ایوب (ع) در آزمایش عجیب الهی

[=Century Gothic]تلاشهای رُحْمه همسر با وفای ایوب ـ علیه السلام ـ
همان گونه كه ایوب ـ علیه السلام ـ در مدت طولانی هفت یا هفده سال بیماری و بلازدگی شدید، صبر و شكر نمود، همسر با وفای او، رُحْمه (دختر افراهیم بن یوسف، یا دختر یعقوب یا...) نیز در این جهت همتای ایوب بود و صبر و شكر می‎نمود، او از خانه بیرون می‎رفت و برای مردم در خانه‎ها كار می‎كرد، و از مزد كارش هزینه ساده زندگی ایوب ـ علیه السلام ـ را تأمین می‎نمود و از ایوب پرستاری می‎كرد.3 [=Century Gothic]
ترفند ابلیس
ابلیس از هر طریقی وارد شد نتوانست ایوب ـ علیه السلام ـ را فریب دهد، بلكه او را می‎دید كه در سخت‎ترین بلاها، شكر و سپاس الهی به جا می‎آورد، فریادی كشید و فرزندان خود را به نزدش جمع كرد، همه شیطان‎ها نزد ابلیس اجتماع كردند، آنها ابلیس را محزون یافتند، پرسیدند: «چرا اندوهگین هستی؟»
ابلیس گفت: «این عبد (ایوب) مرا خسته و عاجز كرد، از خداوند خواستم مرا بر مال و فرزندش مسلط كرد، اموال و فرزندانش را نابود كردم، ولی او همواره شكر و سپاس الهی می‎نمود، از خداوند خواستم مرا بر بدنش مسلط كند، خداوند چنین قدرتی به من داد، سراسر بدن او را بیمار نمودم، همه بستگان و مردم جز همسرش از او دور شدند، در عین حال هم چنان با صبر و تحمل شكر خدا می‎كند
از شما می‎پرسم چه كنم؟
درمانده شده‎ام.
طریق گمراهی ایوب را به من نشان دهید.»
فرزندان شیطان گفتند: آن همه مكر و نیرنگی كه در گذشته برای گمراهی مردم داشتی كجا رفت؟ با همانها او را گمراه كن.
ابلیس گفت: همه آن نیرنگها را به كار زده‎ام، ولی نتیجه نگرفته‎ام، اینك با شما مشورت می‎كنم چه كنم؟
فرزندان شیطان گفتند: وقتی كه آدم ـ علیه السلام ـ را فریب دادی و او را از بهشت بیرون نمودی، از چه راه وارد شدی؟
ابلیس گفت: از طریق همسرش حوا وارد شدم.
فرزندان شیطان گفتند: «اكنون نیز از طریق همسر ایوب ـ علیه السلام ـ اقدام كن، زیرا جز همسرش كسی نزد او نمی‎رود، و او نمی‎تواند از همسرش نافرمانی كند.
ابلیس گفت: راست می‎گویید، راه صحیح همین است.
ابلیس به صورت مردی ناشناس نزد همسر ایوب ـ علیه السلام ـ آمد و گفت: «حال همسرت ایوب چگونه است؟»
رُحْمه گفت: گرفتار بلاها و بیماری است...
ابلیس او را آن چنان به وسوسه انداخت كه او بی‎تاب گردید، در این هنگام ابلیس بزغاله‎ای را به رُحْمه داد و گفت: این بزغاله را به نام من نه به نام خدا،‌ ذبح كن و از گوشتش غذا فراهم كن به ایوب بده بخورد، تا شفا یابد.
رُحْمه نزد شوهرش ایوب آمد و آن بزغاله را آورد و پس از گفتاری گفت: این بزغاله را بدون ذكر نام خدا ذبح كن تا از غذای آن بخوری و شفا یابی و همه نعمتهای از دست رفته به جای خود برگردد.
ادامه دارد..!

