جمع بندی چرا عقل انسان نمی تواند به مصالح و مفاسد احکام دین پی ببرد؟

کارشناس بحث: استاد صادق

پاسخ:
با سلام و آرزوی موفقیت برای شما .
در ابتدا باید گفت در نگاه شیعی عقل در کنار کتاب وسنت جز منابع استنباط احگام شرع است وجکم آن مثل حکم کتاب وسنت حجت شرعی است .
به دلیل این که عقل ذاتا و تکوینا حجت الهی بر مردم است و در کنار حجت ظاهری یعنی انبیا و ائمه ،راهنمای انسان به سوی سعادت است ، در همه امور از جمله مسایل خداشناسی معیار و ملاک محسوب می‌شود. اگر عقل اعتباری نداشته باشد، و واقیت را از این طریق بدست نیاوریم هیچ چیزی قابل اثبات نیست.
اگر همه چیز و یا بسیاری از مسایل اعتقادی از طریق وحی و نبوت اثبات می‌شود ، نبوت و نیاز بشر به راهنمای آسمانی (پیامبر و امام معصوم) به وسیله عقل ثابت می‌شود. چون نبوت به وسیله نبی اثبات نمی‌شود، زیرا این موجب دور می‌شود. چه این که عقل چراغ است و شریعت راه. کسی به کمال می‌رسد که هم چراغ دارد و هم راه. انسانی که چراغ دارد، ولی راه ندارد، یا راه را نمی‌داند، چگونه می‌تواند به هدف برسد؟
از این رو برخی از اندیشوران بزرگ تصریح کرده اند: در برخی امور عقل معیار، در برخی مصباح و چراغ، در بعضی دیگر مفتاح است . در مجموع عقل را در همه محورهای سه گانه معتبر است. معیار و میزان بودن عقل نسبت به برخی از امور و اصول و عقاید به گونه‌ای است که انسان به کمک آن ها ضرورت شریعت وحی را اثبات می‌کند، ولی عقل با تدبر در چشمه سار زلال وحی از تمام غبارهایی که او را تیره و تار نماید ،پاک می‌شود.
بنابراین حضور عقل در دامن شریعت همانند وجود چراغ است که آدمی را به جریان جاودان رسالت و سرچشمه جوشان شریعت هدایت می‌کند. با تمسک به این چراغ است که احکام شریعت مشخص می‌گردد. مفتاح و کلید بودن عقل نسبت به شریعت به این معناست که عقل بعد از آن که به عنوان چراغ وظیفه خود را نسبت به قوانین و مقررات شریعت انجام داد و احکام شریعت را در افق هستی خود به صورت مفاهیم کلی اظهار نمود ،نیاز خود را به شریعت اذعان می‌کند. (1)
در ارزش و اهمیت و اعتبار عقل مباحثی دیگر نیز است که تفصیل آن را در منبع ذیل جویا شوید. (2)
پس از نظر عقلانی و وحیانی تردیدی در اعتبار و ملاک بودن عقل نیست . این اعتبار ذاتی عقل است که از سوی آموزه‌های وحیانی بر آن تاکید شده است.
با توجه به آنچه بیان شد، ملاک بودن عقل کاملا مشخص است زیرا وقتی عقل از نظر ذاتی آن اعتبار را دارا است و از نظر آموزه های دینی نیز بر حجیت آن تاکید شده ، معلوم می شود هر چه عقل بگوید، نه تنها صحیح، بلکه حجت است . البته با تفاوت در نوع دریافت های عقلی و امکان طبیعی خطا در برخی از این آموزه ها لااقل در قسم بدیهیات شبه ریاضی احتمال خطا و اشتباه وجود ندارد .
بی‌تردید عقل چراغ فهم و استنباط است و بدون پرتو افکنی آن بهره‌گیری از کتاب و ممکن نیست، بدین معنا همه خردگرایان و خردستیزان در روشنگر بودن عقل اتفاق نظر دارند.(3)
خامسا یکی دیگر از دلایل حجیت عقل، قاعده ملازمه است . آن قاعده مربوط به ملازمه بین حکم عقل و حکم شرع است. بر اساس این قاعده هر حکمی که شرع دهد، عقل نیز مطابق آن فرمان می‌راند.
این قاعده از نتائج مسأله حُسن و قبح ذاتی افعال است. حتی بر اساس برخی از مبانی، عین آن شمرده می‌شود، زیرا اگر پسندیده بودن کار به معنای شایستگی در دنیا و پاداشی در آخرت باشد، خود به خود ملازمة حکم عقل و شرع اثبات می‌شود.
پس در نگاه شیعه عقل در همه امور دینی اعم از اعتقادی واخلاقی وفقهی (احکام) معتبر وحجت است . اما این که نمی تواند اسرار ومصالح را درک نماید وبه حکمت وفلسفه احکام شرع واقف گردد بدلیل آن است که غیر از خدا و پیامبر وائمه از آن امور آگاه نیست وآن امور فوق درک عقل بشر عادی است .
پی‌نوشت‌ها:
1. . جوادی آملی معرفت در آینه شریعت نشر الزهرا، تهران، 1378 ش .، ص 211.
2. جلوه‌های قرآنی در نگاه امام خمینی، پیشین ص 58.
3. . حسن یوسفیان، عقل و وحی، نشر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1383ش. ص 234 ـ 248.

