نجم تابان در علوم قرآن

تب‌های اولیه

6 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
نجم تابان در علوم قرآن

[="Tahoma"]علوم قرآني چيست ؟؟
از نظر دانشمندان و محققان قرآن شناس مجموع مباحثي را كه راجع به نزول و شان نزول ، جمع و تدوين قرآن كريم كتاب وحي انواع آيات ناسخ و منسوخ محكم و متشابه عام و خاص مجمل و مبين قرائت و انواع آن ، آيات مكي و مدني و مشخصات آنها و دهها موضوعات ديگر گفتگو و بررسي ميكند علوم قرآني (شناخت قرآن ) اطلاق ميگردد

معرفي بعضي از كتب اين رشته
احتمالا استعمال علوم قرآني در قرن سوم بوسيله ابو عبدالله محمد بن خلف بن مرزبان بكار رفته است او كتابي به نام الحاوي في علوم القرآن تاليف نمود كه شامل 27 جزء بوده است
در قرن چهارم علي بن ابراهيم خوفي كتابي به نام البرهان في علوم القران نوشت و اصطلاح علوم قرآن را عملا استعمال نمود
استاد عبد العظيم زرقاني مدرس علوم قرآن ‌و علم حديث در دانشگاه الازهر ميگويد من در دارالكتب المصريه به كتابي برخوردم تحت عنوان البرهان في علوم القرآن ‌تاليف علي بن ابراهيم مشهور به الحوفي كه در سنه 430 در گذشته است اين كتاب در 30 مجلد نگاشته شده اما 15 جلد آن بطور غير مرتب بيشتر يافت نشد و تمام مجلدات ناقص اين كتاب خطي بود من فوق العاده ميل داشتم كه مقدمه كتاب را ببينم تا ازمطالعه آن اطمينان پيدا كنم كه اينكار از آن اوست و اين الحوفي است كه علوم قراني را پديد آورده است و نخستين كتابرا در اين باره نگاشته است ولي متاسفانه جلد اول به سرنوشت 14 جلد ديگر دچار گشته و مفقود شده بود
در همان كتابخانه دو كتاب خطي ديگر مربوط به قرن ششم نظرم را جلب كرد به نامهاي " فنون الافنان في علوم القرآن" و " المجتبي في علوم تتلعق بالقرآن " كه هر دوي آنها تاليف ابن الجوزي متوفاي سنه 597 بود
در قرن هفتم علم الدين السخاوي كه در سال 641 بدورد حيات گفته بود كتابي تاليف نمود است به نام جمال القراء و در همين قرن كتاب ديگري به رشته تحرير در آورد به نام الوجيز فيما يتعلق بالقرآن العزيز تاليف ابو شامه متوفاي 665
________________
برگرفته از كتاب نجم تابان در علوم قرآن تاليف استاد ارجمند مهدي كامران كله بستي عضو هيئت علمي دانشگاه آزاد اسلامي (واحد بابل)[/]

برچسب: 

[="Tahoma"]اولين مؤلفي كه اثر او بطور كامل در دست است بدرالدين محمد بن عبدالله زركشي (متوفاي 795) است كه كتابش بنام " البرهان في علوم القرآن" مي باشد كه اخيرا در چهار جلد چاپ شده است كتابهاي نام برده يكي از بهترين كتابها دراين رشته شمرده مي شود و بهترين كتابي كه بعد از اين كتاب نوشته شده " الاتقان في علوم القرآن " تاليف جلال الدين سيوطي متوفي به سال 911 مي باشد كه شهرت فراواني دارد البته خودش اعتراف مي كند كه از كتاب زركشي اقتباس و استفاده زياد نموده است

كتاب معروف و مشهور ديگر بنام " مناهل العرفان في علوم القرآن " تاليف استاد محمد عبدالعظيم زرقاني است كه در سال 1362 به طبع رسيده است كه تمام كتب نامبرده به زبان عربي تاليف شده است
اما كتبي كه به زبان فارسي تاليف شده يا ترجمه عربي است به اجمال عبارتند از :

1- تاريخ قرآن تاليف مرحوم ابو عبدالله زنجاني متوفي به سال 1360 كه بوسيله مرحوم ابوالقاسم سحاب ترجمه شده است

