سكوت حضرت علي عليه سلام ..........براي چه؟

[=&quot]حوادث تاریخی پیش آمده پس از سقیفه بنی‌ساعده نشان می‌دهد:[/]

[=&quot]«[/][=&quot]وقتی ابوسفیان از جریان سقیفه و بیعت ابوبکر مطّلع شد، با انگیزه‌های قومی و نژادی فریاد زد ... و سپس به علی‌علیه‌السّلام گفت: دست خود را بگشا تا با تو بیعت کنم و به خدا سوگند اگر بخواهی مدینه را برایت پر از مردان جنگی و اسب خواهم کرد ... علی بن ابی‌طالب‌علیه‌السّلام با ردّ این پیشنهاد، نشان داد که در مکتب سیاسی او، صحیح نیست که جهت رسیدن به هدف، از هر وسیله‌ای استفاده نماید. علی‌علیه‌السّلام در این تردید نداشت که حق از آن اوست؛ ولی رسیدن به آن را از هر جا جایز نمی‌دانست و لذا با پی بردن به نیّت ابوسفیان صریحاً به وی جواب رد داد، چرا که قصد ابوسفیان ایجاد اختلاف و فساد و فتنه‌انگیزی در میان مسلمانان بود و لذا علی[/][=&quot]‌[/][=&quot]علیه‌السّلام [/][=&quot]این عمل ابوسفیان را به عنوان فتنه‌انگیزی یاد می‌نماید.[/][=&quot]»[/]
[=&quot]([/][=&quot]جلال درخشه: مواضع سیاسی حضرت علی‌علیه‌السّلام در قبال مخالفین، ص 42)[/]

[=&quot]با توجّه به این که این واقعه، مشهورترین موردی است که امیرالمؤمنین[/][=&quot]‌[/][=&quot]علیه‌السّلام[/][=&quot] حمایت از خلافتشان را رد نموده[/][=&quot]‌[/][=&quot]اند؛ چنین به نظر می‌رسد که القاکنندگان این شبهه، به همین واقعه نظر داشته و واکنش امام‌علیه‌السّلام را شاهدی بر صحّت ادّعای خود گرفته‌اند. در حالی که واکنش امیرالمؤمنین‌علیه‌السّلام، تنها در مقابل پیشنهاد حمایت نظامی توسّط ابوسفیان و به جهت خنثی‌سازی اهداف او بوده است. [/]

[=&quot]بنابراین: تحلیل صحیح از واکنش امیرالمؤمنین‌[/][=&quot]علیه‌السّلام[/][=&quot] در قبال غصب خلافت را نمی‌توان از این قبیل ماجراها به دست آورد.[/]
[=&quot]به راستی، اگر مبنای پاسخ امیرالمؤمنین‌[/][=&quot]علیه‌السّلام[/][=&quot] به ابوسفیان، خاموشی گزیدن در قبال غصب خلافت بود، چرا در مقابل حمایت[/][=&quot]‌[/][=&quot]های یارانش، چنین عکس[/][=&quot]‌[/][=&quot]العملی را از خود نشان ندادند و بلکه فراتر از آن، اگر امام‌علیه‌السّلام قصد سکوت و عدم موضع[/][=&quot]‌[/][=&quot]گیری در قبال غصب خلافت را داشتند، اقدامات خودِ آن حضرت[/][=&quot]‌[/][=&quot]علیه‌السّلام[/][=&quot] جهت اعاده حقّ غصب شده‌اش ـ که با طرح حقّ خلافت نیز همراه بود ـ چه معنایی می‌دهد[/][=&quot]؟[/]

[=&quot]«[/][=&quot]علی‌علیه‌السّلام بیعت ابوسفیان را نپذیرفت ... از جانب دیگر، به شدّت از بیعت با حاکمیّت جدید (ابوبکر) هم پرهیز کرد و به این وسیله مخالفت خود را نشان داد.»[/]
[=&quot]([/][=&quot]جلال درخشه: مواضع سیاسی حضرت علی[/][=&quot]‌[/][=&quot]علیه‌السّلام [/][=&quot]در قبال مخالفین، ص 43[/][=&quot])[/]
[=&quot]«[/][=&quot]فراهم کردن نیرو و متّحد کردن یارانش، از اقدامات دیگر او بود. علی‌علیه‌السّلام هنگامی که با ابوبکر بیعت شد، به تلاش در جمع‌آوری یاران و انسجام آنان پرداخت و در این راه، شخصیّت معنوی و روحی همسرش فاطمه[/][=&quot]‌[/][=&quot]علیهاالسّلام[/][=&quot] دختر رسول الله‌صلّی‌الله‌علیه‌وآله نیز با او همراه بود.»[/]

[=&quot]([/][=&quot]اصغر قائدان: تحلیلی بر مواضع سیاسی علی بن ابی‌طالب‌علیه‌السّلام، ص 83)[/]

