جمع بندی نظر اسلام در مورد نابرابری اجتماعی چیست ؟

با نام الله

کارشناس بحث: استاد صادق

پاسخ: :Hedye:
با سلام و تسلیت ایام غم اسارت اهلبیت ع و تقدیر از سوال خوب شما .جواب در چند محوربیان می شود :
در ابتدا باید گفت :در دین اسلام مالکیت خصوصی افرادی که از راه مشروع کسب درامد می کنند محترم شمرده می شود . اصولا کسب و کار و تلاش برای پیشرفت شخصی و اجتماعی ، در فرهنگ اسلام یک فضیلت شمرده می شود و افراد جامعه متناسب با سعی و تلاش خود می توانند در بهرمندی مادی متفاوت باشند .
تفاوت بهره مندی انسان‌ها در برخی موارد معلول کار و تلاش انسان‌ها است .
قانون خلقت بر آن نهاده شده که هر کسی به اندازه سعی و تلاش خود بهره­مند شود. مطمئنا کسی که به تنبلی خو کرده باشد ، به دنبال کسب روزی حلال بر نیاید یا تصمیمات اقتصادی درستی اتخاذ نکرده باشد و مقدمات صحیح موفقیت اقتصادی را فراهم ننموده باشد ، نمی‌تواند مانند دیگران از نعمت‌های دنیوی بر خوردار شود . هر چند کاملا اهل عبادت و بندگی خدا باشد؛
اما از طرف دیگر ، فضیلت دیگری در اسلام مطرح شده به نام عدالت . از نظر اسلام باید عدالت در تمامی مراحل زندگی فردی و اجتماعی جریان داشته باشد . مبارزه با بی عدالتی و تلاش در جهت رفع تبعیض بین افراد جامعه از خصوصیات بارز ادیان توحیدی بخصوص اسلام است . اسلام طرفدار عدالت اجتماعی و برخورداری متساوی تمام مردم از حقوق شهروندی است و نظام اسلامی موظف به مبارزه و محو تمامی اشکال بی عدالتی در جامعه می باشد. بر این اساس راهکارهای اقدامات مبارزه اصولی با بی عدالتی های موجود درجامعه را می توان در موارد ذیل بصورت مختص بیان نمود :
الف - توجه جدی به رعایت عدالت اجتماعی در برنامه ریزیهای توسعه و سازندگی کشور : پس از دوران دفاع مقدس مدل برای توسعه اقتصادی و اجتماعی درپیش گرفته شد که این مدل تا حدودی موجب بروز تفاوت اقتصادی و فاصله گرفتن جامعه ازشاخصهای مطلوب گردید .به گونه ای که توسعه، نتایج عکس خود را ظاهر ساخت و فاصله ها را تشدید نمود .
این عامل در برخی از تحلیلها و تحقیقات به عمل آمده ،عامل اصلی ایجاد نابرابری در جامعه دانسته شده است .
حضرت آیت الله خامنه ای ضمن انتقاد از این روند، می فرمایند : « در این مرحله از انقلاب ،هدف عمده عبارت است از ساختن کشور نمونه که در آن ، رفاه مادی هم راه باعدالت اجتماعی و توام با روحیه و آرمان انقلابی ، با برخورداری از ارزش های اخلاقی اسلام ، تامین شود .هر یک از این چهار رکن اصلی ضعیف یا مورد غفلت باشد، بقای انقلاب و عبور از مراحل گوناگون آن ممکن نخواهد شد » (1).
و در جای دیگر می فرمایند : « در نظام جمهوری اسلامی ایران اساس همه فعالیت ها باید مبتنی بر عدالت باشد زیرا قسط و عدل ازهمه آرمان ها و اهداف نظام اسلامی والاتر و بارزتر است و بر این اساس رونق وشکوفایی اقتصادی هنگامی خوب و ارزشمند است که جهت آن مبتنی بر اقامه قسط و عدل در جامعه باشد .رشد اقتصادی در جامعه ما هدف اصلی هم نیست ،بلکه رشد اقتصادی جزیی از هدف ماست و جز دیگر عبارت از عدالت است ... هربرنامه اقتصادی آن وقتی معتبر است که یا خودش به تنهایی ، یا در مجموع برنامه هاما را به هدف عدالت نزدیک کند، و الا اگر ما را از عدالت اجتماعی دور کند، فرض بر این که به رشد اقتصادی منتهی بشود کافی نیست » ، (2) .
ب - برخورد فیزیکی ، مصادره و بازپس گیری اموال غاصبان وصاحبان ثروتهای نامشروع و بادآورده : امام علی ( ع ) دو اقدام مهم و انقلابی راسرلوحه اقدامات حکومت عدل خویش قرار دادند :
1- مصادره و باز پس گیری اموال غاصبان
2- احیا سنت برابری و مساوات در بهره مندی از بیت المال .
حضرت آیت الله خامنه ای در این زمینه می فرمایند : « ... با قوانین لازم و تامین امنیت قضایی در کشور بساط تجاوز و تعدی به حقوق مظلومان و دست اندازی به حیطه مشروعزندگی مردم ، جمع شود » ، (3) . و در فرمان مبارزه بافساد که در یازدهم اردیبهشت ماه 1380 خطاب به سران سه قوه صادر فرمودند براین امر مهم تاکید نمودند که خود بیانگر، عزم ، همدلی و همکاری قوای سه گانه بابرنامه ریزی های دقیق و حساب شده برای ریشه کن کردن فساد و تحقق عدالت اجتماعی می باشد .