2- قرآن در اسلام تاليف استاد علامه طباطبائي كه در عين اختصار و اجمال كتاب ارزشمندي است

3- تاريخ قرآن تاليف استاد گرانقدر مرحوم دكتر محمود راميار كه كتاب مفصل و مشروحي است در 808 صفحه

4- علوم قرآن تاليف دانشمند محترم آقاي دكتر رجبعلي مظلومي در 5 جز كه مباحث فراوان علوم قرآن را بررسي نموده است

5- پژوهشي در تاريخ قرآن كريم تاليف دانشمند محترم حجه الااسلام جناب آقاي دكتر سيد محمد باقر حجتي استاد گرامي دانشگاه تهران كه نسبتا مفصل و جامع ميباشد در 627 صفحه

6- قانون تفسير اثر دانشمند محترم حجه الاسلام علي حجتي كرماني
_____________
نجم تابان در علوم قرآن اثر استاد ارزشمند جناب مهدي كامراني كله بستي

ادامه دارد


معاني سوره و وجه تسميه آن
1- برخي آنرا مخفف سؤره مهموز مي دانند كه عبارت از نيم خورده و باقيمانده آشاميدني در ظرف مي باشد و چون سوره قرآن قطعه و قسمتي از آنست بدين جهت سؤره اش ناميدند منتهي به منظور تسهيل در تلفظ همزه آنرا حذف كردند و بصورت سوره در آمد

2- برخي سوره را از سؤر به معناي حصار و باره شهر مي دانند و چون سوره قرآن پيرامون آياتي را احاطه كرده او آنها را گرد هم و بصورت واحدي در آورده و نيز همچون باره شهر بلند مرتبه و رفيع است آنرا سوره ناميدند

3- برخي سوره را از سوار مي دانند كه معرب دستواره ، دستبند مي باشد و چون سوره قرآن مانند دستواره ايي آياتي از قرآن را در بر گرفته است سوره ناميده شد

4- بعضي گفته اند مقام و منزلت رفيع معني آن مي باشد چنانكه نابغه زبياني ميگويد :
الم تر ان الله اعطاك سورة
تري كل ملك دونها يتذبذب
يعني نمي بيني كه خداوند چنان جايگاهي از منازل شرف به تو داده است كه كاخهاي پادشاهان نزد آن كوتاه مي نمايد

5- سوره از تسوّر و تصاعد و تركيب است و ازكلمه تسوروا المحراب در سوره مباركه ص همين معنا اراده مي شود و چون سوره هاي قرآن بر رويهم قرار گرفته اند لذا آنا را سوره مي نامند

ادامه ...

[="Tahoma"]وجه تسميه سوره ها
هر سوره از سور قرآن كريم نامي يا نامهايي دارد كه روي مناسبتهايي بدان نام نامگذراي شد بعضي عقيده دارند كه اين نامها توقيفي است يعني از طرف رسول اكرم از اول مشخص و معين شده
سيوطي دانشمند معروف در " التقان " مي نويسد سوره آيات معيني با نام خاصي است كه از طرف رسول خدا اعلام گرديده است و مسّلم است كه نام سوره هاي قرآن تماما توقيفي است واز طرف پيامبر گرامي تعيين شده است و اين مطلب از اخبار و آثار ثابت شده است براي مثال نقل شده است كه در زمان پيامبر خدا مشركان نام بعضي از سوره ها مانند بقره و عنكوت را مورد تمسخر قرار ميدادند اين آيه نازل كه انا كفيناك المستهزئين (حجر/95 )

بعضي از سور نامهاي متعدد دارند نظير سوره مباركه حمد كه به چندين اسم موسوم است از جمله فاتحه الكتاب ، ام الكتاب ، الوافيه ، الاساس الكافيه
و يا سوره بقره كه بدين نامها معروف است : فسطاط القرآن (پوشش و خيمه قرآن) ، الفردوس (بهشت ) و سام القرآن (كوهان قر]آن) و يا سوره توبه كه به دو نام ديگر به نامهاي برائت و فاضحه نيز معروف و موسوم است

سوره بقره از آن جهت بدين نام موسوم شده كه از گاو بني اسرائيل و داستان آموزنده آن سخن به ميان آمده و سوره نساء بدان جهت كه احكام مربوط به بانوان بگونه ايي مفصل در اين سوره چشمگير مي باشد و سوره انعام بجهت اينكه از چهارپايان در آن سخن به ميان آمده است

ادامه ...

