جمع بندی اهل سنت و تسبیحات حضرت زهرا (س)

تب‌های اولیه

7 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
اهل سنت و تسبیحات حضرت زهرا (س)

سلام علیکم

در خصوص تسبیحات حضرت زهرا (ع) دو سوال داشتم.

اول: آیا در روایات اهل سنت نیز این تسبیحات وارد شده و در نزد آنان نیز این تسبیحات مستحب است؟

دوم: زمان انجام تسبیحات بلافاصله بعد از سلام نماز است یا خیر وقت آن وسعت دارد.

متشکرم.

width: 700 align: center

[TD="align: center"]با نام و یاد دوست

[/TD]

[TD="align: center"][/TD]


کارشناس بحث: استاد صدرا

[TD][/TD]

گلشن;1026867 نوشت:
سلام علیکم

در خصوص تسبیحات حضرت زهرا (ع) دو سوال داشتم.

اول: آیا در روایات اهل سنت نیز این تسبیحات وارد شده و در نزد آنان نیز این تسبیحات مستحب است؟

دوم: زمان انجام تسبیحات بلافاصله بعد از سلام نماز است یا خیر وقت آن وسعت دارد.

متشکرم.



با سلام و عرض ادب

یکی از مستحبات پس از نماز؛ بلکه از برترین تعقیبات نماز، تسبیحات حضرت زهرا (سلام الله علیها) است.
[1] این تسبیح در روایات مصداق ذكر كثير- كه خداى متعال در قرآن كريم بدان دستور داده [2]شمرده شده[3] و برترين هديه ی پیامبر اکرم (صلّى اللّه عليه و آله) به دختر گرانقدرش حضرت فاطمه (سلام اللّه عليها) بيان شده است.[4]

انجام این تسبیحات در روایات و فقه شیعه در دو مورد مستحب بوده؛ یکی پس از پایان هر یک از نمازهای پنجگانه
[5] و دیگری قبل از خواب شبانگاه؛[6] اما در روایات و فقه اهل سنت تنها گفتن آن به هنگام خواب مستحب بیان شده است.[7]

تشریع این تسبیحات در پاسخ به درخواست حضرت زهرا (سلام الله علیها) صورت پذیرفت؛ زمانی که آنحضرت از نداشتن خادمی در راستای کمک به امور منزل خویش شکایت نمود که پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) به آنحضرت و امام علی (علیه السلام) این تسبیحات را بجای خادم هدیه دادند. در روایات فریقین آمده است که امام علی (علیه السلام) هیچ گاه این تسبیحات را ترک نکردند. و اهل بیت (علیهم السلام) فرزندان خود را به انجام این تسبیح پس از نماز امر می نمودند.
[8]

تسبیحات حضرت زهرا (علیه السلام) مشتمل بر سی و چهار مرتبه «الله اکبر»؛ سی و سه مرتبه «الحمد لله» و سی و سه مرتبه «سبحان الله» است. هر چند در روایات فریقین در مورد تقدیم «الحمد لله» بر «سبحان الله» و یا به عکس، اختلافاتی دیده می شود.

زمان انجام این تسبیحات پس از انجام نماز و قبل از پرداختن به امری دیگر است؛[9] هر چند که برخی از فقها فوریت انجام آن پس از سلام نماز را بیان نموده اند.[10]



[/HR][1] . عاملى، حرّ، محمد بن حسن، وسائل الشيعة، 30 جلد، ج6، ص447، مؤسسه آل البيت عليهم السلام، قم - ايران، اول، 1409 ه‍ ق.: « الْفَضْلُ بْنُ الْحَسَنِ الطَّبْرِسِيُّ فِي مَجْمَعِ الْبَيَانِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) أَنَّهُ قَالَ: مَنْ بَاتَ عَلَى تَسْبِيحِ فَاطِمَةَ ع- كَانَ مِنَ الذّٰاكِرِينَ اللّٰهَ كَثِيراً وَ الذّٰاكِرٰاتِ».

[2] . الاحزاب/41: « يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْراً كَثِيراً».