سلام
نه اینکه نمی تواند بفهمد بلکه سعی و تلاش کمی صورت گرفته و ابزارهای عقل در این وادی ( جزئیات امور) کم است
والله الموفق

با عرض سلام خدمت شما سرور گرامی
من میخواهم تجربیات خودم را در این موضوع بگویم
من در سخن شما در تقسیم دین به سه بخش عقاید اخلاق و فقه، اخلاق را کنار میگذارم. چون در مفهوم آن برای من ابهام وجود داردو در موضوع اخلاق بر خلاف فقه کتب بسیار کمی نوشته شده.
از یک طرف اگر کاری به فعل و عملی منتهی شود آن موضوع حکم فقهی دارد. برای مثال ممکن است فعلی مانند دروغ یا غیبت یک جا واجب یک جا مستحب یک جا مباح یک جا مکروه و جای دیگری حرام باشد.
این که مثلا من بگویم مثلا اصل حیا و انضباط در رفتارهای جنسی(یا هر اصل دیگری) امری عقلانی و مورد اشتراک انسانهاست و مثلا طبق این اصل تجاوز بد است. و در کتب اخلاق بنویسم. این امر مورد اشتراک انسانهست اما مصادیق آن در بین کشورها و ادیان و مذاهب مختلف ممکن است با اختلافاتی همراه باشد و هرگروه مواردی غیر عقلانی هم در این موضوع داشته باشد. اگر به آموزه های دینی ما و فقه ما رجوع شود ما مواردی مثل تعدد زوجات، صیغه، کنیزان و احکام آنها، ازدواج با بچه ها، ازدواج با دخترخوانده، حجاب و دورنگه داشتن بیش از حد زن، و ......... متعدد مواردی از این دست در افراط یا تفریط داریم
فقها اذعان به این امر دارند که عقل ما قادر به کشف دلیل در حوزه فقه نیست و مواردی که بیان میشود از وجه حکمت گفته میشوند.

من دیده ام که وقتی ازعلت یک حکم فقهی سوال میشود ابتدا برای آن موضوع توجیهات مختلف و بعضا تحمیلی گفته میشود و سرانجام وقتی فرد قانع نشود و دلائل یا توجیهات اثر نکند گفته میشود دلیل احکام شرع برای ما روشن نیست و این احکام فوق عقول بشری هستند و انسان نمیتواند به مصالح و مفاسد احکام و دلیل آنها پی ببرد. درواقع اگر ما با دلائل عقلی پی بردیم که خداوند وجود دارد و او حضرت محمد را به پیامبری فرستاده است وقتی اینها رو با دلائیل عقلی اثبات کردیم آنگاه هر چه خدا بگوید را قبول میکنیم زیرا خدا خیرخواه بندگان است هر چند دلیل و صلاح آنها را نفهمیم ولی یقین میدانیم که خداوند مصالح ما را بهتر از علوم و عقل ناقص بشری میدانسته است.
لذا میگویند دلیل احکام در واقع به استناد پذیرفتن عقلانی عقاید است.
درواقع از دلیل (و بلکه توجیه و اصرار بر ساخت انواع توجیهات و طرح ادعاهایی فراوان و بدون اثبات) (از قبیل ادعاهای تحقیقات علمی ثابت شده برای هر مورد مستحب یا مکروه) تنها به اندازه ای استفاده میشود که موید هستند. نه به عنوان دلیل مطلب (برای هر حوزه ای نه فقط فقه)
من عین این رویه را در زمینه عقاید هم دیده ام یعنی بازهم دیده ام که اگر موضوعات عقایدی و کلامی مثل بحث نبوت عامه و نبوت خاصه و بحث اعجاز و اعجاز قرآن با توجیهات مختلف و بعضا تحمیلی کارگر نشود مثل بحث آموزه‌ها(فقه) در آنها هم تعبد جاری میشود میگویند مگر عقل انسان میتواند در این موضوعات صرفا با عقل وارد شود این مسائل به دله به عشقه ما با دلمون و احساسمون خدا و ائمه رو حس میکنیم نه با عقلمون. خدا به هر کس بخواهد نور ایمان رو در قلب او اعطا میکند و هر که را هم بخواهد نه، حتی در برخورد با متعصبین حکم کشتن جاری میگردد.
خلاصه کلام: بر خلاف صورت سوال شما، سخنی که در مورد ناتوانی عقل از کشف دلیل احکام هست در مورد عقاید هم وجود دارد و بحث عشق و احساس وجود خدا و ائمه مطرح میشود.

