۞۞۞۞ ماه وصال ...ضیافت نور ۞۞۞۞ قطعات ادبی ویژه ماه مبارک
تبهای اولیه
گاهى كه تنهايى، آينه برمىدارى و به چهره خويش مىنگرى، تا نيك و بد و زشت وزيباى آن را ببينى.
خلوت با خويش، براى شناخت «خود»! شايد در حضور جمع، شرم كنى، ولى درتنهايى، خجالت و شرمى نيست، چون نگاه و مراقبتى نيست، جز همان كه نگاهش همه جاهست و مراقبتش دائمى است.
ماه رمضان، به نوعى فصل محاسبه است.
«محاسبه» و «مراقبه» هم يك آينه است، اما ... پيش چهره جانت و در برابر روحت! و ... شايد در حضور جمع و در ازدحام روزمرهگى نتوانى و مجالى نيابى تااز خودت حساب بكشى.
اينجا هم خلوت و تنهايى و فراغت، چاره ساز است.
لحظات سرشار از بركات و معنويات رمضان از همين فراغتهاى مطلوب و دوست داشتنى است.
فرصت خلوت با خويش و خداست، ساعات حضور در مجلس «مراقبه» و «محاسبه»است، موعد امتحان اخلاص است، فرصتى است تا «دفتر دل» را بگشايى و «كتاب عمل»را بازخوانى كنى.
تو كه مىگفتى: مجال و حالى نيست، گرفتاريها و مشكلات و ...
فرصتى براى «رسيدن به خود» نمىگذارد،
اينك، اين همان مجال و فرصت ناب!
سحرهاى پر بركت، افطارهاى پرمعنويت، شبهاى دعاى افتتاح و كميل ، جلسات دعا وترتيل و تلاوت و تواشيح ، حالات پرجذبه انس با قرآن و مفاتيح، تهجد و سحرخيزى وچشمان بيدار قبل از فجر دعاهاى روزانه ، همه و همه مائدههاى آسمانى اين «شهرالله» است و تو را فرا خواندهاند، تا به قدر تشنگى و توان و در حد ظرفيت وجودى از اين «چشمه رحمت» بنوشى و از «جان جامه تقوا» بپوشى و در راه عبوديت خدا بكوشى.
اينك كه آمدهاى و مهمان اين بزم حضورى، وقت تنگ و مجال گذرا را بايد مغتنم شمرد.
با چه آمدهاى و با چه بازمىگردى؟
و كدام تغيير حالت و خصلت و عادت را از اين «ماده خودسازى» به ارمغان خواهى برد؟
خودمانى بودن با خدا هم موهبتى است! كسى نيست كه بشنود، خودت هستى و خدايت.
با خودت صميمى باش، يك رو و خودمانى و بىپرده.
كمى در كوچه پس كوچههاى روح خويش بگرد.
لحظاتى «كارنامه» خود را مرور كن، چه مىبينى؟...
نقاط روشن آن بيشتر است، يا نقاط تيرهاش؟
«حسنات» و «سيئات»، چه نسبتى با هم دارند؟
ماهها انتظار مىكشيدى كه باز هم «ماه خدا» فرا رسد و دست نياز و پاى طلب، به اين آستان و اين سوى ، برآورى و بكشى.
براى فرا رسيدن دوباره «شبهاى قدر» لحظه شمارى مىكردى.
هنوز لذت اشك ريختنها و ناليدنها و تضرعهاى شبهاى «احياء» در كام جانت باقى است و طراوت معنويت بار آن همخوانى و همنالى با انبوه خداجويان عاشق و صادق، هنوز هم چون نسيمى خوشبوى، فضاى جانت را معطر ساخته است.
بنا بود در رمضان گذشته ، آمرزيده شوى و «غفران الهى» را چون مدالى بر گردن بياويزى، اما چه شد؟
امسال، رمضان همان حال و هواى معنوى را دارد.
دعاى پيامبر(ص) هنگام رويت هلال رمضان
صدوق عليه الرحمه در كتاب من لا يحضره الفقيه آورده «و كان رسول الله صلى الله عليه و آله اذا اهل هلال شهر رمضان استقبل القبلة و رفع يديه و قال: «اللهم اهله علينا بالامن و الايمان،و السلامة و الاسلام، و العافية المجللة و الرزق الواسع، و دفع الاسقام، اللهم ارزقنا صيامه و قيامه و تلاوة القرآن فيه، و سلمه لنا، و تسلمه منا و سلمنا فيه» (1)
رسول الله(صلى الله عليه و آل) هنگامى كه رويت هلال رمضان مىفرمود، رو به قبله مىنمود و دستهاى مباركش را بلند مىكرد.و مىگفت: پروردگارا اين ماه را بر ما نو گردان به امن و امان، و سلامتى و اسلام، و تندرستى شايان تشكر، و روزى فراخ، و بر طرف ساختن دردها و ناملايمات، بار پروردگارا روزى كن ما را روزه و قيام براى عبادت، و تلاوت قرآن در اين ماه، و او را براى ما سالم و تمام گردان، و او را از ما سالم بدار، و ما را در اين ماه سالم و تندرست فرما.
پىنوشت:
1- من لا يحضره الفقيه، ج 2، ص 100.
(كه همه اوصاف شايسته را در اين ماه داشته باشيم).
پىنوشت:
1- من لا يحضره الفقيه، ص 100.
بسم الله الرحمن الرحيم
«(1) الحمد لله الذى هدانا لحمده، و جعلنا من اهله لنكون لاحسانه من الشاكرين و ليجزينا على ذلك جزاء المحسنين (2) و الحمد لله الذى حبانا بدينه، و اختصنا بملته، و سبلنا فى سبل احسانه لنسلكها بمنه الى رضوانه حمدا يتقبله منا و يرضى به عنا (3) و الحمد لله الذى جعل من تلك السبل شهره شهر رمضان، شهر الصيام، و شهر الاسلام، و شهر الطهور، و شهر التمحيص و شهر القيام الذى انزل فيه القرآن، هدى للناس و بينات من الهدى و الفرقان».
سپاس خدائى را سزاست، كه ما را براى سپاسگزارى خود راهنمائى نمود، و از سپاسگزاران قرار داد، تا براى احسان و نيكيش از شكرگزاران باشيم، و ما را بر آن سپاسگزارى پاداش نيكوكاران دهد، و سپاس خدائى را سزاست كه دين خود را به ما عطا نمود، و ما را جزو ملتخويش(اسلام) اختصاص داد، و در راههاى احسان و نيكيش رهنمون كرد،تا به وسيله نعمتش در آن راهها رفته و به سوى رضا و خوشنوديش دستيابيم، سپاسى كه آن را از ما بپذيرد، و به وسيله آن از ما خوشنود گردد.
سپاس خدائى را كه رمضان را براى ما ماه تزكيه قرار داد
و سپاس خدائى را سزاست كه ماه خود رمضان را، ماه صيام و روزه، و ماه اسلام، و ماه تزكيه، و ماه تصفيه و پاك كردن (از گناهان)، و ماه قيام و ايستادن (براى نماز در شبها يا به پا خاستن در احياى اسلام و جهاد در راه خدا) را يكى از آن راههاى احسان قرار داد، آن چنان ماهى كه قرآن در آن فرو فرستاده شد، در حالى كه براى مردم راهنما (ى از گمراهى) و نشانههاى آشكار رهبرى، و جدا كننده ميان حق و باطل است.
[=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]ماهی که خداوند در آن درهای بهشت را به روی بنده های شایسته اش باز می کند و درهای جهنم را بسته تا در این ماه همه چیز برای استغفار و عبادت مومنین آماده باشند، در این ماه به مومنان درگاه خداوند برای برداشتن ره توشه چه برای دنیا و چه برای آخرت خود سفارش شده است.
[=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]ماه رمضان را ضیافت و مهمانی خداوند نامیده اند، زیرا در این ماه تمام بندگان و روزه داران مهمان درگاه حق تعالی هستند و چه زیباست بندگی را به جا آوردن در مهمانی و ضیافت حضرت حق ماه رمضان نهمین ماه از ماه های قمری و بهترین ماه سال است و واژه رمضان از ریشه رمض به معنای شدت تابش خورشید بر سنگریزه است.
[=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]در باب فضیلت ماه مبارک رمضان باید گفت فضیلت این ماه زیاد و نامحدود است، در این ماه شب های قدر قرار دارند که به عبادت در شب قدر بسیار سفارش شده است.
[=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]حضرت علی (ع) در جایی در باب دعا و استغفار در ماه رمضان فرموده اند" بر شما باد در ماه رمضان به استغفار و دعای زیاد، دعاهای شما دافع بلا از شماست و اما استغفار شما از بین برنده گناهان است".
[=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]در این ماه انسان ها باید دل های زنگار گرفته از گناه و آلودگی را با عبادت و دعا صیقل دهند و از سرچشمه رحمت لایتناهی خداوند بهره مند شود و از وظایف روزه داران در این ماه دعا و درخواست حوایج از حضرت حق است.
[=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]روزه دار دراین ماه باید علاوه بر نخوردن و نیاشامیدن چشم هایش، گوش هایش و دهانش نیز روزه باشد و از غیبت و دروغ و تهمت و از نگاه کردن به نامحرم نیز بپرهیزد، روزه داری در این ماه از درگاه خداوند فیض کامل را می برد که تمامل اعمال خود را به خوبی انجام دهد نه اینکه صرفاً از سحر تا افطار خود را گرسنه و تشنه نگهدار و آنگاه هر حرفی و هر رفتار ناشایستی انجام دهد و بعد ادعای روزه داری و بنده خالص بودن نیز کند از جمله اموری که در ماه مبارک رمضان به آن سفارش شده است، افطاری دادن روزه دار و دستگیری از فقیران است.