[=&quot]«[/][=&quot]از این مرحله به بعد است که مبارزه حضرت به صورت جدّی‌تر در مقابل حاکمیّت جدید پدیدار می‌گردد و حالتی ویژه به خود می‌گیرد و طبعاً خانه فاطمه دختر پیامبر اکرم‌صلّی‌الله‌علیه‌وآله به عنوان کانون این مخالفت در می‌آید و فاطمه‌علیهاالسّلام در این کشمکش، نقش پشتوانه پرقدرت علی‌علیه‌السّلام را ایفا می‌کند و حتّی در بعضی موارد پیشتاز ابراز مخالفت می‌شود تا جائی که از درگیر شدن با دشمن نیز نهراسید.»[/]
[=&quot]([/][=&quot]جلال درخشه: مواضع سیاسی حضرت علی‌علیه‌السّلام در قبال مخالفین، ص 44)[/]

[=&quot]«[/][=&quot]علی بن ابی‌طالب‌علیه‌السّلام جهت اعاده حقّ خویش حتّی مردم را به بیعت خود فرا می‌خوانَد.[/]
[=&quot]از جمله این حرکت‌ها، رفتن حضرت علی[/][=&quot]‌[/][=&quot]علیه‌السّلام[/][=&quot] و حضرت فاطمه[/][=&quot]‌علیهاالسّلام به مجالس انصار است که از آن‌ها طلب یاری می‌کردند.»[/]
[=&quot]([/][=&quot]جلال درخشه: مواضع سیاسی حضرت علی‌علیه‌السّلام در قبال مخالفین، ص 44)[/]

[=&quot]«[/][=&quot]امام علی‌علیه‌السّلام برای آن‌که بر مسلمین اتمام حجّت شود تا بعدها کسی سکوت امام را دلیل بر انصراف ایشان از رهبری اسلامی تلقّی ننماید و نیز برای اعتراض به دستگاه حاکم، به در خانه‌های مسلمانان مدینه آمد و آن‌ها را به یاد سفارشات پیامبرصلّی‌الله‌علیه‌وآله در زمینه خلافت بعد از خود انداخت و از آن‌ها برای ارجاع رهبری به مسیر اصلی‌اش کمک خواست.»[/]
[=&quot]([/][=&quot]علی محمّد میرجلیلی: امام علی‌علیه‌السّلام و زمامداران، ص 79 ـ 80)[/]

[=&quot]«[/][=&quot]آن حضرت ... در همان روزهای نخست، دست زن و فرزندان خود را گرفت و به خانه‌های انصار رفت تا حقّ از دست رفته خود را بازیابد. این اصرار در حدّی بود که او را متّهم کردند که حریص بر خلافت است.»[/]

[=&quot]
رسول جعفریان:

تاریخ و سیره سیاسی امیرمؤمنان علی بن ابی‌طالب[/][=&quot]‌[/][=&quot]علیه‌السّلام[/][=&quot]، ص 18[/][=&quot])[/]
[=&quot]«[/][=&quot]بنابراین، مسلّم است که امیرمؤمنان‌علیه‌السّلام، به مقابله با جنبش ارتجاعی و بازگشت جاهلی برخاست.»[/]
[=&quot]([/][=&quot]مصطفی دلشاد تهرانی: میراث ربوده، ص 89)[/]

[=&quot]«[/][=&quot]اگر فعّالیّت‌های امام[/][=&quot]‌[/][=&quot]علیه‌السّلام[/][=&quot] در این‌باره نبود، چه بسا آیندگان درباره خلیفه بلافصل بودنِ امیرمؤمنان[/][=&quot]‌[/][=&quot]علیه‌السّلام[/][=&quot] شک می‌کردند، و این احتمال قوّت می[/][=&quot]‌[/][=&quot]گرفت که رسول خداصلّی‌الله‌علیه‌وآله اصرار خود بر خلافت امیرمؤمنان[/][=&quot]‌[/][=&quot]علیه‌السّلام[/][=&quot] را نسخ کرده است.[/][=&quot]»[/]
[=&quot]([/][=&quot]سیّد حسن فاطمی: مقاله «سقیفه» مندرج در دانشنامه امام علی‌علیه‌السّلام، ج 8، ص 446)[/]

[=&quot]«[/][=&quot]او به نیکی دریافته بود که سکوت مطلق ممکن است با توجّه به حجم گسترده تبلیغات دستگاه کودتا در افکار عمومی به عنوان تأیید حادثه سقیفه قلمداد شود و برای مردم آن روزگار و همیشه تاریخ، دلیلی بر حقّانیّت حاکمان کودتا شمرده شود. پس می‌بایست سکوت را شکست.»[/]
[=&quot]([/][=&quot]حشمت الله قنبری همدانی: اسرار و آثار سقیفه بنی‌ساعده، ص 85)[/]