سلام ...
به نظره من علتش دو تا چیز میتونه باشه :

1- وقتی که شما بخواین برای خیل انسانها ایدیولوژی تعریف کنین ... بالاجبار باید بگین { مثلا : دروغ بده ... } ولی وقتی خوده این شخص وارده منزلش میشه ممکن هست به فرزندش بگه { خوب چرا اونجا دروغ نگفتی که کارت راه بیوفته ... } به بیانه دیگه برای اینکه سنگ رو سنگ بند بمونه ... ناگزیر عقل جمعی محدودیت هایی رو اعمال میکنه که عقل فردی نمیتونه اونها رو قبول کنه ... یا اونها رو عقلانی بدونه ...

2- دایره علت و معلولی که دنیا بر اساسه اون ساخته شده ... وارده ابعادی میشه که از قدرته درک کردنه ما خارج میشه ... و اگر قرار بود عقل ما میتونست تمامی قوانین علت و معلولی و روابط پنهانه بین اونها رو کشف کنه .... که دیگه خدا بود ... نه انسان .

شاید کسی از خدا بخواد استثناها هم در نظر گرفته بشن برای مثال در این مثال این فرد میتواند توریه کند و بگوید پدرم خانه نیست و معنی خانه رو اتاق در نظر بگیره. این کار او حلال و جایز است.
ولی منظوره سوال کنندگان اغلب به شرایط کلی برمیگرده تا استثناها. یعنی کلیات عقلانی باشد استثناها پیشکش.

این بیان شما دقیقا همان سخن فقها و عالمان است.
در این صورت حتی اگر خدا امر به دزدی یا قتل یا تجاوز هم بدهد این بیان صدق کرده و ممکن است در آن مصالحی باشد که ما بیخبر باشیم و قادر به درک آن نباشیم. و عدم درک ما از مصالح و نقصان عقل و علم بشر امر بعیدی نیست.

لذا به ترتیب روال موضوع این طور شد: پرسش از آموزه (فقه)- استدلال یا توجیهات تحمیلی- ذکر عدم دلیل داشتن فقه و استناد به عقلانیت عقاید- پرسش از عقاید- استدلال یا توجیهات تحمیلی- ذکر عدم دلیل داشتن عقاید و ارجاع به عشق- بررسی مساله عشق و احساس.

البته گاهی غیر از این ترتیب هم عمل میشود مثلا از عقاید به سمت آموزه ها و فقه ارجاع داده میشود مثلا در عقاید استدلال میشود اگر جهان آخرت وجود نداشت مومن و کافر هر دو مساوی هستند ولی اگر وجود داشت مومن برد کرده و کافر زیان. (قاعده دفع خطر احتمالی). اگر گفته شود زندگی را نمیتوان با احتمال پی ریخت میگن چه اشکالی داره یه عمر پاک زندگی کردیم حق الناس رو رعایت کردیم خدا رو عبادت کردیم و کلا سعی کردیم انسان بهتری باشیم. یا همین طور در مواقع دیگه از عقاید برویم به خوبی های دین استناد کنیم.

پس با این که بین اینها گاهی حرکت میشه ولی عموما روالشون به همین ترتیبه

سلام

کارشناس گرامی

بسیاری از دستورات و فلسفه احکام قابل فهم هستند و می شه دلیل عقلانی انها رو
پیدا کرد منتهی تعصب خاصی روی این مساله وجود داره
و واقعا من هم نمی تونم درک کنم چرا واقعا علما در این حوزه عقل و تعطیل کردند !!!!
مثلا همین وضو علت عقلانیش طهارت و پاکی و یک نوع امادگی روحی و جسمی
برای شروع نمازه

اصل مطلب اینه که صورت شسته بشه
حالا بعضی ها می گن یک بار واجب دوبار مستحب و سه بار حرامه یا وضو باطله
عقل می گه این سه بار اب ریختن برای این هست که اب هدر نشه

یا غسل و می گن اول طرف راست بعد چپ بعد سر
از نظر حقیر علت این ترتیب کمبود اب در ان زمان و این روش برای اطمینان از شستن تمام قسمتهای بدن است
و لزومی نداره با دوشهای اب امروزه این ترتیب رعایت بشه بلکه می شه با اطمینان از رسیدن
اب به تمام بدن بدن را یکباره شست

البته می دونم شما و هم بقیه بشدت با حرفام مخالفت خواهید کرد
اینجاست که گفتم تعصب شدید مانع از این میشه که ما به علت عقلی این مسائل فکر کنیم
و علت انها رو جز علوم غیب می دونیم که بر ما پوشیده است

[="Palatino Linotype"][="Black"]

