جناب! خويشتن دار باش!
تبهای اولیه
تابلوهای راهنمائی و رانندگی هر یک پیام خاصی دارند. برخی توجه میدهند و برخی اخطار. برخی دیگر نیز یادآوری کننده و تاکید کننده هستند. تعدادی هم از راننده میخواهند که خود را نسبت به وقوع هرگونه حادثه احتمالی مجهز سازد. پیامهای ابرمردی که حکومت کوتاه پنج ساله اش- که همین میتواند درسهای فراوانی برای همه باشد - الگویی تمام عیار، برای همه عدالت پیشگان و آزادگان عالم، به ویژه مسئولان است؛ همان تابلوهای راهنمایی است؛ اما فرا روی کسانی
که قصد دارند در مسیر پر پیچ و خم خدمت به مردم و تصمیمگیری برای آنان حرکت کنند.
آنچه میآید گزیدهای است از این پیامها در نهجالبلاغه:
واجباتت را با اخلاص انجام بده
از کارهایی که به خدا اختصاص دارد و باید با اخلاص انجام دهی، انجام واجباتی است که ویژه پروردگار است. پس در بخشی از شب و روز، وجود خود را به پرستش خدا اختصاص ده، و آن چه تو را به خدا نزدیک میکند، بی عیب و نقصانی انجام ده، اگر چه دچار خستگی جسم شوی. (نامه 53)
فراوان یاد قیامت کن
تو بر نفس، مسلط نخواهی شد، مگر با یاد فراوان قیامت، و بازگشت به سوی خدا. آن چه بر تو لازم است آن است که حکومتهای دادگستر پیشین، سنتهای با ارزش گذشتگان، روشهای پسندیده رفتگان و آثار پیامبر(ص) و واجباتی که در کتاب خداست را، همواره به یاد آور و از آن چه ما عمل کرده ایم، پیروی کنی. (نامه 53)
مراقب هجوم شیطان باش
مبادا هرگز دچار خودپسندی گردی! و به خوبیهای خود اطمینان کنی، و ستایش را دوست داشته باشی، که اینها همه از بهترین فرصتهای شیطان برای هجوم آوردن به توست، و کردار نیک نیکوکاران را نابود سازد. (نامه 53)
خویشتندار باش
نیکوترین اندوخته تو باید اعمال صالح و درست باشد. هوای نفس را در اختیار گیر و از آن چه حلال نیست، خویشتن داری کن. زیرا بخل ورزیدن به نفس خویش، آن است که در آن چه دوست دارد، یا برای او ناخوشایند است، راه انصاف پیمایی. (نامه 53)
با خودسازی، مردم را تربیت کن
کسی که خود را رهبر مردم قرار داد، باید پیش از آن که به تعلیم دیگران بپردازد، خود را بسازد و پیش از آن که با حرفش تربیت کند، عملش تعلیم دهنده باشد. (حکمت 73)
به مردم دروغ نگو
با مردم تندخو مباش. به آنها دروغ نگو و به مردم به جهت این که بر آنها حکومت داری، بی اعتنایی نکن. چرا که مردم، برادران دینی و یاری دهندگان در استخراج حقوق الهی میباشند. (نامه 26)
به ملت خیانت نکن
کسی که امانت الهی را خوار شمارد و دست به خیانت آلوده کند، خود و دین خود را پاک نساخته و درهای خواری را در دنیا به روی خود گشوده. و در قیامت خوارتر و رسواتر خواهد بود و همانا بزرگ ترین خیانت، خیانت به ملت و رسواترین
دغل کاری، دغل بازی با امامان است. (نامه 26)
خشنودی خدا را با خشنودی مردم عوض نکن
خدا را برای راضی نگه داشتن مردم، به خشم نیاور. زیرا خشنودی خدا جایگزین هر چیزی است. اما هیچ چیز جایگزین خشنودی خدا نمیشود.
