نگاهي نو به نزول آدم به دنيا تا صعود او به بارگاه حق
تب‌های اولیه
مقدمه :
وقتی خداوند انسان را به عنوان تنها موجودی که می توانست بار امانت 1 جانشینی او را بدوش بکشد 2 خلق کرد ، حضرت آدم را تعلیم داد 3 و به جمع آنها بازگرداند 4 . در وجود او همه ملکات و صفات خود را به صورت قوه به ودیعت گذاشت و در عالم دنیا امر به فعلیت کامل آنها کرد 5 ، تا آنکه در سیر بازگشت به سوی خدا 6 ، در جایگاه پادشاهی 7 حق جلوس و به ابدیت بپیوندد .
در این مقال مجمل سعی می شود که دایره چرخش 8 نزول به دنیا و سپس صعود به پیشگاه احدیت ، به اجمال و مرحله به مرحله بیان می گردد :
[ATTACH]7092[/ATTACH]توضیح هر مرحله :
1- خاک : منشا همه حرکتهای زیستی در کره زمین است . اگر در کره دیگری از کرات بی شمار این جهان هم، زیست و حیاتی موجود باشد همین قاعده در آنجا هم صادق است.
2- ذرات خاک در زمین ، حاوی همه قوای ( استعداد ) لازم برای تحقق همه کمالات در کلیه مراتب و مراحل بعدی تا عالیترین مراتب کمال است ، منتها به صورت قوه ( استعداد ) صرف . به همین دلیل وقتی به خاک می نگریم هیچ کدام از فعلیت ها و مراتب کمال را در آن نمی بینیم .
3- با آمدن باران از آسمان و آمیختن با خاک ، گل به وجود می آید که آغاز حرکت به سوی فعلیت های موجود در گل ، می باشد .9
4- با حرکت خاک به سوی عالم نبات ، حیوان و انسان ، کم کم و مرحله به مرحله ، قوای موجود صورت فعلیت به خود می گیرند و به آنچه در کمون خود دارند مبعوث می شوند و خود را نشان می دهند .
5- قوس حرکت از خاک تا انسانیت را قوس نزول یا عالم بدآ می نامند .
6- در این حرکت قوسی ، موجودات ، سیری از قوه صرف تا به کثرت فعلیات دارند و در هر صورت و نمودی ، گامی به سوی کثرت بر می دارند . به همین دلیل هر صورتی تکمیل تر از صورت قبلی است .
7- در مرحله انسانیت کلیه قوای موجود در عالم قوه ، به حداکثر فعلیت می رسند . به همین دلیل با انعقاد نطفه یک انسان ، او جامعیت توانایی های لازم را برای ظهور و بروز همه اسمای الهی پیدا می کند .10
8- در تمام مراحل قوس نزول ، چون از وحدت قوه ، دورتر و دورتر می شود ، آن را قوس نزول می نامند . لذا در مرحله انسانیت که به انتهای قوس می رسد ، در پایین ترین و دورترین مراحل قرار دارد و به همین دلیل آن را « اسفل السافلین 11» و دورترین مراحل نامیده اند . پایین ترین مراحل ، نه به این علت که ما آن را در پایین صفحه قرار داده ایم ، بلکه به این علت كه در دورترین طبقات از وحدت و صفات خدایی است و به همین علت فسادهایی که یک انسان می کند از هیچ یک از طبقات خلق تا این مرحله بر نمی آید و قرآن او را گمراه تر از حیوان می نامد .12
9- بعد از مرحله ( قوس ) بدآ ، قوس صعود یا عود قرار دارد . این مرحله از این رو قوس صعود نام گرفته است که بعد از نزول از وحدت قوه به کثرت فعلیت ، یک حرکت فرازی به سوی قرب خالق متعال و وحدت مطلق یا قرب کمال را آغاز کرده است و از آن بالا خواهد رفت .13
10- در این مرحله بر خلاف قوس قبلی که به مقتضای مراحل مختلف آن ، عوالم خاک ، نبات و حیوان را به خود می گرفت ، فقط انسان و انسانیت مطرح است .
