مهر و محبت در اسلام چه جایگاهی دارد؟

کی از بحث های محوری که در اکثر ادیان اعم از ادیان توحیدی و ادیان غیر توحیدی از آن سخن به میان می آید جایگاه و نقش محبت در تعالیم آن ادیان می باشد. در تعالیم اسلامی بحث از محبت به خدا و محبت به مخلوقات او به وفور یافت می شود. اما آنچه در اینجا مهم است و نیاز به بررسی دارد این است که منشا و یا به عبارت دیگر خاستگاه محبت از نظر اسلام چیست ؟ بدلایل عقلی و نقلی ثابت شده است که محبت ثمره معرفت است و هر که را معرفت به ذات حق تعالی بیشتر باشد محبت او کاملتر است.
اسلام دینی است که به روابط اجتماعی و چگونه حاضر شدن دراجتماع وخوشرو وخنده رو بودن درجامعه وزدودن غبار غم از چهره دوستان بوسیله شادابی وخندان بودن تأکید بسیاری کرده است. واز مؤمنان خواسته است تا از اخمو بودن و تلخی کردن وغمگین بودن دوری کنند چرا که هم در زندگی خود آنها وهم بر اطرافیان آنها اثر منفی می گذارد.

اسلام دین شادی ، نشاط ، تحرک
در اسلام دستوراتی است که از آنها بوی شادمانگی استشمام می شود و عمل کردن به این دستورات باعث تحرک و نشاط آور است و سرور و شادی باعث می شود انسان تحرک بیشتری از خود نشان دهد وفعالیت بیشتری کند وکارهایش را به نحواحسن انجام دهد حالااین کار فعالیت بدنی باشد یا روحی وفکری .

وهمچنین دراسلام اعیاد بسیاری است مثل عید فطر و عید قربان و عید غدیر و همچنین روزهای تولد امامان (علیه السلام ) که در این روزها توصیه به دید وبازدید و در بعضی آنها نماز وغیره شده است که همگی نشانه شادی و جشن و سرور است واینکه اسلام موافق جشن و سرور است .

واین دید وباز دید اقوام و فامیل و همسایه و همچنین توجه به همسایه وحق او باعث احساس محبت و شادی در انسان و تأثیر این شادی بر جامعه که همه در زندگی کردن در جامعه ای شاد و پر از محبت احساس خوشحالی وخوشبختی می کنند.

کمک به مسکین (انفاق ) :
و طعامشان را به سبب دوستی خدا به مسکین و یتیم و اسیر می دهند وبرای رضای خدا و خداوند در روز قیامت ، روز حساب از آنها استقبال می کند در حالیکه شادمانند و مسرورند .

انسان اگر خود را در غم دیگران ومشکلات آنها شریک کند در واقع این غم، پایان آن شادی و عین شادمانگی است چرا که او خود محبت را گسترش داده و چه چیز شیرین تر از محبت. و با محبت است که زندگی انسان و دنیای او تبدیل به بهشتی می شود که هر روز تازه تر و شاداب تر و نو به نو تر از دیروز است ونفس کشیدن در چنین جامعه و بهتر بگویم بهشتی کمال شادمانی است.

اصلی ترین موضوع که اثری حیات بخش و سرشار از پویایی و طراوت به همراه خود دارد، محبت ودلدادگی است.سرسبزی وشادابی کانون خانواده، بستگی به حضور با نشاط «زن» دارد، اما نشاط یک زن به محبت «مرد» وابسته است.

رسول خدا فرمود: ((به کودکان محبت کنيد،ونسبت به انها ترحم کنيد.وقتی به آنها وعده داديد،وفا نماييد.زيرا آنها جز اينکه شما را روزی دهنده خود می بينند تصور ديگری ندارند.))

قَالَ رَسُولُ اللَّه(صلي الله عليه وآله): هر كس فرزندش را ببوسد خداوند براي او پاداشي نيكو مي نويسد و كسي كه فرزند خود را خوشحال كند خداوند متعال او را در قيامت خشنود خواهد كرد.

قرآن مجيد مى‏فرمايد : يكى از صفات اهل ايمان مهر و محبّت و سفارش به صبر و رحمت و مهرورزى به يكديگر است .
ثُمَّ كَانَ مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ وَتَوَاصَوْا بِالْمَرْحَمَةِ (1
علاوه بر [ انجام ] اين [ تكاليف ] ، از كسانى باشد كه ايمان آورده‏اند و يكديگر را به صبر و مهربانى سفارش كرده‏اند .