(نامه 27)
بر مردم منت نگذار
مبادا با خدمت هایی که انجام دادی، بر مردم منت گذاری! یا آن چه انجام داده ای بزرگ بشماری، یا مردم را وعده ای داده، سپس خلف وعده نمایی! منت نهادن، پاداش نیکوکاری را از بین میبرد، و کاری را بزرگ شمردن، نور حق را خاموش گرداند و خلاف وعده عمل کردن، خشم خدا و مردم را
بر میانگیزاند. (نامه 53)
از خشم عمومی مردم بترس
مراقب خشم عمومی مردم باش! دوست
داشتنی ترین چیزها، در نزد تو در حق، میانه ترین، و در عدل، فراگیرترین و در جلب خشنودی مردم،
گسترده ترین باشد، که همانا خشم عمومی مردم، خشنودی خواص(نزدیکان) را از بین میبرد، اما خشم خواص را خشنودی همگان بی اثر میکند. (نامه 53)
مراقب مسئولان دفترت باش
در امور نویسندگان و منشیان(مسئولان دفتر)، به درستی بیندیش و کارهایت را به آنان واگذار و نامههای محرمانه که در بردارنده سیاستها و اسرار توست، از میان نویسندگان به کسی اختصاص بده که صالح تر از دیگران باشد، کسی که گرامی داشتن، او را به سرکشی و تجاوز نکشاند تا در حضور دیگران با تو مخالفت کند، و در رساندن نامه کارگزارانت به تو، یا رساندن پاسخهای تو به آنان کوتاهی نکند و در آن چه برای تو میستاند یا ازطرف تو به آنان تحویل میدهد، فراموشکار نباشد. (نامه 53)
مراقب نزدیکانت باش
از همکاران نزدیکت، سخت مراقبت کن، و اگر یکی از آنان دست به خیانت زد و گزارش جاسوسان تو هم آن خیانت را تایید کرد، به همین مقدار گواهی قناعت کرده او را با تازیانه کیفر کن، و آن چه از اموال که در اختیار دارد، از او بازپس گیر. سپس او را خوار دار و خیانت کار بشمار و حلقه بدنامی به گردنش بیفکن. (نامه 53)
ویژهخواری نکن
مبادا هرگز در آن چه که با مردم مساوی هستی، امتیازی بخواهی! از اموری که بر همه روشن است، غفلت کنی؛ زیرا به هر حال نسبت به آن در برابر مردم مسئولی و به زودی پرده از کارها، یک سو رود، و انتقام ستمدیده را از تو باز میگیرند. باد غرورت، جوشش خشمت، تجاوز دستت و تندی زبانت را در اختیار خود بگیر، و با پرهیز از شتاب زدگی و فروخوردن خشم، خود را آرامش ده تا خشم فرو نشیند و اختیار نفس در دست تو باشد. (نامه 53)
شتاب زده عمل نکن
مبادا هرگز در کاری که وقت آن فرا نرسیده، شتاب کنی! یا در کاری که وقت آن رسیده، سستی کنی و یا در چیزی که (حقیقت آن) روشن نیست، ستیزه جویی نمایی و یا در کارهای واضح و آشکار کوتاهی کنی! تلاش کن تا هر کاری را در جای خود و در زمان مخصوص به خود انجام دهی. (نامه 53)
در انعقاد قراردادها و پیمانها دقت کن
مبادا قراردادی را امضا کنی که در آن برای
دغل کاری و فریب راه هایی وجود دارد، و پس از محکم کاری و دقت در قرارداد، دست از بهانه جویی بردار، مبادا مشکلات پیمانی که بر عهده ات قرار گرفته، و خدا آن را بر گردنت نهاده، تو را به پیمان شکنی وا دارد، زیرا شکیبایی تو در مشکلات پیمانها که امید پیروزی در آینده را به همراه دارد، بهتر از
پیمان شکنی است؛ که از کیفر آن میترسی و در دنیا و آخرت نمیتوانی پاسخ گوی پیمان شکنی باشی. (نامه 53)
در مقابله با دشمن، دوراندیش باش
زنهار! زنهار! از دشمن خود پس از آشتی کردن. زیرا گاهی دشمن نزدیکت میشود، تا غافلگیرت کند، پس دوراندیش باش و حسن ظن خود را متهم کن(به دشمن سوء ظن داشته باش). (نامه 53)
در دسترس باش
هیچ گاه خود را از مردم پنهان نکن، که پنهان بودن رهبران، نمونه ای از تنگ خلقی و کم اطلاعی در امور جامعه میباشد. نهان شدن از رعیت، زمامداران را از دانستن آن چه بر آنان پوشیده است، باز میدارد، پس کاربزرگ، اندک و کار اندک بزرگ جلوه میکند، زیبا، زشت و زشت، زیبا مینماید و باطل به لباس حق در خواهد آمد. (نامه 53)
