در سلام نماز مخاطب کیست؟
تب‌های اولیه
به نام او .....
سلام
دوستان خوبم مخاطب ما در سلام نماز کیست؟؟؟؟؟؟؟؟؟
انجا که می گوییم:
((السلام علیکم و رحمه الله و برکاته))
السلام علیکم و رحمه الله و برکاته
با سلام
«السّلام علیکم و رحمة الله برکاته». در این جمله مخاطب مبهم است امّا در روایات مصادیقی از این مخاطب را بیان فرموده اند از جمله گفته شده:
این سلام ها خطاب به ملائکه موکل انسان هستند. در بعضی از روایات گفته شده که این سلام خطاب به تمام ملائکه و فرشتگان است و در بعضی آمده که این سلام ها به انبیاء الهی است.[=Times New Roman](1)
و شاید هم بتوان گفت: بعد از آن که نمازگزار در سلام اول به خصوص رسول خدا(ص) (و اهل بیت) سلام کرد و در سلام دوم به تمام نمازگزاران و تمام بندگان شایسته اعم از انبیاء و مؤمنین انسی و جنّی و ملائکه سلام کرد
در سلام سوم به صورت جمعی به همه آنها سلام می دهد و همه را مورد مخاطب خود قرار می دهد.
پیامبر (ص) در مورد نماز خود در معراج می فرماید: چون به خود و اهل بیت خود صلوات فرستادم استقامت نمودم، دیدم فرشتگان و انبیاء و مرسلین پشت سر من صف کشیده اند خطاب به من رسید،
ای محمّد: بر ایشان سلام کن، پس گفتم: السلام علیکم و رحمة الله و برکاته.
پس وحی رسید سلام و تحیت منم، و تو و ذریه ات رحمت و برکات هستید.(2)
پي نوشت:
[=Times New Roman]1- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج 82، ص 306.
[=Times New Roman]2- مجلسی، محمدتقی، لوامع صاحب قرانی، ج 4، ص 127؛ سر الصلوة، ، امام خميني ص 108.
با پوزش از کارشناسان من اینگونه شنیده ام جایی ندیده ام!!!
چون سلام نام خداست در واقع با سلام برنبی و خود و دیگران یادآوری می کنیم که خدا فوق همه ما است
و به گونه ای یاد آوری بر همه ما که توجه به خدا چه و چگونه باید باشد
آغاز هر پایانی با سلام شروع میشه. چون نماز یه وظیفه دینی برای همه ماست پس با سلام تموم میکنیم تا دوباره با سلام در پیشگاه احدیت حاضر باشیم.
به نام او .....
سلام
دوستان خوبم مخاطب ما در سلام نماز کیست؟؟؟؟؟؟؟؟؟
انجا که می گوییم:
((السلام علیکم و رحمه الله و برکاته))
با سلام
الف: سلام‌هاي آخر نماز از طرف چه كسي صادر مي‌شوند؟
اگر ظاهر امر در نظر گرفته شود، گفته مي شود: اين سلام‌ها از طرف نمازگزاران بيان مي‌شوند امّا در واقع اين سلام‌ها از ناحيه خداوند صادر مي‌شوند، ولي از زبان نمازگزار بيان مي‌شوند. و در حقيقت اين نمازگزار ترجمان سخن خداوند است و اين توفيق به اين عبد و نمازگزار داده شده است كه سخن خداوند را به مخاطبين برسانند. اميرالمؤمنين ـ عليه السّلام ـ در جواب اين سؤال كه معناي السلام عليكم امام چيست؟ مي‌فرمايد: امام مترجم سخن خداوند است و به اهل جماعت مي‌گويد شما از عذاب روز آخرت در امان هستيد.[1]
صدوق در مقنع فرمود: سپس سلام بده و بگو: «اللهم انت السلام و منك السلام و لك السلام و اليك يعود السلام»[2] خداوندا توسلامي و سلام از ناحيه تو است و سلام بر توست و سلام بر تو برمي‌گردد.
