دعای هر روز ماه رمضان و تاملی درآن
تبهای اولیه
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرمودند:
«غافلترین مردم کسی است که از دگرگونیهای دنیا پند نگیرد» (1)
حضرت علی علیه السلام فرمود:
«تضییع عمر در راهی که موجب نجات انسان نمیشود، برای غفلت کفایت میکند.» (2)
لقمان به فرزندش گفت: غافل سه نشانه دارد: سرگرمی، حواس پرتی، فراموشی.» (3)
«غافل نادان است.» (4)
امام باقر علیه السلام:
«از غفلتبپرهیز، زیرا در آن قساوت قلب است.» (5)
حضرت علی علیه السلام:
«کسی که غفلتش طولانی شد، زود هلاک میشود.» (6)
حضرت علی علیه السلام:
«کسی که غفلتبر او غلبه کرد قلبش میمیرد.» (7)
حضرت علی علیه السلام:
«ادامه غفلت بینش را کور میکند.» (8)
قال علی علیه السلام:
«کسی که نفس خویش را محاسبه کند، سود برد و آنکه از آن غفلت ورزد زیان بیند.» (9)
قرآن کریم میفرماید:
«ای اهل ایمان! مبادا هرگز مال و فرزندانتان شما را از یاد خدا غافل کند.» (10)
قرآن کریم میفرماید:
«کافران متمتع به نعمتهای دنیا گردیدند تا آنکه از فرط سرگرمی به دنیای فانی، ذکر و قرآن تو را فراموش کردند» (11)
«الهکم التکاثر ؛ بفریفتشما را فزونی جستن.» (12)
1- بحارالانوار، ج 77، ص 112.
2- غررالحکم، ماده غفل.
3- تفسیر نور الثقلین، ج 2، ص 815.
4- نهجالبلاغه، خ 153.
5- بحارالانوار، ج 78، ص 164.
6- غررالحکم، ماده غفل.
7- همان.
8- همان.
9- نهجالبلاغه، حکمت 208.
10- منافقون/ 9.
11- فرقان/ 18.
12- تکاثر/ 1.
دعای روز دوم
خدایا مرا در این روز به رضا و خشنودیت نزدیک ساز و از خشم و غضبت دور ساز و برای قرائت قرآنت موفق گردان به حق رحمتت ای مهربانترین مهربانان عالم.
برخی از ویژگیهای قرآن
1 - وسیله رحمت و هدایت:
«هدی و رحمة للمؤمنین؛ هدایت و رحمتبرای مؤمنان است.» (1)
2 - رهبر:
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:
«بر شما باد به قرآن، آن را پیشوا و رهبر خویش قرار دهید.» (2)
3 - برترین گفتار:
«الله نزل احسن الحدیث؛ خداوند برترین گفتار را نازل کرد.» (3)
4 - شفای دردها:
«ننزل من القرآن ما هو شفاء و رحمة؛ ما آنچه از قرآن میفرستیم شفای دل و رحمت است.» (4)
5 - جامعیت:
رسول خداه صلی الله علیه و آله فرمود: «هر کس علم اولین و آخرین خواهد، قرآن بخواند.» (5)
* * * * *
ملاصدرا میفرماید: «بسیاری به مطالعه کتب حکما پرداختم تا آنجا که گمان کردم کسی هستم ولی همین که چشم بصیرتم باز شد، خود را از علوم واقعی خالی دیدم، در آخر عمرم به فکر فرو رفتم که به سراغ تدبر در قرآن و روایات محمد و آل محمد بروم. من یقین کردم که کارم بیاساس بوده است. زیرا در طول عمرم به جای نور در سایه ایستاده بودم. از غصه جانم آتش گرفت و قلبم شعله کشید تا رحمت الهی دستم را گرفت و مرا با اسرار قرآن آشنا کرد و شروع به تفسیر و تدبر در قرآن کردم، در خانه وحی را کوبیدم درها باز شد و پردهها کنار رفت. اقرار میکنم که قرآن دریای عمیقی است که جز با لطف الهی امکان ورود در آن نیست ولی چه کنم عمرم رفت، بدنم ناتوان و سرمایهام کم است.» (6)
امام خمینی رحمه الله میفرماید: «و این جانب از روی جد; نه تعارف معمولی میگویم که از عمر به باد رفته خود تاسف دارم. شما ای فرزندان برومند اسلام! حوزهها و دانشگاهها را به شؤونات قرآن و ابعاد بسیار مختلف آن توجه دهید، تدریس قرآن را در هر رشتهای محط نظر و مقصد اعلی (نه در حاشیه) قرار دهید. مبادا خدای نخواسته در آخر عمر که ضعف و پیری بر شما هجوم کرد از کردهها پشیمان و تاسف بر ایام جوانی بخورید همچون نویسنده.» (7)
پینوشتها:
1- یونس/ 57.
2- کنزل العمال، خ 4029.
3- زمر/ 23.
4- اسری/ 82.
5- کنز العمال، خ 2454.
6- مقدمه تفسیر سوره واقعه، ملاصدرا
صحیفه نور، ج 20، ص 20
دعای روز سوم
بارخدایا روزی کن مرا هوشیاری و دور گردان مرا از جهالت و بی عقلی و قرار ده بر من بهره ای از هر خیری که نازل می کنی، به بخشش خود ای بخشنده ترین بخشنده ها.
برخی از نتایج جهل و نادانی
1 - خودبزرگبینی
2 - خود محوری
3 - تخطئه دیگران
4 - گمراه دانستن دیگران
5 - انکار و تکذیب
6 - لجاجت
7 - خودپسندی
حضرت علی علیه السلام فرمود:
«نادان کسی است که خود را نسبت به نادانستههایش دانا شمارد و نظر خود را کافی بداند، هر کس با وی مخالفت کند او را در اشتباه پندارد و ناآگاهان را گمراه کند، هرچه را نداند انکار و تکذیب کند، حقیقت را انکار نموده و در لجاجت جری و اصرار کننده باشد و در طلب دانش، خودپسندی کند.» (بحارالانوار، ج 77، ص 203)
پند گفتن با جهول خوابناک
تخم افکندن بود بر شوره خاک
چاک حمق و جهل نپذیرد رفو
تخم حکمت کم دهش ای نیکخو
زانکه جاهل جهل را بنده بود
هر چه پندش میدهی او نشنود
مولوی
دعای روز چهارم
خدایا مرا در این روز بر انجام فرمانت توانایی بخش و حلاوت و شیرینی ذکرت را بمن بچشان و برای ادای شکر نعمتهایت مهیا ساز و در این روز به حفظ و پرده پوشی ات مرا از گناه محفوظ دار ای بصیرترین بینایان عالم.
آثار یاد خدا
1 - قوت روح:
حضرت علی علیه السلام: «مداومة الذکر قوة الارواح؛ مداومت یاد خدا موجب قدرت جانهاست» (1)
2 - زنده دلی:
حضرت علی علیه السلام «فی الذکر حیاة القلوب؛ به سبب یاد خدا، قلبها زنده می شود» (2)
3 - روشنی قلب:
حضرت علی علیه السلام: «علیک بذکر الله فانه نور القلوب؛ یاد کنید خدا را که همانا یاد او روشنایی وجود شماست.» (3)
4 - اطمینان قلب:
خداوند متعال: « الا بذکر الله تطمئن القلوب؛ همانا بواسطه یاد خدا؛ دلها آرامش می یابد.»
* * * * *
در مناجات الذاکرین میخوانیم:
«الهی لولا الواجب من قبول امرک لنزهتک من ذکری ایاک علی ان ذکری بقدری لا بقدرک ... الهی فالهمنا ذکرک فی الخلا و الملا و اللیل و النهار و الاعلان و الاسرار و فی السراء و الضراء و انسنا بالذکر الخفی ... استغفرک من کل لذة بغیر ذکرک ؛
خدایا اگر امر تو نبودی، من تو را منزهتر از آن میدانستم که ذکر تو کنم، چون ذکر من به قدر توان من است نه به قدر مقام تو ... خدایا ذکرت را در خلوت و جلوت و شب و روز و در ظاهر و باطن و در حال خوشی و ناخوشی به ما الهام فرما و ما را به ذکر خفی مانوس کن ... خدایا از هر لذتی غیر از لذت یاد تو طلب بخشش میکنم.»
