جمع بندی شان نزول ایه 10 سوره تحریم

با سلام

در شأن نزول آیات اول این سوره‌، روایات زیادی در کتب تفسیر و حدیث و تاریخ نقل شده است که به دو نمونه از آن اشاره می‌کنیم‌: 1. نقل شده است که عایشه و حفصه (دو تن از همسران پیامبر) از این که پیامبراکرم‌به خانة همسرش ماریه قبطیه (کنیزی که فرمانروای مصر برای پیامبر9 هدیه فرستاده بود) رفته بود ناراحت شدند و به آن حضرت اعتراض کردند که چرا به خانة ماریه رفتی‌؟
حضرت سوگند خوردند که دیگر نزدیک او نمی‌شوم‌.
خداوند آیات اول این سوره را نازل کرد و به آن حضرت فرمود:
چرا حلال خدا را بر خود حرام کرده‌ای‌؟
کفارة قسم را بده و همچنان نزد همسرت ماریه برو.

2. نقل شده پیامبراکرم‌هرگاه به منزل همسرش‌، زینب دختر جحش می‌رفت‌، زینب‌، شربت عسلی که برای آن حضرت تهیه کرده بود،
به آن حضرت می‌نوشاند; عایشه و حفصه (دو تن از همسران دیگر آن حضرت‌) با خبر شده‌، ناراحت شدند; به همین جهت‌، علیه آن حضرت توطئه کردند و قرار گذاشتند که هرگاه پیامبر9 به منزل هر یک از آن‌ها آمد، به آن حضرت بگویند که از دهان شما بوی مغافیر (درختی بود که گُل بدبویی داشت‌) می‌آید; مگر از آن خورده‌ای‌؟ به این ترتیب‌، وقتی پیامبر9 به منزل حفصه آمد، او این پرسش را از پیامبر کرد.
حضرت فرمود: نه‌، بلکه در منزل زینب‌، شربت عسل خورده‌ام و هرگز از آن نخواهم خورد; در این هنگام آیات اول این سوره نازل شد: "ای پیامبر! چرا چیزی را که خدا بر تو حلال کرده‌، به خاطر جلب رضایت همسرانت بر خود حرام می‌کنی‌؟!"
( ر.ک‌: مجمع‌البیان‌، طبرسی‌، ج 10، ص 55 ـ 56، مؤسسة‌الاعلمی للمطبوعات / تفسیر نمونه‌، ج 24، ص 271ـ273، دارالکتب الاسلامیة‌. )
در پایان لازم به یادآوری است که‌: این شأن نزول با سندهای پراکنده و الفاظ مختلف نقل شده است‌، و به طور روشن منطبق بر آیات مذکور نیست‌; لذا چندان قابل اعتماد نمی‌باشند.
جهت آگاهی بیشتر در این‌باره به المیزان فی تفسیر القرآن‌، علامه طباطبایی‌، ج 19، ص 337ـ338، منشورات جماعة المدرسین‌، مراجعه فرمایید.

[=Century Gothic]اين آيه، دو زن را به عنوان نمونه اعلاى كفر معرّفى كرده است كه هر دو، در خاندان رسالت زندگى مى‏كردند و همسر دو پيامبر الهى بودند، امّا با مخالفان آنان هم رأى و هم‏دست بودند.