[=tahoma,arial,helvetica,sans-serif]هنگامی که روزه الهی برای عبادت ما گسترانده شده است، ما نیز باید از این سفره توشه ی برای آخرت خود برداریم، پیامبر می فرمایند" در ماه خدا رمضان با برکت و رحمت و بخشش به شمار روی آورده است".
خودسازى از خودشناسى آغاز مىشود. نخست باید خود را شناخت تا بتوان خود را ساخت، چرا كه با خودشناسى، خداشناسى تحقق مىیابد و اگر خدا را شناختیم، خود را ساختهایم.
در آغاز باید دید چرا پدید آمدهایم؟ و هدف از پیدایش و خلقت ما چیست؟ خداوند در قرآن كریم تصریح كرده است كه:« و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون، من جن و انس را نیافریدم، جز براى این كه عبادت كنند.»
در تفاسیر زیادى «لیعبدون» به معناى «لیعرفون» آمدهاست، یعنى هدف از خلقت شناخت است وگرنه عبادت فقط نماز و روزه و در سجاده نشستن و خدا را نیایش كردن نیست.
نماز و روزه و ...، شعبهاى ازعبادت است كه عبادت اجتماعى اهمیتش كمتر از آنها نیست ، زیرا درآن جا انسان فقط به خود مىاندیشد، وعبادت در معناى گستردهتر با دیگران و به دیگران اندیشیدن است. عبادت، دردشناسى و دردزدایى است.
عبادت، در جمع زیستن و براى جمع زیستن است. این كه عبادت بیشتر به صورت جمعى مطرح مىشود و بر مسجد و جمعه و جماعت تاكید مىشود، براى این است كه شناخت انسان به خویش منحصر نشود و به دیگران نیز سرایت كند.
ما آفریده نشدهایم كه تنها گلیم خود را ازآب بیرون بكشیم بلكه باید درمتن قرار بگیریم نه در حاشیه. در جمع زندگى كنیم نه در دیر. به فكر چارهجویى ازدیگران باشیم نه تنها چارهجویى از خویشتن .
به هرحال، بحث ما درباره شناخت نیست كه بحثى است طولانى و از آن مىگذریم. اما آن چه گفتنى است، این است كه انسان چگونه باید خود را بسازد و چگونه باید خود را آماده كند تا انسانى الهى گردد، تا قابلیت خلیفة الله شدن پیدا كند. خودسازى به این است كه منش خود را به گونهاى تغییر دهیم كه پروردگار مىخواهد، و به عبارت دیگر: اگر هم طبیعت ما مایل به تكبر و خودخواهى است، باید نفس خویشتن را چنان ریاضت دهیم كه از فراز كبر و نخوت فرود آید و به تواضع و فروتنى گراید.
اگر طبیعت ما، به بخل تمایل بیشترى دارد، چون این صفت مورد نكوهش خداوند و تمام پیامبران و اولیاء و خردمندان مىباشد، پس باید از آن دست برداشت و سخاوتمند شد. خلاصه باید صفات سلبیه (منفى) را از قلب زدود، چنان كه صفات ثبوتیه را چون جامهاى تمیز و زیبا در بر كرد.
باید قلب را از آن چه در نظر مولا و پروردگارمان ناخوشایند و مكروه است، پاك كرد و باید تمام اعضاء و جوارح را در راه رضایش به كار گرفت.
خویشتن را باید به حلم و بردبارى عادت داد كه آن درجه و مقام آدمى را والا برد ودر میان مردم مایه شرف و عزت باشد و با نیكان و بزرگان هم صحبت شود و از هرچه مایه پستى و تن پرورى و تنبلى است دور سازد و آن چه كه انسان را به خدایش نزدیك و مقرب مىكند، به آن سوى سوق دهد و عاقبت خیر و نیك فرجامى، ثمره و نتیجهاش باشد.
باید به عفت و پاكدامنى روى آورد و از آن چه مایه نفرت و خجلت باشد و شخصیت انسان را لكهدار و ننگ بار سازد، دورى جست. باید صبر را پیشه خود ساخت تا به یقین و رضا برسد و تسلیم در برابر اوامر حق باشد و تنگناها و محنتها و رنجها وسختىها و تنگدستىها و رویدادهاى تلخ روزگار، او را از پاى درنیاورد.
باید به سوى تكامل عقل و روح گام برداشت و با تكیه بر دو بال تقوا و عمل، به اوج عزت و عظمت و خدا خواهى رسید.
باید در مقابل لذات زودگذر دنیایى به سلاح تقوا، ورع، پارسایى و زهد مسلح شد تا رستگار شویم و به بهشت رضوان نایل آییم كه:« و رضوان من الله اكبر.»
باید آن چنان بر خویشتن مسلط بود و نفس سركش را مهار كرد كه نه مدح و درود دیگران، و نه فحش و ناسزاى آنها در روحیه فولادین و با صلابتش تاثیر گذارد.
باید خود نگهدار بود از آن چه نارضایتى حق در بردارد، نه آن چه خویشتن بخواهد یا نخواهد كه در برابر امر مولا خودى نیست كه مطرح باشد.
باید از شر و بدى و رذایل اخلاقى و عادتهاى ناپسند و منشهاى زشت و كارهاى قبیح، دور شد چنان كه به خیرخواهى ، راستگویى ، امانت ، فضیلت ، اخلاق نیكو و خصال پسندیده، متخلق شد.
باید به فكر امروز و فرداى خود بود و براى فردا كه دیرهم نیست آماده شد و براى جهان جاویدان و ابدى، توشه برداشت.
باید با استقامت و پایدارى، نه ازحوادث و رویدادهاى تلخ ترسید و نه از ملامت ملامت كنندگان و سرزنش نادانان، خم به ابرو آورد؛ بلكه فقط خدا را در نظر داشت و راه خدا را دنبال كرد و پیوسته از او خواست كه توفیق هدایت در صراط مستقیمش به وى بخشد: «اهدنا الصراط المستقیم».
باید محبت، دوستى، همكارى، غمخوارى، ایثار، گذشت، بخشش و نرمش را جایگزین نفرت، خشم، كینه، خودپسندى، خودمحورى، آز و تندخویى نمود.
باید از زندگى دیگران عبرت گرفت، نه خود عبرت دیگران شد. و دهها باید و نباید در این جا خودنمایى مىكند كه اگر انسان به فطرت و سرشت خویش بنگرد، به آنها پىخواهد برد،
و ماه رمضان، هنگام آن است كه انسان را متوجه خویشتن كند و فطرت خفتهاش را بیدار سازد و از راه تفكر و اندیشیدن كه برترین عبادت است او را به خودسازى وادارد.
با سلام و تبريك حلول شهر الله الاعظم :
عن محمد بن علي ما جيلويه، عن علي بن إبراهيم بن هاشم، عن أبيه عن محمد بن أبي
عمير، عن غير واحد، عن أبي عبد الله عليه السلام قال: قال رسول الله صلى الله عليه
وآله: شهر رمضان شهر الله عزوجل، وهو شهر يضاعف الله فيه الحسنات، ويمحوا فيه
السيئات، وهو شهر البركة، وهو شهر الانابة، وهو شهر التوبة وهو شهر المغفرة، وهو
شهر العتق من النار، والفوز بالجنة. ألا فاجتنبوا فيه كل حرام، وأكثروا فيه من
تلاوة القرآن، وسلوا فيه حوائجكم، واشتغلوا فيه بذكر ربكم، ولا يكونن شهر رمضان
عندكم كغيره من الشهور، فان له عند الله حرمة وفضلا على سائر الشهور، ولا يكونن شهر
رمضان يوم صومكم كيوم فطركم
عن محمد بن إبراهيم بن إسحاق، عن أحمد بن محمد الهمداني، عن علي ابن الحسن بن
علي بن فضال، عن أبيه، عن أبي الحسن علي بن موسى الرضا عليه السلام قال: الحسنات في
شهر رمضان مقبولة، والسيئات فيه مغفورة، من قرأ في شهر رمضان آية من كتاب الله
عزوجل كان كمن ختم القرآن في غيره من الشهور ومن ضحك فيه في وجه أخيه المؤمن لم
يلقه يوم القيامة إلا ضحك في وجهه، وبشره بالجنة ومن أعان فيه مؤمنا أعانه الله
تعالى على الجواز على الصراط، يوم تزل فيه الاقدام ومن كف فيه غضبه كف الله عنه
غضبه يوم القيامة، ومن أغاث فيه ملهوفا آمنه الله من الفزع الاكبر يوم القيامة، ومن
نصر فيه مظلوما نصره الله على كل من عاداه في الدنيا، ونصره يوم القيامة عند الحساب
والميزان. شهر رمضان شهر البركة، وشهر الرحمة، وشهر المغفرة، وشهر التوبة وشهر
الانابة، من لم يغفر له في شهر رمضان ففي أي شهر يغفر له ؟ فسلوا الله أن يتقبل
منكم فيه الصيام، ولا يجعله آخر العهد منكم، وأن يوفقكم فيه لطاعته ويعصمكم من
معصيته، إنه خير مسؤول. ومنه: عن محمد بن الحسن بن أحمد بن الوليد، عن محمد بن
الحسن الصفار عن أحمد بن محمد بن عيسى، عن محمد بن أبي عمير، عن حماد بن عثمان، عن
الحلبي عن أبي عبد الله عليه السلام قال: قال أمير المؤمنين عليه السلام: صيام شهر
الصبر، وصيام ثلاثة أيام في كل شهر يذهب بلابل الصدر. وروي صيام ثلاثة أيام في كل
شهر صيام الدهر إن الله عزوجل يقول: " من جاء بالحسنة فله عشر أمثالها "
التماس دعا.
مسافری رسیده است در هیئت آفتاب، که در توشه هر روزه اش، برای پنجره گشوده قلب ها، یک جزء از نورِ کلام خدا را کنار گذاشته است.