(4)
پی نوشتها:
1- راهنمای تبلیغ، ج 7، مجلس چهارم.
2- غررالحکم، ماده ذکر.
3- همان.
4- مفاتیح الجنان، مناجات الذاکرین.
منبع: نشریه مبلغان، شماره 23، بااندکی تصرف
تبیان
دعای روز پنجم
خدایا مرا در این روز از توبه و استغفار کنندگان قرار ده و از بندگان صالح مطیع خود مقرر فرما و هم در این روز مرا از دوستان مقرب درگاه خود قرار ده ، به حق لطف و رأفتت ای مهربانترین مهربانان عالم
گام اول در بندگی
امام رضا علیه السلام میفرماید: «اولین گام بندگی، شناختخدا و اصل شناخت او به توحید است.» (1)
جایگاه عبادت و بندگی
1 - هدف خلقت:
خداوند متعال فرمود:
«جن و انس را خلق نکردم مگر برای اینکه مرا بپرستند.»
2 - رستگاری:
حضرت علی علیه السلام:
«العبادة فوز ؛ عبادت رستگاری است.» (3)
3 - نشانه عنایتخداوند:
حضرت علی علیه السلام:
«اذا احب الله عبدا الهمه حسن العبادة; وقتی خداوند بندهای را دوستبدارد خوب عبادت، کردن را به او میآموزد.» (4)
4 -بهترین وسیله تقرب به خدا:
حضرت علی علیه السلام:
«هیچ چیز مانند عبادت انسان را به خدا نزدیک نمیکند»(5)
شرایط عبادت
1 - فهم دین:
امام سجاد علیه السلام:
«لا عبادة الا بالتفقه; عبادت کامل نیست مگر با فهم و معرفت دینی.» (6)
2 - آگاهی:
حضرت علی علیه السلام:
«عبادتی که با آگاهی همراه نباشد، خیری در آن نیست.» (7)
3 - حضور قلب:
رسول خدا صلی الله علیه و آله:
«اعبد الله کانک تراه فان کنت لا تراه فانه یراک; خدا را آن گونه عبادت کن که گویا او را میبینی و اگر تو او را نمیبینی او تو را میبیند.»
(8)
پی نوشتها:
1- عیون اخبار الرضا، ج 1، ص 12.
2- ذاریات/ 56.
3- غررالحکم، ماده عبد.
4- همان.
5- همان.
6- بحارالانوار، ج 78، ص 138.
7- غررالحکم، ماده عبد.
8- کنزل العمال، خ 5250.
منبع: نشریه مبلغان، شماره 23، بااندکی تصرف
دعای روز ششم
خدایا مرا در این روز به واسطه ارتکاب گناه خوار مساز و به ضرب تازیانه قهرت کیفر مکن و از موجبات خشم و غضبت دور گردان ، به حق احسان و نعمتهای بیشمار تو به خلق، ای منتهای آرزوی مشتاقان.
بعضی از گناهان
1 - ترک واجبات:
امام صادق علیه السلام: «بندهای که یکی از واجبات را ترک کند، خداوند به او نظر رحمت نمیکند و او را پاک نمیکند.» (1)
2 - حرامخواری:
رسول خدا صلی الله علیه و آله: « هرگاه لقمه حرامی در شکم بنده قرار گیرد، ملائک آسمان و زمین او را لعنت میکنند.» (2)
3 - کمک به ستمگران:
امام صادق علیه السلام: «کمک به ستمگران و علاقه به آنها از گناهان کبیره است.» (3)
کسی که نمیتواند ترک گناه کند چه کند؟
شخصی خدمت امام حسین علیه السلام رسید و گفت: من مرد گناهکاری هستم که صبر از گناه ندارم، مرا موعظه کن.
حضرت فرمود: با پنجشرط هرچه میخواهی گناه بکن:
1 - روزی خدا را نخور، هر چه میخواهی گناه کن.
2 - جایی پیدا کن که خدا تو را نبیند و هر چه میخواهی
گناه کن.
3 - از ولایتخدا خارج شو و هر چه میخواهی گناه کن.
4 - جان به عزرائیل نده و هر چه خواهی گناه کن.
5 - به جهنم نرو و هر چه میخواهی گناه کن. (4)
پی نوشتها:
1- وسائل الشیعه، ج 11، ص 207.
2- سفینة البحار، ج 1، ص 245.
3-کافی، ج 3، ص 180.
4- بحارالانوار، ج 78، ص 126.
منبع: نشریه مبلغان، شماره 23، بااندکی تصرف
دعای روز هفتم
خدایا مرا در این روز به روزه و اقامه نماز یاری کن و از لغزشها و گناهان دور ساز و ذکر دائم که تمام روز به یاد تو باشم نصیبم فرما ، به حق توفیق بخشی خود ای راهنمای گمراهان عالم.
اهمیت نماز
1 - مقدم بر اعمال:
رسول خدا صلی الله علیه و آله:
«اولین چیزی که روز قیامت در اعمال بنده مورد توجه قرار میگیرد، نماز اوست.» (1)
2 - وسیله تقرب:
حضرت علی علیه السلام:
«الصلوة قربان کل تقی; نماز وسیله تقرب هر پرهیزکاری است.»
(2)
3 - بهترین اعمال:
حضرت علی علیه السلام:
«شما را به نماز وحفظ آن سفارش میکنم، بدرستی که بهترین اعمال نماز است.» (3)
4 - سنگر مبارزه با شیطان:
حضرت علی علیه السلام:
«نماز سنگری استبرای در امان ماندن از نفوذ شیطان.» (4)
5 - مانع ضد ارزشها:
قرآن کریم:
«ان الصلاة تنهی عن الفحشاء و المنکر؛ نماز اهلش را از هر کار زشت باز میدارد»(5)
آثار ترک و سبک شمردن نماز
1 - جهنمی شدن:
قرآن کریم: «سؤال میکنند چه چیزی شما را جهنمی کرد؟ گویند: ما از نمازگزاران نبودیم.» (6)
2 - محرومیت از الطاف الهی:
قال تعالی: «وای بر نمازگزارانی که دل از یاد خدا غافل دارند.» (7)
3 - دوری از رسول خدا:
پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله فرمود:
«کسی که نمازش را سبک بشمارد از من نیست.» (8)
4 - محرومیت از شفاعت پیامبر:
پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله فرمود:
«کسی که نماز واجب را از وقت آن به تاخیر اندازد، در قیامتشفاعت من به او نمیرسد.» (9)
1- بحارالانوار، ج 82، ص 227.
2- همان، ج 10، ص 99.
3- همان، ج 82، ص 29.
4- غررالحکم، ماده صلاة.
5- عنکبوت/ 45.
6- مدثر/ 43.
7- ماعون/ 4 - 5.
8- بحارالانوار، ج 80، ص 21.
9- همان.
دعای روز هشتم
خداوندا در این روز مرا ترحم به یتیمان و اطعام به گرسنگان و افشاء و انتشار سلام در مسلمانان و مصاحبت نیکان نصیب فرما ، به حق انعامت ای پناه آرزومندان عالم .
یتیم نوازی
کودکان یتیم به مهر و محبت، بسیار نیاز دارند و مهرورزی به آنان میتواند تا اندازهای، غم جانکاه از دست دادن والدین را جبران کند. از این رو، اسلام توصیه میکند که مسلمانان، چتر محبت و مهربانی را بر سر آنان بگسترانند و مانند آن چه را برای فرزندان خود مهیا میکنند، برای آنان نیز فراهم آورند.بیتردید کسانی که به این وظیفهی انسانی بیتوجه باشند یا مایهی آزار و اذیت آنان شوند، به خشم پروردگار دچار خواهند شد.
