفته باشد.
او ادامه داد: اما "بارز" در دورهای کاملا متاثر از سبک پیشنهادی کرواک بود که البته بعدها از آن فاصله گرفت و متاثر از دادائیستها شد. او همچنین از تکنیک cut-up استفاده کرد و بعد از آن به واسطه این تکنیک شناخته شد. خیلی از نقاشان و هنرمندان پاپ در دهه 50 و 60 تحت تاثیر "بارز" قرار گرفتند. قدمی همچنین گفت: به نظر من بهترین رمان "جک کرواک"، کتاب "بیگ سور-Big sur" (نام کتاب اشارهای است به محلی در آمریکا) است که آخرین رمان او هم به حساب میآید. این رمان متعلق به دورهای است که "کرواک" در اوج شهرت بود و این مسئله به شدت آزارش میداد تا جایی که بعضی از دوستان او و همینطور همسر اولش همین موضوع را دلیل مرگش میدانستند. قدمی در ادامه گفت: این مسئله زندگی عادی "کرواک" را به هم زده بود طوری که به گفته خودش، هنگام کار، خبرنگاری از پنجره اتاقش داخل میآمد تا از او عکس بگیرد یا... .
قدمی 4 رمان مهم "کرواک" را به ترتیب زمانی "در جاده-On the road"، "ولگردهای دارما"، "فرشتگان دیسولیشن-Desolation Angels"(اشاره به نام کوهی در آمریکا) و "بیگ سور"- که ترجمه آن را به پایان برده است- نام برد و درباره شعرهای "کرواک" گفت: "کرواک" در حوزه شعرهم از شاعران تاثیر گذار بوده است، به خصوص شعر "نیومکزیکو"ی او به نوعی شعر مدرن آمریکا را متحول کرده است. او در حوزه شعر بیش از همه متاثر از آرتور رمبو و والت ویتمن بوده است و از شاعرانی به حساب میآید که موجب نحله جدیدی در شعر شدند که معتقد به پیوند شعر با ذن و بودیسم بودند.
قدمی در پایان یکی از مهمترین خصیصههای آثار "جک کرواک" را غیر ژانریک بودن آن دانست و گفت: این خصوصیت کارهای "کرواک" حتی در آمریکا هم مورد توجه قرار نگرفت. شما وقتی "کرواک" میخوانید هم با شعر، هم با تفکرشعر، هم با رمان، هم با تفکر رمان یا هم با سیاست و هم تفکر سیاسی مواجه هستید. این ویژگی غیرژانریک بودن کارهای "کرواک" است و "کرواک"به این واسطه مرز شعر، رمان و ژانرهای تفکر را از بین میبرد.
گفتنی است، رمان "ولگردهای دارما" را نشر روزنه در 317 صفحه و با همان قیمت چاپ نخست یعنی 17200 تومان منتشر کرد.