در روايتى از حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام نقل شده است : إرحَم تُرحَم(2
مهر و محبّت ورز تا مورد مهر و محبّت قرار گيرى

نزد امام باقر علیه السلام از محبت سخن به میان آمد، حضرت فرمودند: هل الدین الا الحب آیا دین چیزی جز محبت است؟ سپس امام علیه السلام با استناد به آیاتی(3)از قرآن کریم فرمودند: الدین هو الحب و الحب هو الدین دین محبت است و محبت دین است(4

پی نوشت:
1- بلد 17
2-کنز العمال ح:5969
3- ال عمران 31، حجرات 7،حشر 9
4- وسائل الشیعه

اسلام ، اين دین پاك الهى بر مهرورزى پافشارى دارد ، زيرا كاربرد مهر و محبّت از امور ديگر بيش‏تر و سريع‏تر است

حضرت صادق عليه السلام در حالى كه سوار بر مركب به سوى مدينه در حركت بودند و هوا به شدت گرم بود ، چشم مباركشان به شخصى افتاد كه در آن گرماى سخت از شدت تشنگى روى زمين افتاده ، بيم مرگشمى‏رود ، به پياده‏اى از يارانش كه آب در اختيار داشت فرمودند به سوى او شتاب و او را سيراب كن ، عرضه داشت من او را مى‏شناسم ، از مسيحيان مدينه است ، چه نيازى كه به فرياد او برسيم !

حضرت فرمود : من به دين او كار ندارم ، او تشنه‏اى در حال مرگ است كه بر ما لازم است به او يارى دهيم ، به سرعت به او آب برسان تا از اين حالت نجات يابد(1

پيامبران خدا كردارشان و زبانشان براى تبليغ دين ، كردار و زبانى غرق مهر و محبّت بود ، روش محبّت‏ آميزشان و حوصله عجيبى كه در اين زمينه به خرج مى‏دادند مردم را به آيين حق جذب مى‏كرد .

حضرت رضا عليه السلام در باره روش محبّت‏آميز پيامبر صلي الله عليه و آله و حوصله شگفت‏ آور آن حضرت در دعوت به نماز از اهل بيتش مى‏فرمايد : هنگامى كه آيه : وَأْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلاَةِ. (2و خانواده‏ات را به نماز فرمان بده . . .
نازل شد ، پيامبر به مدت نه ماه هر روز در پنج وقت نماز درب خانه على و فاطمه (علیهم السلام ) مى‏ آمد و مى‏گفت : خدا شما را مورد مهر و رحمت قرار دهد ، براى نماز آماده شويد(3

پی نوشت:
1- وسائل الشیعه
2- طه 132
3- بحار الانوار ج 79،ص 196

در قرآن از «دوستت دارم» و «دوستت ندارم» به عنوان راهکاری عمده جهت تشویق و تهدید به فراوانی استفاده شده است:
[=&quot]خداوند دوست دارد ...[/]
[=&quot][=&quot]المائدة : 42 و الحجرات : 9 و الممتحنة : 8: إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطينَ
[/]البقرة : 195 و آل‏عمران : 134 و 148 و المائدة : 13 و 93: إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنينَ [/]
[=&quot]البقرة : 222 إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابينَ وَ يُحِبُّ الْمُتَطَهِّرينَ [/]
[=&quot]التوبة : 108 وَ اللَّهُ يُحِبُّ الْمُطَّهِّرينَ [/]
[=&quot]آل‏عمران : 76 و التوبة : 4 و 7 : فَإِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقينَ [/]
[=&quot]آل‏عمران : 146 وَ اللَّهُ يُحِبُّ الصَّابِرينَ [/]
[=&quot]آل‏عمران : 159 إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلينَ [/]
[=&quot]الصف : 4 إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الَّذينَ يُقاتِلُونَ في‏ سَبيلِهِ صَفًّا كَأَنَّهُمْ بُنْيانٌ مَرْصُوصٌ[/]