رسول گرامیاسلام دربارهی ارزشمندی این عمل نیکو و پسندیده میفرمایند:
«خَیْرُ بُیُوتِکُمْ بَیْتٌ فیهِ یَتِیمٌ مُکَرَّمٌ. بهترین خانههای شما، خانهای است که یتیمی در آن گرامی داشته شود.»
حضرت علی علیه السلام:
«الله الله فی الایتام فلا تغبوا افواههم و لایضیعوا بحضرتکم;
خدا را خدا را درباره ایتام، نکند آنان گاهی سیر و گاهی گرسنه بمانند و حقوقشان ضایع شود.» (1)
آثار و نتایج سرپرستی ایتام
1 - بهشت:
رسول خدا صلی الله علیه و آله: «من عال یتیما حتی یستغنی عنه اوجب الله عز و جل له بذلک الجنة; هر کس یتیمی را سرپرستی کند تا بینیاز شود، خداوند بهشت را بر او واجب میکند.» (2)
2- همنشینی با پیامبر:
پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله: «انا و کافل الیتیم کهاتین فی الجنة; من و کسی که یتیمی را سرپرستی میکند، مانند این دو [انگشت] در بهشت کنار یکدیگر خواهیم بود.» (3)
پاورقی ها:
1- فروع کافی، ج 7، ص 51.
2- بحارالانوار، ج 75، ص 4.
3- میزان الحکمة، ح 22582.
دعای روز نهم
ای خدا مرا نصیبی کامل از رحمت واسطه خود عطا فرما و به ادله و براهین روشن خود هدایت فرما و مرا به سوی رضا و خشنودی که جامع هر نعمت است هدایت نما، به حق دوستی و محبتت ای آرزوی مشتاقان .
موجبات رحمت خداوند
1 - احسان و نیکی:
قال الله تعالی: «ان الله قریب من المحسنین ؛
البته رحمت خداوند به نیکوکاران نزدیک است» (1)
2 - یاد خدا:
علی علیه السلام: «بذکر الله تستنزل الرحمة;
رحمتخداوند به واسطه ذکر او نازل میشود» (2)
3 - عفو وگذشت:
علی علیه السلام: «بالعفو تنزل الرحمة;
رحمتبه واسطه عفو و بخشش نازل میشود.» (3)
4 - اطاعت خدا و رسول:
قال الله تعالی: «و اطیعوا الله و الرسول لعلکم ترحمون ؛
از خدا و رسول اطاعت کنید که مشمول حمتخدا شوید.» (4)
5 - موعظهپذیری:
قال علی علیه السلام: «رحم الله امرءا اتعظ ؛
انسان پندپذیر مشمول رحمتخداست.» (5)
6- ترحم بر ضعفا:
علی علیه السلام: «رحمة الضعفاء تستنزل الرحمة;
ترحم بر ضعیفان موجب نزول رحمتخداست»(6)
7 - مراقبه:
علی علیه السلام: «رحم الله عبدا راقب ذنبه و خاف ربه; خداوند رحمت کند کسی را که گناهانش مد نظرش باشد و از خدا بترسد.» (7)
پاورقی ها:
1- اعراف/ 56.
2- غررالحکم، ماده ذکر.
3- همان.
4- آل عمران، 132.
5- غررالحکم، ماده وعظ.
6- غررالحکم، ماده رحم.
7- همان.
دعای روز دهم
خداوندا مرا از آنان که در تمام امور بر تو توکل کنند و نزد تو سعادت یابند و از مقربان درگاه تو باشند قرار ده، به حق احسانت ای منتهای آرزوی همگان.
تعریف سعادت
امام صادق علیه السلام:
«سعادت وسیله خیری است که سعادتمند به کمک آن
به رستگاری رهنمون میشود.» (1)
سعادتمند کیست؟
1 - مخلص:
علی علیه السلام: «السعید من اخلص الطاعة;
سعادتمند کسی است که طاعتش را برای خداوند خالص گرداند
» (2)
2 - پیروان علی علیه السلام:
رسول خدا صلی الله علیه و آله: «یا علی! سعادتمند کامل و حقیقی کسی است که بعد از من، از تو اطاعت کند و پس از من ولایت تو را بپذیرد.» (3)
3 - اهل محاسبه:
علی علیه السلام: «من حاسب نفسه سعد; کسی که به محاسبه نفس بپردازد، سعادتمند میشود.» (4)
4 - همنشین علما:
علی علیه السلام: «جالس العلماء تسعد; با دانشمندان همنشین باش تا سعادتمند شوی» (5)
5 - فرزند صالح داشتن:
رسول خدا صلی الله علیه و آله: «من سعادة الرجل الولد الصالح ؛ فرزند صالح از سعادت انسان است» (6)
پاورقی ها:
1- بحارالانوار، ج 10، ص 84.
2- غرر الحکم، ماده سعد.
3- امالی مفید، ص 95.
4- غرر الحکم، ماده سعد.
5- همان.
6- بحارالانوار، ج 98، ص 104.
دعای روز یازدهم
خداوندا در این روز احسان و نیکویی را محبوب من و فسق و معاصی را ناپسند من قرار ده و در این روز خشم و آتش قهرت را به من حرام گردان به یاری خود ای فریاد رس فریاد رسان .
احسان چیست؟
1 - سرشت نیکان:
علی علیه السلام:
«احسان سرشت نیکوکاران است.» (1)
2 - زینت علم:
علی علیه السلام:
«زینة العلم الاحسان; احسان زینت علم است.» (2)
3 - اوج ایمان:
علی علیه السلام:
«راس الایمان الاحسان; احسان راس ایمان است.» (3)
آثار و نتایج احسان
1 - عنایتخداوند:
قرآن کریم:
«ان الله لمع المحسنین ؛ خداوند با نیکوکاران است» (4)
2 - محبت الهی:
قرآن کریم:
«احسنوا ان الله یحب المحسنین، نیکی کنید زیرا خداوند نیکوکاران را دوست دارد» (5)
3 - بذر دوستی:
علی علیه السلام:
«الاحسان الی المسیئ یستصلح العدو ; نیکی به بد رفتار، دشمن را اصلاح میکند» (6)
4 - هدایت:
قرآن کریم:
«تلک آیات الکتاب هدی و رحمة للمحسنین، این است آیات کتاب [خدای حکیم] که رحمت و هدایت استبرای نیکوکاران» (7)
5 - رحمت الهی:
قرآن کریم:
«ان رحمت الله قریب من المحسنین، البته رحمت خداوند به نیکوکاران نزدیک است» (8)
6 - رفعت و بزرگی:
امام علی علیه السلام:
«بلندی مرتبه و مقام به وسیله نیکوکاری به دست میآید » (9)
7 - عاقبت به خیری:
علی علیه السلام:
«هر کس به مردم نیکی کند، عاقبت به خیر خواهد شد» (10)
پاورقی ها:
1- غررالحکم، ماده حسن.
2- همان.
3- همان.
4- عنکبوت/ 69.
5- بقره/ 195.
6- غررالحکم، ماده حسن.
7- اعراف/ 56.
8- لقمان/ 3.
9- غررالحکم، ماده حسن.
10- همان.
منبع: نشریه مبلغان، شماره 23، بااندکی تصرف
دعای روز دوازدهم
«اللهمَّ زَینی فیهِ بِالسَّترِ وَ العَفافِ، وَاستُرنی فیهِ بِلباسِ القُنُوعِ وَ الكَفافِ، وَاحمِلنی فیهِ عَلَی العَدلِ وَ الانصافِ، وامِنّی فیهِ مِن كُل ما اَخافُ، بِعِصمَتِكَ یا عِصمَةَ الخائِفین»
خدایا در این روز مرا به زیور ستر و عفت نفس بیارای و به جامه قناعت و کفاف بپوشان و به کار عدل وانصاف بدار و از هر چه ترسانم مرا ایمن ساز به نگهبانی خود ای نگهدار و عصمت بخش خدا ترسان عالم.
