فواید توسل چیست؟

تب‌های اولیه

3 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
فواید توسل چیست؟

باسلام و خسته نباشید
فواید توسل چیست؟ چه آثاری توسل دارد؟ دعا کردن با توسل بهتر است یا مستقیم از خدا خواستن و چرا؟

با نام و یاد دوست


کارشناس بحث: استاد صادق

سوال:
باسلام و خسته نباشید
فواید توسل چیست؟ چه آثاری توسل دارد؟ دعا کردن با توسل بهتر است یا مستقیم از خدا خواستن و چرا؟

پاسخ:
باسلام وتشکر .
در ابتدا باید اشاره شود :
توسل به معنای مدد جستن از وسیله برای رسیدن به مقصود است، انسان برای رسیدن به هدف باید به اسباب و واسطه‌های فیض متوسل شود . توسل به معنای استفاده از اسباب برای دستیابی به هدف است، در اصطلاح توسل به معنای تمسک جستن به روح اولیای الهی اعم از پیامبر یا امام و یا امامزاده و یا علما، صلحا، شهدا برای گرفتن فیض از خداوند است.

ریشه اصلی توسل در قرآن کریم آمده :
«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَابْتَغُواْ إِلَیهِ الْوَسِیلَةَ؛(1) اى کسانى که ایمان آورده‏اید، از خدا پروا کنید و با وسیله به او توسل جویید».
با توجه به اینکه کلمه وسیله در آیه اطلاق دارد، شامل همه امور معنوی می‌شود که انسان را برای دریافت حاجت از خداوند کمک می‌کند،
بنابر این همان طور که برای گرفتن حاجت به خانه خدا و حجر الاسود و نماز و روزه و درود به پیامبر متوسل می‌شویم، به ارواح و قبور مطهر پیامبر، اولیای الهی، و بندگان صالح نیز می‌توان متوسل شد و آن ها را در پیشگاه خداوند شفیع قرار داد و از خداوند حاجت خواست.
حکمت اعطای این نقش به بزرگان دین و اولیای الهی، جایگاه معنوی آنان است، همه موجودات عالم هستی، آیات و نشانه‌های حضرت حق‌اند، هر موجودی به اندازه وسعت وجودی خود نشانگر اسما و صفات خداوند هستند، عالی‌ترین و تابناک‌ترین جلوه و ظهور حضرت حق تعالى در آینه وجود پیامبر و ائمه تحقق یافته است، آن ها مظهر کامل اسما و صفات خداوندند، توسل به ارواح و قبور مطهر آنان توجه به مظاهر اسمای خداوند است. برای دریافت فیض الهی . این کار از نظر عقلی و شرعی نه تنها محذوری ندارد،‌بلکه یک کار پسندیده است . در آموزه‌های دینی در این باره دلایل بسیار وجود دارد.(2)