هم‌چنين در روايات دارد كه اين سلام‌ها تحت دو هستند.[3] پس بنابراين، اين سلام‌ها از ناحيه خداوند و فرشتگان موكل هستند كه از زبان آن نمازگزار صادر مي‌شوند.
ب: در آخر نماز به چه كساني سلام مي‌دهيم؟
به طور معمول در آخر نماز، نمازگزار سه سلام مي‌دهد، سلام اول مورد خطابش روشن است كه رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلّم ـ مي‌باشد اگر چه در بعضي از روايات اهل‌بيت پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلّم ـ هم ذكر شده‌اند كه بايد به آنها سلام كرد.[4] امّا جمله دوم عبارت است: السلام علينا و علي عباد الله الصالحين، در اين جمله نمازگزار به وسيله كلمه علينا هم به خود و هم به ديگر نمازگزاران سلام مي‌كند و با كلمه «عباد الله الصالحين» به همه بندگان شايستة خدا سلام مي‌كند. صالحين چه كساني هستند؟ قرآن گروه‌هاي مختلفي را جزء صالحين قرار داده از جمله:
1. انبياء: خداوند انبياء را جزء صالحين دانسته و فرموده: «و زكريا و يحيي و عيسي و الياس كل من الصالحين؛[5] زكريا و يحيي و عيسي و الياس جز صالحان هستند.» و در آيات ديگر نسبت به انبياء ديگر آنها را جز صالحين شمرده است.
2. مؤمنين: خداوند كساني را كه به خدا و روز قيامت ايمان دارند و امر به معروف و نهي از منكر مي‌كنند و در كارهاي خير سرعت مي‌گيرند جزء صالحان مي‌داند، «يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الآخِرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يُسارِعُونَ فِي الْخَيْراتِ وَ أُولئِكَ مِنَ الصَّالِحِينَ»[6] «وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَنُدْخِلَنَّهُمْ فِي الصَّالِحِينَ»[7] و كساني كه ايمان آورده و كارهاي شايسته انجام دادند آنها را در زمرة صالحان وارد خواهيم كرد»
3. جنيان مؤمن: از آنجا كه جنيان دو گروهند، گروهي كه ايمان دارند و گروهي كه ايمان ندارند لذا بعضي از جنيان صالح و بعضي غير صالحند. «وَ أَنَّا مِنَّا الصَّالِحُونَ وَ مِنَّا دُونَ ذلِكَ»[8] «و اين‌كه در ميان ما افرادي صالح و افرادي غير صالحند».
پس بنابراين كلمه «عباد الله الصالحين» شامل تمام بندگان شايسته خدا مي‌شود چون اين كلمه، به صورت جمع آمده كه «ال» هم روي آن آمده كه دلالت بر جميع مي‌كند، يعني هر كس كه صالح باشد چه انبياء باشند و چه مؤمنين انسي و چه مؤمنين جني، نمازگزار بر همه آنها سلام مي‌دهد.
جملة سوم: «السّلام عليكم و رحمة الله بركاته». در اين جمله مخاطب مبهم است امّا در روايات مصاديقي از اين مخاطب را بيان فرموده‌اند از جمله گفته شده: اين سلام‌ها خطاب به ملائكه موكل انسان هستند. در بعضي از روايات گفته شده كه اين سلام خطاب به تمام ملائكه و فرشتگان است و در بعضي آمده كه اين سلام‌ها به انبياء الهي است.[9] و شايد هم بتوان گفت: بعد از آن كه نمازگزار در سلام اول به خصوص رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلّم ـ (و اهل‌بيت) سلام كرد و در سلام دوم به تمام نمازگزاران و تمام بندگان شايسته اعم از انبياء و مؤمنين انسي و جنّي و ملائكه سلام كرد در سلام سوم به صورت جمعي به همه آنها سلام مي‌دهد و همه را مورد مخاطب خود قرار مي‌دهد.
