قمه زنی ، سنت یا بدعت

تب‌های اولیه

10 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
قمه زنی ، سنت یا بدعت

آیین قمه زنی از چه زمانی رواج پیدا کرده است؟

بعضی منابع آغاز آن را از عهد صفویه و بعضی دیگر از دوران قاجار حدس می زنند :

نقل قول:
بعضی از محققان بر این عقیده اند که قمه زنی در زمان صفویه تاٌسیس گردیده و صفویه آغازگر آن بوده است به این صورت که در روز عاشورا سلاطین صفویه به بخشهای خاصی از افواج ارتش قزلباش خود که به گروه فدائیان قزلباش مشهور بودند

دستور می دادند تا به طور منظم و دسته بندی شده ، دسته های عزاداری راه بیاندازند . نصراله فلسفی در کتاب تاریخ شاه عباس کبیر که یکی از دقیقترین تواریخ است فوج فدائیان را چنین تشریح می کند :

فدائیان قزلباش که همیشه سرشان به نشانه خدمت تراشیده بود در رز عاشورا شمشیر به دست بیرون می آمدند و تصورشان این بود که نوعی همدردی با اصحاب امام حسین داشته باشند .

آنان می گفتند : در چنین روزی که امام حسین و اصحابش تیر می خورند پس ما هم این حالت را برای خودمان ایجاد می کنیم ، یعنی نشان می دهیم که ما در راه امام حسین فدوی هستیم و حاضریم سرمان بریده شود و این شروع قمه زنی شد .

استاد یوسفی غروی در تاریخ نگاری عاشورا و تحریفات آن چنین می نویسد : این احتمال نیز وجود دارد که نخست این عمل از سوی صوفیان و درویشان انجام می گرفته است .

چنانکه " پیترو دلاواله " یکی از سیاحان عصـــر شاه عباس اول می نویسد : " بسیاری از دراویش در کوچه های پر رفت و آمد شهر ، تمام بدن خود تا گلو و حتی قسمتی از سر خود را در خمره هایی از گل پخته که در داخل زمین پنهان شده فرو می کنند

بطوری که انسان تصور می کند واقعاً مدفون شده اند و از طلوع تا غروب خورشید و حتی تا پاسی از شب گذشته به همین نحو باقی می مانند ...جمعی دیگر در میدان ها وکوچه های مختلف و جلوی خانه های مردم برهنه و عریان در حالی که فقط با پارچه سیاه سترعورت کرده و تمام سر تا پای خود را با ماده ای سیاه و براق رنگ زده اند ،

حرکت می کنند . به همراه این اشخاص عده ای برهنه راه می روند که تمام بدن خود را به رنگ قرمز در آورده اند تا نشانی از خونهایی که به زمین ریخته و اعمال زشتی که آن روز نسبت به امام حسین ( ع ) انجام گرفته است ، باشد . و تمام این برای نشان دادن مراتب سوگواری و غم و اندوه آنان در عزای امام حسین ( ع ) است .... "

اما برخی دیگر از محققان و تاریخ نگاران نیز بر این عقیده می باشند که قمه زنی مربوط به دوره قاجار بوده و در عصر صفویه وجود نداشته است . استاد رسول جعفریان در این باره می گوید : " پرسیده اند قمه زنی و سینه زنی از کجا شروع شده است ؟

حقیقت این است که دو - سه احتمال هست . یک نظر جدی این است که بخش هایی از صورت های عزاداری از هند آمده است . تشیع در زمان صفوی به هند رفت و در برگشتش از بندر بوشهر و شیراز وارد ایران شد . در مورد لبنان هم همینطور است .

در نبطیه یک عالم شیعه گفته یک عده ایرانی این جا آمدند و یک رسم ورسوم خاصی در عزاداری دارند که جلوی اینها باید گرفته شود . این عبارت مال اواخر زمان قاجار است .... عزاداری ریشه اش از خود ائمه است ، ولی شکل عزاداری عربها به گونه دیگری است . [1] شکل عزاداری ایرانی ها بعدها به وجود آمد .