درباره نوع درخواست انسان از ائمه چند فرض قابل طرح است:
1- اولین فرض این که انسان از آن ها بخواهد که واسطه انتقال درخواست ما به درگاه الهی باشند؛ همان گونه که در بسیاری از مواقع شخصی دعا می کند و از جمع می خواهد در برابر دعای ایشان آمین بگویند؛ حال در این مورد بحثی وجود ندارد؛ چرا که ما قطعاً در برآوردن نیاز، از خداوند طلب کمک کرده و فقط از دیگران خواسته ایم آن ها نیز برآورده شدن این دعا را از خداوند طلب کنند و به تعبیر دیگر از آن جا که بزرگان دین به خصوص ائمه را از مقربان درگاه حق می دانیم، دعای آن ها را در حق خود دارای تاثیر بیشتری دانسته، در نتیجه از آن ها می خواهیم نزد خدا برایمان وساطت کنند.
حال در این نوع طلب هیچ منعي وجود ندارد. این امر همانند آن است که فرد به جای این که نامه درخواست خود را خودش به یک مسئول برساند به فرد محترمی که مورد توجه اوست می دهد تا این نامه را به مسئول برساند که در این صورت امید بیشتری برای نتیجه گیری است؛ در منابع دینی به روشنی به این بخش وساطت اشاره شده، حتی نقل شده خود رسول خدا(صلی الله علیه وآله وسلم) در جریان مباهله وقتی که حسين(علیه السلام) را در آغوش و دست حسن(علیه السلام) را در دست گرفته، فاطمه(سلام الله علیها) دنبالش و على(علیه السلام) به دنبال فاطمه(سلام الله علیها) به راه افتادند، فرمود: هر گاه من دعائى كردم شما آمين بگوئيد. (3)
و يا خداوند در قرآن خطاب به پيغمبر(صلی الله علیه وآله وسلم) می‏فرماید: «وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُکَ فَاسْتَغْفَرُوا اَللَّهَ وَ اِسْتَغْفَرَ لَهُمُ اَلرَّسُولُ لَوَجَدُوا اَللَّهَ تَوَّاباً رَحِیماً ؛ (4) اگر به هنگام ستم برخویش نزد تو آیند "ای پیامبر" و استغفار کرده و تو نیز برای آنان استغفار کنی خدا را توبه پذیر و مهربان خواهند یافت».
حال همان گونه كه ملاحظه مي كنيد آنچه در مجموع از اين آيه و روايت استفاده مي شود آن است كه واسطه قرار دادن ديگري براي رسيدن به حاجت مانعي ندارد.
2- فرض دوم آن است که ما مستقیماً از آن ها طلب کمک کرده و بخواهیم که فلان حاجت ما را بر آورده کنند؛ یعنی از آنجا که آن ها را از مقربان در گاه حق می دانیم، اعتقاد داریم خداوند به آن ها قدرتی عنایت کرده است که بواسطه آن قادرند فلان حاجت ما را برآورده کنند. همچنان که ما برای درمان بیماری علاوه بر دعا، نزد متخصصین امر رفته و از آن ها کمک می خواهیم که البته در این امر نیز اگر چه درخواستمان مستقیماً از ائمه و يا مثلاَ از پزشک متخصص است، اما در حقیقت تمام این امور را فقط وسیله ای دانسته که با اذن و اراده خداوند تاثیر گذارند. حال در این مورد نیز هیچ منع عقلی و شرعی وجود ندارد آنچنان که در جنگ خیبر حضرت علی(علیه السلام) برای رهایی از درد چشم، مستقیماً خدمت رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) رفت و حضرت با آب دهانش چشم علی(علیه السلام) را شفا داد (5) یا قرآن از قول حضرت عیسی (ع) نقل می کند که می فرمود: «فَأَنفُخُ فِيهِ فَيَكُونُ طَيرَْا بِإِذْنِ اللَّهِ وَ أُبْرِئُ الْأَكْمَهَ وَ الْأَبْرَصَ وَ أُحْىِ الْمَوْتىَ‏ بِإِذْنِ الله؛ (6) از گل برايتان چيزى به شكل مرغ مى‏سازم، سپس در آن مى‏دمم بلادرنگ و به اذن خدا مرغى مى‏شود و نيز كور مادر زاد و برص را شفا مى‏دهم و مرده را به اذن خدا زنده مى‏كنم».
حال با دقت در این آیه روشن می شود که حضرت شفای کور مادرزاد و برص را مستقیماً به خود نسبت داده و می فرماید من شفا می دهم و ... بر این اساس هیچ مانعی ندارد که ما مستقیماً از آن ها به خاطر قدرتی که خداوند عطاء فرموده (آن چنان که حضرت عیسی همه را منسوب به خدا می داند ) طلب حاجت کنیم.
3- اين كه ما از آن ها مستقيماً و با اين اعتقاد كه آن ها بدون اذن و اراده خدا و مستقلاً قادر به برآوردن درخواست ما مي باشند؛ آنچه كه شرك در برابر خداوند محسوب شده و ما به شدت از آن نهي شده ايم. تنها اين مورد است و حال آن كه كسي، از ائمه با اين نيت طلب كمك نمي كند.
اما در مورد این که چرا در همان وساطت های مقبول و مشروع هم گاهی نتیجه نمی گیریم؛ باید عرض کنیم که اصولا بنای خداوند و سنت او بر برآوردن همه حاجات و درخواست های ما نیست و به علاوه این امر به واسطه مصلحت های عالم و ویژگی های عالم ماده شدنی و معقول نیست. در واقع صحیح است که ائمه وسیله های ما در برابر خداوند هستند، اما خود ایشان در کلام خود و در خطاب با خداوند فرمودند :
« يَا مَنْ لَا تُبَدِّلُ حِكْمَتَهُ الْوَسَائِلُ ؛ (7) اى آنكه اسباب و دست آويزها حكمت او (آنچه صلاح دانسته و مقدّر فرموده) را تغيير نمي دهد».
پس در جمع بندی باید گفت: ما حتی اگر در بهترین شرایط و بهترین زمان و مکان ممکن از خود خداوند هم درخواستی داشته باشیم معلوم نیست که آن چه خواسته ایم به ما برسد؛ به علاوه حتی اگر خود معصومین{علیهم السلام} هم که خواسته ای نامعقول و نامشروع ندارند، از خداوند برای خود درخواستی داشته باشند باز معلوم نیست که به طور قطع به آنچه درخواست نموده اند برسند، چنان که در زمان بیماری حضرت زهرا{علیها السلام} چند معصوم برای شفای ایشان دعا می کردند؛ اما در نهایت آن حضرت بهبود نیافت و به شهادت رسید .
البته در معنای عام و دقیق اجابت همه درخواست های معقول و مشروع بخصوص آن که به واسطه اهل بیت به درگاه ربوبی منتقل شود به نوعی مستجاب می گردد، هر چند این استجابت به معنی رسیدن به همان خواسته و مطلوب نبوده باشد.
با توجه به آنچه ذکر شد، روشن می شود که به یقین این امر صحیح نیست که گمان کنیم اگر از اهل بیت هم درخواستی داشتیم حتما باید آن حاجت را همان گونه که خواستیم به ما عنایت بفرمایند؛ زیرا مبنا و معیار در این امر و همه امور رعایت مصالح و ضرورت های خود ما و مجموعه عالم و قضا و تقدیر الهی است نه آن چه ما مصلحت و خوب و مطلوب می پنداریم.

منابع:
1. مائده (5) آیه 35.
2. شفاعت و توسل، سید کاظم روحانی، ص 49 ـ 50.
3. موسوى همدانى، ترجمه المیزان، دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ مدرسين حوزه علميه، قم‏ 1374 ش‏، ج‏3، ص 365.
4. نساء (4) آیه 64.
5. عطاردى، عزيز الله،‏ زندگانى چهارده معصوم (ع)، چ اسلاميه، تهران 1390ق، ص 145 .
6. آل عمرن، (3 ) آيه 49 .
7. امام سجاد عليه السلام ، الصحيفة السجادية دعای سیزدهم ، نشر الهادى‏، قم‏ ، 1418 ق ، ص 69 .

موضوع قفل شده است