[=Century Gothic]ایوب: وای بر تو، دشمن خدا نزد تو آمده و می‎خواهد از این راه تو را گمراه سازد و تو فریب او را خورده‎ای، آیا آن همه مال و ثروت و فرزند را چه كسی به ما داد؟
رُحْمه: خداوند داد.
ایوب:چند سال ما از آن همه نعمت‎ها بهره‎مند شدیم؟
رُحْمه: هشتاد سال.
ایوب: چند سال است خداوند ما را به این بلا مبتلا نموده است؟
رُحْمه: هفت سال و چند ماه.
ایوب: «وای بر تو، رعایت عدالت نمی‎كنی و انصاف را مراعات نخواهی كرد، مگر این كه معادل هشتاد سال نعمت، هشتاد سال در بلا باشیم. سوگند به خدا اگر خداوند مرا شفا دهد، به جرم این كار تو كه می‎خواهی گوسفندی را به نام غیر خدا ذبح كنم و غذای حرام به من بدهی، صد تازیانه به تو خواهم زد، از این پس از من دور شو، تا تو را نبینم».
آری ابلیس می‎خواست با غذای حرام، ایوب ـ علیه السلام ـ را گمراه كند، ولی ایوب این چنین در برابر القائات ابلیس، حركت انقلابی نمود.
رُحْمه از ایوب ـ علیه السلام ـ دور شد، وقتی كه ایوب خود را تنها یافت و هیچ گونه غذا و آب و همدم در نزد خود ندید به سجده افتاد و گفت:
«رَبِّ أَنِّی مَسَّنِی الضُّرُّ وَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ؛ پروردگارا! بد حالی و مشكلات به من رو آورده و تو مهربانترین مهربانان هستی.»
در این هنگام دعای ایوب ـ علیه السلام ـ به استجابت رسید و بلاها رفع شد و نعمتها جایگزین آنها گردید.4[=Century Gothic]
ادب حضرت ایوب ـ علیه السلام ـ در سخن گفتن با خدا :Sham:
ایوب ـ علیه السلام ـ هنگامی كه در شدیدترین گرفتاری با خدا سخن گفت، عرض كرد:
«رَبِّ أَنِّی مَسَّنِی الضُّرُّ وَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ؛ پروردگارا! بدحالی و مشكلات به من رو آورده، و تو مهربانترین مهربانان هستی.»5 [=Century Gothic]
او نگفت: خدایا تو مرا بیمار كردی و به من رحم كن، بلكه با كنایه و اشاره مقصود را بیان كرد.6 [=Century Gothic]
طبق روایت دیگر، ایوب ـ علیه السلام ـ هم چنان صبر و مقاومت می‎كرد، حتی از خدا نمی‎خواست كه گرفتاری او را رفع كند، بلكه همان را پسندیده بود كه خداوند بر او پسندیده بود.
تا این كه روزی همسرش رُحْمه از بیرون آمد و غذایی برای ایوب آورد، ایوب ـ علیه السلام ـ از او پرسید این غذا را از كجا تهیه كردی؟
او در پاسخ گفت: «مقداری از گیسوانم را فروختم و با پول آن غذا تهیه كردم.» این جا بود كه دل ایوب ـ علیه السلام ـ سخت به درد آمد، چرا كه پای ناموس در كار بود، عرض كرد: «خدایا! در برابر همه ناگواریها صبر كردم، و این صبر را تو به من عطا فرمودی، ولی اینك به من مرحمت كن.»
ایوب این سخن را در حالی می‎گفت كه از روی تواضع، خاك بر سر و صورت خود می‎ریخت، اینجا بود كه خداوند درهای رحمت را به رویش گشوده و درهای ناگواریها را بر رویش بست 7[=Century Gothic]
علت سوگند ایوب به تنبیه همسرش
علاوه بر مطلب گذشته، نیز روایت شده شیطان به صورت طبیبی به همسر حضرت ایوب ـ علیه السلام ـ ظاهر شد و گفت: من شوهر تو را درمان می‎كنم، به این شرط كه وقتی درمان یافت، به من بگوید: «تنها عامل سلامتی من تو بوده‎ای، و هیچ مزد دیگری نمی‎خواهم.
ادامه دارد..!

[=Century Gothic]همسر ایوب ـ علیه السلام ـ كه از ادامه بیماری او سخت ناراحت بود این پیشنهاد را پذیرفت، و نزد ایوب ـ علیه السلام ـ آمد و آن پیشنهاد را به او گفت.
ایوب ـ علیه السلام ـ كه متوجه دام شیطان بود، سخت برآشفت و سوگند یاد كرد كه اگر سلامتی خود را باز یافت، صد تازیانه به همسرش بزند و او را تنبیه كند.8
و طبق روایت دیگر؛ ایوب ـ علیه السلام ـ همسرش را به دنبال كاری فرستاد، و او دیر كرد، ایوب ـ علیه السلام ـ كه از شدت بیماری رنج می‎برد، سخت ناراحت شد و چنان سوگندی یاد كرد.

و مطابق روایت دیگر: رُحْمه برای تأمین هزینه زندگی از خانه و شهر خارج شد، كاری پیدا نكرد تا با مزد آن، زندگی خود و شوهرش را تأمین نماید، پریشان حال بازگشت، ولی شرمنده بود كه با دست خالی به خانه باز گردد، زنی خوش سیما از آن جا عبور می‎كرد،
وقتی كه پریشانی رُحْمه را مشاهده كرد و علت آن را دریافت، به او گفت: «تو گیسوان بلندی داری، ‌مقداری از آن را بریده و به من بده تا به گیسوان خودم پیوند زنم، در عوض چیزی به تو می‎دهم تا غذای شوهرت را تأمین كنی.»

