جمع بندی حکمت صلوات چیست؟

تب‌های اولیه

4 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
حکمت صلوات چیست؟

سلام. در خیلی موارد بر ما واجب یا مستحب است که صلوات بفرستیم. حکمت این امر چیست؟

بعلاوه، در نگاه برون دینی، وقتی نامسلمانها با این مسئله روبرو می شوند، می گویند پیامبر شما، کاری کرده که پیروانش همیشه بر او و فرزندانش درود بفرستند و با این کار برای خودش تأمین جاه کرده است! پاسخ این شبهه چیست؟

با نام و یاد دوست





کارشناس بحث: استاد مسلم

חסר משמעות;769407 نوشت:
سلام. در خیلی موارد بر ما واجب یا مستحب است که صلوات بفرستیم. حکمت این امر چیست؟

بعلاوه، در نگاه برون دینی، وقتی نامسلمانها با این مسئله روبرو می شوند، می گویند پیامبر شما، کاری کرده که پیروانش همیشه بر او و فرزندانش درود بفرستند و با این کار برای خودش تأمین جاه کرده است! پاسخ این شبهه چیست؟

بسم الله الرحمن الرحیم

با سلام و احترام

ابتدا باید توجه داشت که برای قضاوت در مورد یک قضیه هرگز نباید احساسی به آن نگریست، نگرش احساسی انسان را از حقیقت باز می دارد، نگرش عقلانی نگرشی است که به مجموعه ادله و قرائن بنگرد، تاریخ گویای این است که پیامبر(ص) هیچ گاه انسان جاه طلبی نبوده است، هنگامی که به سیره ایشان می نگریم می بینیم حتی پس از به قدرت رسیدن هرگز مسیر زندگی ایشان تغییر نکرد، هرگز از موقعیت خویش سوء استفاده نکرد، هرگز گرفتار زرق و برق دنیا نشد، وقتی در مسجد با مردم می نشست تشخیص پیامبر(ص) از سایرین برای کسانی که آن حضرت(ص) را نمی شناختند دشوار بود، پس عقلا چنین کسی نمی تواند از روی جاه طلبی چنین حکمی داده باشد.
با این نگرش منصفانه باید به فضای درون دینی برگشته و حکمت آن را جستجو کنیم، وقتی سراغ منابع روایی می رویم این امر روشن میشود که ذکر صلوات هرگز از روی جاه طلبی نبوده، بلکه به خاطر مصالح فراوان آن بوده است:

امام علی(ع) در این خصوص می فرمایند: «الصَّلَاةُ عَلَى النَّبِيِّ ص أَمْحَقُ‏ لِلْخَطَايَا مِنَ الْمَاءِ لِلنَّارِ وَ السَّلَامُ عَلَى النَّبِيِّ ص أَفْضَلُ مِنْ عِتْقِ رِقَابٍ»؛ صلوات بر پیامبر و آل او گناهان را محو می‌کند، شدیدتر از آنچه آب، آتش را خاموش می‌کند. سلام بر پیامبر و آل او افضل است از آزاد کردن بردگان(صدوق، محمد بن علی بابویه، ثواب الاعمال، ص154)

امام صادق(ع) نیز می فرمایند: «إِذَا ذُكِرَ النَّبِيُّ ص فَأَكْثِرُوا الصَّلَاةَ عَلَيْهِ فَإِنَّهُ مَنْ صَلَّى عَلَى النَّبِيِّ ص صَلَاةً وَاحِدَةً صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ أَلْفَ صَلَاةٍ فِي أَلْفِ صَفٍّ مِنَ الْمَلَائِكَةِ وَ لَمْ يَبْقَ شَيْ‏ءٌ مِمَّا خَلَقَ اللَّهُ إِلَّا صَلَّى عَلَى ذَلِكَ الْعَبْدِ لِصَلَاةِ اللَّهِ عَلَيْه‏»؛ هنگامی که نام پیامبر برده شود، بسیار صلوات بر او بفرستید، چرا که هر کس یک صلوات بر پیامبر اکرم بفرستد، خداوند هزار صلوات و درود در هزار صفّ از ملائکه، بر او می‌فرستد. چیزی از مخلوقات خدا باقی نمی‌ماند، مگر این که به خاطر صلوات خدا و فرشتگانش بر او صلوات می‌فرستند (همان، ص154)
صلوات خدا و ملائکه موجب کمال و رشد انسان می شود، خود بنده در یک کلیپ تصویری از آیت الله بهجت(ره) دیدم ایشان لعن را موجب تخلیه درون، و صلوات را مایه تحلیه آن می دانستند.