راجع به سینه زنی و قمه زنی ، تاریخش به بیشتر از اواخر قاجاریه نمی رسد .... یکی از دلایل این است که فتاوایی که از علما داریم همه اش مال اواخر قاجاریه است و مطلقاً در استفتائات قدیمی تر راجع به این نصی نداریم . [2]

این سیستم سینه زنی یا زنجیر زنی یا قمه زنی مطلقاً در متون صفوی نیست . عزاداری ها معمولاً در خانه ها بر پا می شد ، به این صورت که روضه الشهداء را رو به روی خودشــــــان می گذاشتند و از روی آن می خواندند . "

اما اگر بخواهیم به یک جمع بندی میان این دو نظریه دست یابیم باید گفت که ریشه های این گونه عزاداری ها از زمان صفویه نشاٌت می گیرد ولی نه بصورت کنونی ، بلکه بصورت فردی و بسیار محدود و بی ضابطه انجام می گرفته است . و خواستگاه آن بیشتر در شهرهایی بوده است که در آن دراویش و صوفیان نفوذ بیشتری داشته اند .

گزارشی از اولیاء چلپی در عهد شاه صفی در مورد عزاداری مردم تبریز که مرکز اصلی تجمع دراویش و صوفیان بوده اظهارات فوق را تاٌیید می کند : " هنگامی که خواننده به قسمتی میرسد که طرز کشته شدن امام حسین به دست شمر ملعون را توصیف می کند درست در همان لحظه تصاویر اجساد اطفال کشته شده امام را از چادر شهیدان کربلا بیرون می آورند .

از تماشای این منظره فریادها و ناله و شیون های " وای حسین " گوش فلک را کر می کند و تمامی تماشگران گریه وناله سر می دهند ، صدها تن از مخلصان با شمشیر و قمه به سر و صورت و پیکر خود زده مجروح می شوند . " (ایرانیان و عزاداری عاشورا ، اصغر فروغی ابری ، ص 61).

با این حال در طول دوره صفویه و زندیه ، عزاداری رسمی و سنتی شیعیان همواره به صورت روضه خوانی و برگزاری تعزیه انجام می گرفته است و همین امر منجر گردیده تا سیاحان خارجی عصر صفوی حرفی از قمه زنی یا زنجیر زنی به میان نیاورده و فقط اشاره ای به اعمالی داشته باشند که می تواند سرآغازی برای این اعمال باشد .

اما این سبک عزاداریها در دوره قاجاریه صورت منظم تری به خود گرفت و با نفوذ در میان عوام ، در مراسم رسمی ایرانیان رسوخ کرد . " پیر لوتی " که در زمان مظفر الدین شاه به ایران سفر کرده در مورد قمه زنی می نویسد : "

مردان ، سر برهنه در میان گیسوان خود شکاف خون آلودی ایجاد کرده اند ( قمه زده اند ) و عرق و قطرات خون روی شانه هایشان جاری است . " (ایرانیان و عزاداری عاشورا ، اصغر فروغی ابری ، ص68).

لینک منبع

محمد;7139 نوشت:
آیین قمه زنی از چه زمانی رواج پیدا کرده است؟


با سلام خدمت محمد عزيز

[=&quot]عبدالرزاق حائری اصفهانی در سال 1375 ق. کتابی به نام «رساله مواکب حسینیه» نوشته است که 42 سال پیش چاپ شده است. این کتاب، بیشتر درباره قمه‌زنی است[/][=&quot] در صفحه 90 این کتاب، چنین آمده است:

عزاداری پنج دوره به خود دیده است؛ دوره اول، مربوط به زمان امامان معصوم است.

در این دوره، عزاداری به صورت محدود و در حال تقیه انجام می‌شد و چنین نبود که [/][=&quot]حکومت‌های اموی جلسات عزاداری را تحمل بکنند.

دوره دوم، دوره خلفای عباسی است. در این دوره عزاداری بدون تقیه انجام می‌شد. در این دوره‌ها، عزاداری به صورت گریه، مرثیه‌خوانی و تشکیل جلسات عزاداری صورت می‌گرفت[/][=&quot].

[/][=&quot]دوره سوم، در قرن چهارم و در زمان حکومت آل بویه بود که انواع گوناگون عزاداری انجام می‌شد. در این دوره، سینه‌زنی و دسته‌های عزاداری در خیابان‌ها و کوچه و بازار، به وجود آمد و سابقاٌ دسته‌های سینه‌زنی و حرکت در خیابان‌ها نبود. در این دوره، در مراسم عزاداری، بازار تعطیل می‌شد. دوره چهارم، دوره صفویان است. در این دوره، علاوه بر مراسم سابق، شبیه‌خوانی هم جزو برنامه‌های عزاداری شد[/][=&quot].