سحرهایش، از روشنی بال های ملائک سرشار است و قنوتِ دست ها را به شاخه «اللهم انی اسئلک من بهائک بأبهاه»، خواهد آویخت. رمضان آمده است؛ همان میهمان خوش قدم هر ساله که ساعت همه دل ها را با آهنگِ روحانی اذان کوک می کند و بر تمام دقایق، عطرِ خوش بندگی می پاشد.
مسافری رسیده است که گردِ عصیان را از صورتِ احساس می شوید و در دیدگان آینه ها، رخسار زیبای ماه را می نشاند.
آمده تا دست های تهی مان را بگیرد و به ضیافت صمیمانه آن یار بنده نواز ببرد؛
بنشاندمان پای سفره ای پربرکت، که هرچه از خوان کریمانه دوست لقمه بر می داریم، گسترده تر و باشکوه تر جلوه می کند.
فاطره ذبیح زاده
پایگاه حوزه
ای ماه خدا، رمضان! وقتی که می آیی، همه چیز بوی خدا می گیرد؛ بوی بهشت، بوی عرش.
وقتی که می آیی، سرانجام همه کارها به نشستن بر سر سُفره خدا ختم می شود.
وقتی که می آیی، سلام ها ساده می شوند و نگاه ها، بی آلایش.
وقتی که می آیی، ثانیه ها در گرسنگی و تشنگی آدم ها، با حس قشنگی می گذرند.
با آمدن تو، روزنه امیدی بر عصیان آدم ها گشوده می شود و غنچه بندگی ها، گُل می کند. مَفَرّی از هیاهوها و سیاهی ها به سوی نور پیدا می شود؛
گریزی به سوی کهکشان عرش؛ گریزی به سوی خدا.
با آمدن تو، همه جا سبز می شود، همه آسمانی می شوند و همه چیز بوی خدا می گیرد.
فاطمه پهلوان علی آقا
پایگاه حوزه
رمضان اسمى از اسماء الهى مىباشد و نبايستبه تنهائى ذكر كرد مثلا بگوئيم، رمضان آمد يا رفت، بلكه بايد گفت ماه رمضان آمد، يعنى ماه را بايد به اسم اضافه نمود، در اين رابطه به سخنان حضرت امام محمد باقر (عليه السلام) گوش فرا مىدهيم.
رمضان از اسماء الله است
هشام بن سالم نقل روايت مىنمايد و مىگويد: ما هشت نفر از رجال در محضر حضرت ابى جعفر امام باقر (عليهما السلام) بوديم، پس سخن از رمضان به ميان آورديم.
امام عليه السلام فرمود:
نگوئيد اين است رمضان، و نگوئيد رمضان رفت و يا آمد، زيرا رمضان نامى از اسماء الله است كه نمىرود و نمىآيد كه شىء زائل و نابود شدنى مىرود و مىآيد، بلكه بگوئيد ماه رمضان، پس ماه را اضافه كنيد در تلفظ به اسم، كه اسم اسم الله مىباشد، و ماه رمضان ماهى است، كه قرآن در او نازل شده است، و خداوند آن را مثل و عيد قرار داده است همچنانكه پروردگار بزرگ عيسى بن مريم (سلام الله عليهما) را براى بنى اسرائيل مثل قرار داده است،
و از حضرت على بن ابى طالب (عليه السلام) روايتشده كه حضرت فرمود: «لا تقولوا رمضان و لكن قولوا شهر رمضان فانكم لا تدرون ما رمضان» شما به راستى نمىدانيد كه رمضان چيست (و چه فضائلى در او نهفته است).
مسافر از راه رسيد
کسي پشت در خانه است؛ کسي که دل تنگش بوده ام و به وقت رفتن، پشت سرش آب ريختم و با اشک چشمانم، جاي پايش را شستم و به انتظار آمدن دوباره اش، تمام هفته ها و ماه ها را روز شماري کردم. با هر هلالي که در آسمان شب پديدار شد، به ياد آمدن او بي قرار شدم. هر ماهي که آغاز شد، آغاز شدن او را در دل آرزو کردم. اينک او آمده و پشت در است. بايد درهاي تمام شهر را به رويش گشود. او پشت در است. آسمان گواهي مي دهد هلالي زيبا که اينک تمام انگشت ها به سوي او نشانه رفته اند، با هلالي دل فريبي که چون ابرويي باريک، اشاراتي است به اسراري تازه و ايامي دل انگيز و بشارتي است به عنايات و کرشمه هاي دلبرانه ي حق... که بزمي نو فراهم کرده است و همگان را به اين محفل عاشقانه مي خواند.
آي مردمان سرسپرده عشق! بر بام خانه ها برآييد و رصد کردن نشانه اين بزم را به آسمان چشم بدوزيد. آه اي ماه نو! بگذار تمام چشم ها و انگشت ها، تو را به يکديگر نشان دهند. بگذار بار ديگر، انگشت نماي خلق روزگار شوي. بگذار خبر ديدار تو، دهان به دهان در شهر بپيچد و شادي ظهورت، همه را از خواب نيمه شب بيدار کند. امشب فرصت خواب، تا سحرگاهان بيشتر نيست. «پروردگارا! بندگان تو در اين لحظه به ماه مي نگرند. مقرر فرماي چشمان ما پاک ترين چشمي باشد که چشمه ماه را نظاره مي کند».
بار دیگر رمضان، ماه اُنس دوستان خدا از راه رسید و غریو شادی و همهمه عاشقان به آسمان برخاست و مژده اسارت شیطان و هوای نفسْ در همه جا پیچید.
آری، آمد آن ماهی که به انتظارش بودیم؛
ماهی که جان را طراوتی دوباره می بخشد و روان آدمی را زنگار از چهره می شوید.
طلیعه این ماه مبارک را بر ره پویان کوی حقیقت تبریک می گوییم.
آیت اللّه جوادی آملی، به نقل از سید بن طاووس، دانشمند بزرگ اسلامی، درباره بزرگ داشت ماه مبارک رمضان فرموده اند:
«عده ای اول سالشان فروردین است که تلاش می کنند لباس نو در بر کنند، مثل درخت ها که اول سالشان فروردین است و لباس های نو و تازه به تن می کنند.
اول سال یک کشاورز، اول پاییز است که درآمد مزرعه را حساب می کند. تاجری که کارگاه تولیدی دارد، اول سال را در فرصت دیگری تعیین می کند،
ولی آن ها که اهل سیرو سلوک اند، اول سالشان ماه مبارک رمضان است.
آن ها به حساب رسی خود می پردازند که ماه رمضان گذشته، چه درجه ای از معنویت داشته و امسال چه درجه ای دارند؟ ماه مبارک رمضان، برای سالکان کوی دوست، ماه محاسبه است».
پایگاه حوزه
پیشوای عارفان، حضرت امام سجاد علیه السلام در فرازهایی از دعای ماه مبارک رمضان چنین می فرمایند:
«خداوندا، ماه رمضان را از کارهای برگزیده و واجبات ویژه، قرار دادی؛
ماهی که آن را از میان دیگر ماه ها برگزیدی و از میان تمام زمان ها و روزگاران، آن را انتخاب نمودی و بر جمیع اوقات سال برتری بخشیدی و انتخاب آنْ به دلیل قرآن و نوری است که در آن ماه فروفرستادی و ایمان را در آن دو برابر ساختی و روزه اش را واجب و شب زنده داران را برای عبادت در آن ترغیب فرمودی و شب قدر را که از هزار شب برتر است، در آن عظمت بخشیدی.
پس به فرمان تو، روزش را روزه می داریم و به یاری تو، شبش را به عبادت می پردازیم».
پیامبر عظیم الشأن اسلام حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله درباره فضیلت ماه رمضان فرموده اند:
«ماه رمضان، ماه خدای عزوجلّ است که در آنْ پاداش کارهای نیک دو برابر می شود و گناهان زدوده می شوند، ماه رمضانْ ماه برکت و افزایش، ماه بازگشت و انابه، ماه توبه و آمرزش گناهان، و ماه آزادی و رهایی از جهنم و دست یابی به بهشت است.
پس ای مردم، در ماه رمضان از هر کار بد و حرامی دوری کنید و در آن بسیار قرآن بخوانید و تمام اوقاتش را به یاد و ذکر پروردگارتان مشغول شوید. مبادا ماه رمضان نزد شما مانند دیگر ماه ها باشد؛ چرا که بر دیگر ماه ها برتری دارد».
خداوند متعال از انسان ها خواسته تا در مسابقه ای به نام «مسابقه خیرات و خوبی ها» شرکت جسته و در این گونه کارها، گوی سبقت را از یکدیگر بربایند.
برخی از زمان ها، فرصت مناسبی برای تحقق این مسابقه معنوی است که ماه مبارک رمضان از آن جمله است.
کریم آل محمد علیه السلام ، مجتبای شهر مدینه، در بیانی زیبا فرمودند: «خداوند ماه رمضان را میدانی برای آفریدگان خود قرار داده تا بندگان، با طاعات خود و پیروی از خداوند، برای خشنودی او از یکدیگر پیشی گیرند».
بوی رمضان می آید، بوی خوب ماه میهمانی و تو میهمان عرش الهی می شوی و چه میهمانی با عظمت تر از این؟!
سی روز میهمان ربی می شوی که تو را از وجود خود آفرید (... وَنَفَخْتُ فِیهِ مِن رُّوحِی...)و خود، تو را پرورش داد که او رب العالمین است. سی روز میهمان نور می شوی و رحمت و مغفرت!
سی روز میهمان خلوت کده های آبی شب می شوی تا دریاترین غزل ها را بسرایی در زلال ترین روزهای زندگی.
رمضان می آید، ماه خدا! ماهی که خدا درهای مهربانی اش را بیش از همه به رویت می گشاید تا رستگاری در آستانه ی خانه ات، تو را به معراج بخواند.
رمضان؛ دستاورد نقره ای روح انسان است تا در پرتو تلاش و مجاهدت های نفس، سپیده باران شوی از سحرهای ابوحمزه و شب های افتتاح.