خود پیامبر(ص) نیز در روایتی صلوات را نوری در قبر، و نوری بر صراط، و در بهشت می‌دانند: «أَكْثِرُوا الصَّلَاةَ عَلَيَّ فَإِنَّ الصَّلَاةَ عَلَيَ‏ نُورٌ فِي الْقَبْرِ وَ نُورٌ عَلَى الصِّرَاطِ وَ نُورٌ فِي الْجَنَّة» (مجلسی، محمدباقر، بحار، ج79، ص64)

پس تاثیر صلوات بر نفس انسان از اموری است که ما به خاطر مبانی که عقلا آنها را پذیرفته ایم، در درون دین خودمان به آن اعتقاد داریم، لذا از لحاظ برون دینی این اعتقاد مبتنی بر پیش فرض ها و باورهای بنیادین درونی دین ماست که در زیارت جامعه کبیره آن را قرائت می کنیم:
«وَ جَعَلَ صَلَوَاتِنَا عَلَيْكُمْ وَ مَا خَصَّنَا بِهِ مِنْ وَلَايَتِكُمْ طِيباً لِخَلْقِنَا وَ طَهَارَةً لِأَنْفُسِنَا وَ تَزْكِيَةً لَنَا وَ كَفَّارَةً لِذُنُوبِنَا»؛ خداوند صلوات ما را بر شما (پیامبر و آل پیامبر) و ولایت ما را نسبت به شما، سبب پاکیزگی اخلاق، طهارت نفوس و رشد معنوی و کفّاره گناهان ما قرار داده است.(صدوق، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، ج2، ص613)

با این اوصاف کسی که می‌خواهد منصفانه از راه برون دینی در خصوص آن بحث کند، دو راه دارد: یا باید با نگرش عقلانی تمامی قرائن را در نظر بگیرد، یا ابتدا در خصوص مبانی دینی ما به گفتگو بنشیند چون اگر آن مبانی یعنی نبوت پیامبر(ص)،و عصمت ایشان را مثل ما پذیرفت دیگر چاره ای از پذیرش این روایات در خصوص حکمت صلوات نیست.

سوال
حکمت صلوات چیست؟ بعلاوه، در نگاه برون دینی، وقتی نامسلمانها با این مسئله روبرو می شوند، می گویند پیامبر شما، کاری کرده است که پیروانش همیشه بر او و فرزندانش درود بفرستند و با این کار برای خودش تأمین جاه کرده است! پاسخ این شبهه چیست؟

پاسخ

ابتدا باید توجه داشت که برای قضاوت در مورد یک قضیه هرگز نباید احساسی به آن نگریست، نگرش احساسی انسان را از حقیقت باز می دارد، نگرش عقلانی نگرشی است که به مجموعه ادله و قرائن بنگرد، تاریخ گویای این است که پیامبر(ص) هیچ گاه انسان جاه طلبی نبوده است، هنگامی که به سیره ایشان می نگریم می بینیم حتی پس از به قدرت رسیدن هرگز مسیر زندگی ایشان تغییر نکرد، هرگز از موقعیت خویش سوء استفاده نکرد، هرگز گرفتار زرق و برق دنیا نشد، وقتی در مسجد با مردم می نشست تشخیص پیامبر(ص) از سایرین برای کسانی که آن حضرت(ص) را نمی شناختند دشوار بود، پس عقلا چنین کسی نمی تواند از روی جاه طلبی چنین حکمی داده باشد.
با این نگرش منصفانه باید به فضای درون دینی برگشته و حکمت آن را جستجو کنیم، وقتی سراغ منابع روایی می رویم این امر روشن میشود که ذکر صلوات هرگز از روی جاه طلبی نبوده، بلکه به خاطر مصالح فراوان آن بوده است:

