اصطلاح «مسند» در دانش حدیث شناسی
تبهای اولیه
در ابتدا باید به این نکته توجه داشت که این لفظ با زبان «مسند» که زبان مردم یمن در روزگار باستان و پیش از اسلام بوده و با لفظ «مسند» در مقابل مسند الیه تنها در حروف مشترک هستند و هرکدام در اصطلاح اهل علم جایگاه ویژه خود را دارند و نباید با یکدیگر خلط شوند.
مسند یکی از پركاربردترين دانشواژهها در نزد حديثشناسان است و دواصطلاح پر کاربد در این دانش دارد.
1- مسنِد[="red"]( با کسره نون)[/]
اين واژه در اصطلاح حديثشناسان به عنوان لقب بركسى اطلاق مىشود كه در زمان يا شهر خويش از دانش چشمگيرى در حديث برخوردار بوده است.(نور علم، ش 4 (خرداد 1363)، ص 141). به عبارت دقيقتر، «مُسْنِد» كسى است كه با تكيه بر حافظه، حديث را با سلسله سند نقل مىكند؛ خواه به احوال سند و قوّت و ضعف آن آگاهى داشته باشد و خواه از چنين آگاهيى برخوردار نبوده، تنها به روايت توانا باشد. مقام علمى مُسْنِد از حافظ و محدّث پايينتر است(درايةالحديث، ص 21).
مسنَد[="red"]( با فتحه نون)[/]
در برابر مرسل و منقطع و... نزد حديثشناسان حديثى است كه سندش از راوى تا پيامبر(ص) (يا به تعبير درستتر تا معصوم) پيوسته و متصّل باشد( الشهيد الثانى، الدّرايه، ص 30). به عبارت ديگر، مسندحديثى است كه از زنجيره اسناد آن حلقهاى مفقود نباشد. اين اصطلاح نزد بيشتر محدّثان تنها درباره حديث مرفوعِ متّصل به كار مىرود.
واژه مسند گاه وصف حديث قرار مىگيرد و گفته مىشود حديث مسند، و گاهى وصف كتاب حديث قرار مىگيرد و گفته مىشود كتاب مسند و يا به نام مؤلف يا راوىاش اضافه مىشود و گفته مىشود، مسند امام موسىبن جعفرالكاظم عليهالسلام يا مسندالامام زيد، يا مسند احمدبن حنبل. مسند به معناى دوم كتابى است كه در آن احاديث به ترتيب صحابه يعنى: نخستين مرجع در اسناد حديث پس از پيامبر گرد آمده باشد. در شيوه مسند نويسى، احاديث را بر حسب راويان ترتيب مىدهند. مثلاً هر چه از طريق علىبنابىطالب عليهالسلام از پيامبر صلىاللهعليهوآله روايت شده در يك فصل جداگانه مىآورند. اعم از اينكه حديث وى در باب زكات باشد يا نماز يا طهارت يا موضوع ديگر. آنگاه كه مؤلف از نقل احاديث صحابى نخستين فارغ شود به نقل احاديث صحابى دوم مىپردازد و به همين ترتيب پيش مىرود. بنابراين مسند نويسى براساس وحدت صحابى ناقل حديث است نه براساس وحدت موضوع.مجله پیام حوزه شماره19 http://www.hawzah.net/per/magazine/ph/019/PH01916.ASP