الهی! ذرّات وجودم را از میان جاده های سرد و یخ زده ی زندگی به سوی تو آورده ام تا در قافله ی قرب تو جام عشق را بنوشد.
الهی! آن قدر در امتداد سیاهی ها دست و پا زده ام که جز شب، در تنم رخنه نخواهد کرد و کوتاهی دست هایم به آسمان نمی رسد.
الهی! دیرزمانی است که غوطه در دل مردگی خویش می خورم و مرداب وار در خویش فرو می روم!
الهی! رشته ای نور می خواهم که به روشنایی اش چشم هایم گشوده شود!
الهی! تو را می خوانم که هیچ رازی در آسمان و زمین از تو پوشیده نمی ماند: سُبحانَ مَنْ لاَیَخْفی علیه خافیةٌ فی السّماوات والأرضین
تو را می خوانم که اگر عذرم نپذیری و مرا در آغوش لطفت جای ندهی، این محروم دور افتاده، به کدامین آستان رجوع کند تا با رحمت خویش پذیرایش باشد؟!
خدایا! نه طاقت عدلت را دارم و نه تاب عذاب و قهرت را؛ بر من رحمت آر که تو دریای رحمتی!
اینک منم؛ بنده ی سراپا تقصیر، با کوله باری از ندامت و گناه که به امید بخشش تو به درگاهت پناه آورده ام تا تو روحم را با لذت توبه آرام بخشی و دستم را بگیری و یاری ام کنی تا از تعلّقات دنیوی آسوده گردم.
نعیما!
اینک، در ساحت احسان تو نشسته ام، اگر به عذابم مبتلا کنی، به عدالت کرده ای که مستحق عذابم؛ و اگر رحمت آری، تو سزاواری که به فضل و کرم بی پایانت مرا ببخشی؛ که جز تو پناهی نمی شناسم.
اینک! پشیمان و سرافکنده، رو به سوی تو آوردم و دست نیاز به سوی تو دراز کردم که تو هم راز بندگان دل شکسته ای؛ مرا به خویش وامگذار و همواره چراغی باش مسیر پرفراز و نشیب زندگی ام را.
یَا لطیف! إرحم عَبدِکَ الضّعیف....
یکی از فواید ذکر شده در روایات برای روزه و روزه دار، دسترسی به آرامش است.
امام باقر علیه السلام در این باره می فرمایند که:
«روزه، آرامش بخش دل هاست».
با قدری تأمل در این بیان نورانی، می یابیم که اگر روزه دارْ ضمن تحمل گرسنگی، به رفع نواقص اخلاقی خود بیندیشد و در جهت برطرف ساختن کدورت ها و رذایل اخلاقی بکوشد، ثمره ای بس گران بها از آنِ خود خواهد کرد که همان آرامش دل یا رسیدن به آرامش روانی است.
سلام بر تو ای رمضان که فانوس اعمال ما را به فروغ ابدی روشنی دادی.چ
سلام بر تو که دست ما را فشردی و از کوچه های پرپیچ و خم گناه عبور دادی و به سمت باغ های ناپیدا کران بردی. سلام بر تو که به همه پنجره ها یاد دادی سحرخیز باشند.
سلام بر تو که وقتی به خانه ما آمدی شادمان شدیم و روزی که «روز جشن» شده بود؛ پرندگان شادی از لب بام دل ما پریدند.
سلام بر تو ای انیس گرانمایه که در کنار نگاه بهاری تو غنچه های قلب ما گل های مهربانی شدند و خارهای گناه سرافکنده.
سلام بر تو که آیینه دل ما را با زلالی سحر زدودی و بر سراشیبی لغزش ها دستاویزی مطمئن بودی.»
سي منزل با كاروان رمضان
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيامُ كَما كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ" [1]
اى كسانى كه ايمان آوردهايد! روزه بر شما مقرّر گرديد، همانگونه كه بر كسانى كه پيش از شما بودند مقرّر شده بود، باشد كه پرهيزگار شويد.
امر به گرفتن روزه مانند دستوراتي همچون جهاد و پرداخت زکات در سال دوم هجري از جانب خداوند رسيد؛ چون به عقيده مفسران و دانشمندان علوم قرآني، آياتى كه با خطاب"يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا" شروع شدهاند، مدني هستند.
خطاب ابتدايي آيه از جانب پروردگار، گامي مهم در تأثيرگذاري پيام است. در حديثى از تفسير مجمع البيان مىخوانيم: لذّت خطاب"يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا" سختى روزه را آسان مىكند.
آنچه که روشن است، اينکه روزه بر امتهاي پيشين نيز واجب بوده است؛ حتي رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) در روايتي اولين روزهدار را حضرت آدم (علیه السلام) ميدانند؛ ولي چگونگي و مدت روزهدار بودن مسلمانان با اديان ديگر در زمان و تعداد روزها تفاوت دارد.
از شيوههاى تبليغ، آن است كه دستورات مشكل، آسان جلوه داده شود. اين آيه مىفرمايد: فرمان روزه مختص شما مسلمانان نيست، در امّتهاى پيشين نيز اين قانون بوده است. و عمل به دستورى كه براى همه امّتها بوده، آسانتر از دستورى است كه تنها براى يك گروه باشد. "كَما كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ" قرآن، فلسفه بعضى احكام همچون روزه را بيان داشته است؛ زيرا اگر مردم نتيجه كارى را بدانند، در انجام آن نشاط بيشترى از خود نشان مىدهند. [2] هر چند كه روزه بر امّتهاى پيشين نيز واجب بوده؛ ولى روزه ماه رمضان، مخصوص انبيا ذکر شده و در امّت اسلامى، روزه رمضان بر همه واجب شده است. [3]
عالم بزرگوار شيعي، سيدبن طاووس مينويسد: [4]"علت اساسي تکليف ، مشرف شدن انسان به پرستش خداوند ـ جلّ جلاله ـ است از آن جهت که اهليت پرستش را دارد. اين علت اصلي، در تمام تکاليف الهي ملحوظ است؛ اما توجيه اين که چرا خداوند خواسته است اين پرستش و بندگي، در زمان خاص و به گونة خاص و به صورت ويژه انجام گيرد؟ پاسخ آن را بايد از خداوند جستوجو کرد که بر زنان پيامبران و امامان (علیهم السلام) جاري ساخته است؛ از آن جمله روايتي است که هشام بن حکم از امام صادق (علیه السلام) دربارة علت تشريع روزه سؤال كرد؛ سپس پيشواي ششم فرمود: "الْعِلَّةُ فِي الصِّيَامِ لِيَسْتَوِيَ بِهِ الْفَقِيرُ وَ الْغَنِيُّ وَ ذَلِكَ لِأَنَّ الْغَنِيَّ لَمْ يَكُنْ لِيَجِدَ مَسَّ الْجُوعِ فَيَرْحَمَ الْفَقِيرَ لِأَنَّ الْغَنِيَّ كُلَّمَا أَرَادَ شَيْئاً قَدَرَ عَلَيْهِ فَأَرَادَ اللَّهُ أَنْ يُسَوِّيَ بَيْنَ خَلْقِهِ وَ أَنْ يُذِيقَ الْغَنِيَّ مَسَّ الْجُوعِ وَ الْأَلَمِ لِيَرِقَّ عَلَى الضَّعِيفِ وَ يَرْحَمَ الْجَائِع" [5]خداوند روزه را واجب كرد تا دارا و نادار يکسان شوند؛ زيرا شخص بينياز معمولاً درد گرسنگي را نميچشد تا به افراد نيازمند ترحمي داشته باشد؛ چرا که فرد غني هر چيزي را بخواهد، فراهم ميبيند. به همين دليل خداوند با تشريع روزه اراده كرده است که ميان آفريدگان تساوي ايجاد کند تا بينيازان نيز درد گرسنگي را احساس کنند و در نتيجه بر افراد ناتوان و نيازمند ترحمي داشته باشند.
از موارد مهم در اين فقره، خداوند در انتهاي آيه و پس از واجب كردن روزه بر مؤمنان به آنها نويد متقي و پرهيزکار شدن به شرط انجام روزه را ميدهد.
تقوا، به معناى خويشتندارى از گناه است. بيشتر گناهان، از دو ريشة غضب و شهوت سرچشمه مىگيرند. روزه، جلوى تندىهاى اين دو غريزه را مىگيرد و لذا سبب كاهش فساد و افزايش تقوا است. [6] تقوا و خداترسى، در ظاهر و باطن، مهمترين اثر روزه است.
روزه، يگانه عبادت مخفى است. نماز، حج، جهاد، زكات و خمس را مردم مىبينند؛ امّا روزه ديدنى نيست. روزه، ارادة انسان را تقويت مىكند. كسى كه يك ماه نان و آب و همسر خود را كنار گذاشت، مىتواند نسبت به مال و ناموس ديگران، خود را كنترل كند. روزه، سبب تقويت عاطفه است. كسى كه يك ماه مزه گرسنگى را چشيد، دردآشنا مىشود و رنج گرسنگان را احساس و درك مىكند. [7]
رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند: "روزه، نصف صبر است. " [8]
مسلم است روزهاي که مورد نظر آيات و روايات و سفارش پيشوايان ديني ما است، افزون بر خودداري از آب و نان و ديگر مفطرات و مبطلات روزه، پرهيز از گناهان و خالي كردن دل از غير خدا است. روزه، انسان را شبيه فرشتگان مىكند، فرشتگانى كه از خوردن و آشاميدن و شهوت دورند. [9]
رسول گرامي اسلام، حضرت محمد (صلّی الله علیه و آله و سلّم) ميفرمايد: "براى هرچيز، زكاتى است و زكات بدنها، روزه است. " [10]و نيز فرمودند: "هر کس ماه رمضان را براي خدا روزه بدارد، تمام گناهانش بخشيده ميشود. " [11] زيرا که خداوند مهربان ميفرمايد: "الصوم لى و انا اجزى به" [12] روزه براى من است و من پاداش آن را مىدهم.