فضیلت عفاف
1 - برترین عبادت:
امام صادق علیه السلام: «افضل العبادة العفاف ؛ بهترین عبادت پاکدامنی است» (1)
2 - اساس نیکیها:
علی علیه السلام: «العفة راس کل خیر ؛ پاکدامنی در راس تمام نیکیهاست» (2)
3- زکات زیبایی:
حضرت علی علیه السلام: «زکاة الجمال العفاف ؛ زکات زیبایی پاکدامنی است» (3)
موجبات عفاف
1 - رضایت به کفاف:
علی علیه السلام: «الرضا بالکفاف یؤدی الی العفاف ؛ راضی بودن به آنچه کفایت کند، موجب پاکدامنی میشود» (4)
2 - غیرت:
علی علیه السلام: «قدر الرجل علی قدر همته و عفته علی قدر غیرته ؛ شخصیت به اندازه همت و پاکدامنی به اندازه غیرت است» (5)
3 - قناعت:
علی علیه السلام: «اصل العفاف القناعة ؛ اصل عفت، قناعت است» (6)
4 - عقل:
علی علیه السلام: «من عقل عف ؛ عاقل پاکدامن است» (7)
پاورقی ها:
1- کافی، ج 2، ص 78.
2- غررالحکم، ماده عف.
3- همان.
4- همان.
5- بحارالانوار، ج 70، ص 4.
6- همان، ج 78، ص 7.
7- غررالحکم، ماده عقل.
منبع: نشریه مبلغان، شماره 23، بااندکی تصرف
دعای روز سیزدهم
«اللهمَّ طَهّرنی فیهِ مِنَ الدَنَسِ وَ الاقذار، وَ صَبِّرنی فیهِ عَلی كائناتِ الاقدار، وَ وَفقنی فیهِ لِلتّقی وَ صُحبَةِ الابرار، بِعَونِكَ یا قُرّةَ عَینِ المَساكین»
خدایا در این روز مرا از پلیدی هوای نفس و گناهان پاک ساز و بر حوادث خیر و شر صبر و تحمل عطا کن و بر پرهیزگاری و مصاحبت نیکوکاران عالم موفق دار ، به یاری خود ای مایه شادی و اطمینان خاطر مسکینان.
تقوی چیست؟
از امام صادق علیه السلام در مورد تفسیر تقوی سؤال شد، حضرت فرمود:
«ان لا یفقدک الله حیث امرک و لا یراک حیث نهاک؛ تقوی آن است که خداوند تو را در جایی که امر فرموده غایب و در جایی که نهی فرموده حاضر نبیند.» (1)
آثار و نتایج تقوی
1 - نزول رحمت:
قرآن کریم: «و لو ان اهل القری آمنوا واتقوا لفتحنا علیهم برکات من السماء والارض؛ چنان که مردم آبادیها همه ایمان و تقوا داشتند، درهای رحمت آسمان و زمین را برای آنها میگشودیم.» (2)
2 - خیر دنیا و آخرت:
رسول خدا صلی الله علیه و آله: «من رزق التقی رزق خیر الدنیا والاخرة؛ هر کس را تقوا روزی شود خیر دنیا و آخرت نصیبش شده است.» (3)
3 - کرامت:
قرآن کریم: «ان اکرمکم عندالله اتقیکم؛ گرامیترین شما نزد خدا با تقواترین شماست.» (4)
4 - داروی امراض روحی:
علی علیه السلام: «ان تقوی الله دواء قلوبکم؛ تقوا دوای دردهای روحی شماست.» (5)
5 - قبولی اعمال:
قرآن کریم: «انما یتقبل الله من المتقین؛ خداوند اعمال را از متقین میپذیرد.» (6)
6 - عزت:
رسول خدا صلی الله علیه و آله: «من اراد ان یکون اعز الناس فلیتق الله؛ هر کس میخواهد عزیزترین مردم باشد، تقوا پیشه کند.» (7)
پاورقی ها:
1- میزان الحکمة، باب تقوی.
2- اعراف/ 95.
3- میزان الحکمه، باب تقوی.
4- حجرات/ 13.
5- نهجالبلاغه، خ 198.
6- مائده/ 27.
7- میزان الحکمه، باب تقوی.
دعای روز چهاردهم
«اللهمَّ لاتُواخِذنی فیهِ بِالعَثَراتِ، وَ اقِلنی فیهِ مِنَ الخَطایا و الهَفَواتِ، وَلا تَجعلَنی فیهِ غَرَضَا لِبَلایا وَالافاتِ، بِعزتِكَ یا عِزَّ المُسلِمین»
خدایا در این روز مرا به لغزشهایم مؤاخذه مفرما وعذر خبط وخطایم بپذیر ومرا هدف تیرهای وآفتهای عالم قرارر مده به حق عزت وجلالت اب عزت بخش اهل اسلام .
زندگی برای هیچ کس به یک منوال نیست. گاهی انسان در غم و اندوه و بلا بسر میبرد و زمانی در رفاه و آسایش و هیچ کس را پیدا نمیکنیم که در تمام دوران عمرش همواره مبتلا و یا همیشه در خوشی و راحتی باشد. اما هیچ یک از بلا یا خوشی نشانه بدی یا خوبی صاحب آن نیست.
در نظام طبیعت بدون آزمون و گرفتاری نمیتوان به مراتب افراد واقف شد و اغلب افراد قبل از آزمایش خود را از موفقترین افراد میدانند. پس وجود بلاها برای شناخت درجات انسانی افراد ضروری است.
اما بلاها و امتحانات الهی گاهی کیفریاند و گاهی درجهای و ضمنا گاهی فردیاند و زمانی جمعی و گروهی. تصویر تقسیم مذکور چنین است:
بلاها
1 - فردی
الف: کیفری: مثل از پا در آمدن نمرود توسط پشه
ب: درجهای: «و اذ ابتلی ابراهیم ربه بکلمات فاتمهن»
2 - اجتماعی
الف: کیفری: مثل طوفان نوح
ب: درجهای: مثل جریان شعب ابیطالب
اگر بلا درجهای باشد، باید به استقبالش رفت چون ناز پرورده تنعم نبرد راه به جایی.
چنانکه گوشتخام به آتش پخته شود و تا پخته نشود شایسته خوان ملوک نگردد، آدمی هم خام است و جز به آتش مصائب و بلیات پخته نشود و تا پخته نشود شایسته بساط ملک الملوک جل جلاله نشود.
در ره منزل لیلی که خطرهاست
در آن شرط اول قدم آن است که مجنون باشی
اما اگر بلا، کیفری باشد، باید با توبه و استعانت از خداوند، زمینههای وقوع آن را ازبین برد. و این جاست که میگوئیم:
«اللهم اغفرلی الذنوب اللتی تنزل البلاء؛ خدایا گناهانی که سبب رسیدن بلا می شود را ببخش» (1)
پاورقی:
1- دعای کمیل.
دعای روز پانزدهم
«اَللّهُمَّ ارْزُقْنی فیهِ طاعَةَ الْخاشِعینَ، وَاشْرَحْ فیهِ صَدری بِإنابَةِ الْمُخْبِتینَ، بِأمَانِكَ یا أمانَ الْخائِفینَ»
خدایا در این روز طاعت بندگان خاشع و خاضع نصیب من گردان و شرح صدر مردان فروتن و خدا ترس را به من عطا فرما، به حق خود ای ایمنی دلهای ترسان.
خداوند در اکثر نعمت هایی که به پیامبرش میدهد منت نمیگذارد اما در مورد نعمتشرح صدر به پیامبر منت میگذارد و میفرماید:
«الم نشرح لک صدرک؛ آیا سینه ات را برایت نگشودیم؟» (1)
عوامل شرح صدر
1 - انس با قرآن:
«اللهم نور بکتابک بصری واشرح به صدری؛ خدایا چشمان مرا به وسیله کتاب خود نورانی کن و سینهام را فراخی ده» (2)
2 - اراده الهی:
قرآن کریم: «فمن یرد الله ان یهدیه یشرح صدره للاسلام؛ پس هر که خدا هدایت او را خواهد، قلبش را به نور اسلام روشن و وسیع میکند.» (3)
پاورقی ها:
1- انشراح / 1.
2- اصول کافی، ج 2، ص 577.
3- انعام/ 125.
