جمع بندی واجب الوجود چیست و چه نیازی به آن داریم؟

کارشناس بحث: استاد طاها

پرسش:
اگه امکان دارد درباره حقیقت واجب الوجود توضیح بدید. و اینک ه اصلا چه نیازی به او هست با فرض این که جهان از ازل بوده و تا ابد خواهد بود.

پاسخ:
واجب الوجود یعنی موجودی که وجود و هستی را در ذات خود ضرورتا داراست.
توضیح مطلب این که، وقتی عقل، مفهومی را تصور می کند و رابطه آن را با وجود و عدم می سنجد عقلا از سه حالت بیرون نیست:
1. به خودی خود، وجود برای آن ضروری است که در اصطلاح فلسفه به آن واجب الوجود می گویند
2. به خودی خود، عدم برای آن ضروری است که در اصطلاح فلسفه به آن ممتنع الوجود می گویند
3. به خودی خود، نه وجود برای آن ضروری است و نه عدم که در اصطلاح فلسفه به آن ممکن الوجود می گویند
ممتنع الوجود همان طور که از نامش پیداست فاقد حقیقت خارجی است اما دو قسم دیگر حقیقت خارجی هستند از میان این دو حقیقت خارجی،
ممکن الوجود نیازمند به واجب الوجود است زیرا
«ذات نایافته از هستی، بخش **** کِی تواند که بُوَد هستی بخش» آنچه وجود را در ذات خود ندارد وجودش عاریه ای و از ناحیه غیر است و تنها موجودی که وجودش عاریه ای نیست همان واجب الوجود است و واجب الوجود همان غیری است که به ممکن الوجودها هستی بخشیده.
با این توضیح روشن می شود نیاز همه موجودات ممکن الوجود به واجب الوجود، یک نیاز اساسی است و آن، نیاز به دریافت وجود و هستی از اوست.
این نیاز با ازلی و ابدی بودن مرتفع نمی شود زیرا اگر جهان را ممکن الوجود بدانیم در هستی خود نیازمند به واجب الوجود است، و چیزی که در هستی خود نیازمند است در اوصاف و ویژگی های خود نیز نیازمند است. بنا بر این تنها دلالتی که ازلی و ابدی بودن جهان دارد این است که نیاز جهان به واجب الوجود، یک نیاز با گستره ای به وسعت از ازل تا ابد است.