پى نوشت ها:
1ـ بقره: 183.
2ـ تفسير نور، ذيل آيه.
3ـ تفسير نور الثقلين، ج 1، ص 136.
4ـ اقبال الاعمال، ص 4.
5ـ علل الشرايع، ج 2، ص 378.
6ـ اصول كافى، ج 2، ص 18.
7ـ تفسير نور، ذيل آيه.
8ـ تفسير المنار، ذيل آيه.
9ـ صاحب جواهر، نقل از آية اللَّه جوادى.
10ـ بحار، ج 69، ص 380.
11ـ تفسير مراغي، ج 2، ص 69.
12ـ اصول کافي، ج 4، ص 63.
امشب نخستین بار است كه تو را مىبینم چهرهات بهزیبایى مىدرخشید.
سر بر آسمان برداشتهاى، هلال ماه را مىنگرى و زمزمه مى كنى : خدایا این ماه را بر ما به امنیت و ایمان، سلامت و اسلام، عافیت و دفع درد و... نوگردان .
اولین روز رمضان بر تو مباركباد. مىدانى میهمان چه كسى هستى؟ او كه معبود جهانیان است و عفوكننده گنهكاران.
از او درخواستسلامت روزه و شب زنده داریت را بنما!
بار دیگر ماه مبارك رمضان فرا رسید ماهى كه سراسر مهر و رحمت و امید و نعمت است.
عید اولیاى الهى و بهار قرآن، گلستان دعا و بوستان مناجات با معبود.
ماهى كه شب قدرش ظرف نزول قرآن است. شب نور و بركت، شب عفو و رحمت، شب آزادى و حریت و شب بیدارى و سعادت و ا گر چنین ماه و چنین شبى نبود چگونه انسان غفلت زده و آلوده و در بند هواها و هوسهاى نفسانى را امید به بیدارى و بازگشت به خویش بود.
عاشقان كوى دوست ماههاست كه در انتظار فرارسیدن این ماهاند
و از رجب به استقبالش شتافتند تا با زلال عطوفت الهى غبار از جان و زنگار از قلب خویش بزدایند.
اگر وجود خود را به زمینى تشبیه کنیم، تهذیب نفس و اخلاق، همچونزدودن علف هاى هرزه و شاخ و برگ هاى آفت گرفته از مزرعه و باغ زندگىاست.
آراستگى به کمالات معنوى نیز، مثل شکفتن غنچه و به برگ و بارنشستن آن است. دریغ از غنچهاى که نشکفته پرپر شود، و... شاخهاى که به بار ننشسته، بشکند! گاهى موعظه و حکمت، بذر این «مزرعه وجود» است، گاهى تنبه و بیدارى، زمینه ساز شکفتن «گل کمال» است،
گاهى قرار گرفتن در مدار یک روح قوى و جاذبه عرفانى، انسان را بالامىکشد و از خاک به افلاک مىبرد. گاهى هم، مجلس و محفل با شور و حالى، فطرت را گرم و روشن و شکوفا مىسازد و انس با خدا را فراهم مىآورد.
«رمضان»، مجموعهاى از همه این زمینهها و عوامل و فرصتى براىشکفتن است. هم بهار قرآن و موسم نیایش و راز و نیاز است، هم فصل حضور در میعادگاههاى معنویتبار مساجد و نمازها ومجالس قرائت و دعا و حال و حضور و احیاست، هم موسم نشستن بر مائده تقوا و عفاف و بهرهمندى از ضیافتخدا وقرآن است،
هم ذخیره سازى عمل صالح و حسنات، و هم زدودن آثار سیئات و توبهاز گناهان و پاکى از رذایل.
اگر تلاش در مسیر «خودسازى»، تکلیف مادام العمر هر یک از ماست،این وظیفه در «ماه خدا» دو چندان مىشود و رها شدگان از دام ابلیس و نجات یافتگان از چنگ عادات زشت و زندان «هواى نفس» نیز در اینموسم خدایى بیش از فرصت ها و مناسبت هاى دیگرند.
«جوان»، در مناسبترین دوران عمر خویش است، تا جلوههاى ملکوترا در زندگى نشان دهد و در پى ره یافتگان سلوک و نوشندگان از چشمه«توبه و تزکیه» رود.و... «رمضان»، بهترین فرصتبراى شکوفایى است.
«خودسازى» براى جوان، که در فصل شکلگیرى شخصیت انسانىخویش است، یک «ارزش» است.
رمضان، الگویى براى جوانان است، تا در سایه آن به «چگونه بودن» و«چگونه زیستن» مورد نظر مکتب، دستیابند.
الگو، همیشه شخص نیست، گاهى هم یک «برنامه» است.
دو روز است كه لب از خوردن فرو بستهاى.
تلاش كن تا به خشنودى پروردگارت نزدیكتر و از خشم
او دور شوى.
از مهربانترین مهربانان توفیق خواندن آیاتش را طلب كن!
ماه رمضان، ماهی است که میشود با تذکر و توجه در آن، به جبران کردههای ناپسند پرداخت.
در «دعای ابو حمزه»، عبارتی بسیار تکان دهنده وجود دارد؛
که آن عبارت، این است: «واعلم انّک للرّاجی بموضع اجابةٍ و للملهوفین بمرصد اغاثةٍ و انّ فی اللّهف الی جودک و الرضا بقضائک عوضاً من منع الباخلین و مندوحةً عمّا فی ایدی المستأثرین و انّ الراحل الیک قریبُ المسافة و انک لا تحتجب عن خلقك الاّ ان تحجبهم الاعمال دونک.»
فرد دعا خوان و ثناگو، عرض میکند:
«ای خدای من! من امید به تو را بر امید به غیر تو ترجیح دادم. پناه آوردن به تو را جایگزین پناه بردن به دیگران کردم و میدانم اگر کسی به سوی تو بیاید، راه نزدیک است... .»
منبع:
بیانات آیةالله خامنهای در خطبههای نماز جمعه تهران، 14/11/1373.
امروز سوم رمضان است.
براى تیزهوشى و بیداریت دعا كن و از هر چه در آن بىخردى
و اشتباه استبپرهیز.
سهمت را از خیر و بركت این ماه افزونتر بخواه كه او
بخشنده ترین بخشندگان است.
ذكر شريف صلوات در ماه رمضان
خداوند ماه مبارک رمضان را در میان ماههای دیگر سال قرار داده تا فضای مناسبی برای خودسازی بندگان و بازنگری آنان در زندگی آنها ایجاد کند تا انسانها با طرح برنامه های ویژه، به سمت تفکری آسمانی و الهی هدایت شوند .
"صلوات" از جمله ذکرهایی است که بسیار مورد توجه مسلمانان بوده و از آن به عنوان بیانی برای آرامش بخشیدن به دل و رفع اضطرابها و تنشهای زندگی امروز بسیار استفاده می شود .
درود بر پیامبر اسلام از جمله موارد سفارش شده از سوی خالق هستی است . ان الله وملائکَته یصلون على النبی یا أیهَا الذین آمنوا صلوا علیه وسلموا تَسلیما . همانا خدا و فرشتگانش بر پیامبر درود و رحمت می فرستند . اى اهل ایمان بر او درود فرستید و آنگونه که شایسته است ، تسلیم او باشید .(سوره احزاب، آیه 56)
امام موسی کاظم (ع) : من دعا قبل الثناء علی الله و الصلاه علی النبی کان کمن رمی بسهم بلا وتر. هر که پیش از ستایش بر خدا و صلوات بر پیغمبر (ص) دعا کند چون کسی است که بی زه کمان کشد .
امام جعفر صادق (ع) : اذا اردت ان تدعو فمجد الله عز و جل و أحمده و سبحه و هلله و أثن علیه و صل علی محمد النبی و آله ، ثم سل تعط .
هرگاه خواهی دعا کنی پس خدای متعال را تمجید و سپاسگزاری کن و او را تسبیح و تهلیل بگو و او را ثنای گوی و ستایش کن و بر محمد (ص ) و آل او صلوات فرست سپس درخواست کن تا به تو داده شود .(اصول کافی ، ج 4 ، ص 238)
صلوات در لغت به معنای دعاست و نماز را به جهت شامل بودن بر دعا، صلاة می گویند . در حال حاضر در عرف مردم صلوات را بر دو چیز اطلاق می کنند : یکی درود و دعایی است خاص که مضمونش استدعای رفعت درجه و ازدیاد قرب حضرت محمد (ص) است . معنای دوم صلوات ، نماز است .
بعضی صلوات از سوی حق تعالی را پنج معنی کرده اند : رحمت، مغفرت ، ثناء ، تزکیه و کرامت .
بعضی از علمای علم حروف می گویند : « صاد » صلوات از صمد، « لام » صلوات از لطیف، « واو » صلوات از واحد و « هاء » صلوات از هادی است که همگی از اسماء خداوند هستند.
بعضی می گویند : صلوات یعنی تسلیم شدن ، یعنی تسلیم نمودن خود برای کسی که خدا او را وصی و خلیفه خود گردانیده است .
بر اساس آیات و روایات، سزاوار است که حضرت محمد را به عنوان بنده برگزیده خداوند، بسیار ستایش کرد .
رسول اکرم (ص) خود در این مورد فرموده است: بسیار یاد کردن خدا و بر من صلوات فرستادن، موجب برطرف شدن فقر مى شود.
بی تردید اذکار، خواص و فواید بسیاری دارند. طبق آیات و روایات رسیده از معصومین، ذکر صلوات نیز چنین است. یکى از فواید آن رهایى از فقر و تنگدستى است.
رفع تلخی مرگ، استجابت دعا، ایجاد سپری در مقابل آتش جهنم، جلای روح، شفای مریض و ادای قرض از دیگر برکات ذکر صلوات است .
