تا اطلاع ثانوی ماست سیاه است!

تب‌های اولیه

1 پست / 0 جدید
تا اطلاع ثانوی ماست سیاه است!

تا اطلاع ثانوي ماست سياه است!
فشار گروهي در آزمايش «اَش»

نويسنده: مهسا حكمت


همه ما مي دانيم ماست سفيد است. فرض كنيد در جمع همين «ما»، همه اعلام مي كنند ماست سياه است و بر گفته خود پافشاري مي كنند. پذيرش چنين چيزي دشوار است اما اگر شما در چنين جمعي باشيد چه مي كنيد؟ اين گفته را مي پذيريد يا نه؟ آيا بر حرف و منطق خود كه ماست سفيد است پافشاري مي كنيد؟ يا دل به دل جمعيت مي دهيد و شما هم مي گوييد تا اطلاع ثانوي ماست سياه است؟

سولومون اش روانشناس اجتماعي با يك آزمايش ساده در دهه 50 ميلادي نشان داد تا چه ميزان فشار گروهي مي تواند روي برداشت فردي افراد تاثير بگذارد.

او در آزمايش اش از 119 داوطلب استفاده كرد كه در گروه هاي هفت نفره بودند. مقابل اين شركت كنندگان هر بار دو كارت قرار مي گرفت. روي كارت اول يك خط عمودي كشيده شده بود و روي كارت دوم سه خط عمودي، كه يكي از اين سه خط درست به طول خط عمودي كارت اول بود. آنها بايد هر بار آن خط را تشخيص مي دادند. كار بسيار ساده بود و پاسخ صحيح آشكار. سولومون از دانشجويان خواسته بود پاسخ را با صداي بلند اعلام كنند. گاه هر هفت نفر درست جواب مي دادند و گاه اشتباه. بعد از چند بار بيشتر افراد مورد آزمايش، بعد از اينكه نفر اول جواب غلط به اين سوال مي داد، به اين سوال پاسخ اشتباه مي دادند. مساله اي كه نفر هفتم اين آزمايش نمي دانست اين بود كه شش نفر قبل او، به طور عمدي از طرف سولومون جواب اشتباه مي دادند. جالب است كه 75 درصد افراد به سوي پاسخ اشتباه سوق داده شدند. آنچه سولومون نتوانست توضيح دهد اين بود كه آيا شركت كنندگان با وجود دانستن پاسخ صحيح، تحت تاثير فشار جمع قرار گرفتند يا اجبار جمعي باعث شد آنها واقعاً خط اشتباه را جواب درست بدانند.
اين سوال، گرگوري برنز روانشناس و عصب شناس دانشگاه آتلانتا را برانگيخت كه اين آزمايش را تكرار كند، با يك تفاوت اصلي آن هم استفاده از وسيله اي بود كه مي توانست از لايه هاي مختلف مغز حين كار عكسبرداري كند و فعاليت آن را تحت نظر قرار دهد. اين بار نيز بيشتر شركت كنندگان پاسخي مشابه پاسخ اشتباه نفرات قبل از خود دادند، و برنز توانست حين آزمايش مشاهده كند كه در مغز اين افراد قسمتي كه مسوول درك از اطراف است، فعال تر مي شود، يعني اطلاعاتي كه ما از ديگران دريافت مي كنيم مي تواند قدرت حس و دريافت ما را تغيير دهد؛ در نتيجه آنچه مي بينيم را باور نمي كنيم.
براي برنز نتيجه اين آزمايش از ديدگاه اجتماعي بسيار مهم بود. وقتي حفظ نظر شخصي در برابر جمع با اين سختي و گاهي ناراحتي همراه است، خطر اينكه انسان ها نظر خود را با نظر اكثريت تطبيق دهند بالاست، و اگر نظر جمع اين توانايي را دارد كه قدرت درك و حس ما را تحت تاثير قرار دهد، اين امكان وجود دارد كه ديگر قادر نباشيم درست را از نادرست تشخيص دهيم. در بسياري از عرصه ها اين مساله مي تواند بسيار خطرناك باشد. از نظر برنز تنها راه رهايي از اين مشكل اين است كه ما به اين قابليت تاثيرپذيري خود از محيط واقف باشيم و در زمان مناسب در برابر اجبار جمعي مقاومت كنيم.


روزنامه شرق ، شماره 1118 به تاريخ 1/9/89، صفحه 15 (روانشناسي خودماني)