[="Tahoma"]حكمت تعيين سوره ها
تجزيه قرآن به سوره ها فوائد و حكمتهايي دارد از آن جمله : آسان كردن كار بر مردم و تشويق آنان به يادگرفتن و آموختن و از حفظ كردنش مي باشد زيرا اگر يك حلقه طولاني و دراز بود فهم و حفظ آن دشوار مي شد

ديگر اينكه هر سوره بر يك محتوايي و قمستي معين دلالت مي كند نظير سوره بقره ، يوسف و نمل ، ازهمه بالاتر اين كه هر سوره اشاره به آن است كه بلندي و كوتاهي سوره ها شرط اعجاز نيست و هر سوره اي هر قدر هم كه كوتاه باشد چون سوره كوثر خود دركمال اعجاز قرار گرفته ا ست

حكمت ديگر اينكه هرگاه حافظ قرآن سوره يا سوره هايي را حفظ كرد و آنرا فرا گرفت قسمت محفوظه نزدش گرامي و عزيز است لذا در حديث آمده چون مردي بقره و آل عمران را براي ما ميخواند در نزد ما بزرگ مي نمود به همين مناسبت در شعري امده
ربع قرآن هر كه را محفوظ بود
جل فينا از صحابه مي شنود

[="Tahoma"]تعداد سوره ها
مشهور آن است كه تعداد سوره هاي قرآن مجيد 114 سوره مي باشد اولش فاتحه الكتاب و آخر سوره الناس ، بعضي چون سوره انفال و توبه را يكي گرفته اند تعداد آنرا 113 سوره مي دانند

بر حسب ورايتي كه از امام صادق سلام الله عليه نقل شده و حكمي كه آن حضرت فرمود مجموع سوره هاي قران 112 سوره است چون حضرت سوره هاي فيل و قريش را يكي مي دانست چنانچه سوره هاي والضحي و الم نشرح را نيز در حكم يك سوره مي گرفت از اينجا گفته اند در نزد علماء خاصه سوره والضحي با سوره انشراح از حيث معني و جمله يكي است همچنانكه سوره فيل با سوره قريش از لحاظ ارتباط لفظي و تعلق يكي مي باشد
بدين معني كه قرائت و الضحي را بدون انشراح و هكذا خواندن سوره فيل را بدون سوره قريش در نماز واجب كافي نميدانند (1)

مرحوم شيخ طبرسي در مجمع البيان مي نوسيد درخبر از رسول اكرم ص نقل شده است كه فرمودند اعطيت مكان التوراه السبع الطّوال و مكان الانجيل المثاني و مكان الزبور المئين و فضلّت بالمفصّل "
يعني به جاي تورات هفت سوره طولاني و بجاي انجيل سوره هاي مثاني و به جاي زبور سور مئين عطا شد و علاوه بر آن سوره هاي مفصل نيز به من داده شد كه بدان فضيلت يافتم

در تقسيم بندي ديگر هفت سوره طولاني سبع طّوال را از بقره تا آخر برائت دانسته اند ( بقره ، آل عمران ، نساء ، مائده ، انعام ، اعراف ، انفال و توبه ) كه در اين تقسيم انفال و توبه يكي بحساب آمده و مئين از سوره يونس تا اول سوره شعراء جمعا 16 سوره و مثاني از شعراء تا اول سوره ق جمعا 24 سوره و مفصلات از سوره ق تا آخر قرآن كريم جمعا 65 سوره .
جمع كل اين تقسيم بندي 112 سوره مي شود كه با احتساب انفال و توبه بطور جداگانه و سوره فاتحه 114 سوره خواهد بود
____________
- تحرير الوسليه حضرت امام خميني رحمه الله عليه ج 1 ص 161 و تاريخ قرآن دكتر راميار ص 581 و 582

ادامه ...


موضوع قفل شده است