در ماه مبارک رمضان که ماه دعا و درخواست و استغاثه است، بسیار شایسته و نیکو است که به این ذکر بیش از گذشته توجه کرده و با برخورداری از عطر آن طی روزهای صیام، برکات آن را برای خود و خانواده به ارمغان آوریم .
منبع: پايگاه استاد حسين انصاريان
مسأله اساسی در باب ماه رمضان، این است که بشر - که در میان انواع عوامل و موجبات غفلت از خدا و از راه او، محاصره شده و انگیزههای گوناگون، او را به سمت پایین و تنزل و سقوط میکشاند - فرصتی پیدا کند که در آن بتواند روح را - که روح انسان و باطن بشر، به عروج و اعتلا تمایل دارد - به سمت عروج و اعتلا سوق دهد و به خدا تقرب جوید و به اخلاق الهی، تخلق پیدا کند. ماه رمضان، چنین فرصتی است.
منبع:
سخنرانی آیة الله خامنهای در دیدار با اقشار مختلف مردم(روز یازدهم ماه رمضان)
18/01/1369.
چهار روز است كه درهاى آسمان به رویت گشوده شده.
براى برپاداشتن فرمان و دستور خدا برخیز آنگونه كه شایسته است
و سپاسگزارش باش.
بىشك پروردگارت به احوال تو بیناترین بینایان است.
از آنها كه تو را به ماندن و سكوت مي خوانند. از خوردن و خوابيدن.
از تن دادن به همه پستي هايي كه براي نان خود و فرزندانت مرتكب مي شوي كه اگر نان نداري ، با بندگي و ذلت به دستش نيار ، با آزادگي و پيكار به چنگش آر. رمضان تمريني است در اين جهت ، نه به عنوان تنها تمرين و آخرين و بهترين تمرين بلكه به عنوان نمونه اي از آنچه بعد از اين خودت بايد بيابي و عمل كني.
رمضان يك نمونه است.
خدايا روزي ام كن در اين ماه ، تيزهوشي و بيداري را و دورم گردان در آن ، از بي خردي و اشتباه و مقرر فرما برايم بهره اي از هر چيزي كه در آن نازل گرداني ، به جود و كرمت اي با جودترين جودمندان.
«اثرات تربیتى روزه»
روزه ابعاد گوناگونى دارد و آثار فراوانى از نظر مادى و معنوى در وجود انسان مى گذارد، که از همه مهمتر،"بعد اخلاقى" و "فلسفه تربیتى" آن است.
روزه دار باید در حال روزه با وجود گرسنگى و تشنگى، از غذا و آب و همچنین لذت جنسى چشم بپوشد و عملا ثابت کند که او همچون حیوان در بند اصطبل و علف نیست؛ او مى تواند زمام نفس سرکش را به دست گیرد و بر هوسها و شهوات خود مسلط گردد.
از فوائد مهم روزه این است که روح انسان را تلطیف و اراده انسان را قوى و غرایز را تعدیل مى کند و در حقیقت بزرگترین فلسفه روزه همین اثر روحانى و معنوى آن است.
انسانى که انواع غذاها و نوشیدنی ها را در اختیار دارد و هر لحظه که تشنه و گرسنه شد به سراغ آن مى رود، همانند درختانى است که در پناه دیوارهاى باغ و در کنار نهرها مى رویند.
این درختان نازپرورده، بسیار کم مقاومت و کم دوامند و اگر چند روزى آب از پاى آنها قطع شود، پژمرده مى شوند و مى خشکند.
اما درختانى که از لابلاى صخره ها و در دل کوه ها و بیابانها مى رویند و از همان طفولیت، طوفانهاى سخت و آفتاب سوزان و سرماى زمستان نوازشگر شاخه های آنهاست و با انواع محرومیتها دست به گریبانند، محکم، با دوام، پر استقامت، سخت کوش و سخت جانند!
روزه نیز با روح و جان انسان همین عمل را انجام مى دهد و با محدودیتهاى موقت به او مقاومت و قدرت اراده و توان مبارزه با حوادث سخت مى بخشد و چون غرائز سرکش را کنترل مى کند، بر قلب انسان نور و صفا مى پاشد.
خلاصه روزه انسان را از عالم حیوانیت ترقى داده و به جهان فرشتگان صعود مى دهد، جمله "لعلکم تتقون" (باشد که پرهیزگار شوید) که در آیه 183 سوره بقره پس از فرمان به روزه داری ذکر گردیده، اشاره به همه این حقایق است.
براستی نکند که به سادگی این فرصت طلائی را از دست بدهیم و آئینه جانمان را در زلال ماه رمضان جلا نبخشیم. حال که در ابتدای راهیم، هوشیار و آگاه باشیم ...
آیت الله مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج4، با اندکی تصرف
تبیان
رمضان ماه رحمت
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلم): ... و هو شهر اوله رحمة و اوسطه مغفرة و اخره عتق من النار.
رسول خدا (صلى الله عليه و آله) فرمودند: رمضان ماهى است كه ابتدايش رحمت است و ميانهاش مغفرت و پايانش آزادى از آتش جهنم.
منبع: بحار الانوار، ج 93، ص 342
رمضان ماه خدا
قال اميرالمومنين(عليه السلام): شهر رمضان شهر الله و شعبان شهر رسول الله و رجب شهرى
امام على (عليه السلام) فرمودند: رمضان ماه خدا و شعبان ماه رسول خدا و رجب ماه من است.
منبع: وسائل الشيعه، ج 7 ص 266، ح 23.
بوی بهار می آید، عطرگل ، وگویی هلهله برپاست ...
آسمان همه رحمت است ، همه روشنی وزمین پهنه ای از نور در این ضیافت عاشقانه !
و من نمی دانم ازکجای این فصل عاشقی باید بنویسم ، که چون نظر می کنم همه شوراست وبی قراری
ازآن هنگام که دلدادگان یار سحرگاهان دیده ازخواب برمی گیرند وعاشقانه دردل شب باآن یگانه بی همتا
رازونیازمی کنند ...
یاازآن لحظه که دهان ازطعام فرومی بنددودل ازغیراومی شویند. نمی دانم ازکدام لحظه بگویم......
" بهاردل است این ماه رحمت " رمضان با آمدنش شمیم بهشت را به ارمغان می آورد وروزه داران رادرحریم
خلوت دلدادگی شوری دوباره می بخشد.
اما... چگونه این فاصله را طی کنیم؟ نشانی این فصل بی خزان راازکجا بجوییم وچگونه باشیم ازآنانکه دراین ماه رحمت ،آیینه قلبشان اززنگارسیاهی تهی می گردد.
پروردگارا !
می دانم که وجودم را تاریکی گناهان پرکرده اما درپیشگاه تونشسته ام ، تویی که بی کرانه نوری ،
قلبم را به نور خود روشنی ده
الها !
دراین ماه صیام ،این ماه رحمت مرایاری کن تادرحریم نیایشت دل ازغیر برگیرم وازدریای معرفتت باده بنوشم ودرلیالی مبارک قدرمشمول مغفرت بی دریغ توباشم
آمین
تبیان
حكیمی را پرسیدند، كامل ترین "كلام" چیست؟
گفت: "كلام خدا".
گفتند: قیمتی ترین مـاه كدام است؟
فرمود ماه خدا كه "رمضان" است.
پس سبب قیمت و منزلت ایـن مـاه پرسیـدند.
گفـت: كامل ترین كلام و سخن هستی كه از آن خدا و در
"قرآن مجید" است در "لیله القدر" ]شب قدر[ این ماه نازل
آمد و "لیله القدر" را خدا قیمت داده است به هزار ماه!
پس كدام ماه است كه یك شب آن از هزار ماه نیكوتر
و پرفضیلت تر باشد؟!
یا أیّها المُزمِّل!
رسیدن به چشمههای آسمان، مبارکت باد!
یا ایها المزمل!
چشیدن ذره ذره نور، نوش جانت!
یا ایها المزمل!
به سفره مهربانی خداوند خوش آمدی!
یا ایها المزمل
بارش باران و نسیم و آینه بر تو مبارک!
یا ایها المزمل!
به آغوش گرامی خداوند خوش آمدی!
برخیز و نام پروردگارت را زمزمه کن!
در این سحرگاه رفیع
و در این شهر رستگاری و رحمت.
برخیز و بخوان:
ای آنکه هنگام بلا، پناهگاه منی!
ای آنکه در دشواریها فریادرس منی!
... ای آغوش معطرت باز!
ای در خانهات گشوده! به دعوت تو آمدهام؛
در این ضیافت عاشقانهای که رو به راه کردهای،
در این سحرگاه گرامی که روزی همیشگی خوبانت است.
به دعوت تو آمدهام!
الیکَ فَزِعتُ
با تمام تعلقاتم؛ دامن دامن اشک آوردهام
و دلم شکسته.
انک سمیع الدّعا!
اشک، همه دارایی من است
و دل شکسته، هدیهای ناچیز.
یا من یقبل الیسیر
به سحرگاه گرامیات آمدهام
با دعوت تو... ای منتهای آرزوی من!
با دعوت تو و کولهباری از توکل
و بیصبرانه منتظرم تا زیر باران فرشتگان هر شبهات، تا صبح پناه گیرم و زیر آفتاب مهربانیات، یخهای سنگدلیام آب شود.
یا من لم یلد و لم یولد...
مریم سقلاطونی
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) : إِنَّ ابواب السماء تفتح فى اول ليلة من شهر رمضان ولاتغلق الى آخر ليلة منه.
منبع: بحار الانوار ج 96ص 344
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: درهاى آسمان در اولين شب ماه رمضان گشوده مى شوند و تا آخرين شب بسته نمى شوند.
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم): اذا استهلَّ رمضان غلقت أبوابُ النار .
منبع: بحار الانوار ج 96 ص 348
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: هنگامى كه هلال ماه رمضان پديدار گردد، درهاى دوزخ بسته شود.