سلام

شما مطمئن هستید تمام دلایل عقلی مثال هایی که فرمودید همین است؟
یک روز بشر همین دلیل را هم نمی دانست، امروز شما به آن رسیده اید و ممکن است فردا دلایل دیگری برایش کشف شود.
آیا منصفانه است دلایلی را که تا به امروز به آنها رسیده ایم تنها علت اینگونه احکام بدانیم؟
به عنوان مثال این احتمال وجود دارد در آینده علم کشف کند که شستن ترتیبی بدن هنگام غسل منافعی برای انسان دارد.
نتیجه اینکه با فرض کشف دلایل احتمالی در آینده برای احکام، عاقلانه ترین کاری که می توان انجام داد، عمل کردن به آنها به همان ترتیبی است که ذکر شده.
و این عمل هیچ ضرری برای انسان نخواهد داشت، بلکه کمترین سودش جلوگیری از خطا های احتمالی است.[/]

سلام.
برادر ارجمند و فرهیخته، جناب شریعت عقلانی

اینجانب نیز با قول جناب حامد موافق و به آن معتقدم.
منظور این است که عقل برای تفحص در یک موضوع، نیاز به ابزارهائی مانند دانش و آگاهی و تخصص و تجربه (از خود و دیگران) و دانستن نظرات دیگر در مورد آن موضوع و جمع آوری مقدمات و اطلاعات و ... دارد.
برای مجهز شدن به ابزار در جزئیات امور، نیاز به سعی و تلاش بسیار است.

سلام.
برادرم، جناب شریعت عقلانی

همانطور که قبلا عرض شد با مجهز بودن عقل به ابزار مناسب، محال نیست.
موفق باشید.

سلام

من در مورد مثالهایی که زدم تمام دلایل عقلی را ذکر نکردم و به عنوان نمونه چند مورد را ذکر کردم
البته ادعا هم ندارم که تمام دلایل عقلی را به ان رسیده ام
و این حرف شما هم صحیح است که با افزایش علم و دانش بشری ممکن است
تمام و یا اغلب دلایل احکام کشف شود

ولی جناب کارشناس به این مساله اعتقاد ندارد و معتقد است هرگز عقل به دلایل احکام پی نخواهد برد
و حرف من بیشتر مخالفت با این هرگز پی نبردن بود

موفق باشید

باسلام مجدد خدمت شما دوست گرامی
در پاسخ به نقل قول های من چند نکته فرموده بودید که خدمت شما عرض میکنم.
1- همان طور که نوشته بودم اینها تجربیات من بود که دیده بودم و به درستی این روال اطمینان پیدا کرده بودم. و تنها نقل مطلب و تجربه ای بود که همه ما دیده ایم. و در سوالاتی که بر این مبنا از من پرسیدید من خودم مدعی صحت طرد عقل نشده بودم. بلکه گمان و اعتقادی که خودم در این چند وقت پیدا کرده ام را خواهم نوشت.

این موضوع که فقها اذعان دارند که ما دلیل احکام را درک نمیکنیم (و حکمت میگوئیم) با مثال هایی که از شراب و خوک زدید برایتان روشن شده است. اما شما نپذیرفتید که علمای ما در باب عقاید هم همین نظرو دارند. بعید میدونم کسی با چنین کلامی برخورد نکرده باشد. شاید شما به دلیل ترس از حجیت افتادن عقل میگید علمای ما عقل رو در عقاید قبول دارند. (معنای من از عقل آن عقلی نیست که با آن از حجاب هم دفاع میکنند بعد میگویند فقه دلیل ندارد حکمت دارد این همان عقلی است که شما را یک مرحله جلوتر درگیر میکند)

خیر تلاش های این افراد عبث نیست. به روالی که در بالا نوشتم بنگرید. از نظر آنها چرا از اول به آخر ارجاع نمیدهند
چرا که اگر از اول بدون ترتیب به آخر روال یعنی احساس دینی رجوع دهیم ممکن است با رد این موضوع نزد او از دین خارج شود پس بهتر است مدام او را یک جبهه جلوتر درگیر ذهنی کنیم و با او در مرحله اول روال بحثی با آوردن دلیل و یا توجیهات تحمیلی و فرسایشی در باب مضرات یک موضوع فقهی مثل اعدام یا حجاب یا هر چیز داشته باشیم
آیا اگر یک مومن صرفا به خاطر عشق و احساس دین داشته باشد بهتر است یا به او چند استدلال کلامی را یاد دهیم تا با خود گمان کند اینها منطقی نیز هست. و در مرتبه بعد آیا اگر او فکر کند برای مسائل فقهی که او رعایت میکند دلائل علمی نیز وجود دارد ایمان و عمل او بازهم قوی تر خواهد بود(که در اینجا کارخانه ساخت دلیل به کار می افتد مثلا بگویند استمنا مضرات پزشکی بسیار شدیدی نیز دارد)

البته وقتی افراد به موضوع آخر برسند و درگیر مساله احساسشون بشن دو حالت پیش میاد یا بی دین میشوند این در صورتیه که در زندگی فرد ضعیفی نباشند و همین طور نیاز به دین نداشته باشن. یا بر مبنای مصالح و علائقی بر اساس همان احساس دیندار باقی خواهند ماند اما در اینصورت دینداریش صورت دیگری خواهد یافت فرد میداند افراد دیگری در جهان احساسات نیرومندتری از او نسبت به دینشان دارند و میداند در دین اوهم مثل ادیان دیگر اشکالات زیادی در آموزه های عملی یا اعتقادی آن به نظر دیگران میرسد و علمای ادیان برای توجیه این موارد در آن دین از انواع و اقسام مغالطات استفاده میکنند لذا دینی که او خواهد داشت به اصطلاح روشنفکرانه است منهای فقه مصطلح- منهای وجود نهادی به نام حوزه و روحانیت- منهای حکومت دینی- منهای جازمیت و افراطی‌گری- منهای نپذیرفتن تکثر ادیان و همین طور بیخدایان و همزیستی مسالمت آمیز با آنها و ........