تشريع سلام سوم در معراج به رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلّم ـ : پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلّم ـ در مورد نماز خود در معراج مي‌فرمايد: چون به خود و اهل‌بيت خود صلوات فرستادم استقامت نمودم، ديدم فرشتگان و انبياء و مرسلين پشت سر من صف كشيده‌اند خطاب به من رسيد، اي محمّد: بر ايشان سلام كن، پس گفتم: السلام عليكم و رحمة الله و بركاته. پس وحي رسيد سلام و تحيت منم، و تو و ذريه‌ات رحمت و بركات هستيد.[10]
ج: فلسفه سلام‌هاي آخر نماز چيست؟
در مورد فلسفه ي سلام‌هاي آخر نماز، در روايات اشاراتي وجود دارد؛ از جمله:
امام رضا ـ عليه السّلام ـ در بيان فلسفه اين كه چرا سلام تحليل نماز است؟ در جواب كسي كه از ايشان پرسيد: چرا خداوند سلام را تحليل نماز قرار داده و چرا به جاي آن، تكبير و تسبيح يا چيز ديگري قرار نداد؟ فرمود: چون وقتي نمازگزار خواست شروع به نماز كند، كلام مخلوقين را بر خود حرام كرد و توجّه به خدا و خالق كرد؛ امّا تحليل نماز به كلام مخلوقين است و انتقال به طرف مخلوقين است و اولين چيزي كه انسان‌ها مي‌گويند سلام است.[11] و به اين سر و معنا هم عرفاء اشاره كرده‌اند؛ از جمله امام خميني (ره) مي‌فرمايد: چون نمازگزار از مقام سجود كه سرّ سجود فناء است به خود آمد و حالت هوشياري به او دست داد و از حال غيبت خلق به حال حضور، رجوع كرد، به موجودات سلام مي‌دهد، سلام كسي كه از سفر و غيبت برگشته است، پس از اين رجوع، اول به نبي اكرم ـ صلي الله عليه و آله و سلّم ـ سلام مي‌دهد و بعد از آن، به اعيان ديگر موجودات و جميع ملائكه خدا و انبياء و مرسلين كه در اين سفر همراه او بودند سلام مي‌كند و سلامت آنها را از خدا تقاضا مي‌كند،... بعد مي‌فرمايد: كسي كه در نماز غايب از خلق نبوده و مسافر الي الله نبوده براي او سلام حقيقت ندارد و جز لقلقة لسان چيزي نبوده... و اگر در نماز كه حقيقت معراج است عروجي حاصل نشد و از بيت نفس خارج نشده سلام براي او نيست.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. سرّ الصلاة، امام خميني، ص 108.
2. هزار و يك نكته درباره نماز، حسين ديلمي، ص 309.
3. بحارالانوار، علامه مجلسي، ج 82، ص 306.[1] . وسائل، ابواب تسليم، ج 4، باب 4.
[2] . مستدرك الوسائل، ابواب تسليم، ج 3، باب 2.
[3] . وسائل، ابواب تسليم، ج 11، باب 1.
[4] . من لايحضره، قم، منشورات جامعه مدرسين، چاپ دوم، ج 1، ص 319.
[5] . انعام/ 85.
[6] . آل‌عمران/ 114.
[7] . عنكبوت/ 9.
[8] . جن/ 11.
[9] . مجلسي، محمدباقر، بحارالانوار، بيروت، دارالاحياء التراث العربي، چاپ سوم، 1403، ج 82، ص 306.
[10] . ر.ك: مجلسي، محمدتقي، لوامع صاحب قراني، قم، انتشارات دارالتفسير، چاپ اول، 1374، ج 4، ص 127؛ و موسوي خميني، روح الله، سر الصلوة، تهران، موسسه نشر و تنظيم آثار امام خميني، چاپ دوم، 1372، ص 108.
[11] . مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، بيروت، دارالاحياء التراث العربي، چاپ سوم، 1403، ج 82، ص 306؛ و وسائل، ابواب تسليم، باب 1، ح 11.