قال ابوجعفر(علیه السلام) :لكلّ شىء ربيع و ربيع القرآن شهر رمضان.
منبع: كافى ج 2 ص 630
امام باقر (علیه السلام) می فرمايد: براى هر چيزى بهارى است و بهار قرآن ماه رمضان است.
عن ابى الحسن على بن موسى الرضا(علیه السلام):من قرأ فى شهر رمضان آية من كتاب الله كان كمن. ختم القرآن فى غيره من الشهور .
منبع: بحار الانوار ج 96,ص 341
امام رضا (علیه السلام) فرمودند: كسى كه در ماه رمضان آيه اى از كتاب خدا(قرآن) را بخواند، مانند كسى است كه در ديگر ماه ها تمام قرآن را خوانده باشد
از نظر قرآن کریم، بهترین زمان برای مناجات و استغفار، سحر است؛ از این رو خداوند در اوصاف مؤمنان در قرآن کریم می فرماید: «[مؤمنان کسانی هستند که] در سحرکاهان به استغفار می پردازند».
این سخن در شعر حافظ شیرازی چنین درخشیده است که
هر گنج سعادت که خدا داد به حافظ
از یُمن دعای شب و وِرد سحری بود
و نزدیک به چنین معنایی را در تقاضای خود از خداوند میزبان، در روز هیجدهم ماه رمضان، مترنم می شویم:
«خدایا، مرا در این ماه نسبت به برکت های سحرهایش بیدارگردان و دلم را به روشنیِ فروغ سحرگاهانش روشن ساز...».
هفت روز تشنگى جسم را تاب آوردى و جانت را به ذكر
او سيراب ساختى.
از هر چه سستى و لغزش است به راهنماى گمراهان پناه ببر!
اين ماه، ماه ضيافت الهى است. پذيرايى خداوند از بندگان خود در اين ماه - كه يك پذيرايى معنوى است - عبارت است از گشودن درهاى رحمت و مغفرت و مضاعف كردن اجر و ثواب اعمال خيرى كه بندگان در اين ماه انجام مىدهند. روزهى ماه رمضان هم يكى از مواد همين ضيافت عظيم الهى است، كه مايهى تصفيهى روح انسان و ايجاد زمينهى طهارت قلبى روزهدار است. امام سجاد (عليهالسّلام) در خطبهيى فرمود: «شهر الطّهور و شهر التمحيص»؛ رمضان، ماه پاك شدن و طهارت قلب و ماه مغفرت است؛ چون خداى متعال استغفار را در اين ماه بيش از ديگر ايام سال مورد لطف و عنايت خود قرار مىدهد. لذا در يك روايت وارد شده است كه «فمن لم يغفر له فى رمضان ففى اىّ شهر يغفر له»؛ اگر كسى در ماه رمضان - كه درهاى رحمت و مغفرت الهى به روى انسانها گشوده است - نتواند به مغفرت و رحمت الهى دست پيدا كند، پس كِى چنين توفيقى نصيب او خواهد شد؟
منبع: برگزیده بيانات مقام معظم رهبری در خطبههاى نماز جمعهى تهران،29/7/84
بعضی از سوره های قرآن شأن به خصوصی دارند و ثواب قرائت آنها مخصوصاً در ماه مبارك رمضان بسیار زیاد است. از این میان باید از سوره های شریفه توحید، بیّنه، یاسین،الرحمن و یوسف نام برد. عقایدی كه در باره اهمیت قرائت این سوره ها وجود دارد از این قرار است:
سوره توحید:
یزدی ها عقیده دارند سعادت خواندن سوره شریفه توحید در ماه مبارك رمضان نصیب هركسی بشود برای او افتخار است. آن شخص باید سه مرتبه سوره توحید را بخواند و در روایات آمده است هر كسی سه مرتبه سوره توحید را بخواند ثواب خواندن یك ختم قرآن را می برد.
سوره بیّنه:
بعضی افراد همان شأنی كه برای سوره "توحید" قائلند برای سوره "بیّنه" نیز قائل می باشند و همان آداب و تشریفاتی كه در مورد خواندن سوره توحید به جا می آورند عیناً برای سوره بینه انجام می دهند.
سوره یوسف:
سوره یوسف روز دوازدهم ماه مبارك رمضان قرائت می شود. خواندن این سوره نیز ثواب بسیار دارد و زنان عقیده دارند خواندن سوره یوسف باعث زیاد شدن محبت می شود.
در شیراز رسم است روزی كه سوره یوسف خوانده می شود زنان همراه خود نبات یا سیب و یا خوراكی دیگری به مجلس ختم قرآن می برند و وقتی سوره یوسف را قرائت كردند به آن خوراكی می دمند و عقیده دارند هر كسی از آن بخورد محبتش به طرف مقابل زیاد می شود.
در بجنورد ملا و مربّی قرآن از زنی كه خواندن سوره یوسف نصیبش می شود انعام می گیرد. این انعام شامل مبلغی پول، یا پارچه یا شیرینی است.
سوره یاسین:
كه در جزء بیست و سوم قرآن است در روز بیست و سوم ماه رمضان قرائت می شود. در این روز زنان شركت كننده در ختم قرآن هر كدام دو رشته نخ كوك سفید با خود به مجلس می آورند و هنگام قرائت سوره یاسین به هر یك از كلمات "مبین" كه رسیدند یك گره به آن دو رشته نخ می زنند. چون سوره یاسین دارای هفت كلمه "مبین" است هفت گره زده می شود.
گره ها باید طوری باشد كه به آسانی از هم باز شود. پس از تمام شدن سوره یاسین گره ها را از هم باز می كنند بعد آن دو رشته نخ را مابین صفحات سوره یاسین می گذارند تا حاجتشان برآورده شود. آن قرآن را نیز باید از دسترس دیگران دور نگه داشت تا مبادا نخها از لای قرآن بیافتد. بعضی افراد نخها را لای كفن خود می گذارند و عقیده دارند از بركت سوره یاسین تحمّل فشار قبر بر آنها آسان شود.
سوره الرّحمن:
روز بیست و هفتم ماه رمضان سوره "الرّحمن" قرائت می شود. این سوره نیز یكی از سوره های مهم قرآن می باشد و قرائت آن در ماه رمضان آداب خاصی دارد. در بجنورد رسم است در مجلس زنانه، سوره الرّحمن به هر كسی كه رسید پس از خواندن آیاتی از این سوره با كسب اجازه از معلم قرآن به بازار می رود و یك كیسه حنا و مقداری نقل می خرد و به مجلس می آورد. به محض ورود آن زن چند دقیقه قرائت قرآن را تعطیل می كنند و نقل را در ظرف ریخته اول جلو معلم قرآن می برند و بعد به دیگران تعارف می كنند. هر كس یكی دو دانه نقل بر می دارد و خطاب به شخصی كه نقل را خریده است اگر دختر باشد می گوید: "الهی سفید بخت شوی" و اگر زن باشد می گوید: "خدا زیارت قسمت كند".
بعد صاحب خانه مقداری از حنا را در ظرفی خیس می كند و نزد یكایك زنها می برد. آنهایی كه قرآن می خوانند یك بند انگشت خود را داخل حنا می كنند، و می گویند: "بر ابن ملجم لعنت". پس از چند لحظه كه حنا رنگ داد انگشتان را با دستمال پاك می كنند و به ادامه قرائت قرآن می پردازند. باقیمانده نقل و حنا متعلق به صاحبخانه و معلم قرآن است.
روز آخر ماه رمضان هم در فردوس هر كدام از افرادی كه در ختم قرآن شركت دارند با خود یك سینی شیرینی از قبیل كشمش یا خرما یا نقل می آورند و پس از خواندن آخرین جزء قرآن شیرینی ها را در یك چادر شب وسط شبستان می ریزند تا مخلوط شود . دونفر هم شیرینی ها را تقسیم می كنند و جلوی هر یك از افراد یك دوری شیرینی می گذارند .آخر سر هم قسمت اعظم شیرینی باقی مانده را كه سهم آخوند محل است به در خانه اش می فرستند.
نفسهای شما در آن ماه به مثابه تسبیح اوست و خواب شما در آن ماه بندگی خداست، کردار شما در آن ماه پذیرفته است،
و دعا و نیایش شما در آن ماه بیپاسخ نخواهد بود،
پس بخواهید از خدای بزرگ، همو که پروردگار شماست به
نهادهای راستین و دلهای پاک، تا او شما را به سعادت روزهداری
و تلاوت قرآن بیاراید. پس بدبخت کسی است که از آمرزش الهی
در این ماه بزرگ محروم گردد .
خداوند ماه مبارک رمضان را در میان ماههای دیگر سال قرار داده تا فضای مناسبی برای خودسازی بندگان و بازنگری آنان در زندگی آنها ایجاد کند تا انسانها با طرح برنامه های ویژه، به سمت تفکری آسمانی و الهی هدایت شوند .
"صلوات" از جمله ذکرهایی است که بسیار مورد توجه مسلمانان بوده و از آن به عنوان بیانی برای آرامش بخشیدن به دل و رفع اضطرابها و تنشهای زندگی امروز بسیار استفاده می شود .
درود بر پیامبر اسلام از جمله موارد سفارش شده از سوی خالق هستی است . ان الله وملائکَته یصلون على النبی یا أیهَا الذین آمنوا صلوا علیه وسلموا تَسلیما . همانا خدا و فرشتگانش بر پیامبر درود و رحمت می فرستند . اى اهل ایمان بر او درود فرستید و آنگونه که شایسته است ، تسلیم او باشید .(سوره احزاب، آیه 56)
امام موسی کاظم (ع) : من دعا قبل الثناء علی الله و الصلاه علی النبی کان کمن رمی بسهم بلا وتر. هر که پیش از ستایش بر خدا و صلوات بر پیغمبر (ص) دعا کند چون کسی است که بی زه کمان کشد .