یه نکته ای که بعد به ذهنم رسید این بود که نمیشه با ذکر یک یا چند مثال عقلانیت مجموع آموزه های عملی دین (فقه) رو زیر سوال برد(منظورم رکعات نماز نیست منظورم چیزایی که مستقلا میتونیم در موردش نظر بدیم که خوبه یا بده).
بیایم فرض بگیریم رویه کسی اینه که همیشه به شما حرفهای عقل پسندی زده باشه آیا اگه ندرتا حرف غیر منطقی بزنه حمل بر سفیه بودنش میکنیم(خیر) یا این که میگیم احتمالا متوجه یه چیزی شده که من نیستم. لذا بر خلاف اونی که ممکنه به یه فرد عادی بخندیم به حرف اون فرد نمیخندیم بلکه با ریزبینی و شک نگاه میکنیم. که متوجه چی بوده که من نشدم و احتیاط میکنیم و به اون موضوع عمل میکنیم؟
لذا به نظر من در صورت نادر بودن قابل چشم پوشی هستند و باید احتیاط کرد و گفت شاید وجهی داشته. در صورتی فرد میتونه آموزه های فقهی رو غیر عقلی بدونه که درصد بالایی از مواردی رو که میشه مستقلا نظر داد غیر عقلی بدونیم
مثلا 50 درصد کل مسائلی که عقل بتونه نظر بده؟ نظر دوستان چیه؟ گمان من اینه که این موارد نادر نیست و شایع هست. ولی بررسی آماری این موضوع کار مشکلی است نیاز به آگاهی از دانش های مختلف داره و شاید اقلا یک سال طول بکشه ولی مسئله جالبیه.

[="Palatino Linotype"][="Black"]

سلام

در نقل قولی که از کارشناس محترم آورده بودید، ایشان فرمودند: این علم تنها در اختیار خداوند، پیامبر صلوات الله علیه و ائمه معصومین سلام الله علیهم اجمعین است و این مسأله به معنای این نیست که خداوند اراده نمی کند تا این علم به غیر پیامبر صلوات الله علیه و ائمه معصومین سلام الله علیهم اجمعین افاضه شود، همانطور که در زمان حیات ائمه سلام الله علیهم اجمعین بسیاری از این علوم در اختیار بعضی از انصار قرار می گرفت و انشاء الله در زمان حکومت امام عصر(عج) نیز بسیاری از این معما ها حل خواهد شد.
اصولاً بالا ترین مرتبه بندگی، اطاعت از فرامین و احکام خداوند بدون در نظر گرفتن دلایل عقلی است، چرا که هر انسان عاقلی با دانستن دلایل سودمند احکام به اجرای آنها با کمال میل تن می دهد.[/]

واقعا اینگونه بوده؟!!!!!
چرا پس از همون اول حلال نبوده و بعد از دیدن یک سری نتایج نیز خدا حلالش کرد؟مگر خدا به ذات همه آگاه نیست پس چطور است اول حرام و بعدش حلالش کرد؟؟؟؟؟چرا همون اول حلالش نکرد؟

موضوع قابل تاملی است
داستان یک دین باور مطابق آموزه های دینی ما اینگونه است:
در مرحله اول ، انواع و اقسام دین ها به عقل فردی هر شخص ارائه میشود. سپس این شخص بی دین به تعقل احکام عقیدتی یک دین (مثلا اسلام) را عقلانی می یابد. و اسلام میاورد البته بماند که همه میدانیم این بخش تعارف است! و سپس در مرحله دوم، عقل را به کناری وانهاده! و در مقام یک جاهل به احکام عملی دین، با مراجعه به فقیه و تقلید کورکورانه ازیشان ، رفتارها و اعمال جزئی زندگی اش را به عنوان یک انسان دین مدار تنظیم مینماید!!!