ج - پیشگیری از پیدایش ثروتها و ثروتمندان نامشروع جدید : یکی دیگر از راههای مبارزه با وجود بی عدالتی در جامعه ، جلوگیری از روی آوردن و دلباختگی والیان و کاپردازان حکومتی به اندوختن ثروت و افزودن بر حجم دارایی خویش است در این راستا اهم اقدامات پیشگیرانه عبارتند از :
1- اسوه ونمونه بودن مسوولان حکومت برای دیگر کارگزاران : امام علی ( ع ) می فرمایند : « ان الله تعالی فرض علی ایمه العدل ان یقدروا انفسهم بضعفه الناس ، کیلا یتبیغ بالفقیرفقره ؛ خداوند بر امامان عدل فرض و واجب فرموده ، خود را با اقشار ناتوان ومحروم جامعه اندازه گیری کنند و زندگی خود را با آنان برابر نهند .تا تنگدستی فقیر،او را به هیجان نیاورد و موجب هلاکت و نابودی او نگردد » ، (4)
2- زیر نظر گرفتن رفتار اقتصادی نزدیکان : حضرت علی ( ع ) درفرازی از عهدنامه مالک اشتر، در این زمینه می فرمایند « والی را نزدیکان وخویشاوندانی است که خوی برتری طلبی و گردن فرازی دارند و در داد و ستد، کمترحاضر به رعایت انصافند، وظیفه تو، آن است که ریشه ستم چنین افرادی را قطع نمایی » ، (5) .
3- بازرسی ، نظارت ، حراست و مراقبت دولتی و نظارت بر دارایی کارگزاران :
حضرت آیت الله خامنه ای در این زمینه می فرمایند : « باید در گزینش کارمندان دولت دقت لازم صورت گیرد و به دنبال گزینش خوبان ، نظارت بر کار آنان نیز ضروری است ، چون مقام و قدرت ، غالبا"اخلاق و رفتار مسوولان را تغییر می دهد، بنابراین اگر بعد از گزینش حتی افراد پارساو کاردان ، از بالا بر عمل کرد آنان نظارت دقیقی نشود، ممکن است به تدریج تغییررویه داده و به سبب سستی در انجام وظیفه موجب بی اعتمادی ملت نسبت به دستگاه حکومت اسلامی شوند » ، (6) .
د- بالا بردن میزان آگاهی مردم :
با بالا رفتن میزان آگاهی مردم ، درک آنها از حقوقشان افزایش می یابد و بی عدالتی را نمی پذیرند و به انحا مختلف برای دستیابی به حقوقشان می کوشند از این طریق قشر متوسط گسترش و نقش آنها درتصمیمگیریهای سیاسی افزایش می یابد.
ه - توجه جدی به گسترش و تثبیت ارزشهای اسلامی در جامعه :
زیرا وجود ارزشهای اسلامی مانند ایمان ، تقوا، تعهدو ...موجب ایجاد و اجرای عدالت در سطح جامعه می شود قرآن کریم می فرماید ( ( اعدلوا هو اقرب للتقوی ) ) ، (7)
امام علی ( ع ) نیز می فرماید : « قد الزم نفسه العدل فکان اول عدله نفی الهوی عن نفسه ؛ هر که می خواهد به حلیه عدل و دادآراسته شود می بایست هوا و هوسهای گوناگون را از خود دور کند » ، (8) .
لذا برای مبارزه با بی عدالتی در جامعه ، تحقق باوری عمیق ، درونی ریشه دارد، عقلای و مبتنی بر نظام ارزشی اسلام در مدیران جامعه - به معنی کسانی که در دستگاههای رسمی تقنینی ، اجرایی ، قضایی ، نظامی ، و انتظامی ، آموزشی ،فرهنگی و تبلیغی و نیز دستگاهها و نهادهای غیر رسمی ولی موثر جامعه نقش تعیین کننده ، ایفا می کنند، لازم و ضروری می باشد و باید این نظام ارزشی در 1-رفتار حقیقی و حقوقی مدیران ، 2- ساختار کلان کشور 3- برنامه های اجرایی ، تبلورو تجلی یابد .و - فراهم نمودن امکانات و شرایط و فرصتهای مساوی برای همه افراد جامعه از لحاظ تحصیلات ، اشتغال ، مسکن ؛ رفاه و ...که در اصول متعددی ازقانون اساسی ج . ا .ا .متبلور می باشد .
پی نوشت ها:
1.حدیث ولایت ، ج 1، ص 286 و 287
2. روزنامه رسالت ،9/3/1372
3. حدیث ولایت ، ج 1، ص 287
4. نهج البلاغه ، خطبه 209، ص 325
5. نهج البلاغه ، نامه 53، ص 441
6. فجر انقلاب در بهار قرآن ، ص 203 و 205
7. مایده / 8
8. نهج البلاغه ،خطبه 87
برای آگاهی بیشتر ر.ک : فصلنامه حکومت اسلامی ، شماره 17، ص 48 فصلنامه حکومت اسلامی ، شماره 18، ص 26 و ص 56 محمدنقی نظرپور، ارزشها و توسعه ، ص 196 علی ذو علم ، انقلاب و ارزشها،ص 256 و ص 264 دکتر فرامرز رفیع پور، آناتومی جامعه ، ص 480 ;