[3] . عاملى، حرّ، محمد بن حسن، وسائل الشيعة، 30 جلد، ج6،‌ص441، مؤسسه آل البيت عليهم السلام، قم - ايران، اول، 1409 ه‍ ق.: «عَنْ زُرَارَةَ بْنِ أَعْيَنَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: تَسْبِيحُ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ (علیها السلام)- مِنَ الذِّكْرِ الْكَثِيرِ الَّذِي قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اذْكُرُوا اللّٰهَ ذِكْراً كَثِيراً»

[4] . عاملى، حرّ، محمد بن حسن، وسائل الشيعة، 30 جلد، ج6، ص443، مؤسسه آل البيت عليهم السلام، قم - ايران، اول، 1409 ه‍ ق.: «مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ بْنِ بَزِيعٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: مَا عُبِدَ اللَّهُ بِشَيْ‌ءٍ مِنَ التَّحْمِيدِ- أَفْضَلَ مِنْ تَسْبِيحِ فَاطِمَةَ علیها السلام- وَ لَوْ كَانَ شَيْ‌ءٌ أَفْضَلَ مِنْهُ- لَنَحَلَهُ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وآله) فَاطِمَةَ علیها السلام».

[5] . انجام این تسبیحات پس از نماز مستحبی نیز مستحب می باشد؛ چنانکه مرحوم آیه الله سید کاظم یزدی می نویسند: «و الظاهر استحبابه بعد النوافل أيضا و إن كان بعد الفرائض آكد» . (يزدى، سيد محمد كاظم طباطبايى، العروة الوثقى (للسيد اليزدي)، 2 جلد، ج1،‌ص703، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، بيروت - لبنان، دوم، 1409 ه‍ ق).

[6] . عاملى، حرّ، محمد بن حسن، وسائل الشيعة، 30 جلد، ج6، ص447، مؤسسه آل البيت عليهم السلام، قم - ايران، اول، 1409 ه‍ ق.: « الْفَضْلُ بْنُ الْحَسَنِ الطَّبْرِسِيُّ فِي مَجْمَعِ الْبَيَانِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) أَنَّهُ قَالَ: مَنْ بَاتَ عَلَى تَسْبِيحِ فَاطِمَةَ (علیها السلام)- كَانَ مِنَ الذّٰاكِرِينَ اللّٰهَ كَثِيراً وَ الذّٰاكِرٰاتِ».

[7] . الموسوعة الفقهية الكويتية، ج10، ص234، وزارة الأوقاف والشئون الإسلامية – الكويت.: «التَّحْمِيدُ لِمَنْ يَأْوِي إِلَى فِرَاشِهِ لِلنَّوْمِ مُسْتَحَبٌّ . فَعَنْ عَلِيٍّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَال لَهُ وَلِفَاطِمَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا : إِذَا أَوَيْتُمَا إِلَى فِرَاشِكُمَا ، أَوْ إِذَا أَخَذْتُمَا مَضَاجِعَكُمَا فَكَبِّرَا ثَلاَثًا وَثَلاَثِينَ ، وَسَبِّحَا ثَلاَثًا وَثَلاَثِينَ ، وَاحْمَدَا ثَلاَثًا وَثَلاَثِينَ وَفِي رِوَايَةٍ التَّسْبِيحُ أَرْبَعًا وَثَلاَثِينَ . وَفِي رِوَايَةٍ التَّكْبِيرُ أَرْبَعًا وَثَلاَثِينَ . قَال عَلِيٌّ فَمَا تَرَكْتُهُ مُنْذُ سَمِعْتُهُ مِنْ رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ» .

[8] . عاملى، حرّ، محمد بن حسن، وسائل الشيعة، 30 جلد،ج6، ص441،‌ مؤسسه آل البيت عليهم السلام، قم - ايران، اول، 1409 ه‍ ق.: « عَنْ أَبِي هَارُونَ الْمَكْفُوفِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: يَا أَبَا هَارُونَ إِنَّا نَأْمُرُ صِبْيَانَنَا بِتَسْبِيحِ فَاطِمَةَ)علیها السلام)- كَمَا نَأْمُرُهُمْ بِالصَّلَاةِ فَالْزَمْهُ- فَإِنَّهُ لَمْ يَلْزَمْهُ عَبْدٌ فَشَقِيَ».

[9] . يزدى، سيد محمد كاظم طباطبايى، العروة الوثقى (للسيد اليزدي)، 2 جلد، ج1، ص703، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، بيروت - لبنان، دوم، 1409 ه‍ ق.: «و يعتبر أن يكون متصلا بالفراغ منها غير مشتغل بفعل آخر ينافي صدقه الذي يختلف بحسب المقامات من السفر و الحضر و الاضطرار و الاختيار».

[10] . گيلانى، فومنى، محمد تقى بهجت، استفتاءات (بهجت)، 4 جلد، ج2، ص204، دفتر حضرت آية الله بهجت، قم - ايران، اول، 1428 ه‍ ق.: «در تعقيبات نماز، به تسبيح حضرت فاطمه زهراء- عليها السّلام- خيلى سفارش شده است؛ آيا دليلى هست كه بايد قبل از ديگر تعقيبات خوانده شود؟ ج. از روايت «قبل أن تُثنِّىَ رجليك» فورى بودن استفاده شده است».