[/][=&quot]دوره پنجم، مربوط به قرن سیزدهم هجری قمری است و در این دوره، علاوه بر همه آن مراسم قبلی، زنجیرزنی و قمه‌زنی هم جزو مراسم عزاداری شد[/][=&quot].

[/][=&quot]بنابراین، قمه‌زنی در قرن سیزدهم هجری قمری، رسم شده است و در همین کتاب آمده است که قمه‌زنی حدود صد سال پیش رسم شده است. بنابراین، قمه‌زنی در سال 1275 ق. پیدا شده است و اکنون، سال 1429 ق. است و اگر 1275 را از 1429 کم کنیم، 154 سال می‌شود؛ پس 154 سال پیش و در زمان شیخ انصاری، این رسم پیدا شده است. در صفحه 34 این کتاب هم به این مطلب اشاره شده و درباره فلسفه قمه‌زنی آمده است[/][=&quot]:

[/][=&quot]«اگر عده‌ای کفن‌پوش، صف بکشند و با شعارهای حسینی حرکت بکنند و با خنجر، کمی زخم سطحی در جلو سر ایجاد کنند، تا چند قطره خون روی این کفن سفید بریزد، این صحنه، تأثیر روانی خوبی بر عزاداران می‌گذارد و این تأثیر، آن‌چنان عمیق خواهد بود که تا آخر عمر هم فراموش نمی‌شود».[/][=&quot]
[/][=&quot]بنابراین، در تاریخچه پیدایش قمه‌زنی، دو نظر دیده می‌‌شود؛ یکی این که در عهد صفویه بوده و دوم این که در قرن سیزدهم و در زمان شیخ انصاری بوده است[/][=&quot].

اصل قمه زني

[/][=&quot]در رابطه با قمه‌زنی، هیچ دستوری از ناحیه شرع نرسیده است و برخی از فقیهان نیز درباره آن چیزی نگفته اند؛ اما کسانی که حکم آن را بیان کرده‌اند، اغلب در دو صورت زیر آن را غیرجایز شمرده اند[/][=&quot]:

[/][=&quot]1. در صورتی که مشتمل بر ضرر قابل توجه برای شخص باشد.[/][=&quot]2. در صورتی که موجب وهن اسلام یا تشیع گردد و با توجه به این که در حال حاضر، این مسئله در سطح جهانی مورد تبلیغات سوء بر علیه اسلام و شیعه می شود، ترک آن بهتر است.

[/][=&quot]بنا بر نظر بعضی از مراجع، مانند آیه الله فاضل لنکرانی، مکارم شیرازی و تبریزی، عزاداری و سینه زنی و امثال اینها برای سید مظلومان، از کارهایی است که موجبات تقرب به خداوند عالم است؛ اما از اعمالی که موجب سوء‌استفاده دشمنان اسلام و وهن دین می شود، باید اجتناب شود[/][=&quot].

[/][=&quot]به نظر مقام معظم رهبری، قمه زنی علاوه بر این که از نظر عرفی از مظاهر حزن و اندوه محسوب نمی شود و سابقه ای در عصر ائمه علیه السلام و زمان های بعد از آن ندارد و تأییدی هم به شکل خاص یا عام از معصوم علیه السلام در مورد آن نرسیده است، در زمان حاضر، موجب وهن و بدنام شدن مذهب می شود. بنابراین، در هیچ حالتی، جایز نیست. بنابراین، قمه‌زنی، زنجیر تیغی زدن و ... که به مرور زمان و بر اثر سهل‌انگاری‌ها، در عزاداری سالار شهیدان وارد شده است، بی‌تردید، از مصادیق عزا و سوگواری به شمار نمی‌آیند؛ بلکه از آفت‌ها و منکرات عزاداری هستند و این گونه مراسم[/][=&quot](قمه‌زنی)، از نظر شرعی، هیچ گونه پایه و مبنای دینی ندارد و صرفا از روی علاقه به امام حسین علیه السلام انجام می‌گیرد

و بدون شک، اگر به وسیله آن، ضرری بر بدن وارد شود - که حتما ضرر وارد می شود- حرام است و مؤمنین باید از آن اجتناب کنند و اگر ضرری هم وارد نسازد- در عرف امروز- موجب بدبینی و وهن مذهب است و باید از آن جلوگیری شود.