[=&quot]خداوند دوست ندارد ...[/]
[=&quot]البقرة : 190 و المائدة : 87 و الأعراف : 55: إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ الْمُعْتَدينَ [/]
[=&quot]البقرة : 205 وَ اللَّهُ لا يُحِبُّ الْفَسادَ [/]
[=&quot]البقرة : 276 وَ اللَّهُ لا يُحِبُّ كُلَّ كَفَّارٍ أَثيمٍ [/]
[=&quot]آل‏عمران : 32 و الروم : 45 فَإِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ الْكافِرينَ [/]
[=&quot]آل‏عمران : 57 و 140 و الشورى : 40: وَ اللَّهُ لا يُحِبُّ الظَّالِمينَ [/]
[=&quot]النساء : 36 و لقمان : 18 و الحديد : 23 إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ مَنْ كانَ مُخْتالاً فَخُوراً [/]
[=&quot]النساء : 107 إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ مَنْ كانَ خَوَّاناً أَثيماً [/]
[=&quot]الحج : 38 إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ كُلَّ خَوَّانٍ كَفُورٍ [/]
[=&quot][=&quot]الأنفال : 58 إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ الْخائِنينَ
[/]النساء : 148 لا يُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلاَّ مَنْ ظُلِمَ [/]
[=&quot]المائدة : 64 و القصص : 77: وَ اللَّهُ لا يُحِبُّ الْمُفْسِدينَ [/]
[=&quot]الأنعام : 141 و الأعراف : 31: إِنَّهُ لا يُحِبُّ الْمُسْرِفينَ [/]
[=&quot] [/][=&quot]النحل : 23 إِنَّهُ لا يُحِبُّ الْمُسْتَكْبِرينَ [/]
[=&quot]القصص : 76 إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ الْفَرِحينَ [/]