سلام

با شما موافقم که حاکمیت یک طبقه خاص بر دیگران توجیه مذهبی و عقلی نمی تواند داشته باشد
و خودش باعث ایجاد طبقه گرایی و انحصار طلبی در قدرت و سر منشا فساد خواهد بود

کلا وقتی قدرت در انحصار گروه و طبقه خاصی باشد و ان طبقه قدرت را منحصر به خودش بداند
و احساس مالکیت بر ان داشته باشد برای حفظ این تملک و مالکیت
دست به جنایت و فساد خواهد زد

چنین گروه و طبقه ای اجازه نظارت بر خودش را به دیگران و مردم نمی دهد و هر حکومتی که از جانب مردم نظارت نشود به فساد خواهد رفت

تنها نظارت مردم بر حکومت و حاکمان جامعه است که جلوی فساد و هرگونه تجمع ثروت و اجحاف رو خواهد گرفت
و این نظارت امکان پذیر نیست مگر در یک جامعه دموکراسی
جامعه ای که این حق را به احاد ملت و مطبوعات و همه ارگانها می دهد که همواره او را تحت نظر
داشته باشند و همواره او را نقد کنند

موفق باشید

سلام آقا حامد ...
من تا حالا خیلی در مورده کشور انگلیس صحبت کردم و میدونم حسابی هم از دستم نارحتی ....
ولی راستش رو بخوای ... دلم نیومد این حرف رو نزنم ....

اگر در کشور انگلیس ثابت بشه ... انسانی به صورت ژنتیکی و مادر زاد تنبل هست ....
مثلا چاقی مادر زادی افراطی داشته باشه ... تنبلی افراطی داشته باشه و ...

میره از دولت بابته تنبلیش مالیات میگیره .... :khandeh!:

به نام خدا

اگر نابرابری در اثر وجود فرصتهای نابرابر برای افراد مسلم باشد پسندیده نیست. مثلا عده ای توانایی داشته باشند فردا قیمت آهن را دو برابر کنند و خودشان قبل از آن آهن زیادی بخرند و بعد بفروشند. یا عده ای کالایی را انحصاری کنند و ... .
به هر حال باید به این نتیجه رسید که برای اینکه در جامعه خوشی باشد باید تا می شود همه افراد لایق بهره مند باشند (البته ممکن است کسی همه دارایی اش را دود کند که این افراد مد نظر نیستند). در غیر این صورت تا یک زمانی اوضاع به کام داراها خواهد بود.