گلشن;1026867 نوشت:
سلام علیکم

در خصوص تسبیحات حضرت زهرا (ع) دو سوال داشتم.

اول: آیا در روایات اهل سنت نیز این تسبیحات وارد شده و در نزد آنان نیز این تسبیحات مستحب است؟

.

تسبیح حضرت فاطمه (سلام الله علیها) در روایات اهل سنت

روایت تسبیحات حضرت فاطمه (سلام الله علیها)‌ در همه ی مصادر جامع حدیثی اهل سنت و کتب سنن روایت شده است که در اینجا به نقل یک روایت از «صحیح بخاری» و «صحیح مسلم» اکتفا می نمائیم.

«محمد بن اسماعیل بخاری»(متوفی: 256هـ) و «مسلم بن حجاج نیشابوری»(متوفی: 261هـ) به سند خویش از «ابن ابی لیلی» روایت می کنند که علی (علیه السلام) گفت: «فاطمه (علیها السلام) که از رنج و زحمت آرد کردن با دستاس شکایت داشت،‌به وی خبر رسید که اسیرانی را نزد پیامبر (صلی الله علیه وآله) آورده اند. او به نزد آنحضرت رفت تا کنیزی را طلب کند؛ اما پیامبر (صلی الله علیه و آله) را نیافت؛ لذا خواسته اش را به عایشه گفت. زمانی که پیامبر (صلی الله علیه وآله) آمدند عایشه آنحضرت را از علت آمدن فاطمه (علیها السلام) با خبر ساخت. (امام علی (علیه السلام) می گوید): آنحضرت نزد ما آمد در حالی که ما به خوابگاه خود رفته بودیم. خواستیم که برخیزیم آنحضرت فرمودند: از جای خود بر نخیزید. پیامبر (صلی الله علیه وآله) میان هر دوی ما نشست به گونه ای که اثر سردی پای آنحضرت را در سینه ی خود احساس نمودم. سپس فرمود: «آیا شما را به چیزی که بهتر از آنچه خواسته اید خبر ندهم؟! چون به خوابگاه خویش در آمدید، سی و چهار مرتبه «الله اکبر» و سی و سه مرتبه «الحمد لله» و سی و سه بار «سبحان الله» بگوئید. همانا این بهتر از است برای شما از آنچه خواستید».[1]

مسلم بن حجاج (متوفی :261هـ)‌ این روایت را در صحیح مسلم در ذیل عنوان: «بَابُ التَّسْبِيحِ أَوَّلَ النَّهَارِ وَ عِنْدَ النَّوْم‏»[2] «تسبیح به هنگام اول روز و به هنگام خواب» روایت نموده است[3] و پس از آن به سند خویش از «ابن ابی لیلی» روایت می کند که امام علی (علیه السلام) پس از فراگیری این تسبیح هیچگاه آنرا ترک نکرد حتی در شب صفین[4] نیز بر انجام آن مراقبت نمود.[5]

همچنین «ابو داود» (م275هـ) نیز این روایت را در ذیل باب تسبیح هنگام خواب بیان نموده است: «بَابٌ فِي التَّسْبِيحِ عِنْدَ النَّوْم‏».[6] همچنین نسایی (م303هـ) در کتاب «السنن الکبری» به طریق خویش از امام علی (علیه السلام) روایت می کند که برای پیامبر (صلی الله علیه و آله) کنیزی آورده شد. علی (علیه السلام) به فاطمه (علیها السلام) گفت: به نزد پیامبر (صلی الله علیه وآله) ‌برو و از آنحضرت خادمی را برای کمک به کارهای منزل درخواست کن. فاطمه (علیها السلام) به هنگام شب به نزد پدر رفت پیامبر (صلی الله علیه وآله) از حال او جویا شد که آنحضرت عرضه داشت چیزی نیست آمدم تا بر شما سلام نمایم؛ لذا آنحضرت از بیان خواسته ی خود حیا نمود.
شب دیگر امام علی (علیه السلام) به فاطمه گفت: به نزد پدر برو و برای کمک به امورات منزل از آن حضرت خادمی درخواست نما! فاطمه (علیه السلام) به نزد پدر رفت آنحضرت فرمود: ای فرزندم تو را چه شده است؟ فاطمه (علیها السلام) عرضه داشت چیزی نیست آمدم ببینم که چگونه روز را به پایان می رسانید! و فاطمه (علیها السلام) از بیان خواسته ی خویش شرم نمود تا آنکه در شب سوم امام علی (علیه السلام)‌به فاطمه گفت: با من بیا. پس هر دو به نزد پیامبر (صلی الله علیه وآله) آمدند و آنحضرت از علت آمدن آنها جویا شد که علی (علیه السلام) از سختی کار منزل سخن گفت و پیامبر (صلی الله علیه وآله) در پاسخ درخواستشان فرمود: آیا شما را به چیزی بهتر از آنچه خواستید راهنمایی کنم؟...[7]

