نخستین کسی که تدوین حدیث نمود

تب‌های اولیه

1 پست / 0 جدید
نخستین کسی که تدوین حدیث نمود

ابو رافع مولي الرسول نخستين کسي که تدوين حديث نمود


از شيعيان اميرالمؤمنين عليه السلام اوّلين کسي که پس از او تدوين حديث کرد أبُو رافِع غلام رسول خدا صلي الله عليه وآله بود.
نَجاشي در اوّل کتاب خود که فهرست أسماء مصنّفين شيعيان است بدين عبارت تصريح دارد:
طبقه اُولي‏ أبورافع غلام رسول الله صلي الله عليه وآله است. اسم او أسْلَم بود، و در ابتدا غلام عبّاس بن عبدالمطّلب رحمه الله بود، پس وي را به پيغمبر بخشيد. و هنگامي که او بشارت اسلام آوردن عبّاس را به پيامبر داد پيغمبر او را آزاد نمودند.
ابورافع در زمان قديم در مکّه اسلام آورد و به مدينه مهاجرت نمود، و با پيغمبر در جنگها و مشاهد حضور يافت، و پس از ارتحال پيغمبر ملازم اميرالمؤمنين‏عليه السلام شد و از برگزيدگان شيعيان او بود، و در حروب و جنگهاي آنحضرت حضور داشت و پاسدار بيت المال او در کوفه بود.
و دو پسرش: عبيد الله و علي دو کاتب اميرالمؤمنين عليه السلام بودند.
تا آنکه مي‏گويد: و ابو رافع داراي کتاب سُنَن و احکام و قضايا مي‏باشد. سپس نجاشي إسناد خود را به ابو رافع، باب باب: نماز، و روزه، و حجّ، و زکوة و قضايا ذکر مي‏کند.
ابن حجر در کتاب «تقريب» خود مي‏گويد: ابو رافع قِبْطي غلام رسول خدا صلي الله عليه وآله اسمش ابراهيم بود؛ و بعضي گفته‏اند: أسْلَم يا ثابِت يا هُرْمُز بود. وي بنا بر قول صحيح در خلافت علي وفات کرد.
من مي‏گويم: اوّل خلافت علي اميرالمؤمنين سنه سي و پنجم از هجرت بوده است، بنابراين ضرورت ايجاب مي‏کند که: قبل از وي در تأليف کسي دست نيازيده باشد.[1] و همچنين سيد حسن صدر مي‏گويد:
الصّحِيفَةُ الاُولَي
در نخستين کس که جمع حديث نمود؛ و آن را در ابوابي مرتّب گردانيد
از صحابه شيعه، أبو رافع غلام رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم بود.
نجاشي در کتاب فهرست اسامي مصنّفين از شيعه مي‏گويد: و کتاب سنن و احکام و قضايا متعلّق به ابو رافع غلام رسول خدا صلي الله عليه وآله مي‏باشد. سپس نجاشي إسناد خود را به روايت کتاب باباً باباً ذکر مي‏کند.
در اينجا مرحوم صدر به عين آنچه از ايشان ذکر کرديم در اينجا مي‏آورد و پس از آن مي‏گويد:
بنابراين با اتّفاق در کلام مي‏توان گفت که: در تدوين و ترتيب حديث و جمع آن در بابهاي مختلف، قديمتر از وي کسي نبوده است، به علّت آنکه آنان را که در جمع‏آوري حديث ذکر کرده‏اند همگي در أثناء قرن دوّم مي‏باشند، همچنانکه در «تَدْريب» سيوطي آمده است، و در آنجا از ابن حَجَر در «فتح الباري» حکايت نموده است که: اوّلين کسي که حديث را مُدَوّن کرد به امر عمربن عبدالعزيز، ابن شِهَاب زُهْري بود.
بنابراين در ابتدا و سر صد سال از هجرت بوده است. چون خلافت عمر در سنه نود و هشت و يا نود و نه بود، و او در سنه صد و يک وفات کرد. در آنچه ابن‏حَجَر إفاده کرده است اشکالي هست که آن را در اصل (کتاب تأسيس الشّيعة) پاسخ داده اند. [2]


[1]- تاسیس الشیعه لعلوم الاسلام ، ص 280


[2] - الشیعه و فنون الاسلام ، مطبعه صیدا 1331 قمری ، ص 66