بسم الله الرحمن الرحیم
سلام
حقیر نظر خودم را بیان می کنم.
این که عقل نمی تواند به مصالح و مفاسد احکام دین پی ببرد،بنده بعید می دانم واقعاً مبنایی داشته باشد در روایات و در قرآن.بلکه چون دیده شده که علت برخی از احکام معلوم نیست،برای حل این مسئله پاسخ داده شده است که ما اصلاً نمی توانیم علت احکام را بفهمیم.در حالی که بنده معتقدم علت احکام را می توان فهمید آن هم با کمک عقل.منتهی تلاش های زیادی در این رابطه نشده است.به خصوص که علت یابی احکام،نیازمند به یک دستگاه اعتقادی و اخلاقی اثبات شده است.یعنی ما باید ابتدا قضایای اعتقادی و اخلاقیمان را ثابت کنیم،سپس از آن به احکام فقهی برسیم.ولی ما هنوز نتوانسته ایم یک دستگاه دقیق اعتقادی و اخلاقی تشکیل دهیم.به همین دلیل نتیجه مورد نظر هنوز حاصل نشده است.
این هم که چرا مصالح و مفاسد برخی از احکام بیان نشده است،دلیلش می تواند این باشد که عقل انسان به هر حال باید نقشی داشته باشد.در فهم همین مصالح و مفاسد احکام و مسائل اعتقادی و اخلاقی است که انسان کم کم مراحل ایمان را طی می کند.

لبیک یا مهدی
و من الله توفیق

[="Palatino Linotype"][="Black"]

سلام

خیر جناب مهدی
داستان یک دین باور مطابق آموزه های دینی ما اینگونه است:
در مرحله اول، پس از بررسی ادیان مختلف با استفاده از دلایل عقلی به حق بودن دین اسلام ایمان می آورد و ایمان وی نه تعارف است و نه احساس، بلکه از سر عقل است، و در مرحله دوم پس از اثبات حقیقت مذهبش به دستورات و احکام خدای خویش عمل می نماید، در این مرحله احکامی را که برایشان حجت عقلی می یابد با استواری و اطمینان قلبی عمل می نماید و احکامی را که عقل محدودش از درک حقیقت آنها عاجز است با نیت گردن نهادن فرمان خدای خویش عمل می کند.
این است داستان یک مسلمان حقیقی..[/]

پس با صرفنظر از استثناها ، چگونه است که ما در ایران با دلایل عقلی به اسلام شیعی مبتنی بر ولایت فقیه مبتنی بر فقه اثنی عشری مبتنی بر......رسیدیم
با همان دلایل عقلی کسی در عربستان به اسلام ...تسنن مبتنی بر وهابیت....میرسد
با همان دلایل عقلی کسی در چین رسیدهاست به بودایی مبتنی بر.......
با همان دلایل عقلی کسی در آمریکا رسیده است به مسیحیت کاتولیک فلان فلان .....؟؟؟؟

در حالی که گزاره های عقلی یک جواب واحد دارد. مگر ندارد؟ گزاره 2+2=4 یک گزاره عقلی درست است که ساکنین ایران و سویس و آلمان و ....همه یک نتیجه میگیرند...
پس تعارف نفرمایید! میبینید که مرحله اول فقط تعارف است که گفته باشیم ما به حجت عقلی هم بها میدهیم.

توجه بفرمایید احکامی که برایشان دلیل عقلی داشته باشید ارتباطی با دین ندارد. مساله فقط احکامی است که صرفا فقط حکم دینی است. حتی التزام اخلاقی داشتن هم نیازی به حکم دین ندارد. مثلا در هیچ جامعه ای دزدی ، دروغگویی و تجاوز اعمال نیک شمرده نمیشود. همگی به عقل میدانند که اینها امور غیر اخلاقی است. نیازی نیست که دین گفته باشد که از دزدی احتراز کنید.

بنابراین در دایره دین باوری،شما فقط ملزم به اجرای احکامی میشوید که با نیت گردن نهادن به فرمان دین یا خدای دین عمل میکنید و هیچ حجت عقلی هم برایش ندارید.

دقت کنید وقتی شما ملزم به انجام اعمال دین هستید چه حجت عقلی باشد چه نباشید چه نیازی به عقل دارید؟ یعنی از عقل به قول شما فقط برای- استواری و اطمینان قلبی - استفاده میکنید ؟!!!! چه کاریه؟

به نظر مخلص دقیقا دلیل اینکه در احکام دین عدم حجیت عقلانی بیان شده همین است! شاید دلیل فربه شدن فقاهت هم همین باشد .
یعنی اگر حجت عقلی دلیل انجام حکمی باشد ، التزام به آن حکم از بین میرود. و اگر این مساله را به تمام احکام تعمیم دهیم ، التزام عمل به همه احکام دین از بین میرود! آنوقت شما دیگر انسان دیندار ندارید. فقط یک انسان عاقل دارید!