[="Arial"]:Gol:محبت يكي از شيرين‌ترين و دلپذيرترين مفاهيم و واژه ‌هاي زندگي بشر است. دوست داشتن و محبوب بودن، هر دو مورد ‌علاقه، محبوب و مطلوب انسان ‌هاست. مهرورزي، نه تنها در روابط انساني داراي ارزش است، بلكه ريشه در مهرورزي الهي دارد. انسان و جهان مرهون و مديون مهرورزي خدا هستند و بدون رحمت الهي، نه مخلوقي وجود دارد و نه خلقتي، نه پيام‌آوري ظهورمي‌كند، نه كتابي از آسمان نازل مي‌گردد و نه انسان، راهي به سوي زندگي مي‌يابد. خداوند، كانون مركزي همه رحمت‌ها، محبت‌ها ومهرورزي‌هاست و آفرينش، ريشه در رحمت و مهرورزي خدا دارد.
او هم بهترين حبيب است و هم بهترين محبوب؛ هم رحيم است و هم رحمان و اين دو صفت، در صدر تمام سوره‌هاي قرآن، علاوه بر متن بسياري از آيات، تكرار شده‌اند.
در قرآن كريم چهار بار از خداوند متعال به عنوان "ارحم الراحمين"؛ برترين مهربانان، ياد شده است. شايد يكي از اميد‌بخش‌ ترين آيات قرآن، آيه 12 سوره انعام باشد كه در آن خداوند نويد مي‌دهد كه مهرورزي را بر خويشتن حتمي كرده است. خلقت، آيتي از مهرباني خداست و رسالت، شاهدي ديگر بر مهرباني‌هاي او و نزول قرآن كريم و ديگر كتاب‌هاي آسماني، نشانه‌هاي رحمت عام او مي‌باشند كه زمينه را براي بهره‌گيري از رحمت خاص الهي فراهم مي‌آورند.
رحمت الهي، بيكرانه است و مرزي براي مهرباني خدا نيست؛ "و رحمتي وسعت كلّ شيء". بشر با استفاده درست از رحمت عام خداوند، شايستگي ورود به ميهمان‌سراي خاص او را در بهشت برين، پيدا مي‌كند. در روايات اسلامي آمده است كه مردي به پيامبر اكرم(ص) گفت: دوست دارم پروردگارم مرا مورد محبت خويش قرار دهد؛ چه كاري بايد انجام دهم؟ حضرت فرمود: "ارحم نفسك و ارحم خلق الله، يرحمك الله" بر جان خويش و بر خلق خدا، رحم كن تا مورد محبت و مهر الهي قرار گيري. انسان‌ها به طور عام در دو راهي عذاب و رحمت الهي قرار دارند و كسي مي‌تواند از عذاب الهي در امان باشد و مشمول مهرورزي خدا شود كه به خلق خدا محبت كند. تربيت و مديريت كلان نظام هستي در دو جهان، به دست خداست و انسان، غير از خدا، سرپرست و ياوري ندارد. كسي كه انتظار مهرورزي از خدا دارد، بايد با خلق خدا مهربان باشد. تعريف محبت و مهرورزي دانشمندان در تعريف « حُبّ » مي گويند: حبّ آن است که آدمي به چيز لذت بخشي ميل کند و معلوم است در صورتي شيء مذبور مورد حب و علاقه قرار مي گيرد که آن چيز را بشناسيم و به قلب يا يکي از حواس درک نمائيم و مسلم است هر اندازه معرفت بيشتر و لذت زيادتر باشد؛ حب و علاقه فزونتر خواهد بود. و نيز معلوم است که بينايي باطني از بينايي ظاهري قوي تر است و ادراک قلبي از ديدار چشمي شديدتر است و زيبايي و لطائف معاني را که با چشم عقل احساس مي کنيم از زيبايي صورت هاي ظاهري که با چشم سر مي نگريم بزرگتر است .در باب محبت و مهرورزي به شاهد قرآني اشاره مي کنيم: خداوند تبارک و تعالي در آيه ۵۴ سوره مائده مي فرمايند » قالَ الله تعالي بجيبِهم و يحبونَه» خدا آنان را و ايشان خداي متعال را دوست دارند. و رسول خدا (ص) مي فرمايند: » هيچ يک از شما ايمان نمي آوريد مگر درصورتيکه خدا و رسول را از سايرين محبوب تر بداند راز پيشرفت اسلام در مهرورزي پيامبر اکرم (ص) به مردم نهفته است: « فبما رحمة من الله لنت لهم و لو کنت فظا غليظ القلب لانفضوا من حولک»: پس به برکت رحمت الهي با مردم نرمخو و پرمهر شدي و اگر تند خو و سخت دل بودي قطعا از پيرامون تو پراکنده مي شدند. (آل عمران ۱۵۹) باري مهرورزي پيامبر اسلام (ص) به مردم موجب هدايت کساني شد که هرگز اميدي به هدايت آنها نمي رفت و از اين طريق آنچنان هدايت شدگان به مربي بزرگ بشر دلبسته شده بودند که حاضر نشدند اسلام را تنها بگذارند. بلکه با تمام وجود براي هر نوع فداکاري در راه آن آماده شدند و