11- انسان در این قوس و مرحله الزاما باید از هفت مرحله فعلیت یا هفت آسمان عبور کند .
12- این قوس از آغاز تا پایان شامل دو راه متفاوت ، یکی بسیار کوتاه ، پر نعمت و رحمت به نام بهشت و دیگری بسیار دور و دراز ، پر مشقت و عذاب به نام دوزخ است .14
13- جهنم در آغاز مراحل هفت گانه حرکت در نزدیک ترین و پست ترین مرتبه قرار گرفته است .
14- پیمودن قوس صعود ، ارتباطی به عالم دنیا و آخرت ندارد . چه ، می توان آن را در زندگی دنیا طی کرده به تمام مراتب کمال رسید ، یا بعد از مرگ این راه را طی نمود .
15- برخورد فرضی دو قوس 15 در مرحله آغازین قوه صرف و پایانی قوس صعود ، به این معنا نیست که انسان باز هم باید به خاک برگردد . بلکه بدین معناست که مقصود نهایی خالق متعال از خلق در این مرحله که وحدت فعلیت پیدا کرده است تحقق می یابد . این مقصود در آغاز به صورت قوه صرف و در پایان به صورت فعلیت تامه است .16
.....................................
زیر نویسها :
1 - انا عرضنا الامانة على السموات و الارض و الجبال فابين ان يحملنها و اشفقن منها وحملها الانسان انه كان ظلوما جهولا - سوره احزاب، آيه 72
2 -اني جاعل في الارض خليفه - بقره/ 30 .
3 - علم ادم الاسما کلها . سوره بقره – آیه 31
4 - قال اهبطا منها جمیعا - طه، آیه123 .
5 - تخلقوا باخلاق الله- بحارالانوار- ج 58- ص 129- ماه رمضان از زبان آيت الله جوادي آملي
6 - إِنَّا لِلّهِ وَإِنَّـا إِلَيْهِ رَاجِعونَ – بقره – آیه 156
7 - فی مقعد صدق عند ملیک مقتدر 55 – سوره 54
8 - فكان قاب قوسین او ادني 9 – سوره 53
9 - انا خلقناهم من طین لازب ... 11 – سوره 37
10 - و لقد خلقنا الانسان من .... 12 تا 14- سوره 23
11 - .. ثم رددناه اسفل سافلین 5 - سوره 95
12 - اولئک کالانعام بل هم اضل 179 – سوره 7
13 - الیه مرجعکم جمیعا وعدالله حقا انه یبدو الخلق ثم یعیده .... 4 و 5 - سوره 10
14 - انا هدیناه السبیل اما شاکرا و اما کفورا 3 – سوره 76
15 - فكان قاب قوسین او ادني 9 – سوره 53
16 - فی مقعد صدق عند ملیک مقتدر 55 – سوره 54
................................................
منبع :
رازهای رستاخیز – ص 31 تا 54 – سعید غفار زاده
..........................................................................
مولوی :
مردم از حیوانی و آدم شدم پس چه ترسم کی زمردن کم شدم
از جمادی مردم و نامی شدم از نما مردم به حیوان برزدم
بار ديگر هم بميرم ازبشر تا برآرم از ملايک بال و پر
بار ديگر از ملک پرانشوم آنچه اندر وهم نايد آن شوم
پس عدم گردم عدم چونارغنون گويدم انا اليه راجعون
ابن یمین :
زدم از کتم عدم خیمه به صحرای وجود از جمادی به نباتی سفری کردم و رفت
بعد از اینم کشش طبع به حیوانی بود چون رسیدم به وی از وی گذری کردم و رفت
بعد از آن در صدف سینه انسان به صفا همه هستی خود را گهری کردم و رفت
با ملایک پس از آن صومعه قدسی را گرد برگشتم و نیکو نظری کردم و رفت
بعد از آن ره سوی او بردم و بی ابن یمین همه او گشتم و ترک دگری کردم و رفت