از این رو، مقام معظم رهبری فرموده است: «مخفی نیست که بیشترین این امور(قمه‌زنی و ...) باعث بدنامی و وهن مذهب اهل بیت علیه السلام می‌شود و این، از بزرگ‌ترین ضررها و خسارت‌ها است».1

طبیعی است که این گونه مراسم، با نهضت امام حسین علیه السلام و آرمان بلند آن شهیدان تاریخ، در تضاد است.

[/][=&quot]پی نوشت[/][=&quot]:

[/][=&quot]1. اجوبه الاستفتائات، ص 326.[/][=&quot]
[/][=&quot]
[/]
[=&quot]
[/]

سلام با تشكر از سوال شما
گرچه سائل دنبال جواب تاريخي است ولي جواب شرعي در اين بين خالي از لطف نيست
حکم قمه زنی
نوری :اگر خفاء باشد که قابل انتشارنباشد اشکال ندارد ولی ظاهر حرام است.
فاضل،سیستانی بهجت،صافی:خفاء اشکال ندارد ولی ظاهران اشکال شرعی دارد (حرام)
رهبری ومکارم : در خفاء وعلن اشکال دارد(حرام).
امام :اگر وهن وهتک حرمت باشد حرام است .
وحید وتبریزی:در خفاء وعلن اشکال ندارد . ولی در ظاهربهتر است رعایت کنند.
)امام استفتائات ج/3 از سوال 37 به بعد سوالات متفرقه ،نوری ،فاضل سیستانی،بهجت،صافی ، رهبری : سوال از دفتر
رهبری:استفتائات : 1461 وحید وتبریزی:سوال از دفتر

با سلام

با امدن محرم و ماتم اقا ابا عبدا الله

معرفت خودمان را با مطالعه مطالب مربوطه قوت بخشیم

یا علی

محمد;7139 نوشت:
آیین قمه زنی از چه زمانی رواج پیدا کرده است؟

سلام علیکم وتشکر از همه دوستان
در مورد منشأ اصلي و اولي قمه زني، اقوال مختلفي وجود دارد؛ (1) اما آنچه که بيشتر از همه مستند و قابل اثبات است، اين است که تيغ زني و قمه زني رسومي عاريتي اند که از جانب ترک هاي آذربايجان به فارس ها و اعراب منتقل شده اند. (2)
ابراهيم الحيدري، جامعه شناس، محقق و نويسنده ي عراقي الاصل کتاب تراژدي کربلا نيز براين عقيده است که مراسم هايي از قبيل قمه زني، قبل از قرن نوزدهم در عراق مرسوم نبوده و به تدريج از اواخر اين قرن در آن کشور رواج يافته است. بنابراين مراسم قمه زني و ... از خارج عراق به آن کشور وارد شده و ريشه ي عربي ندارد. (3)
عرب هاي عراق تا آغاز قرن بيستم در اين گونه مراسم ها شرکت نمي کردند؛ اين اعمال در ابتدا در ميان ترک هاي عراق، فرق صوفيه وکردهاي غرب ايران مرسوم بود. (4)
گزارشي از مقامات بريتانيايي درباره مراسم عاشوراي 1919م. در نجف نيز حاکي است که گروهي صد نفره از شيعيان ترک در آن سال به قمه زني پرداخته بودند. (5)
خاطره اي از سيد محمدبحرالعلوم، اين نظر را تأييد مي کند:
هنگامي که حدود 50 يا 60 سال پيش در نجف بودم، تنها چند هيئت ترک در آن شهر حضور داشت، آنان در ايام عزا به منزل سيد بحرالعلوم بزرگ مي رفتند و با کسب اجازه از ايشان به خواندن ابياتي سوزناک درباره امام حسين (ع) مي پرداختند. برخي از آنان نيزدر ضمن ذکر مصيبت براي همدردي با امام حسين (ع) جراحت هاي خفيفي به خود وارد مي کردند. به تدريج اين گونه اعمال رو به تحول و گسترش گذاشته تا آن که پس از ممنوعيت قمه زني در دوره نخست وزيري ياسين هاشمي، در سال 1935 م. به اوج خود رسيد. در واقع اين اعمال زور، تأثيري معکوس داشت؛ (6) به نحوي که يک هيئت قمه زني، به سه هيئت تبديل شد. (7)
حاج حميد راضي (متوفي سال 1953.م) از معمّرين اهل کربلا که نزديک به 110 سال عمر کرده بود، خاطرات خود درباره عزاداري امام حسين (ع) نقل مي کند که مراسم قمه زني و ... در ايام جواني او در شهر نجف و کربلا مرسوم نبود. (8) همچنين در خاطرات شفاهي هيچ يک از کهن سالان نجف و کربلا از برگزاري مراسم قمه زني و ...قبل از نيمه قرن نوزدهم ياد نشده است. اين گونه مراسمها براي اولين بار توسط برخي زائران ترک از طايفه قزلباش رواج يافت. آنان به هنگام زيارت امام حسين (ع) با شمشيرهايي مخصوص به سرهاي خود ضربه مي زدند. (9)
از نظر تاريخي، مسلّم است که قمه زني در ايران نيز تا پيش از صفويه هيچگونه سابقه اي نداشته است و محور ترديدها در آن است که آيا در زمان صفويه به وجود آمده است و يا اينکه بعد از صفويه در زمان قاجاريه وارد شده و رواج يافته است؟ (9)