رُحْمه پیشنهاد او را پذیرفت و مقداری از گیسوی خود را برید و به او داد، و مقداری پول گرفت.
بعضی از دشمنان تیره دل، این موضوع را به طور واژگونه به ایوب خبر دادند، آن گاه ایوب آن سوگند را یاد كرد.9

به هر حال وقتی كه ایوب ـ علیه السلام ـ سلامتی خود را بازیافت، برای این كه به سوگند خود وفا كند، به دستور خداوند، بسته‎هایی از گندم (یا مانند آن) را كه دارای صد شاخه بود، بدست گرفت و یكبار بر همسرش زد، و سوگندش را ادا نمود.10
ایوب می‎خواست همسرش را به خاطر آن همه خدمتها و وفاداری‎ها ببخشد، ولی مسأله سوگند و نام خدا در میان بود، خداوند این مشكل را با دستور زدن یك دسته ساقه گندم حل كرد،:Sham: گرچه این كار، مصداق واقعی سوگند او نبود، ولی حفظ احترام قانون و عدم قانون شكنی از یك سو، و عفو و گذشت نسبت به آن زن مهربان از سوی دیگر باعث شد، كه خداوند با چنین دستوری، مشكل ایوب ـ علیه السلام ـ را حل كند.
شماتت دشمنان
امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود: هنگامی كه ابلیس پس از وارد كردن آن همه بلا بر حضرت ایوب ـ علیه السلام ـ ، جز صبر و شكر از او ندید، و از گمراه نمودن او مأیوس شد، نزد راهبان و عابدانی كه در غارهای كوهها مشغول عبادت بودند و قبلاً از اصحاب ایوب ـ علیه السلام ـ به شمار می‎آمدند رفت و به آنها گفت: «برخیزید نزد این عبد مبتلا (ایوب) برویم، و از بلای او سؤال كنیم». آنها برخاستند و سوار بر مركبها شدند تا نزدیك خانه ایوب رسیدند، و در آن جا از مركبها پیاده شده و به حضور ایوب ـ علیه السلام ـ آمدند و میان آنها یك نفر نوجوان نیز وجود داشت.
به ایوب گفتند:
«چه گناهی كرده‎ای كه به این بلا گرفتار شده‎ای، حتماً گناهی را مخفیانه انجام داده‎ای، آن را به ما خبر بده.» (به این ترتیب شماتت نمودند.)
حضرت ایوب ـ علیه السلام ـ فرمود: «سوگند به عزت پروردگارم، او می‎داند كه من هرگز لقمه غذایی نخورده‎ام كه یتیم یا فقیری در كنارم نباشد كه از آن غذا بخورد، و هرگز دو اطاعت بر من عرضه نشد، مگر این كه آن عبادتی را كه برای بدنم زحمت بیشتری داشت، برگزیدم.»
در این هنگام آن نوجوان به راهبان رو كرد و گفت: «بدا به حال شما با پای خود نزد پیامبر خدا آمده‎اید و او را سرزنش و شماتت و مجبور می‎كنید، تا از عبادت خداوند آن چه را پوشانده آشكار سازد، او جز عبادت خدا كاری انجام نداده است.»
ایوب ـ علیه السلام ـ در همین هنگام (دلش شكست) و عرض كرد:
«رَبِّ أَنِّی مَسَّنِی الشَّیطانُ بِنُصْبٍ وَ عَذابٍ؛ پروردگارا! شیطان مرا به رنج و عذاب افكنده است.»11
خداوند دعایش را مستجاب كرد... ایوب سلامتی خود را بازیافت و درهای الهی به رویش گشوده شد.
امام صادق ـ علیه السلام ـ افزود: از حضرت ایوب ـ علیه السلام ـ پس از بهبودی پرسیدند: «در این بلای بزرگ، بدترین درد و رنج تو چه بود؟!» در پاسخ فرمود: شِماتَهُ الْاَعداءِ؛ شماتت دشمنان12

1اقتباس از حدیث امام صادق ـ علیه السلام ـ ، تفسیر نور الثقلین، ج 3، ص 447 و 448.
2. اقتباس از تاریخ انبیاء عماد زاده، ص 455، 460.
3. بحار، ج 12، ص 354.
4. مضمون آیه 83 سوره انبیاء؛ بحار، ج 12، ص 368 و 369.
5. انبیاء، 83.
6. ارشاد القلوب دیلمی، ج 1، ص 430.
7. همان، ص 336.
8. بحار،‌ج 12، ص 340.
9. تاریخ انبیاء عماد زاده، ص 456 و 459.
10. صاد، 44.
11. صاد، 41.
12. بحار، ج 12، ص 351.