در حقيقت با اين روش از انسانهاي عهد جاهليت با آن ويژگيها انسانهايي رئوف دريادل و پارسا ساخته شد. باري مربي بزرگ ملک و ملکوت اساس دعوت و کار خود را بر مهرورزي و محبت قرار داده بود و به آن نيز فرمان مي داد که « احبوا الصبيان و ارحموا هم »: کودکان را دوست بداريد و به آنان مهر ورزيد. (وسائل الشيعه ج ۱۵ ص۲۰۱) امام صادق نيز توصيه گرانقدري در اين زمينه به بشر داد که « اذا احببت رجلا فاخبره بذلک فانه اثبت للمودة بينکما »:اگر محبت کسي را در دل داري به او بگو دوستت دارم زيرا ابراز مهر موجب مي شود دوستي شما استوارتر گردد. انديشمندان اسلامي نيز با تبعيت از رسول گرامي (ص) شيوه اساسي خويش را در تعليم و تربيت بر مهرورزي و محبت استوار ساخته اند. شهيد ثاني در کتاب منية المريد ويژگي مربي و معلم خوب را مهرورزي به متربيان و اخلاق خوش و نرمي در گفتار دانسته و با استناد به آيات قرآن در روايات نتيجه مي گيرد که هر معلم و مربي بايد اخلاق خويش را در ارتباط با همه افراد به ويژه متربيان نيکو گرداند و با لطف و محبت با آنان رفتار کند و چون با متربيان مواجه مي شود با خوشرويي وروي گشاده و شادماني برخورد نمايد و مهرورزي و محبت و شفقت خويش را به آنان ابراز کند .
البته معلم و مربي همچون طبيب حاذق بايد شرايط و موقعيتها را در نظر گيرد و نوع رفتار و راه و روش تربيتي خود را با توجه به آن شرايط و موقعيت ها انتخاب نمايد .شيخ اشراق نيز محبت و مهرورزي را زاييده علم و معرفت دانسته و شرط وصول به کمال را گذشتن از اين نردبان قلمداد کرده است .برگرفته از کتاب آراي دانشمندان مسلمان در تعليم و تربيت و مباني آن جلد دوم نويسندگان محمد بهشتي و مهدي ابو جعفري و علي نقي فقيهي زير نظر حجة الاسلام عليرضا اعرافي پژوهشکده حوزه و دانشگاه صفحه ۲۳۹ از نظر اسلام اين تبادل محبت و مهرورزي بايد از دوران كودكي آغاز و پايه ريزي شود و بهترين و برترين كساني كه بايد آن را پايه گذاري كنند، والدين مخصوصاً مادر است. به همين جهت تمام مربيان را امر به محبت كودكان مي نمايد. پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم در دستوري صريح بيان مي فرمايند:" احبوا الصبيان و ارحموهم " كودكان را دوست بداريد و آنها را مورد لطف و رحمت قرار دهيد. اين توصيه در سيره و سنت نبوي كاملاً مشهود است و بارها در تاريخ زندگي ايشان گزارش شده است. با توجه به تاكيدات پيامبر و روايات و آيات در اين زمينه معلوم مي شود كه محبت نيرومندترين قدرت محرك بشر در تمام مظاهر گوناگون زندگي است . محبت احساس مطبوع و دلپذيري است كه با وجود آن مشكلات آسان و سختي ها قابل تحمل مي گردد . در مسير تربيت عامل محبت قويترين عنصر براي پذيرش و تحمل و تفاهم است . نقل شده است كه حضرت موسي عليه السلام از خداوند متعال در مورد بهترين اعمال سؤال نمود ، جواب آمد كه دوستي با كودكان بهترين اعمال است، زيرا آنها را با توحيد خود سرشته ام و اگر آنان بميرند، آنها را به رحمت خود داخل در بهشت مي كنم. از امام صادق عليه السلام نيز نقل شده است كه خداوند در اثر مهرورزي به فرزندان، بنده ي خود را مورد رحمت قرار مي دهد . الگوي همه ما مسلمانان حضرت علي (ع) است . ايشان را مي توان نمونه کاملي از رفتار يک انسان واقعي دانست . رفتارهاي ايشان از قبيل ايثار ، فداکاري و محبت و .... در نزد مسلمانان و آزادگان جهان شهره است . ما مسلمانان و به خصوص شيعيان مي توانيم ايشان را سرلوحه کارهاي خود قرار دهيم . ازطرفي ايشان با محبت ؛ احسان و بخشش خود حتي در هنگام خواندن نماز و از طرفي رفتار ايشان با برادرشان که آن حضرت در مقابل خواسته ي عقيل مبني بر دريافت پول بيشتر را مي دانيم که چگونه آن حضرت سنگ داغ را درون دست برادرش قرار داد تا بفهمد آتش جهنم چگونه است را دريابيم