سلام

دوست گرامی در مورد شراب من می دونم حتی مقدار کمتر از مست کنندگیش
بازم اثر گذار است
من دیدم کسانی رو که به مقدار خیلی کم خوردند و مست نشدند ولی یا خواب الوده شدند
یا سرخوش
این نشون می ده کمش هم بر سیستم عصبی اثر گذاره
و کسی که با مقدار خوردن کمش حتی یک راحتی عصبی جزیی رو تجربه کنه با ادمه این روند
این مقدار کم اثرش از بین می ره مجبوره مقدارشو زیاد کنه
و اگر این روند ادامه پیدا کنه معتاد و به حد مست شدن می رسه
پس منع کلیش از نظر من عقلانی است

موفق باشید

سلام خدمت جناب شریعت

با ابن حرفتون مخالفم

و وضو گرفتن و اگر چه بخاطر طهارت و پاکیزگی گفتم ولی نمی توان برای خواندن نماز باز هم به دلایل علمی
و عقلی وضو نگرفت

مثال می زنم ایا شما انقدر دستتونو تمیز می دونید که بگید قبل از خوردن غذا لازم نیست دستمونو بشوریم
بلکه هر چقدر تمیز باشه بازم تاکید بر این است که حتما قبل از غذا خوردن دستتو تو بشورید

این دقیقا برای نماز درسته

در ضمن بعضی الو دگیها روحی و روانیست که با نظافت معمولی از بین نمی ره
بلکه فقط با ابی که به قصد نماز و به قصد عبادت خدا روی بده ریخته می شه از بین می ره

فکر و نیت انسان امروزه ثابت شده که اثر زیادی بر جهان ماده می گذارد

پس ابی که با نیت و قصد قربت خدا روی بدن ریخته بشه
الودگیهایی رو از بین می بره که در حالت عادی از بین نمی ره

موفق باشید

رفتار تعبدی الزاما رفتار غیر عقلانی نیست.بستگی دارد انسان نسبت به چه کسی و چه چیزی تعبدا عمل کند.وقتی عقل به تعبد از الله حکم میکند این تعبد عین عقلانیت است.
البته باید توجه کرد که امکان تضاد عقل و دین وجود ندارد اما اگر جایی عقل تصور میکند که ناتوان در درک فلسفه ی احکام و فروعات دین است این ناشی از نقصان عقل است.یا به بیان بهتر نقصان اطلاعات رسیده به عقل.چون دانش و اطلاعات ما نسبت به خودمون و محیط پیرامون ما کامل نیست و البته اکثر ما نتوانستیم بر قوای شهوانیه و غضبیه غلبه کنیم در نتیجه این دو عامل باعث میشود که عقل ما در تشخیص دچار خطا بشود.در نتیجه طبیعی است که در همه ی جزییات نشود به تشخیص عقل به تنهایی اعتماد کرد.

البته اگر عقل قادر به تشخیص کامل اینها بود و هیچ خطایی در تشخیص ان راه نداشت دیگر نیازی به وجود دین نبود که حالا بخواهیم این سوال رو(سوال تاپیک رو) بپرسیم...!

[="Palatino Linotype"][="Black"]

علیک سلام

دوست عزیزم دقت بفرمایید، هدف خداوند از خلقت انسان با توجه به کلام قرآن عبادت و بندگیست.
و کسی مدعی کنار گذاشتن عقل در انتخاب متد بندگی نیست، بلکه عالمان دینی متفق القول بر این باورند که اطاعت بی چون و چرا و تقلیدی در اصول دین حرام است.
بنده هم با نظر شما موافقم، که کنار گذاشتن عقل زمینه انحرافات است.

خیر
با توجه به نظر عالمان دینی در مورد حرام بودن تقلید در اصول دین، به این نتیجه می رسیم که در انتخاب نوع مذهب می بایست از طریق دلایل عقلی به یقین برسیم.
حال زمانی که با استفاده از عقل خویش به حق بودن مذهبی پی بردیم، دیگر نمی توانیم احکام آن مذهب را به علت عدم وجود دلایل عقلی، آن هم برای عده ای، زیر سؤال ببریم، مگر اینکه کل مذهب را از پایه و اساس غیر عقلانی بدانیم، که این با انتخاب اولیه در تناقض است.

در مورد دو مثال شما، شراب و وضو در زیر توضیح می دهم:

با توجه به نص صریح قرآن شراب مصالحی دارد ولی از آنجایی که مفاسدش بیشتر است، خداوند شرب آن را حرام نموده.
حال در اینجا سؤالاتی مطرح می شود:
اگر شرب خمر فایده هایی برای انسان دارد، چرا خداوند نفرمود که در صورت عدم مفسده حلال است؟ مانند برخی از احکام (به عنوان مثال نگاه کردن مرد به دختر نابالغ، که در صورت احتمال مفسده حرام است)
و یا چرا روش های جلوگیری از مفاسدش را به انسان نیاموخت؟
و یا چرا نفرمود به دنبال راهی برای از بین بردن مفسده آن باشید تا از مصالحش بی نسیب نمانید؟
پاسخ همه این سؤالات تنها یک بیان صریح و قاطع است:
هیچ راهی برای در امان ماندن از مفاسد و مضرات شرب خمر وجود ندارد.

