احترام به ارزشهاي انساني و كرامتِ انسانىِ انسانها
تب‌های اولیه
سلام
اسلام معتقد به برابري ارزشهاي انساني در عاليترين چهره آن در ميان همه انسانهاست. توجه اسلام به اين امر تا حدي است كه آن را يكي از عقايد اساسي تمام مسلمانان قرار داده است و وجه تمايز ايشان را نه در ماهيت انساني، بلكه در بروز شايستگيها و سطوح مختلف رفتارها و كردارها و تمام چيزهايي ميداند كه براي پروردگار، خويشتن، جامعه انساني و انسانيت، به منصه ظهور ميرسانند. از اين رو در قرآن كريم آمده است:
«يا أيَّها الناس انّا خلقناكم من ذكر و انثي و جعلنا كم شعوباً و قبائل لتعارفوا إنَّ اكرمكم عنداللَّه اتقاكم إن اللَّه عليم خبير؛ [1] حجرات(49) آيه 13 هان اي مردم! همانا ما شما را از يك مرد و يك زن آفريدهايم و شما را به هيئت اقوام و قبايلي در آوردهايم تا با يكديگر انس و آشنايي يابيد. بيگمان گراميترين شما در نزد خداوند پرهيزگارترين شماست. همانا خداوند داناي آگاه است.»
مفهوم اين آيه آن است كه شما همگي از يك پدر و مادر خلق شدهايد، بنابراين هيچ كدامتان از حيث تيره و نژاد، بر ديگري برتري نداريد. اگر پروردگار، شما را به هيئت اقوام و قبايلي در آورده است براي رجحان بخشي قومي بر قوم ديگر يا قبيلهاي بر قبيله ديگر نبوده، بلكه فقط به سبب انس و آشنايي و شناسايي و نامگذاري يك يگر بوده است، چرا كه شأن افراد و اشخاص در جامعه انساني، ايجاب ميكند كه با نامهاي
مختلف از هم شناخته شوند.
تفاضل ميان انسانها از ديد پروردگار متعال، بر اساس كردارها و محافظت از حدود دينشان است، لذا گراميترين انسانها را با تقواترين شان معرفي ميكند.
همچنين در آيه ديگري آمده است:
«و لقد كرَّمنا بني آدم و حملنا هم في البّر و البحر و رزقناهم من الطيبات و فضَّلناهم علي كثير ممَّن خلقنا تفضيلاً؛ [2] اسراء(17) آيه 70 و به راستي كه فرزندان آدم را گرامي داشتيم و آنان را در خشكي و دريا [بر مركب مراد] روانه داشتيم. و به ايشان از پاكيزهها روزي داديم و آنان را بر بسياري از آنچه آفريدهايم ـ چنانكه بايد و شايد ـ برتري بخشيديم.»
خداوند متعال همه فرزندان آدم را كرامتِ انساني بخشيد و ايشان را بر بسياري از آفريدگان خويش برتري داد و اين برتري را به جنس مردان يا زنان اختصاص نداد، چرا كه هر دو در نظر او، ماهيت انساني واحدي دارند كه در مقوّمات انسانيت، هيچيك را بر ديگري رجحاني نيست. از اين رو خداوند در آيهاي ديگر ميفرمايد:
«يا ايَّها الناس اتَّقوا ربّكم الذي خلقكم من نفس واحده و خلق منها زوجها و بثَّ منهما رجلاً كثيراً و نساءً؛ [3] نساء(4) آيه 1 اي مردم! از پروردگارتان پروا كنيد، همو كه شما را از يك تنِ يگانه بيافريد و همسر او را هم از او پديد آورد و از آن دو، مردان و زنان بسياري پراكند»؛يعني زن و مرد هر دو از يك عنصر آفريده شدهاند و هر دو جنس از اصل واحدي سرچشمه ميگيرند و بسياري نيز از آنان بهوجود ميآيند.
در جاي ديگر ميفرمايد:
«فاستجاب لهم ربُّهم أني لا اُضيع عمل عامل منكم من ذكر أو اُنثي بعضكم من بعض؛ [4] آل عمران (3) آيه 195 آنگاه پروردگارشان دعاي آنان را اجابت كرد كه من عمل هيچ صاحب عملي را از شما، چه مرد باشد و چه زن ـ كه همه همانند يكديگريد ـ ضايع [و بيپاداش] نميگذارم.»
..