و درک کنيم . اين همان نقش هويت ديني ماست که با استفاده از آن مي توانيم مهرورزي را در جامعه و کل دنيا گسترش دهيم . کسي که غذاي ساده خود را از روي محبت به فقير مي دهد و خود با آب افطار مي کند و يا رفتار ايشان با يتيمان و کودکان ديگر را که مي بينيم همه و همه بيانگر روح بلند و لطيف و محبت فراوان ايشان است . ما که خود رامريد ايشان مي دانيم بايد تا حد تمکان از رفتار و کارهاي ايشان در زندگي خود تبعيت کنيم . مهر و محبت عملي ، در اذهان مردم ماندگار است . فرد مهربان را همه دوست دارند و به او احترام مي گذارند . امام خميني (ره) هم نمونه اي از يک انسان کامل است که به عنوان رهرو واقعي راه همه پيامبران و ائمه مي توان به ايشان اقتدا نمود . ايشان در نهايت سادگي زندگي مي کردند و اين خود مي تواند عامل مؤثري در گسترش فرهنگ محبت و مهرورزي در جامعه باشد . مهرورزي نمودهاي مختلفي دارد و در عرصه هاي گوناگون به گونه اي جلوه گر مي شود. مهرورزي در برخوردها، با دوستان، مراجعه کنندگان، در سطح جامعه، مهرورزي هنگام نياز افراد به انسان، هم نوعان، فقرا، گرفتاران، مهروزي مسؤلين-نسبت به زير مجموعه- نسبت به افرادي که مسؤليت آنها را به عهده دارد (حوزه مسؤليت) مثلا شهردار يا استاندار يا فرماندار يا مسؤل حوزه انتظامي نسبت به مردم شهر و کساني در آن جامعه شهري زندگي مي کنند. در همه حوزه ها اسلام دستور دارد و حکم و برنامه براي مهروزي در عرصه هاي عمومي و اجتماع و در برخوردها قرآن کريم اخلاق پيامبر (ص) را که مظهر رحمت و مهروزي بوده مي ستايد و مي فرمايد: «فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَليظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ؛ پس به [بركت] رحمت الهى با آنان نرمخو [و پرمهر] شدى و اگر تندخو و سختدل بودى قطعا از پيرامون تو پراكنده مى‏شدند». (آل عمران، 159) و در آيه ديگر مي فرمايد: «وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلاّ رَحْمَةً لِلْعالَمينَ؛ و تو را جز رحمتى براى جهانيان نفرستاديم». (انبياء، 107) وجود پيامبر و تعاليم او رحمت است براي همه-مهروزي را در سراسر عالم نهادينه مي کند اگر به اين تعاليم پاي بند باشند. در آيه ديگر در وصف ياران پيامبر و گروندگان به مکتب ايشان مي فرمايد: «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللّهِ وَ الَّذينَ مَعَهُ أَشِدّاءُ عَلَى الْكُفّارِ رُحَماءُ بَيْنَهُمْ تَراهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا يَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنَ اللّهِ وَ رِضْوانًا سيماهُمْ في وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذلِكَ مَثَلُهُمْ فِي التَّوْراةِ وَ مَثَلُهُمْ فِي اْلإِنْجيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوى‏ عَلى‏ سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرّاعَ لِيَغيظَ بِهِمُ الْكُفّارَ وَعَدَ اللّهُ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَةً وَ أَجْرًا عَظيمًا؛ محمد [ص] پيامبر خداست و كسانى كه با اويند بر كافران سختگير [و] با همديگر مهربانند آنان را در ركوع و سجود مى ‏بينى فضل و خشنودى خدا را خواستارند علامت [مشخصه] آنان بر اثر سجود در چهره‏ هايشان است اين صفت ايشان است در تورات و مث ل آنها در انجيل چون كشته‏اى است كه جوانه خود برآورد و آن را مايه دهد تا ستبر شود و بر ساقه‏ هاى خود بايستد و دهقانان را به شگفت آورد تا از [انبوهى] آنان [خدا] كافران را به خشم دراندازد خدا به كسانى از آنان كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده‏ اند آمرزش و پاداش بزرگى وعده داده‏ است». (فتح،29) بنابراين مهروزي در عرصه اخلاق و برخوردها به اين است که نسبت به يکديگر