[=&quot]«[/][=&quot]در این مسأله، یاران نزدیک حضرت، او را همراهی می‌کردند و بعضی از صحابه نزدیک پیامبر چون: ابوذر، سلمان، خالد بن سعید، ابوایّوب انصاری، عثمان بن حُنیف، براء بن عازب، در مسجد مدینه، رسماً حمایت گسترده‌ای از حقّ علی بن ابی‌طالب‌علیه‌السّلام کردند.»[/]
[=&quot]([/][=&quot]جلال درخشه: مواضع سیاسی حضرت علی‌علیه‌السّلام در قبال مخالفین، ص 43 ـ 44)[/]

[=&quot]«[/][=&quot]سخنان آنان به گونه‌ای صریح و گویا بود که ابوبکر سه روز از خانه بیرون نیامد، تا سرانجام در روز سوم، شماری بسیار از هواخواهانش ـ با شمشیر کشیده ـ او را از خانه بیرون آوردند و به منبر نشاندند و دیگران را با شمشیر تهدید کردند که دیگر حق ندارند مانند آن سخنان را به زبان آورند. پس از آن بود که احدی جرأت نکرد سخن بگوید.»[/]
[=&quot]([/][=&quot]سیّد حسن فاطمی: مقاله «سقیفه» مندرج در دانشنامه امام علی‌علیه‌السّلام، ج 8، ص 458؛ به نقل از: احتجاج طبرسی، ج 1، ص 186 ـ 199)[/]

[=&quot]تمام شواهد تاریخی حاکی از آن است که آن حضرت‌[/][=&quot]علیه‌السّلام[/][=&quot] جهت اعاده حقّ غصب شده خویش، از انجام هرگونه اقدامی که برای ایشان امکان‌پذیر بود و شرایط زمانی اجازه آن را می‌داد، کوتاهی نفرمودند.[/]

[=&quot]همچنین شواهد تاریخی حاکی از احتجاج‌های کوبنده امیرالمؤمنین‌[/][=&quot]علیه‌السّلام[/][=&quot] می‌باشد:[/]
[=&quot]«[/][=&quot]ابوبکر در همان روزهای نخست خلافت، برای امام‌علیه‌السّلام پیام فرستاد که خواسته خلیفه رسول خداصلّی‌الله‌علیه‌وآله را برای بیعت اجابت کند.[/]
[=&quot]امام‌[/][=&quot]علیه‌السّلام به قاصد فرمود: چه زود به رسول خداصلّی‌الله‌علیه‌وآله دروغ بستید؛ او و اطرافیانش خوب می‌دانند که خدا و رسولش جز مرا خلیفه نکرد. (به نقل از: کتاب سلیم بن قیس، ج 2، ص 583)[/]

[=&quot]چون امام‌[/][=&quot]علیه‌السّلام[/][=&quot] را به مسجد بردند، در ابتدای برخورد با ابوبکر، به وی فرمود: ... آیا دیروز به امر رسول خدا[/][=&quot]صلّی‌الله‌علیه‌وآله[/][=&quot] با من بیعت نکردی؟ (به نقل از: کتاب سلیم بن قیس، ج 2، ص 865)[/]

[=&quot]امام‌[/][=&quot]علیه‌السّلام خطاب به مسلمانان حاضر در مسجد، همه آنچه را پیامبرصلّی‌الله‌علیه‌وآله در روز غدیر خم فرموده بود، یادآور شد و آنان را به خدا سوگند داد که آیا آن سخنان را شنیده‌اند یا نه.[/]
[=&quot]حاضران جواب مثبت دادند و حتّی ابوبکر نیز تأیید کرد.[/][=&quot] (به نقل از: کتاب سلیم بن قیس، ج 2، ص 589)[/]

[=&quot]برابر گفته زید بن اَرقَم، دوازده بدری به صحّت سخن امام‌[/][=&quot]علیه‌السّلام[/][=&quot] گواهی دادند و بحث در مسجد بالا گرفت و سر و صدا بلند شد. عمر از ترس این‌که مردم به امام‌[/][=&quot]علیه‌السّلام[/][=&quot] متمایل شوند، مجلس را برهم زد و مردم از مسجد رفتند.[/][=&quot]»[/]
[=&quot](به نقل از: احتجاج طبرسی، ج 1، ص 185)[/]

[=&quot]این سندهای تاریخی نشان می‌دهند که آن حضرت[/][=&quot]‌[/][=&quot]علیه‌السّلام[/][=&quot] در سخت‌ترین شرایط، یعنی در زمانی که می‌خواستند ایشان را با تهدید به قتل، وادار به انجام بیعت با ابوبکر نمایند، به نصوص خلافت خویش استناد جسته و با طرح مباحث امامت و ارائه مکتب خلافت، سعی در بازگرداندن حقّ غصب شده خویش داشته‌اند.[/]