دعای روز شانزدهم
«اللهمَّ وَفقِنی فیهِ لِمُوافَقَةِ الابرارِ، وَ جَنّبنی فیهِ مُرافَقَةَ الاشرار، وَ آوِنی فیهِ بِرَحمَتِكَ الی دارِ القَرارِ بِالهیّتِكَ یا الهَ العالَمین»
خدایا در این روز مرا به موافقت "اعمال وافکار" نیکان عالم موفق بدار و از رفاقت اشرار جهان دور گردان و مرا در بهشت به رحمتت منزل ده , به حقّ الهّیت و معبودیت تو ای خدای عالمیان.
ویژگیهای ابرار
1 - صاحب بهترینها:
قرآن کریم: «و ما عندالله خیر للابرار؛ آنچه نزد خداست برای نیکان از هرچیز بهتر است» (1)
2 - غرق نعمتها:
قرآن کریم: «ان الابرار لفی نعیم؛ محققا نیکوکاران درون نعمتها متنعماند» (2)
ویژگیهای اشرار
1 - پیشوایان گمراه و گمراه کننده:
علی علیه السلام: «ان شر الناس عندالله امام جائر ضل و ضل به؛ بدترین مردم، پیشوایان گمراه و گمراه کنندهاند» (3)
و نیز آن امام بزرگوار موارد زیر را از اشرار شمردند:
2 - «من لا یقبل العذر; کسی که عذر را نمیپذیرد.»
3 - «من لایبالی ان یراه الناس مسیئا; کسی که ابا ندارد که مردم او را گناهکار ببینند.»
4 - «العلماء اذا فسدوا; عالمان، زمانی که فساد کنند.»
5 - «المشاؤون بالنمیمة; سخن چینان.»
6 - «المفرقون بین الاحبة; کسانی که بین دوستان تفرقه میاندازند.»
پاورقی ها:
1- آل عمران / 198.
2- مطففین/ 22.
3- غرر الحکم، ماده شر. (موارد شش گانه ویژگیهای اشرار از این کتاب نقل شده است.)
دعای روز هفدهم
«اللهمّ اهْدِنی فیهِ لِصالِحِ الأعْمالِ و اقْـضِ لی فیهِ الحَوائِجَ و الآمالِ یا من لا یَحْتاجُ الى التّفْسیر و السؤالِ، یا عالِماً بما فی صُدورِ العالَمین صَلّ على محمّدٍ وآلهِ الطّاهِرین»
ای خدا مرا در ای روز به اعمال صالحه راهنمایی کن و حاجتها و آرزوهایم را بر آورده ساز ای کسی که نیازمند به شرح و سئوال بندگان نیستی, ای خدایی که ناگفته به حاجات و به افکار خلق آگاهی بر محمد و آل اطهار او درود فرست.
بهترین اعمال
1 - «افضل الاعمال احمزها;
بهترین اعمال مشکلترین آنهاست»
(1)
2 - «افضل الاعمال ما اکرهت علیه نفسک;
بهترین اعمال چیزی است که انجام آن برایت ناگوار است» (2)
3 - «افضل الاعمال ما ارید به وجه الله;
بهترین اعمال عملی است که برای خدا باشد» (3)
4 - «افضل العمل ادومه و ان قل;
بهترین اعمال آنست که دوام داشته باشد ولو کم باشد» (4)
آثار عمل صالح
1 - رستگاری:
«فاما من تاب و آمن و عمل صالحا فعسی ان یکون من المفلحین؛ پس هر کس به درگاه خدا توبه کند و عمل صالح انجام دهد امید است از رستگاران باشد» (5)
2 - حیات طیبه:
«من عمل صالحا من ذکر او انثی و هو مؤمن فلنحیینه حیاة طیبة؛ هر کس از مرد و زن کار نیکی به شرط ایمان به خدا انجام دهد، ما او را در زندگی سعادتمندانه زنده میگردانیم» (6)
3 - نشانه مؤمن:
علی علیه السلام: «العمل شعار المؤمن;
عمل شعار (نشانه) مؤمن است» (7)
دعای روز هجدهم
«اللهمّ نَبّهْنی فیهِ لِبَرَكاتِ أسْحارِهِ و نوّرْ فیهِ قلبی بِضِیاءِ أنْوارِهِ و خُذْ بِكُلّ أعْضائی الى اتّباعِ آثارِهِ بِنورِكَ یا مُنَوّرَ قُلوبِ العارفین»
خداوندا مرا در این روز برای برکات سحرها بیدار و متنبه ساز و دلم را به روشنی انوار سحر منوّر گردان و همه اعضایم را در مسیر پیروی از آثار این ماه ، به كار گیر. به نورت اى روشنىبخشِ دل حقشناسان.
برکات ماه مبارک رمضان
1 - غفران الهی:
پیامبر اسلام:«من ادرک شهر رمضان فلم یغفر له فابعده الله؛ کسی که ماه رمضان را درک کند و خدا او را نبخشد، از حمتخدا دور است»
2 - استجابت دعا:
«دعائکم فیه مقبول؛ دعای شما در این ماه مستجاب است»
3 - بسته شدن درهای جهنم:
«تغلق فیه ابواب النیران و یفتح فیه ابواب الجنان، در این ماه درهای جهنم بسته و درهای هشتباز میشود»
4 - ایمنی از مکر شیاطین:
«قد وکل الله بکل شیطان مرید سبعة من الملائکة فلیس بمحلول حتی ینقضی شهرکم هذا؛ خداوند بر هر شیطانی که قصد شما بکند هفت ملک میگمارد. او را توان نفوذ در شما نیست تا ماه مبارک رمضان تمام شود»
6 - نفسها تسبیح است:
«انفاسکم فیه تسبیح؛ نفس کشیدنهای شما در آن ماه تسبیح است.»
7 - خواب عبادت است:
«نومکم فیه عبادة؛ خواب شما در این ماه عبادت است.» (1)
1- بحارالانوار، ج 96، ص 356. خطبه شعبانیه پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله
دعای روز نوزدهم
«اللهمَّ وَفّر فیهِ حَظی مِن بَرَكاتِهِ،وَ سَهّل سَبیلی الی خَیراتِهِ، وَلا تَحرمنی قَبُولَ حَسَناتِهِ یا هادیاً الی الحَقّ المُبین»
خدایا در این روز بهره مرا از برکاتش وافر گردان و راهم را به سوی خیراتش سهل آسان ساز و از حسنات آن مرا محروم مساز، ای راهنمای به سوی دین حق و حقیقت آشکار.
شایستگان هدایت
1 - مؤمن:
«من یؤمن بالله یهد قلبه؛ کسی که به خدا ایمان بیاورد خدا او را هدایت میکند» (1)
2 - توبه کننده:
«یهدی الیه من اناب، هر کس به سوی خدا باز گردد خدا او را هدایت میکند» (2)
3 - مستمسکین به خداوند:
«من یعتصم بالله فقد هدی الی صراط مستقیم؛ هر کس به دین خدا متمسک شود، به راه راست هدایتیافته است» (3)
4 - مجاهدین:
«والذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا؛ آنها که در راه ما کوشش کنند محققا آنها را به راه خویش هدایت میکنیم» (4)
5 - اهل تقوی:
علی علیه السلام: «هدی من اشعر قلبه بالتقوی؛ آنکه قلبش تقوی را درک کرد، هدایت یافت» (5)
6 - صابران:
علی علیه السلام: «هدی من ادرع لباس الصبر والیقین؛ هدایتیافت آنکه لباس صبر و یقین پوشید» (6)
7 - مخلصین:
علی علیه السلام: «هدی من اخلص الایمان؛ آنکه ایمان خود را خالص نمود هدایتیافت» (7)
بهترین وسیله هدایت
1 - قرآن :
«ان هذا القرآن یهدی للتی هی اقوم؛ همانا این قرآن خلق را به استوارترین راه هدایت میکند» (8)
2 - اهل بیت پیامبر:
رسول خدا صلی الله علیه و آله: «انی تارک فیکم الثقلین ما ان اخذتم به لن تضلوا; کتاب الله و عترتی؛ من دو چیز گرانبها در میان شما به امانت میگذارم، تا وقتی که پیرو آنها باشید هرگز گمراه نخواهید شد; قرآن و اهل بیتم» (9)
پاورقی ها:
1- تغابن/ 11.