سلام

به نظر من،حتی اگر تساوی در بهره مندی های اجتماعی باشد، باز هم نابرابریهای اجتماعی رخ خواهد داد. چون ظرفیت افراد،استعدادها،اعتقادات و باورها،روحیات و خلقیات و کلا تمامی ویژگیهای افراد با هم متفاوت است و در نتیجه استفاده از بهره مندی ها متفاوت خواهد بود و باز هم نابرابری های اجتماعی پیش خواهد آمد.

موضعگیری افراد در مقابل نابرابریهای اجتماعی از نظر اسلام؛
بستگی دارد که این نابرابریها روی چه اصول و مبنایی قرار گرفته باشد،آیا بر مبنای حق است یا باطل،چون در آنصورت هم موضعگیریها متفاوت است و میتواند در دو دسته قرار گیرد

سلام ...

آقا حامد تو رو خدا ببخشید ... باور کن دلم نمیاد نگم .....

اگر شما یک میلیارد تومن پول داشته باشین و بزراین تو بانک ... برجی 20 میلیون تومن سود بهتون میده ....
اگر شما تو انگلیس 1 میلیارد تومن پول بزارین بانک سود که نمیده هیچ ... باید بابته نگهداریش مالیات بدین ...

بانکداری اسلامی ...

پاسخ مجدد::Hedye:
با سلام . حق با شما است آن آیه در صدد امضا طبقاتی بودن جامعه نیست
كسانى كه چنين گمان مى‏كنند تصورشان اين است كه مفهوم آيه چنين است كه گروه معينى از بشر گروه ديگرى را مسخر خود سازد، آنهم تسخير به معنى بهره‏كشى كردن ظالمانه، در حالى كه مطلب چنين نيست بلكه منظور استخدام
عمومى مردم نسبت به يكديگر است، به اين معنى كه هر گروهى امكانات و استعدادها و آمادگيهاى خاصى دارند كه در يك رشته از مسائل زندگى مى‏توانند فعاليت كنند، طبعا خدمات آنها در آن رشته در اختيار ديگران قرار مى‏گيرد، همانگونه كه خدمات ديگران در رشته‏هاى ديگر در اختيار آنها قرار مى‏گيرد، خلاصه استخدامى است متقابل، و خدمتى است طرفينى، و به تعبير ديگر هدف تعاون در امر زندگى است و نه چيز ديگر.
ناگفته پيداست كه اگر همه انسانها از نظر هوش، و استعداد روحى و جسمى، يكسان باشند هرگز نظامات اجتماعى سامان نمى‏يابد، همانگونه كه اگر سلولهاى تن انسان از نظر ساختمان و ظرافت و مقاومت همه شبيه هم بودند نظام جسم انسان مختل مى‏شد، سلولهاى بسيار محكم استخوان پاشنه پا كجا و سلولهاى ظريف شبكه چشم كجا؟، هر كدام از اين دو ماموريتى دارند كه بر طبق آن ساخته شده‏اند.
مثال زنده‏اى كه براى اين موضوع مى‏توان گفت همان استخدام متقابلى است كه در دستگاه تنفس، و گردش خون، و تغذيه، و ساير دستگاههاى بدن انسان است كه مصداق روشن" لِيَتَّخِذَ بَعْضُهُمْ بَعْضاً سُخْرِيًّا" است (منتها در شعاع فعاليتهاى داخلى بدن) آيا چنين تسخيرى مى‏تواند اشكال داشته باشد؟!. تفصیل این بحث را در منع ذیل جویا شوید (1) در هر صورت آیه در صدد صحه گذاشتن بر جامعه طبقاتی نیست بلکه در نیاز طبعی افراد را در زندگی اجتماعی باز گو می کند .
پاورقی :
1. تفسير نمونه، ج‏21، ص: 52

http://www.askdin.com/thread33101.html
جمع بندی 1
سوال : نظر اسلام در مورد نابرابری اجتماعی چیست ؟

