جمع بندی خواندن دعا بدون دانستن معنای آن؛ آیا ثواب دارد؟

کارشناس بحث: استاد اویس

سوال:
برای رسیدن به ثواب خواندن دعاهای عربی آیا حتما ترجمه آن را هم باید بخوانیم

پاسخ:
با عرض سلام و ادب
دعایى که ملازم با اعراب صحيح و توجه به معانی آن باشد دارای كمال و رتبتى است كه در غیر آن نيست اما این بدان معنا نیست که اعراب صحیح و معرفت به معانی يكى از شروط استجابت دعا باشد. صحت لفظ و آگاهی از معانی را شانى است و حال و دلشکستگی در حین دعا را شانى ديگر و چون این دو جمع شوند نور على نور است .
لذا منطق وحى و سفراى حق و هاديان خلق همگان اعم از عوام و خواص را به دعا و ذكر و رابطه با پروردگار دعوت فرمودند و بدانان وعده و نويد داده اند كه حتی لحن نادرست شان در دعا به صورت درست در مى آيد و مقبول مى شود كه رسول الله (صلى الله عليه و آله) فرمودند «انما الاعمال بالنيات»(1) و نیز فرمودند: «نيه المرء خير من عمله» (2)
ابن فهد رضوان الله تعالى عليه در عده الداعى نقل كرده است كه : جاء رجل الى اميرالمؤمنين (عليه السلام) فقال : يا اميرالمؤمنين ان بلالا كان يناظر اليوم فلانا فجعل يلحن فى كلامه و فلانا يعرب ويضحك من بلال . فقال اميرالمؤمنين عليه السلام : يا عبد الله انما يراد اعراب الكلام و تقويمه لتقويم الاعمال و تهذيبها ما ينفع فلانا اعرابه و تقويمه لكلامه اذا كانت افعاله ملحونه تنج لحن ؟ و ماذا يضر بلالا لحنه فى كلامه اذا كانت افعاله مقومه احسن تقويم و مهذبه احسن تهذيب؟(3)

یعنی مردى نزد اميرالمؤمنين عليه السلام آمد و بدان حضرت عرض كرد كه : بلال با فلانى مناظره مى كند و الفاظ وى لحنی معیوب دارد و آنكس که عباراتش معرب و صحيح است به بلال مى خندد . امام فرمود : اى بنده خدا اعراب و قوام داشتن كلام براى تقويم و تهذيب اعمال است آنكس را اگر افعال او نادرست باشد اعراب كلامش سودى ندهد و بلال را كه افعالش بدرستى آراسته است لحن الفاظش زيانى نرساند.

به تعبیر علامه حسن زاده آملی در رساله نور علی نور با الفاظ بازى كردن و عبارت پردازى كردن حرفى است و دل آگاه و سوز و گداز داشتن و با حسن مطلق بسر بردن امرى ديگر است . و چه بسا ارباب مقال و سرگرم به قيل و قال و انباشته از اصطلاحات اند كه دل مرده و روح افسرده دارند. نحوى و صرفى بودن حرفى است و آدم بودن و سلوك الى الله داشتن امر ديگر , اگر در يكجا جمع شدند چه بهتر .
در عين حال بايد سعى شود كه قرآن كريم و ادعيه هم صحيح قرائت شود و هم آگاهی نسبت به معانی آنها صورت گیرد.

پی نوشت:
1-این حیون، دعائم الاسلام ، جلد 1 صفحه 4 و156
2-کلینی، كافى(ط-الاسلامیه)، ج 2، ص 84
3- ابن فحد حلی، عده الداعی، ص 72