امام جعفر صادق (ع) : اذا اردت ان تدعو فمجد الله عز و جل و أحمده و سبحه و هلله و أثن علیه و صل علی محمد النبی و آله ، ثم سل تعط .
هرگاه خواهی دعا کنی پس خدای متعال را تمجید و سپاسگزاری کن و او را تسبیح و تهلیل بگو و او را ثنای گوی و ستایش کن و بر محمد (ص ) و آل او صلوات فرست سپس درخواست کن تا به تو داده شود .(اصول کافی ، ج 4 ، ص 238)
صلوات در لغت به معنای دعاست و نماز را به جهت شامل بودن بر دعا، صلاة می گویند . در حال حاضر در عرف مردم صلوات را بر دو چیز اطلاق می کنند : یکی درود و دعایی است خاص که مضمونش استدعای رفعت درجه و ازدیاد قرب حضرت محمد (ص) است .
معنای دوم صلوات ، نماز است .
بعضی صلوات از سوی حق تعالی را پنج معنی کرده اند : رحمت، مغفرت ، ثناء ، تزکیه و کرامت .
بعضی از علمای علم حروف می گویند : « صاد » صلوات از صمد، « لام » صلوات از لطیف، « واو » صلوات از واحد و « هاء » صلوات از هادی است که همگی از اسماء خداوند هستند.
بعضی می گویند : صلوات یعنی تسلیم شدن ، یعنی تسلیم نمودن خود برای کسی که خدا او را وصی و خلیفه خود گردانیده است .
بر اساس آیات و روایات، سزاوار است که حضرت محمد را به عنوان بنده برگزیده خداوند، بسیار ستایش کرد .
رسول اکرم (ص) خود در این مورد فرموده است: بسیار یاد کردن خدا و بر من صلوات فرستادن، موجب برطرف شدن فقر مى شود.
بی تردید اذکار، خواص و فواید بسیاری دارند. طبق آیات و روایات رسیده از معصومین، ذکر صلوات نیز چنین است. یکى از فواید آن رهایى از فقر و تنگدستى است.
رفع تلخی مرگ، استجابت دعا، ایجاد سپری در مقابل آتش جهنم، جلای روح، شفای مریض و ادای قرض از دیگر برکات ذکر صلوات است .
در ماه مبارک رمضان که ماه دعا و درخواست و استغاثه است، بسیار شایسته و نیکو است که به این ذکر بیش از گذشته توجه کرده و با برخورداری از عطر آن طی روزهای صیام، برکات آن را برای خود و خانواده به ارمغان آوریم .
منبع: پايگاه استاد حسين انصاريان
ماه رمضان فرصتى براى رعايت بيشتر تقواست. چرا؟ چون ماه رمضان، ماه كفِّنفس و خويشتندارى است. حدّاقل آن، خويشتندارى از خوردن و آشاميدن و لذايذ جسمانى است؛ اما حداكثر آن، خويشتندارى از گناهان و خطاهاى اخلاقى و رفتارى است؛ آن هم در معناى صوم و وظايف ماه صيام هست و ما را به آن وادار و تحريض كردهاند. اگر روزه بگيريم، اين خويشتندارىاى كه در اين ماه تمرين مىكنيم، ما را به همان تقوا و مراقبت نزديك مىكند؛ چون از خود مراقبت مىكنيم تا از صراط مستقيم تخطّى نكنيم.
اين خويشتندارى هم تمرين همين مراقبت است؛ يعنى تخطّى نكردن. وظيفهى ما در فضاى ماه مبارك رمضان اين است.
خداى متعال، بركات و رحمت خود را در ماه رمضان براى بندگان خود مقدّر و مقرّر كرده است. در روايت داريم كه درهاى آسمان در ماه رمضان گشوده است؛ يعنى رابطهى قلبى انسان با خدا در اين ماه آسانتر از هميشه است. در روايت داريم كه درهاى بهشت در ماه رمضان گشوده است؛ يعنى به بركت روزه و توجه و خشوعى كه لازمهى روزه است، فرصت و توفيق كار نيك براى انسان وجود دارد. البته فرصت به معناى تحقّق آنچه انسان از آن فرصت جستجو مىكند، نيست؛ اراده و دنبالگيرى و خواست و حركتِ ما را لازم دارد. در هر حال اين فرصت وجود دارد و ما مىتوانيم از آن بهره ببريم و استفاده كنيم.
منبع: برگزیده بيانات مقام معظم رهبری در ديدار كارگزاران نظام جمهورى اسلامى ايران 20/8/81
خداوند بعد از جمله: "یا ایها الذین آمنوا كتب علیكم الصیام"، مساله وجوب روزه بر مسلمانان را خاطرنشان كرد، بلافاصله فرمود:
"كما كتب على الذین من قبلكم" و فهمانید كه شما مسلمانان نباید از تشریع روزه وحشت كنید، و آن را گران بشمارید، چون این حكم منحصر به شما نبوده، بلكه حكمى است كه در امتهاى سابق نیز تشریع شده بود.
(لعلكم تتقون)، یعنى علاوه بر این كه عمل به این دستور، همان فائدهاى را دارد كه شما به امید رسیدن به آن ایمان آوردید، و آن، عبارت است از تقوا، و علاوه بر این، این عمل كه گفتیم در آن، امید تقوا براى شما هست، همچنان كه براى امتهاى قبل از شما بود.
(المیزان، ذیل آیه)
اینگونه خطاب(اى كسانى كه ایمان آوردهاید) به منظور توجه دادن مردم به صفت ایمانشان است، وگرنه مىفرمود: (اى مردم) لیكن خواست بفهماند با توجه به این كه داراى ایمانید باید هر حكمى را كه از ناحیه پروردگارتان مىآید بپذیرید، هر چند كه بر خلاف و ناسازگار با عادات شما باشد.
(المیزان، ذیل تفسیر آیه مربوطه)
و بلافاصله فلسفه این عبادت انسانساز و تربیت آفرین را در یك جمله كوتاه، اما بسیار پرمحتوا چنین بیان مىكند: «شاید پرهیزكار شوید»
(لعلكم تتقون).
پس از این آیه در مییابیم که روزه تاثیری جدی بر پرورش روح تقوا و پرهیزگارى در تمام زمینهها و همه ابعاد وجودی انسان دارد.
از آنجا كه انجام این عبادت با محرومیت از لذائذ مادى و مشكلاتى، مخصوصا در فصل تابستان همراه است تعبیرات مختلفى در آیه فوق به كار رفته كه روح انسان را براى پذیرش این حكم آماده سازد.
خداوند سر صحبت را با مومنان با خطاب "یا ایها الذین آمنوا": اى مؤمنان، شروع میکند.
سپس بیان این حقیقت كه روزه اختصاص به شما ندارد، بلكه در امتهاى پیشین نیز بوده است.
و سرانجام بیان فلسفه آن و این كه اثرات پربار این فریضه الهى صد در صد عائد خود شما مىشود، آن را یك موضوع دوست داشتنى و گوارا مىسازد.
در حدیثى از امام صادق(علیهالسلام) نقل شد كه فرمود: لذة ما فى النداء ازال تعب العبادة و العناء!: «لذت خطاب "یا ایها الذین آمنوا" آنچنان است كه سختى و مشقت این عبادت را از بین برده است!»( تفسیر مجمع البیان، ج 2، ذیل آیه)
روزه آثار فراوانى از نظر مادى و معنوى در وجود انسان مىگذارد، كه از همه مهمتر "بعد اخلاقى" و فلسفه تربیتى آن است .
از فوائد مهم روزه این است كه روح انسان را "لطیف"، و اراده انسان را "قوى"، و غرائز او را "تعدیل" مىكند.
روزهدار باید در حال روزه با وجود گرسنگى و تشنگى از غذا و آب و همچنین لذت جنسى چشم بپوشد، و عملا ثابت كند كه او همچون حیوان در بند اصطبل و علف نیست، او مىتواند زمام نفس سركش را به دست گیرد، و بر هوسها و شهوات خود مسلط گردد.
ای ماه خدا، رمضان! وقتی که می آیی، همه چیز بوی خدا می گیرد؛ بوی بهشت، بوی عرش. وقتی که می آیی، سرانجام همه کارها به نشستن بر سر سُفره خدا ختم می شود. وقتی که می آیی، سلام ها ساده می شوند و نگاه ها، بی آلایش. وقتی که می آیی، ثانیه ها در گرسنگی و تشنگی آدم ها، با حس قشنگی می گذرند. با آمدن تو، روزنه امیدی بر عصیان آدم ها گشوده می شود و غنچه بندگی ها، گُل می کند. مَفَرّی از هیاهوها و سیاهی ها به سوی نور پیدا می شود؛ گریزی به سوی کهکشان عرش؛ گریزی به سوی خدا. با آمدن تو، همه جا سبز می شود، همه آسمانی می شوند و همه چیز بوی خدا می گیرد.
فاطمه پهلوان علی آقا
پایگاه حوزه
پیامبر می فرماید:
«ماه رمضان برترین ماه سال قمری است.»
هم چنین در جایی دیگر ایشان فرموده :
«مهدی(عج) سید و آقاست.»
اگر امروز امام مهدی(عج) برترین و کامل ترین انسان روی زمین است و ماه رمضان هم بهترین ماه خداست،
پس باید بین این دو پیوندی عمیق باشد. اگر ماه رمضان، ماه ویژه سیر و سلوک است، پس باید با امام زمان(عج) که برترین سالک و رهروی خداست،
پیوندی خاص وجود داشته و بین سلوک معنوی ما در این ماه با امام زمان(عج) هم رابطه ویژه ای باشد.
در ماه رمضان سه نوع رابطه است:
• پیوند امام مهدی(عج) و ماه رمضان،
• پیوند سلوک عبادی و معنوی ما در ماه رمضان با امام مهدی(عج)،
• رابطه سه گانه، یعنی رابطه ویژه امام مهدی(عج) با ما در ماه رمضان.