در آيات بعد نيز، دو زن را به عنوان نمونه برتر ايمان معرّفى مى‏كند، يكى همسر ف عون مشرك و ستمگر و ديگرى حضرت مريم. در آغاز سوره، سخن از انحراف دو نفر از زنان پيامبر بود، > و فرمود: اگر عليه پيامبر توطئه كنيد، خداوند و فرشتگان و مؤمنان حامى او هستند. در اواخر اين سوره،سخن از دو همسر دوزخى حضرت نوح و لوط است كه به خاطر خيانت دوزخى شدند،
و آن دو پيامب با وجود مقام نبوّت، نمى‏توانند چيزى از قهر خدا را از همسرانشان دفع كنند. همسر پيامبر بودن سبب نجات نيست.
چنانكه فرزند پيامبر بودن نيز چنين است، بلكه عملكرد خود انسان است كه به دنبال آن سعادت يا شقاوت است. در قرآن علاوه بر اين آيه، چندين بار از هلاكت زن لوط سخن به ميان آمده است
> بهترين روش در تربيت، تذكر غير مستقيم است.
با اين كه ابولهب و پسر نوح نيز نمونه كفر بودند، امّا خداوند به همسران دو پيامبر مثال زد و كلمه خيانت را مطرح كرد تا با فاش كردن راز پيامبر صلى الله عليه وآله توسط همسرش كه نوعى خيانت است، تناسب داشته باشد و ه ار و اخطارى به زنان پيامبر باشد كه گمان نكنند وابستگى به پيامبر كليد نجات است.
:Sham:
حفظ خانواده از آتش دوزخ كه در آيه ششم خوانديم، > به معناى موفقيّت صد در صد انسان نيست. زيرا گاهى خانوداه او زير بار نمى‏روند.
> در احاديث مى‏خوانيم كه زن نوح و لوط خيانتى به معناى انحراف جنسى نداشتند،
بلكه مراد از خيانت، مخالفت با برنامه‏ها و اهداف پيامبر و همكارى با مخالفان آنان است. 1- زن مى‏تواند الگوى فساد يا صلاح، در طول تاريخ باشد. >
2- از بى ادبان مى‏توان ادب آموخت. >
3- زن در عقيده و عمل آزاد است. وابستگى خانوادگى و اقتصادى و اجتماعى او را مجبور نمى‏كند. >
4- عبوديّت و صلاحيّت، رمز رسيدن به درجه نبوّت بود. >
5 - جريان كفر و نفاق، حتى در خانه انبيا نفوذ مى‏كند. >
6- بندگى و عبادت، زمانى ارزش دارد كه همراه با عمل صالح باشد. >
7- در نظام خانوادگى دينى، سرپرستى و مديريّت با مرد است. >
8 - وابستگان فاسد، ضربه‏اى به عصمت و عدالت رهبران آسمانى نمى‏زنند. >
9- خيانت به مكتب، انسان را به جايى مى‏رساند كه حتى شفاعت انبيا سودى ندارد. >
10- هيچ عاملى مانع قهر الهى نيست. >
11- خيانت، راه دوزخ است. >
[=Century Gothic]تفسیر نور

جمع بندی

پرسش:
شان نزول آیه 10 سوره تحریم برای چه کسانی بوده؟
زنان حضرت نوح و لوط چه کار کرده بودند که خداوند در این آیه از آنها اسم برده؟

پاسخ:
«ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِّلَّذِينَ كَفَرُواْ امْرَأَتَ نُوحٍ وَ امْرَأَتَ لُوطٍ كَانَتَا تحتَ عَبْدَيْنِ مِنْ عِبَادِنَا صَلِحَينْ‏ِ فَخَانَتَاهُمَا فَلَمْ يُغْنِيَا عَنهمَا مِنَ اللَّهِ شَيا وَ قِيلَ ادْخُلَا النَّارَ مَعَ الدَّاخِلِينَ»
خداوند براى كسانى كه كافر شده ‏اند به همسر نوح و همسر لوط مثَل زده است، آن دو تحت سرپرستى دو بنده از بندگان صالح ما بودند، ولى به آن دو خيانت كردند و ارتباط با اين دو (پيامبر) سودى به حالشان (در برابر عذاب الهى) نداشت، و به آنها گفته شد: «وارد آتش شويد همراه كسانى كه وارد مى‏ شوند!»(1)

1. پس از آیات ابتدایی سوره تحریم که راجع به دو تا از همسران پیامبر اسلام (ص) ـ عایشه و حفصه ـ بوده و خداوند آن دو را به خاطر در مضیقه و فشار قرار دادن پیامبر(ص)، به شدت نکوهش فرموده است؛ در این آیات، بار ديگر به ماجراى همسران پيامبر (ص) بازمى‏گردد، و براى اين كه درس عملى زنده‏اى به آنها بدهد به ذكر سرنوشت دو نفر از زنان بى‏تقوا كه در خانه دو پيامبر بزرگ خدا بودند مى‏پردازد.
و به اين ترتيب به دو همسر پيامبر اسلام (ص) كه در ماجراى افشاى‏ اسرار و آزار آن حضرت (ص) دخالت داشتند هشدار مى‏دهد كه گمان نكنند همسرى پيامبر (ص) به تنهايى مى‏تواند مانع كيفر آنها باشد، همان گونه كه رابطه همسران نوح و لوط، به خاطر خيانت، از خاندان نبوت و وحى قطع شد، و گرفتار عذاب الهى شدند. (2)
2. خیانت در این آیه شریفه، به معنای بی عفتی نیست. هرگز همسر هيچ پيامبرى آلوده به بى‏عفتى نشده است. در حديثى از پيامبر اكرم (ص) صريحا آمده است: "ما بغت امرأة نبى قط"؛ همسر هيچ پيامبرى هرگز آلوده عمل منافى عفت نشد.(3)
خيانت همسر نوح و لوط اين بود كه با دشمنان پيامبران الهی، همكارى مى‏كردند و اسرار خانه آن ها را به دشمن اطلاع می دانند.

پی نوشت ها:
(1) تحریم، 10.
(2) تفسير نمونه، ج ‏24، ص 300.
(3) الدر المنثور، ج 3، ص 336.