2- رعد/ 27.
3- آل عمران/ 101.
4- عنکبوت/ 69.
5- غرر الحکم، ماده هدی.
6- همان.
7- همان.
8- اسراء/ 9.
9- معالم المدرستین، ص 48.
روز بیستم: توفیق تلاوت قرآن
دعای روز بیستم
«اللهمّ افْتَحْ لی فیهِ أبوابَ الجِنانِ واغْلِقْ عَنّی فیهِ أبوابَ النّیرانِ وَ وَفّقْنی فیهِ لِتِلاوَةِ القرآنِ یا مُنَزّلِ السّكینةِ فی قُلوبِ المؤمِنین»
خداوندا در این روز درهای بهشتها را به روی من بگشا و درهای دوزخ را ببند و مرا توفیق تلاوت قرآن عطا فرما، ای آرامش بخش بر دلهای اهل ایمان.
آثار تلاوت قرآن
«ان الذین یتلون کتاب الله ... یرجون تجارة لن تبور؛ آنان که کتاب خدا را تلاوت میکنند امید تجارتی دارند که زیان و زوال ندارد» (1)
2 - شکوفایی ایمان:
علی علیه السلام: «لقاح الایمان تلاوة القرآن؛ شکوفایی ایمان با قرآن خواندن است» (2)
3 - همنشین تنهایی:
علی علیه السلام: «من انس بتلاوة القرآن لم توحشه مفارقه الاخوان؛ هر که به تلاوت قرآن انس بگیرد، جدایی از دوستان، او را به وحشت نمیاندازد» (3)
آداب تلاوت قرآن
رسول خدا صلی الله علیه و آله: «طیبوا افواهکم فان افواهکم طریق القرآن؛ دهانهای خود را پاکیزه نگه دارید، زیرا دهانهای شما راه قرآن است» (4)
توضیح: مراد از پاکی، پاکی ظاهری و باطنی است; یعنی هم مسواک زدن و هم پرهیز از گناهان زبانی مانند غیبت و دروغ و ... .
2 - تدبر:
«ا فلا یتدبرون القرآن ام علی قلوب اقفالها؛ آیا به آیات قرآن نمیاندیشند؟ یا [مگر] بر دلهایشان قفلها نهاده شده است؟» (5)
3 - خشوع:
«الم یان للذین آمنوا ان تخشع قلوبهم لذکر الله؛ آیا نوبت آن نرسیده که گرویدگان دلهایشان به یاد خدا خاشع گردد؟» (6)
پاورقی ها:
1- فاطر/ 29.
2- غرر الحکم، ماده تلی.
3- همان.
4- کنزل العمال، خ 2752.
5- محمد/ 24.
6- حدید/ 16.
دعای روز بیست ویکم
«اللهمّ اجْعَلْ لی فیهِ الى مَرْضاتِكَ دلیلاً و لا تَجْعَل للشّیْطان فیهِ علیّ سَبیلاً و اجْعَلِ الجَنّهِ لی منْزِلاً و مَقیلاً یا قاضی حَوائِجَ الطّالِبین»
خداوندا در این روز مرا به سوی خشنودی خود راهنمایی کن و شیطان را بر من مسلط مگردان و بهشت را منزلم قرار ده, ای برآورنده حاجات مشتاقان حقیقت.
شیطان و انسان
قرآن کریم: «ان الشیطان للانسان عدو مبین؛ بدرستی که شیطان برای انسان دشمن آشکاری است.» (1)
کسانی که از شر شیطان مصونند
1 - مخلصین:
«قال فبعزتک لاغوینهم اجمعین الا عبادک منهم المخلصین؛ شیطان میگوید: به عزت و جلالت که همه آنها را فریب دهم جز مخلصین را.» (2)
توضیح: مخلص کسی است که در صدد اخلاص خود است و سعی دارد اعمالش خالصانه باشد و مخلص کسی است که با اعمال خالصانه به مقامی میرسد که خداوند او را برای خودش خالص میگرداند.
2 - مؤمنین:
«انه لیس له سلطان علی الذین آمنوا؛ به درستی که شیطان بر مؤمنین (واقعی) تسلطی ندارد.» (3)
3 - فرد با انصاف
4 - کسی که در مصائب، جزع و ناله نکند.
5 - راضی به قسمت الهی
امام صادق علیه السلام فرمود: «قال ابلیس: خمسة لیس فیهن حیلة و سائر الناس فی قبضتی ... و من رضی لاخیه المؤمن ما یرضاه لنفسه و من لم یجزع علی المصیبة حتی تصیبه و من رضی بما قسم الله له ولم یهتم لرزقه؛ ابلیس گفت: مرا به پنج کس راه نفوذ نیست و بقیه مردم در دست من هستند ... [و از جمله آنهاست ]کسی که آنچه بر خود میپسندد برای برادرش بپسندد، کسی که در مصائب جزع و ناله نکند و صبر نماید، کسی که به قسمتخدا راضی باشد و غم روزی نخورد.» (4)
پاورقی ها:
1- یوسف/ 2.
2- نساء/ 83.
3- نحل/ 99.
4- بحار الانوار، ج 78، ص 9.
دعای روز بیست ودوم
«اللهمّ افْتَحْ لی فیهِ أبوابَ فَضْلَكَ و أنـْزِل علیّ فیهِ بَرَكاتِكَ وَ وَفّقْنی فیهِ لِموجِباتِ مَرْضاتِكَ و اسْكِنّی فیهِ بُحْبوحاتِ جَنّاتِكَ یا مُجیبَ دَعْوَةِ المُضْطَرّین»
خداوندا در این روز درهای کرمت را به روی من بگشا و برمن برکاتت را نازل فرما و بر موجبات خشنودیت موفقم بدار و در بهشتهایت مرا مسکن ده, ای پذیرنده دعای پریشانان.
توفیق از نظر علی علیه السلام
1 - راهنما:
«لا قائد کالتوفیق؛ راهنما و جلوداری چون توفیق نیست.» (1)
2 - عنایت خداوند:
«التوفیق عنایته؛ توفیق عنایت الهی است.» (2)
3 - رحمت الهی:
«التوفیق رحمته; توفیق رحمتخداوند است.»
4 - جذبه خداوند:
«التوفیق من جذبات الرب; توفیق از جاذبههای پروردگار است.»
5 - قله رستگاری:
«التوفیق راس النجاح; توفیق اوج موفقیت و رستگاری است.»
6 - برترین نعمت:
«لا نعمة اجل من التوفیق; نعمتی بالاتر از توفیق نیست.»
موجبات توفیق از دیدگاه علی علیه السلام
1 - طلب از خداوند:
«من استنصح الله وفق؛ آنکه از خدا طلب خیر کند توفیق یافته است.» (3)
2 - دینداری:
«کما ان الجسم و الظل لایفترقان کذلک التوفیق والدین لایفترقان؛ همان گونه که جسم و سایه جدایی ناپذیرند، توفیق و دین نیز جدایی پذیر نیستند.» (4)
چو توفیق الهی شد رفیقت هدایت میکند در هر طریقت
پاورقی ها:
1- نهج البلاغه، حکمت 113.
2- موارد 2 تا 6 از غرر الحکم، ماده وفق.
3- نهج البلاغه، خ 147.
4- غرر الحکم، ماده وفق.
دعای روز بیست وسوم
«اللهم ااغفرلی فیهِ من الذُّنوبِ و طَهِّرْنی فیهِ من العُیوبِ و امْتَحِنْ قَلْبی فیهِ بِتَقْوَى القُلوبِ یا مُقیلَ عَثَراتِ المُذْنِبین»
خدایا در این روز مرا از گناهان پاکیزه گردان و از هر عیب پاک ساز و دلم را در آزمایش رتبه دلهای اهل تقوی بخش, ای پذیرنده عذر لغزشهای گناهکاران.