شما که با قاطعیت تنها دلیل وضو گرفتن را طهارت و پاکیزگی می دانید، ممکن است بفرمایید پس چه لزومی به ترتیبی بودن آن می باشد؟ تا جایی که اگر این ترتیب از بین برود، اصل وضو صحیح نیست.
چرا اگر به اندازه سر سوزنی از محل وضو خشک بماند وضو اشکال دارد؟
مگر با خشک ماندن نقطه ای از بدن پاکیزگی میسر نمی شود؟
اصلاً مگر یک مشت آب، از آرنج تا نوک انگشتان را پاکیزه می کند؟
آیا پاسخ، غیر از این است که مطمئناً نکات ظریف و دقیقی در طریقه وضو گرفتن نهفته است؟

رد کردن احکام و بی اساس دانستن آنها یک مطلب است و سؤال از چرایی و دلایل عقلی آنها مطلب دیگری است.
اگر شما قصد باطل کردن احکام از ریشه را دارید، نمی توانید از چرایی آنها و دلایل عقلیشان سؤال کنید، چرا که در واقع اصل دین را نپذیرفته اید.
اما اگر اصل دین را قبول دارید و سؤالتان در باره علت احکام است، باید عرض کنم نمی توانید احکام دین را غیر عقلانی بدانید، چرا که اصل آن را با عقل پذیرفته اید.
در مورد مثال وضو، اگر به این نتیجه رسیدید که تنها علت این دستور حفظ طهارت و پاکیزگیست، به دنبال جایگزین کردن روشی برای پاکی خود هستید.
حال در مورد نماز و روزه ابتدا بفرمایید علت آنها چیست و سپس به دنبال جایگزینی برای آنها باشید.
اینکه بدون دلیل موجه عقلی، انجام چنین دستوراتی را بطالت بدانید، با فرض قبول اصل دین، سخنی بی پایه و اساس است.[/]

با سلام جناب آقای شریعت
رویه که شما در فقه پیش گرفته اید جالب است و همان حالتی بود که من در پست شماره 25 نوشتم. که فرد دین معتدلی از لحاظ عقاید یا فقه خواهد داشت هرچند همین هم اختیاری است و میتواند بیدین باشد.
آیا شما چنین رویکردی را در زمینه عقاید هم خواهید داشت؟ یعنی اگر عقل شما به آموزه ای از آموزه های اعتقادی بر خلاف رویه موجود حکم دهد آن را خواهید پذیرفت؟ مثلا اگر احساس کردید در یک زمینه اعتقادی نظری از غیر از رویه موجود صحیح است چکار میکنید مثلا اگر به این نتیجه رسیدید که توسل به امامزادگان عقلی نیست یا نمیتوان اعجاز قرآن را اثبات کرد؟ در این زمینه ها حرف موجود را تکرار خواهید کرد یا مثل بحث شراب و خوک سخن خواهید گفت؟

[="Microsoft Sans Serif"]درود بر همه‌ی بزرگانی که در اینجا دیدگاه‌های پرباری گذاشته‌اند :Gol:

کیش‌های خدایی، همچون اسلام، قانون‌های درست زندگی کردن را بیان می‌کنند که آن قانون‌ها باید توسط یک دانشمندی که دانش بسیار بالایی دارد، گفته شود که آن دانشمند، خداست.

قانون‌های راهنمایی و رانندگی، برای بهتر زندگی کردن است و این قانون‌ها، توسط آدم‌های دانشمندی گفته می‌شوند.

همه‌ی آدم‌ها، خود می‌دانند که باید کمربند ببندند یا زیاد تند نروند و «همه‌ی» این قانون‌ها را هرکسی با خرد خود به آسانی درمی‌یابد.

پس اگر خرد همه‌ی مردم دلیل هستی قانون‌های راهنمایی و رانندگی را در می‌یابد، نمی‌توان گفت که دیگر چنین قانونی (دین) نباید باشد چون هرکسی می‌داند که درست و نادرست چیست.

این قانون‌ها باید باشند زیرا در آغاز آدمیان هیچ نمی‌دانند و از این قانون‌ها ناآگاه هستند. اما پس از بیان کردن آن‌ها، همگی می‌توانند با خرد خود درستی آن‌را دریابند و بر پایه‌ی آن قانون‌ها، رفتار کنند.

اما اگر قانونی بیاید بگوید: «در سرپایینی با دنده عقب برانید» و هیچ دلیلی هم برای آن نگوید، کسی آنرا انجام نمی‌دهد چون دلیل آن‌را نمی‌داند و همچنین آنرا در برابر خرد و منطق می‌بیند.

هنگامی هم که کسی می‌گوید «موسیقی یا شطرنج» حرام است و هیچ دلیلی برای آن نمی‌گوید نیز چنین است و کسی به آن سخن گوش نمی‌دهد چون هر آدمی با گوش کردن موسیقی، احساس آرامش می‌کند و هرکسی پس از بازی شطرنج، احساس خوبی را می‌چشد و اینکه کسی این‌ها را ناروا بداند، سخنی در برابر منطق گفته است که باید دلیلی برای سخن خود بیاورد.

اما چنین دلیل‌هایی دیده نمی‌شود.