با نرمي و ملايمت و مهرباني و کريمانه برخورد کنند که توضيح و تبيين اين بخش در کتب اخلاقي آمده و بيان همه امور فرصت زيادي مي طلبد. دستور به عفو و گذشت و پرهيز از تلاقي و انتقام در امور شخصي نمونه ديگر از عرصه هاي مهروزي است که در قرآن کريم آمده است: «وَ لْيَعْفُوا وَ لْيَصْفَحُوا أَ لا تُحِبُّونَ أَنْ يَغْفِرَ اللّهُ لَكُمْ وَ اللّهُ غَفُورٌ رَحيمٌ؛ و بايد عفو كنند و گذشت نمايند مگر دوست نداريد كه خدا بر شما ببخشايد و خدا آمرزنده مهربان است». (نور، 22) همانگونه که انتظار داريد خداوند لغزش هاي شما بايد عفو کند بايد در مورد ديگران عفو و بخشش را فراموش نکنيد. عفو و بخشش يکي از پايه هاي مهم مهروزي است هنگامي که دلها با يکديگر صاف شد مهروزي معني پيدا مي کند دستور رسيدگي به کساني که وضع مالي خوبي ندارند حتي در ايثار و مقدم انداختن نياز ديگران بر نيازهاي شخصي نمود ديگري از حاکميت مهر و عاطفه در جامعه اسلامي است. در همين آيه سوره نور مي فرمايد: «وَ لا يَأْتَلِ أُولُوا الْفَضْلِ مِنْكُمْ وَ السَّعَةِ أَنْ يُؤْتُوا أُولِي الْقُرْبى‏ وَ الْمَساكينَ وَ الْمُهاجِرينَ في سَبيلِ اللّهِ؛ و سرمايه‏داران و فراخ‏دولتان شما نبايد از دادن [مال] به خويشاوندان و تهيدستان و مهاجران راه خدا دريغ ورزند». (سوره نور، آيه 24) مهرورزي در آينه روايات اسلامي: v الإمامُ عليٌّ عليه السلام : المَودَّةُ قَرابَةٌ مُسْتَفادَةٌ . امام على عليه السلام : دوستى ، خويشاونديى است اكتسابى . v عنه عليه السلام : القَرابَةُ إلى‏ المَودَّةِ أحْوَجُ مِن المودّة إلى القرابة . امام على عليه السلام : خويشاوندى به دوستى نيازمندتر است تا دوستى به خويشاوندى . آنچه دوستى آفريند v الإمامُ عليٌ‏‌عليه السلام : ثلاثٌ يُوجِبْنَ الَمحبَّةَ : حُسنُ الخُلقِ ، وحُسنُ الرِّفقِ ، والتَّواضُعُ . امام على عليه السلام : سه خصلت موجب جلب دوستى مى‏شود : خوشخويى ، مهربانى و فروتنى . v الإمامُ الصّادقُ عليه السلام : ثلاثةٌ تُورِثُ الَمحبَّةَ : الدِّينُ ، والتَّواضُعُ ، والبَذْلُ . امام صادق عليه السلام : سه چيز دوستى مى ‏آورد : ديندارى ، افتادگى و بخشندگى . كسانى كه شايسته دوستى نيستند «لَا تَجِدُ قَوْماً يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ يُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ كانُوا آبَاءَهُمْ أَوْ أَبْنَاءَهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِيرَتَهُمْ‏أُولئِكَ كَتَبَ‏فِي قُلُوبِهِمُ الْإِيمانَ» . «مردمى نمى‏يابى كه به خدا و روز قيامت ايمان آورده باشند، و با كسانى كه با خدا و پيامبرش مخالفت مى‏ورزند دوستى كنند هر چند آن مخالفان، پدران يا فرزندان يا برادران و يا قبيله آنها باشند. اينانند كه (خداوند) بر دلهايشان (نقش) ايمان نگاشته است». v الإمامُ عليٌّ عليه السلام : مَودَّةُ العَوامِّ تَنْقَطِعُ كانْقِطاعِ السَّحابِ ، وتَنْقَشِعُ كما يَنْقَشِعُ السَّرابُ . امام على عليه السلام : دوستى عوام مانند ابرِ از هم گسيخته مى‏شود و همچون سراب مى‏پراكند . v عنه عليه السلام : أسْرَعُ المَوَدّاتِ انْقِطاعاً مَوَدّاتُ الأشْرارِ . امام على عليه السلام : رشته دوستيهاى بدكاران زودتر از هر دوستى ديگرى از هم مى‏گسلد . v عنه عليه السلام : إيّاكَ أنْ تُحِبَّ أعْداءَ اللَّهِ ، أو تُصْفِيَ وُدَّكَ لغَيرِ أولياءِ اللَّهِ ، فإنّ مَن أحَبَّ قَوماً حُشِرَ مَعهُم . امام على عليه السلام : مبادا دشمنان خدا را دوست بدارى ، يا دوستيت را نثار كسى جز دوستان خدا كنى ، كه هر كس مردمى را دوست بدارد با آنان محشور شود .:Gol:

با سلام و ادب و احترام
در صورت امکان مقداری مختصر مرقوم فرمایید تا رغبت بیشتری برای مطالعه مطالب شما داشته باشیم. با تشکر و عذر خواهی فراوان