امام علی(ع) در این خصوص می فرمایند: «الصَّلَاةُ عَلَى النَّبِيِّ ص أَمْحَقُ‏ لِلْخَطَايَا مِنَ الْمَاءِ لِلنَّارِ وَ السَّلَامُ عَلَى النَّبِيِّ ص أَفْضَلُ مِنْ عِتْقِ رِقَابٍ»؛ صلوات بر پیامبر و آل او گناهان را محو می‌کند، شدیدتر از آنچه آب، آتش را خاموش می‌کند. سلام بر پیامبر و آل او افضل است از آزاد کردن بردگان(1)

امام صادق(ع) نیز می فرمایند: «إِذَا ذُكِرَ النَّبِيُّ ص فَأَكْثِرُوا الصَّلَاةَ عَلَيْهِ فَإِنَّهُ مَنْ صَلَّى عَلَى النَّبِيِّ ص صَلَاةً وَاحِدَةً صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ أَلْفَ صَلَاةٍ فِي أَلْفِ صَفٍّ مِنَ الْمَلَائِكَةِ وَ لَمْ يَبْقَ شَيْ‏ءٌ مِمَّا خَلَقَ اللَّهُ إِلَّا صَلَّى عَلَى ذَلِكَ الْعَبْدِ لِصَلَاةِ اللَّهِ عَلَيْه‏»؛ هنگامی که نام پیامبر برده شود، بسیار صلوات بر او بفرستید، چرا که هر کس یک صلوات بر پیامبر اکرم بفرستد، خداوند هزار صلوات و درود در هزار صفّ از ملائکه، بر او می‌فرستد. چیزی از مخلوقات خدا باقی نمی‌ماند، مگر این که به خاطر صلوات خدا و فرشتگانش بر او صلوات می‌فرستند (2)
صلوات خدا و ملائکه موجب کمال و رشد انسان می شود، خود بنده در یک کلیپ تصویری از آیت الله بهجت(ره) دیدم ایشان لعن را موجب تخلیه درون، و صلوات را مایه تحلیه آن می دانستند.

خود پیامبر(ص) نیز در روایتی صلوات را نوری در قبر، و نوری بر صراط، و در بهشت می‌دانند: «أَكْثِرُوا الصَّلَاةَ عَلَيَّ فَإِنَّ الصَّلَاةَ عَلَيَ‏ نُورٌ فِي الْقَبْرِ وَ نُورٌ عَلَى الصِّرَاطِ وَ نُورٌ فِي الْجَنَّة» (3)

پس تاثیر صلوات بر نفس انسان از اموری است که ما به خاطر مبانی که عقلا آنها را پذیرفته ایم، در درون دین خودمان به آن اعتقاد داریم، لذا از لحاظ برون دینی این اعتقاد مبتنی بر پیش فرض ها و باورهای بنیادین درونی دین ماست که در زیارت جامعه کبیره آن را قرائت می کنیم:
«وَ جَعَلَ صَلَوَاتِنَا عَلَيْكُمْ وَ مَا خَصَّنَا بِهِ مِنْ وَلَايَتِكُمْ طِيباً لِخَلْقِنَا وَ طَهَارَةً لِأَنْفُسِنَا وَ تَزْكِيَةً لَنَا وَ كَفَّارَةً لِذُنُوبِنَا»؛ خداوند صلوات ما را بر شما (پیامبر و آل پیامبر) و ولایت ما را نسبت به شما، سبب پاکیزگی اخلاق، طهارت نفوس و رشد معنوی و کفّاره گناهان ما قرار داده است.(4)

با این اوصاف کسی که می‌خواهد منصفانه از راه برون دینی در خصوص آن بحث کند، دو راه دارد: یا باید با نگرش عقلانی تمامی قرائن را در نظر بگیرد، یا ابتدا در خصوص مبانی دینی ما به گفتگو بنشیند چون اگر آن مبانی یعنی نبوت پیامبر(ص)،و عصمت ایشان را مثل ما پذیرفت دیگر چاره ای از پذیرش این روایات در خصوص حکمت صلوات نیست.
______________________________
1. صدوق، محمد بن علی بابویه، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال،دار الشريف الرضي للنشر، چاپ دوم، 1406ق، قم، ص154.
2. همان، ص154.
3. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، دار إحياء التراث العربي‏، چاپ دوم، 1403ق، بیروت ج79، ص64.
4. صدوق، محمد، من لایحضره الفقیه، نشر جامعه مدرسین، چاپ دوم، 1413ق، قم، ج2، ص613.

موضوع قفل شده است