جواب در چند محوربیان می شود :
در ابتدا باید گفت :در دین اسلام مالکیت خصوصی افرادی که از راه مشروع کسب درامد می کنند محترم شمرده می شود . اصولا کسب و کار و تلاش برای پیشرفت شخصی و اجتماعی ، در فرهنگ اسلام یک فضیلت شمرده می شود و افراد جامعه متناسب با سعی و تلاش خود می توانند در بهرمندی مادی متفاوت باشند .
تفاوت بهره مندی انسان‌ها در برخی موارد معلول کار و تلاش انسان‌ها است .
قانون خلقت بر آن نهاده شده که هر کسی به اندازه سعی و تلاش خود بهره­مند شود. مطمئنا کسی که به تنبلی خو کرده باشد ، به دنبال کسب روزی حلال بر نیاید یا تصمیمات اقتصادی درستی اتخاذ نکرده باشد و مقدمات صحیح موفقیت اقتصادی را فراهم ننموده باشد ، نمی‌تواند مانند دیگران از نعمت‌های دنیوی بر خوردار شود . هر چند کاملا اهل عبادت و بندگی خدا باشد؛
اما از طرف دیگر ، فضیلت دیگری در اسلام مطرح شده به نام عدالت . از نظر اسلام باید عدالت در تمامی مراحل زندگی فردی و اجتماعی جریان داشته باشد . مبارزه با بی عدالتی و تلاش در جهت رفع تبعیض بین افراد جامعه از خصوصیات بارز ادیان توحیدی بخصوص اسلام است . اسلام طرفدار عدالت اجتماعی و برخورداری متساوی تمام مردم از حقوق شهروندی است و نظام اسلامی موظف به مبارزه و محو تمامی اشکال بی عدالتی در جامعه می باشد. بر این اساس راهکارهای اقدامات مبارزه اصولی با بی عدالتی های موجود درجامعه را می توان در موارد ذیل بصورت مختص بیان نمود :
الف - توجه جدی به رعایت عدالت اجتماعی در برنامه ریزیهای توسعه و سازندگی کشور : پس از دوران دفاع مقدس مدل برای توسعه اقتصادی و اجتماعی درپیش گرفته شد که این مدل تا حدودی موجب بروز تفاوت اقتصادی و فاصله گرفتن جامعه ازشاخصهای مطلوب گردید .به گونه ای که توسعه، نتایج عکس خود را ظاهر ساخت و فاصله ها را تشدید نمود .
این عامل در برخی از تحلیلها و تحقیقات به عمل آمده ،عامل اصلی ایجاد نابرابری در جامعه دانسته شده است .
حضرت آیت الله خامنه ای ضمن انتقاد از این روند، می فرمایند : « در این مرحله از انقلاب ،هدف عمده عبارت است از ساختن کشور نمونه که در آن ، رفاه مادی هم راه باعدالت اجتماعی و توام با روحیه و آرمان انقلابی ، با برخورداری از ارزش های اخلاقی اسلام ، تامین شود .هر یک از این چهار رکن اصلی ضعیف یا مورد غفلت باشد، بقای انقلاب و عبور از مراحل گوناگون آن ممکن نخواهد شد » (1).
و در جای دیگر می فرمایند : « در نظام جمهوری اسلامی ایران اساس همه فعالیت ها باید مبتنی بر عدالت باشد زیرا قسط و عدل ازهمه آرمان ها و اهداف نظام اسلامی والاتر و بارزتر است و بر این اساس رونق وشکوفایی اقتصادی هنگامی خوب و ارزشمند است که جهت آن مبتنی بر اقامه قسط و عدل در جامعه باشد .رشد اقتصادی در جامعه ما هدف اصلی هم نیست ،بلکه رشد اقتصادی جزیی از هدف ماست و جز دیگر عبارت از عدالت است ... هربرنامه اقتصادی آن وقتی معتبر است که یا خودش به تنهایی ، یا در مجموع برنامه هاما را به هدف عدالت نزدیک کند، و الا اگر ما را از عدالت اجتماعی دور کند، فرض بر این که به رشد اقتصادی منتهی بشود کافی نیست » ، (2) .
ب - برخورد فیزیکی ، مصادره و بازپس گیری اموال غاصبان وصاحبان ثروتهای نامشروع و بادآورده : امام علی ( ع ) دو اقدام مهم و انقلابی راسرلوحه اقدامات حکومت عدل خویش قرار دادند :
1- مصادره و باز پس گیری اموال غاصبان
2- احیا سنت برابری و مساوات در بهره مندی از بیت المال .
حضرت آیت الله خامنه ای در این زمینه می فرمایند : « ... با قوانین لازم و تامین امنیت قضایی در کشور بساط تجاوز و تعدی به حقوق مظلومان و دست اندازی به حیطه مشروعزندگی مردم ، جمع شود » ، (3) . و در فرمان مبارزه بافساد که در یازدهم اردیبهشت ماه 1380 خطاب به سران سه قوه صادر فرمودند براین امر مهم تاکید نمودند که خود بیانگر، عزم ، همدلی و همکاری قوای سه گانه بابرنامه ریزی های دقیق و حساب شده برای ریشه کن کردن فساد و تحقق عدالت اجتماعی می باشد .