1.- محسن حسام مظاهري، مقاله «رسانه ي شيعه، مروري بر تاريخ تکوين مجالس و آيين هاي عزاداري در ايران». مجله اخبار اديان، شماره 18، فروردين و ارديبهشت 1385.
2-عبدالله مستوفي، شرح زندگاني من با تاريخ اجتماعي و اداري دوران قاجاريه، ج1 و 3 .
3-ابراهيم الحيدري، تراژدي کربلا، ترجمه ي علي معموري، ص 475.
4-کاظم دجيلي، عاشواء في النجف و کربلا، ص 287؛ جيات عراقي من وراء البوابه السوداء، محمود درّه ، ص
اسحاق نقاش؛ استاد تاريخ خاورميانه، دانشگاه بزنديزبوستون
Administration Report of The Shamiyya Division, P.269,Great Britain
5-به حکم «الإنسان حريص علي ما منع» هرگاه اعمال فشار با تبيين علمي و فرهنگ سازي همراه نباشد، اثر معکوس خواهد داشت.
6-گفتگو با سيد محمد بحرالعلوم پيرامون عزاداري حسيني، مجله ي النور، شماره 74، ژوئيه 1997م.
7-گفتگو با دکتر شاکر لطيف 1996/4/12م.، کتاب تراژدي کربلا.
8-طالب علي شرقي، النجف الاشرف عاداتها و تاليدها، ص 223-220.
9-مهدي مسائلي، قمه زني، سنت با بدعت؟، ص 19.


مستند بهمراه کتاب - دست پنهان ( موضوع قمه زنی)


نگاهي به تاريخچه، مبانی فقهی و بازتاب های قمه زنی در افکار عمومی و رسانه های بین المللی


دانلود با فرمت WMV(حجم ۱۲ مگابایت)

دانلود كتاب دست پنهان به صورت PDF



منبع


اگر دوستان با فایل PDF مشکل دارند میتوانند با فرمت SWF ( با KMplayer & Klite player & etc )

و یا HTML از این پست فایلها را دانلود کنند.

یاحق

استفتا از أيه الله بهجت
1830. نظر مباركتان را در مورد قمه زنى بيان فرماييد.
ج. حكمش به عنوان اوّلى عدم ضرر رساندن به خود يا ديگرى است، به حدّى كه حرام باشد؛ پس اگر مضرّ نباشد و مفسده اى هم بر آن مترتب نباشد فى نفسه اشكال ندارد.

1833. برخى از شيعيان در مجالس عزادارى اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ و خصوصا مجلس سرور شهيدان، اباعبداللّه الحسين ـ عليه السّلام ـ اقدام به سينه زنى و كندن صورت مى نمايند ـ كه باعث كبود شدن و خون ريزى مى شود ـ ، حكم شرعى آن چيست؟
ج. در صورتى كه مناسب عزادارى باشد و مرض آور نباشد، اشكال ندارد.

http://mtb.ir/index.php/ahkam/esteftahat/32-5

در این آدرس هم به این بحث پرداخته شده است
http://www.askdin.com/showthread.php?t=230

موضوع قفل شده است