برخی از امتحانات
1 - ترس
2 - گرسنگی
3 - ضرر مالی
4 - ضرر جانی
5 - آفات زراعت
6 - خیر و شر
«و لنبلونکم بشیء من الخوف و الجوع و نقص من الاموال والانفس والثمرات؛
البته شما را به سختیهایی چون ترس و گرسنگی و نقصان اموال و نفوس و آفات زراعتبیازمائیم.» (1)
هدف از امتحان الهی
1 - تصفیه قلوب:
«و لیبتلی الله ما فی صدورکم و لیمحص ما فی قلوبکم؛ تا خدا آنچه در سینه پنهان دارید بیازماید و هرچه در دل دارید پاک و خالص گرداند.» (2)
2 - تصفیه نفوس:
«ما کان الله لیذر المؤمنین علی ما انتم علیه حتی یمیز الخبیث من الطیب؛ خداوند هرگز مؤمنان را بدین حال کنونی وانگذارد تا آنکه بدسرشت را از پاک گوهر جدا کند.» (3)
3 - شناخت مجاهدین:
«و لنبلونکم حتی نعلم المجاهدین؛ شما را امتحان میکنیم تا مجاهدین شناخته شوند.» (4)
4 - نیکوکاران:
«الذی خلق الموت و الحیاة لیبلوکم ایکم احسن عملا؛ خدایی که مرگ و زندگانی را آفرید تا شما بندگان را بیازماید که کدامیک از شما نیکوکارتر است.» (5)
نخست شرط ولی ابتلای او به بلایاست بلا همیشه بدو مایل است و او متمایل
1- بقره/ 155.
2- آل عمران/ 154.
3- آل عمران/ 179.
4- محمد/ 31.
5- ملک/ 2.
«اللهمّ إنّی أسْئلُكَ فیه ما یُرْضیكَ و أعوذُبِكَ ممّا یؤذیك و أسئلُكَ التّوفیقَ فیهِ لأنْ أطیعَكَ و لا أعْصیكَ یا جَوادَ السّائلین»
خدایا در این روز از تو درخواست می کنم آنچه را که رضای تو در اوست و به تو پناه می برم از آنچه تو را پسند است و از تو توفیق می خواهم که دراین روز به فرمان تو باشم و هیچ نافرمانی نکنم ای عطا بخش سئوال کنندگان.
موجبات رضایت الهی
1 - زیاد استغفار کردن
2 - فروتنی
افتادگی آموز اگر طالب فیضی
هرگز نخورد آب زمینی که بلند است
3 - زیاد صدقه دادن:
علی علیه السلام: «ثلاث یبلغن بالعبد رضوان الله: کثرة الاستغفار و خفض الجانب و کثرة الصدقة؛ سه چیز موجب رضای الهی میشود: زیاد استغفار کردن، فروتنی و زیاد صدقه دادن.» (1)
4 - عدم تنپروری:
علی علیه السلام: «من اسخط بدنه ارضی ربه؛ هر کس در راه بندگی بدنش را به سختی اندازد، خدا را راضی کرده است.» (2)
یکی درد و یکی درمان پسندد
یکی وصل و یکی هجران پسندد
من از درمان و درد و وصل و هجران
پسندم آنچه را جانان پسندد
پاورقی ها:
1- بحارالانوار، ج 78، ص 80.
2- همان، ج 70، ص 312.
دعای روز بیست وپنجم
«اللهمّ اجْعَلْنی فیهِ محبّاً لأوْلیائِكَ و مُعادیاً لأعْدائِكَ مُسْتَنّاً بِسُنّةِ خاتَمِ انْبیائِكَ
یا عاصِمَ قُلوبِ النّبییّن»
خداوندا مرا در این روز محب دوستانت و دشمن دشمنانت قرار ده و در راه روش به طریقه و سنت خاتم پیغمبرانت بدار ای عصمت بخش دلهای پیامبران.
تمام نظام خلقت بر پایه جاذبه و دافعه است. اگر جاذبه مولکولی نباشد، هیچ چیزی در خارج وجود پیدا نخواهد کرد.
اگر قانون جذب و دفع در نباتات نباشد، گیاهان در تنفس (گرفتن اکسیژن و پس دادن گاز کربنیک) دچار اختلال خواهند شد.
اگر قانون جاذبه و دافعه در بین حیوانات نبود، هیچ حیوانی به بچهاش شیر نمیداد و حیوانات از دشمنان خود پرهیز نمیکردند.
اگر قانون جذب و دفع عمومیت نداشته باشد، خوبی، بدی، کیفر، پاداش و بهشت و جهنم و بالاخره خلقت عالم عبث است.
انسان موجودی است متحرک و حرکت او نتیجه تعلق اوست، پس به هرچه تعلق داشته باشیم نسبت به آن جاذبه خواهیم داشت و از ضد آن گریزان خواهیم بود، لذا یاوران پیامبر اکرم در قرآن کریم با این صفت بارز توصیف شدهاند: «اشداء علی الکفار رحماء بینهم؛ [یاران پیامبر] بر کافران سختگیر و با خودشان مهربانند.» (1)
محبت اهل بیت علیهم السلام
پاورقی ها:
1- فتح / 48.
2- بحار الانوار، ج 7، ص 14.
دعای روز بیست و ششم
«اللهمّ اجْعَل سَعْیی فیهِ مَشْكوراً و ذَنْبی فیهِ مَغْفوراً و عَملی فیهِ مَقْبولاً و عَیْبی فیهِ مَسْتوراً یا أسْمَعِ السّامعین»
ای خدا در این روز سعیم را در راه طاعتت بپذیر و جزای خیر عطا فرما و گناهم را در این روز ببخش و عملم را مقبول و عیبم را مستور گردان, ای بهترین شنوای صدای خلق.
در آتشم بیفکن و نام گنه مبر
کآتش به گرمی عرق انفعال نیست
یکی از صفات خداوند، ستار بودن است و کسی که بخواهد از صفتستاریت خداوند بهره ببرد باید خود عیب پوش دیگران باشد.
همیشه تا بتوانی بپوش عیب کسان
به آن دلیل که دانای عیب ستار است
حضرت علی علیه السلام:
«فاستر العورة ما استطعتیستر الله منک ما تحب ستره من رعیتک؛ زشتیهای مردم را حتیالامکان مستور بدار همانگونه که دوست میداری که خدا عیوب تو را از چشم مردم مستور بدارد.» (1)
در گفتن عیب دگران بسته زبان باش
با خوبی خود عیب نمای دگران باش
گناه آمرزیده شده
گناه هرچه باشد اگر به عفو و بخشش خدا نینجامد، عاقبت شومی را برای انسان رقم میزند. لذا در این دعا از خداوند متعال عاجزانه تقاضا میكنیم كه گناهان ما را ببخشد و ما را از گرفتاری به عاقبت سوء آن نجات بخشد.
پی نوشت:
1- نهج البلاغه، نامه 53
«اللهمّ ارْزُقْنی فیهِ فَضْلَ لَیْلَةِ القَدْرِ و صَیّرْ فیه أموری من العُسْرِ الى الیُسْرِ و اقْبَلْ مَعاذیری و حُطّ عنّی الذّنب و الوِزْرِ یا رؤوفاً بِعبادِهِ الصّالِحین»
خدایا در این ماه، فضیلت شب قدر را روزیم كن و كارهایم را از سختى به آسانى تبدیل كن و عذرهایم را بپذیر و گناه و بار گران معصیت را از دوشم بردار، اى مهربان نسبت به بندگان.
بعد از 3شب قدر معروف، یعنی نوزدهم، بیست و یكم و بیست و سوم، شب بیست و هفتم نیز فضیلت شب قدر را دارد كه بخش اول دعای شریف به این نكته اشاره دارد و در آن فضیلت شب قدر را در این روز از خداوند متعال مسئلت میكنیم.