ج - پیشگیری از پیدایش ثروتها و ثروتمندان نامشروع جدید : یکی دیگر از راههای مبارزه با وجود بی عدالتی در جامعه ، جلوگیری از روی آوردن و دلباختگی والیان و کاپردازان حکومتی به اندوختن ثروت و افزودن بر حجم دارایی خویش است در این راستا اهم اقدامات پیشگیرانه عبارتند از :
1- اسوه ونمونه بودن مسوولان حکومت برای دیگر کارگزاران : امام علی ( ع ) می فرمایند : « ان الله تعالی فرض علی ایمه العدل ان یقدروا انفسهم بضعفه الناس ، کیلا یتبیغ بالفقیرفقره ؛ خداوند بر امامان عدل فرض و واجب فرموده ، خود را با اقشار ناتوان ومحروم جامعه اندازه گیری کنند و زندگی خود را با آنان برابر نهند .تا تنگدستی فقیر،او را به هیجان نیاورد و موجب هلاکت و نابودی او نگردد » ، (4)
2- زیر نظر گرفتن رفتار اقتصادی نزدیکان : حضرت علی ( ع ) درفرازی از عهدنامه مالک اشتر، در این زمینه می فرمایند « والی را نزدیکان وخویشاوندانی است که خوی برتری طلبی و گردن فرازی دارند و در داد و ستد، کمترحاضر به رعایت انصافند، وظیفه تو، آن است که ریشه ستم چنین افرادی را قطع نمایی » ، (5) .
3- بازرسی ، نظارت ، حراست و مراقبت دولتی و نظارت بر دارایی کارگزاران :
حضرت آیت الله خامنه ای در این زمینه می فرمایند : « باید در گزینش کارمندان دولت دقت لازم صورت گیرد و به دنبال گزینش خوبان ، نظارت بر کار آنان نیز ضروری است ، چون مقام و قدرت ، غالبا"اخلاق و رفتار مسوولان را تغییر می دهد، بنابراین اگر بعد از گزینش حتی افراد پارساو کاردان ، از بالا بر عمل کرد آنان نظارت دقیقی نشود، ممکن است به تدریج تغییررویه داده و به سبب سستی در انجام وظیفه موجب بی اعتمادی ملت نسبت به دستگاه حکومت اسلامی شوند » ، (6) .
د- بالا بردن میزان آگاهی مردم :
با بالا رفتن میزان آگاهی مردم ، درک آنها از حقوقشان افزایش می یابد و بی عدالتی را نمی پذیرند و به انحا مختلف برای دستیابی به حقوقشان می کوشند از این طریق قشر متوسط گسترش و نقش آنها درتصمیمگیریهای سیاسی افزایش می یابد.
ه - توجه جدی به گسترش و تثبیت ارزشهای اسلامی در جامعه :
زیرا وجود ارزشهای اسلامی مانند ایمان ، تقوا، تعهدو ...موجب ایجاد و اجرای عدالت در سطح جامعه می شود قرآن کریم می فرماید ( ( اعدلوا هو اقرب للتقوی ) ) ، (7)
امام علی ( ع ) نیز می فرماید : « قد الزم نفسه العدل فکان اول عدله نفی الهوی عن نفسه ؛ هر که می خواهد به حلیه عدل و دادآراسته شود می بایست هوا و هوسهای گوناگون را از خود دور کند » ، (8) .
لذا برای مبارزه با بی عدالتی در جامعه ، تحقق باوری عمیق ، درونی ریشه دارد، عقلای و مبتنی بر نظام ارزشی اسلام در مدیران جامعه - به معنی کسانی که در دستگاههای رسمی تقنینی ، اجرایی ، قضایی ، نظامی ، و انتظامی ، آموزشی ،فرهنگی و تبلیغی و نیز دستگاهها و نهادهای غیر رسمی ولی موثر جامعه نقش تعیین کننده ، ایفا می کنند، لازم و ضروری می باشد و باید این نظام ارزشی در 1-رفتار حقیقی و حقوقی مدیران ، 2- ساختار کلان کشور 3- برنامه های اجرایی ، تبلورو تجلی یابد .و - فراهم نمودن امکانات و شرایط و فرصتهای مساوی برای همه افراد جامعه از لحاظ تحصیلات ، اشتغال ، مسکن ؛ رفاه و ...که در اصول متعددی ازقانون اساسی ج . ا .ا .متبلور می باشد .
پی نوشت ها:
1.حدیث ولایت ، ج 1، ص 286 و 287
2. روزنامه رسالت ،9/3/1372
3. حدیث ولایت ، ج 1، ص 287
4. نهج البلاغه ، خطبه 209، ص 325
5. نهج البلاغه ، نامه 53، ص 441
6. فجر انقلاب در بهار قرآن ، ص 203 و 205
7. مایده / 8
8. نهج البلاغه ،خطبه 87
برای آگاهی بیشتر ر.ک : فصلنامه حکومت اسلامی ، شماره 17، ص 48 فصلنامه حکومت اسلامی ، شماره 18، ص 26 و ص 56 محمدنقی نظرپور، ارزشها و توسعه ، ص 196 علی ذو علم ، انقلاب و ارزشها،ص 256 و ص 264 دکتر فرامرز رفیع پور، آناتومی جامعه ، ص 480 ;

