درنگ و تاملی در موقوفات حضرت فاطمه زهرا (س)
تبهای اولیه
درنگ و تاملی در موقوفات حضرت فاطمه زهرا (س)
[="][/][="]دخت فرزانهي پيامبر داراي هفت بوستان بودند که همهي آنها را در راه تقرب بيشتر به خدا و پيوند با نزديکان و بستگان که مورد سفارش و خشنودي اوست، به فرزندان عبدالمطلب و هاشم وقف کرد و نظارت و سرپرستي آنها را به ترتيب به امير مومنان، حضرت مجتبي، و امام حسين، واگذار نمود و مقرر فرمود که پس از اين سه بزرگوار بزرگترين فرزند امام حسين، اين کار را به عهده گيرد و پس از او نيز به همان ترتيب فرزند بزرگ از اين تبار مسووليت را به انجام رساند.[/]
[="]لازم به يادآوري است که وقفنامهي آن بانوي فرزانه نزد فرزند گرانمايهاش، پنجمين امام نور حضرت باقر موجود بوده است که در کتاب «کافي» بدين صورت آمده است:[/]
[="]بسم الله الرحمن الرحيم[/]
[="]اين وصيتي است که «فاطمه» دخت «محمد» پيامبر خدا در مورد بوستانهاي هفتگانهي خويش مينمايد.[/]
[="]اين بوستانها عبارتند از:[/]
[="]1- «عواف»[/]
[="]2- «ذلال»[/]
[="]3- «برقه»[/]
[="]4- «مبيت»[/]
[="]5- «حسني»[/]
[="]6- «صافيه»[/]
[="]7- «امابراهيم»[/]
[="]و سرپرستي و تدبير امور آنها را به امير مومنان و پس از آن بزرگوار به ترتيب به گراميفرزندم حسن و آنگاه به حسين و پس از او به بزرگترين فرزند او ميسپارم تا در راه خداپسندانهاي از آنها بهرهگيري شود.[/]
[="]در اين مورد «مقداد» و «زبير» را نيز گواه ميگيرم اين وصيت را امير مومنان به خواست من مينگارد.[="][1][/][/]
[="]در چگونگی ملکیت حضرت فاطمه بر این بوستانها، «سمهودي» در «تاريخ مدينه» آورده است که:[/]
[="]يکي از دانشمندان يهود «بنينضير» پس از شناخت اسلام و پيامبر به راه و رسم او گراييد و آنگاه در پيکار «احد»، جان را در راه دوست نثار کرد. او پيش از شهادت خويش اين بوستانهاي هفتگانه را که از آن او بود طبق وصيتي روشن به پيامبر گرامي واگذار کرد و پيامبر گرامي نيز در سال هفتم هجرت، آنها را به دخت فرزانهاش بخشيد و تنها هنگامي که ميهمان به او ميرسيد يا نيازي در اين مورد پيش ميآمد، از محصول آنها به اندازهي رفع نياز بهره ميگرفت و بقيه از آن دخت فرزانهاش بود.[/]
[="]سالار بانوان بر وقف بوستانهاي هفتگانهي خويش از دارايي شخصي خود[/][="] [/][="]به هر کدام از همسران پيامبر نيز دوازده «اوقيه» وجه نقد طبق وصيت خويش واگذار کرد و هر کدام از زنان بنيهاشم و «امامه» دختر خواهرش را نيز همانگونه مورد مهر و بخشايش خويش قرار داد. [="][2][/][/]
[="]درباره موقوفات حضرت فاطمه زهرا (س) [/][="]کليني از ابوبصير از حضرت امام محمدباقر عليهالسلام روايت ميکند که آن حضرت برخاست و سبدي آورد و در آن بستهاي بود آن بسته را گشود نوشتهاي در آن بود فرمود: اين وصيت جدهام حضرت فاطمه زهرا عليهاالسلام است که صدقات و موقوفات خود را معين و توليت آن را به عهده اميرالمؤمنين و امام حسن و امام حسين عليهالسلام و اولاد ارشد آنها قرار داده است.[/]
[="]موقوفات آن بانو هفت قطعه زمين محصور و محدود بود و در آن قيد شده بود که اين اراضي که در تصرف فاطمه است توليت آن را به علي بن ابيطالب واگذار ميکند و چون علي از جهان رفت توليت آن با امام حسن مجتبي و پس از او با امام حسين است و بعد از امام حسين توليت اين اراضي با بزرگترين اولاد ذکور او است از ذريه من و خدا را شاهد ميگيرم و مقداد بن اسود و زبير بن عوام را نيز شاهد اين صدقات قرار ميدهم که من (فاطمه دختر رسول خدا) گفتم و علي بن ابيطالب به خط خود نگاشت. حضرت زهرا عليهاالسلام قيد کرد که توليت اين موقوفات و صدقات با اولاد ارشد او و فرزندان ارشد علي مرتضي عليهالسلام باشد يعني مخصوص نسل سادات است. [="][3][/][/]
[="]متن وصیت نامه به عربی این چنین گزارش شده است: [/]
[="]بسم الله الرحمن الرحيم، هذا ما اوصت به فاطمه بنت محمد رسولالله صلي الله عليه و آله و سلم اوصت بحوائطها السبعه العواف و الدلال و البرقه و المبيت و الحسني و الصافيه و ما لامابراهيم الي علي بن ابيطالب عليهالسلام فان مضي علي فالي الحسن، فان مضي الحسن فالي الحسين، فان مضي الحسين، فالي الاکبر من ولدي شهد الله علي ذلک و المقداد بن الاسود و الزبير بن العوام و کتب علي بن ابيطالب عليهالسلام.[/]
[="]در کافي آمده که « مبيت » هماني است که سلمان به رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم هديه کرد و خداوند آن را جزو اموال رسول خدا قرار داد و آن از صدقات حضرت فاطمه است.[/]
[="]منابع : فاطمه الزهرا ، توفیق ابوعلم ، ترجمه علی اکبر صادقی ، تهران : امیر کبیر ، 1374 ش ؛[/]
[="]کتابخانه موضوعی ، مرکز تحقیقات حوزه علمیه اصفهان ؛ فاطمه الزهرا برتر از زیبایی ها، یوسف صدیق عربانی ، نشر روح ، 1379ش؛[/]
[="][1][/][="] - تاریخ مدینه ، ج 2 ، ص 152[/]
[="][2][/] [="]- دلائل الامامه ، دینوری [/]
[="][3][/] [="]- فاطمه الزهرا سیدة النساء العالمین ، ص 448 .[/]