فضیلتهای شب قدر
1 - عظمت فوق العاده:
«و ما ادرک ما لیلة القدر؛ چه چیزی میتواند تو را به عظمت این شب آگاهت کند» (1)
2 - شب نزول قرآن:
«انا انزلناه فی لیلة القدر؛ ما قرآن را در شب قدر نازل کریم.» (2)
3 - شب نزول ملائک و روح:
«تنزل الملائکة والروح فیها باذن ربهم من کل امر؛ فرشتگان و روح در این شب به اذن خدا از هر فرمان (دستور الهی) نازل میشوند.» (3)
4 - بهتر از هزار ماه:
«لیلة القدر خیر من الف شهر؛ شب قدر از هزار ماه بهتر است.»
(4)
5 - شب رحمت و امنیت:
«سلام هی حتی مطلع الفجر؛ شب رحمت و سلامت است تا صبحگاهان.» (5)
6 - شب خجسته:
«انا انزلناه فی لیلة مبارکة؛ قرآن را در آن شب مبارک نازل کردیم.»
(6)
7 - شب تقدیر:
«فیها یفرق کل امر حکیم؛ در آن شب هر امری با حکمت تعیین میشود.» (7)
پاورقی ها:
1- قدر/ 2.
2- قدر/ 1.
3- قدر/ 4.
4- قدر/ 3.
5- قدر/ 5.
6- دخان / 3.
7- دخان/ 4.
دعای روز بیست و هشتم
«اللهمّ وفّر حظّی فیهِ من النّوافِلِ و اكْرِمْنی فیهِ بإحْضارِ المَسائِلِ و قَرّبِ فیهِ وسیلتی الیكَ من بینِ الوسائل یا من لا یَشْغَلُهُ الحاحُ المُلِحّین»
خدایا بهره مرا در این ماه از مستحبات زیاد كن و به درخواستِ نیازها، مرا گرامى دار و از میـان وسیلهها، وسیلهای كه مرا به سویت سوق دهد، در اختیارم قرار ده، اى آنكه پافشاری اصراركنندگان ترا (از کار لطف وبخشش) باز نخواهد داشت.
در دعای روز بیست و هشتم، وفور بهره از نوافل را از خداوند مسئلت میكنیم. نوافل جمع نافله به معنای غنیمت و زیادت است؛ لذا به نمازهای مستحبی نافله میگویند چون اضافه بر نمازهای واجب است.
در قرآن كریم نیز خداوند متعال تهجد و نماز شب را تنها بر رسول خدا واجب كرده كه تكلیفی بیش از تكلیف دیگران است و آن را نافله نامیده است.
اسلام در برنامه عملی خود كه به منظور رشد بندگان خدا طراحی كرده و با بینشی فراتر از دنیا، هم مصلحت دنیوی و هم مصلحت اخروی را در نظر گرفته، علاوه بر واجبات كه انجام آنها موجب قرب خداوند و ترك آنها مستوجب عذاب است، عبادات مستحبی را نیز قرار داده كه انجام آنها با پاداشی بزرگ همراه است و ترك آنها مؤاخذه و عقاب ندارد.
بنابر این تشریع نوافل لطفی است از جانب پروردگار كه هر چقدر بندگان شیفته ثواب اخروی و طالب مقامات معنوی باشند، راه را بر آنان گشوده است.
قرآن كریم و اهل بیتع فضیلتها و آثار دنیوی و اخروی بسیاری برای نوافل به ویژه نماز شب ذكر كرده اند؛ از جمله این كه قرآن كریم در ادامه آیه 79 سوره اسراء، مقام محمود را كه مقامی عظیم است، در اثر نماز و تهجد شبانه به رسول گرامیش وعده كرده و فرموده است:«عَسى أَنْ یَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُوداً».
قبولی دعا و برآورده شدن حاجات توسط خداوند، قطعا موجب اكرام بنده مؤمن است؛ لذا در بخش دوم از دعای شریف، اكرام خداوندی را از راه برآوردن خواسته طلب میكنیم و در این روز یكی از خواستههای مهم ما توفیق انجام نوافل است، پس اگر خداوند متعال به ما توفیق انجام نوافل را بیش از پیش عنایت فرماید، در واقع منت و اكرامی است از سوی او.
دعای روز بیست و نهم
«اللهمّ غَشّنی فیه بالرّحْمَةِ و ارْزُقْنی فیهِ التّوفیقِ و العِصْمَةِ و طَهّرْ قلْبی من غَیاهِبِ التُّهْمَةِ یا رحیماً بِعبادِهِ المؤمِنین»
خدایا در این ماه با رحمت مرا بپوشان و توفیق و خوددارى از گناه روزیم كن و دلم را از تیرگیهای تهمت پاك كن، اى مهربان نسبت به بندگان با ایمان خود.
قلب در روایات
1 - سرچشمه حکمت:
«القلب ینبوع الحکمة؛ قلب سرچشمه حکمت است.» (1)
2 - ظروف خداوند:
قال رسول الله صلی الله علیه و آله: «ان لله فی الارض اوانی الا و هی القلوب؛ خداوند در روی زمین ظرفهایی دارد که آنها قلبها هستند.» (2)
انواع قلب
1 - قلب سلیم:
«الا من اتی الله بقلب سلیم؛ تنها کسی سود میبرد که دارای قلب سلیم باشد.» (3)
2 - قلب مطمئنه:
«الذین آمنوا و تطمئن قلوبهم بذکرالله؛ کسانی که ایمان آوردند، قلوبشان با نام خداوند آرامش مییابد.» (4)
3 - قلب نورانی:
رسول خدا صلی الله علیه و آله: شرح الصدر ما هو؟ فقال: «نور یقذفه الله فی قلب المؤمن؛ از پیامبر اکرم در مورد شرح صدر سؤال شد، فرمود: نوری است که خداوند به قلب مؤمن وارد میکند.» (5)
4 - قلب بیمار:
«فی قلوبهم مرض؛ در دلهای آنها (منافقین) بیماری است.» (6)
5 - قلب مهر خورده:
«کذلک یطبع الله علی کل قلب متکبر؛ خداوند این چنین بر قلوب متکبرین مهر میزند.» (7)
6 - قلب سخت:
«فبما نقضهم میثاقهم لعناهم و جعلنا قلوبهم قاسیة؛ چون (بنی اسرائیل) پیمان شکستند، آنها را لعنت کرده و دلهایشان را سخت گردانیدیم.» (8)
7 - قلب مرده:
علی علیه السلام: «من قل ورعه مات قلبه؛ کسی که پرهیزکاریش اندک باشد، قلبش میمیرد» (9)
ز تاثیر دل بیدار چشم تر شود پیدا
که ماه از نور خورشید بلند اختر شود پیدا
پاورقی ها:
1- غرر الحکم، ماده قلب.
2- کنزالعمال، خ 1225.
3- شعراء/ 89.
4- رعد/ 28.
5- مجمع البیان، ج 4، ص 363.
6- بقره/ 10.
7- غافر/ 35.
8- مائده/ 13.
9- نهج البلاغه، حکمت 349.
دعای روز سوم
بارخدایا روزی کن مرا هوشیاری و دور گردان مرا از جهالت و بی عقلی و قرار ده بر من بهره ای از هر خیری که نازل می کنی، به بخشش خود ای بخشنده ترین بخشنده ها.
برخی از نتایج جهل و نادانی
1 - خودبزرگبینی
2 - خود محوری
3 - تخطئه دیگران
4 - گمراه دانستن دیگران
5 - انکار و تکذیب
6 - لجاجت
7 - خودپسندی
حضرت علی علیه السلام فرمود:
«نادان کسی است که خود را نسبت به نادانستههایش دانا شمارد و نظر خود را کافی بداند، هر کس با وی مخالفت کند او را در اشتباه پندارد و ناآگاهان را گمراه کند، هرچه را نداند انکار و تکذیب کند، حقیقت را انکار نموده و در لجاجت جری و اصرار کننده باشد و در طلب دانش، خودپسندی کند.»
(بحارالانوار، ج 77، ص 203)
پند گفتن با جهول خوابناک
تخم افکندن بود بر شوره خاک
چاک حمق و جهل نپذیرد رفو
تخم حکمت کم دهش ای نیکخو
زانکه جاهل جهل را بنده بود
هر چه پندش میدهی او نشنود
مولوی