اين آيه نشانگر وجود استعداد هاي مختلف و اجتماعي بودن زندگي انسان است نه توجيح حاكميت يك طبقه بر طبقه ديگر!
پاسخ :
آن آیه در صدد امضا طبقاتی بودن جامعه نیست
كسانى كه چنين گمان مى‏كنند تصورشان اين است كه مفهوم آيه چنين است كه گروه معينى از بشر گروه ديگرى را مسخر خود سازد، آنهم تسخير به معنى بهره‏كشى كردن ظالمانه، در حالى كه مطلب چنين نيست بلكه منظور استخدام
عمومى مردم نسبت به يكديگر است، به اين معنى كه هر گروهى امكانات و استعدادها و آمادگيهاى خاصى دارند كه در يك رشته از مسائل زندگى مى‏توانند فعاليت كنند، طبعا خدمات آنها در آن رشته در اختيار ديگران قرار مى‏گيرد، همانگونه كه خدمات ديگران در رشته‏هاى ديگر در اختيار آنها قرار مى‏گيرد، خلاصه استخدامى است متقابل، و خدمتى است طرفينى، و به تعبير ديگر هدف تعاون در امر زندگى است و نه چيز ديگر.
ناگفته پيداست كه اگر همه انسانها از نظر هوش، و استعداد روحى و جسمى، يكسان باشند هرگز نظامات اجتماعى سامان نمى‏يابد، همانگونه كه اگر سلولهاى تن انسان از نظر ساختمان و ظرافت و مقاومت همه شبيه هم بودند نظام جسم انسان مختل مى‏شد، سلولهاى بسيار محكم استخوان پاشنه پا كجا و سلولهاى ظريف شبكه چشم كجا؟، هر كدام از اين دو ماموريتى دارند كه بر طبق آن ساخته شده‏اند.
مثال زنده‏اى كه براى اين موضوع مى‏توان گفت همان استخدام متقابلى است كه در دستگاه تنفس، و گردش خون، و تغذيه، و ساير دستگاههاى بدن انسان است كه مصداق روشن" لِيَتَّخِذَ بَعْضُهُمْ بَعْضاً سُخْرِيًّا" است (منتها در شعاع فعاليتهاى داخلى بدن) آيا چنين تسخيرى مى‏تواند اشكال داشته باشد؟!. تفصیل این بحث را در منع ذیل جویا شوید (1) در هر صورت آیه در صدد صحه گذاشتن بر جامعه طبقاتی نیست بلکه در نیاز طبعی افراد را در زندگی اجتماعی باز گو می کند .
پاورقی :
1. ناصر مکارم . تفسير نمونه،نشر دار الکتبالاسلامیه تهران . 1375 ش . ج‏21، ص: 52