عذری روشن
از خداوند بزرگ، با رحمت گسترده و قدرت برترش در انجام تمام خواستهها، درخواست میکنیم که به آن چه موجب خشنودی اوست، من و تو را موفق فرماید، که نزد او و خلق او، دارای عذری روشن باشیم. برخوردار از ستایش بندگان، یادگار نیک در شهرها، رسیدن به همه نعمتها و کرامتها بوده و این که پایان عمر من و تو را به شهادت و رستگاری ختم فرماید، که همانا ما به سوی او باز میگردیم. (نامه53)
مردمی باش
بخشی از وقت خود را به کسانی اختصاص ده که به تو نیاز دارند، تا شخصا به امور آنان رسیدگی کنی و در مجلس عمومی با آنان بنشین و در برابر خدایی که تو را آفریده، فروتن باش، و سربازان و یاران و نگهبانان خود را از سر راهشان دور کن تا سخنگوی آنان بدون اضطراب در سخن گفتن با تو گفت و گو کنند. (نامه 53)
با مردم رو راست باش
هرگاه مردم نسبت به تو گمان بد کردند، عذر خویش را آشکارا با آنان در میان بگذار و با این کار از بدگمانی نجاتشان ده، که این کار ریاضتی برای
خود سازی تو و مهربانی کردن نسبت به مردم است و این عذرخواهی تو آنان را به حق وا میدارد. (نامه 53)
با مردم مهربان باش
مهربانی با مردم را پوشش دل خویش قرار ده، و با همه دوست و مهربان باش. مبادا هرگز چونان حیوان شکاری باشی که خوردن آنان را غنیمت دانی؛ زیرا مردم دو دسته اند: دسته ای برادر دینی تو و دسته دیگر همانند تو در آفرینش. (نامه 53)
در برخورد با مردم حوصله کن
به عدل و انصاف رفتار کنید، به مردم در باره خودتان حق بدهید، پرحوصله باشید و در برآوردن حاجات مردم، تنگ حوصلگی نکنید که شما گنجوران و خزانه داران رعیت و نمایندگان ملت و سفیران حکومت هستید. (نامه 52)
به فکر مشکلات محرومان باش
همواره در فکر مشکلات محرومان باش. از آنان روی بر مگردان. به ویژه امور کسانی را از آنان بیشتر رسیدگی کن که از کوچکی به چشم نمیآیند و دیگران آنان را کوچک میشمرند و کمتر به تو دسترسی دارند. (صفحه 583)
رعایت حال محرومان و طبقات پائین جامعه را بکن
خدا را! خدا را! در خصوص طبقات پایین و محروم جامعه، که هیچ چاره ای ندارند و عبارتند از زمین گیران، نیازمندان، گرفتاران و دردمندان. همانا در این طبقه محروم، گروهی خویشتن داری کرده و گروهی به گدایی دست نیاز بر میدارند. پس برای خدا پاسدار حقی باش که خداوند برای این طبقه معین فرموده است. (نامه53)
حق را به حقدار بده
حق را به صاحب حق، هر کس که باشد، نزدیک یا دور، بپرداز. و در این کار شکیبا باش و این شکیبایی را به حساب خدا بگذار، گرچه اجرای حق مشکلاتی برای نزدیکانت فراهم آورد، تحمل سنگینی آن را با یاد قیامت بر خود هموار ساز، زیرا تحمل آن پسندیده است. (نامه 53)
با راستگویان پیوند کن
تا میتوانی با پرهیزکاران و راستگویان بپیوند و آنان را چنان پرورش ده که تو را فراوان نستایند و تو را برای اعمال زشتی که انجام نداده ای تشویق نکنند، که ستایش بی اندازه، خودپسندی میآورد و انسان را به سرکشی وا میدارد. هرگز نیکوکار و بدکار در نظرت یکسان نباشند. زیرا نیکوکاران در نیکوکاری بی رغبت و بدکاران در بدکاری تشویق میگردند، پس هرکدام از آنان را بر اساس کردارشان پاداش ده. (نامه 53)
http://www.armandaily.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=25781:2010-11-19-17-15-59&catid=124:spiritualty&Itemid=53