در مجموع در روایات اهل سنت تسبیحات حضرت زهرا (سلام الله علیها) تنها به هنگام خواب مورد سفارش بوده؛ اما در بیان اهل بیت (علیهم السلام) و سیره ی عملی آنان این تسبیحات هم قبل از خواب و هم پس از انجام هر نمازی مورد سفارش خاص بوده است.

موفق باشید.


[/HR] [1] . بخارى، محمد بن اسماعيل، صحيح البخاري، 11جلد، ج5، ص210،‌ح2779،‌ جمهورية مصر العربية، وزارة الاوقاف، المجلس الاعلى للشئون الاسلامية، لجنة إحياء كتب السنة - مصر - قاهره، چاپ: 2، 1410 ه.ق.: «ابْنَ أَبِي لَيْلَى، حَدَّثَنَا عَلِيٌّ: «أَنَّ فَاطِمَةَ عَلَيْهَا السَّلَام اشْتَكَتْ مَا تَلْقَى مِنْ الرَّحَى مِمَّا تَطْحَنُ، فَبَلَغَهَا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ أُتِيَ بِسَبْيٍ، فَأَتَتْهُ تَسْأَلُهُ خَادِمًا، فَلَمْ تُوَافِقْهُ، فَذَكَرَتْ‏ لِعَائِشَةَ، فَجَاءَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ، فَذَكَرَتْ ذَلِكَ عَائِشَةُ لَهُ، فَأَتَانَا وَ قَدْ دَخَلْنَا مَضَاجِعَنَا، فَذَهَبْنَا لِنَقُومَ، فَقَالَ: عَلَى مَكَانِكُمَا، حَتَّى وَجَدْتُ بَرْدَ قَدَمَيْهِ‏ عَلَى صَدْرِي، فَقَالَ: أَلَا أَدُلُّكُمَا عَلَى خَيْرٍ مِمَّا سَأَلْتُمَاهُ‏، إِذَا أَخَذْتُمَا مَضَاجِعَكُمَا فَكَبِّرَا اللَّهَ أَرْبَعًا وَ ثَلَاثِينَ، وَ احْمَدَا ثَلَاثًا وَ ثَلَاثِينَ، وَ سَبِّحَا ثَلَاثًا وَ ثَلَاثِينَ، فَإِنَّ ذَلِكَ خَيْرٌ لَكُمَا مِمَّا سَأَلْتُمَاهُ‏»؛ مسلم بن حجاج، صحيح مسلم، 5جلد،ج4، ص2091، ح2727، دار الحديث - مصر - قاهره، چاپ: 1، 1412 ه.ق.

[2]. مسلم بن حجاج، صحيح مسلم، 5جلد، ج4،‌ص2090، دار الحديث - مصر - قاهره، چاپ: 1، 1412 ه.ق.

[3]. البته عناوین بابهای کتاب «صحیح مسلم» از مؤلف نیست؛‌ بلکه این عناوین را «محیی الدین نووی» بر کتاب مسلم افزوده است.

[4] . منظور «لیلة الحریر» است که سختترین شب در تبرد صفین بوده است.

[5]. مسلم بن حجاج، صحيح مسلم، 5جلد، ج14، ص2091،‌ح2727، دار الحديث - مصر - قاهره، چاپ: 1، 1412 ه.ق.: «عَنْ ابْنِ أَبِي لَيْلَى، عَنْ عَلِيٍّ، عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وآله وَ سَلَّمَ. بِنَحْوِ حَدِيثِ الْحَكَمِ عَنْ ابْنِ أَبِي لَيْلَى. وَ زَادَ فِي الْحَدِيثِ: قَالَ عَلِيٌّ: مَا تَرَكْتُهُ مُنْذُ سَمِعْتُهُ مِنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ (وآله) وَ سَلَّمَ. قِيلَ لَهُ: وَ لَا لَيْلَةَ صِفِّينَ؟ قَالَ: وَ لَا لَيْلَةَ صِفِّينَ. وَ فِي حَدِيثِ عَطَاءٍ عَنْ مُجَاهِدٍ، عَنْ ابْنِ أَبِي لَيْلَى، قَالَ: قُلْتُ لَهُ: وَ لَا لَيْلَةَ صِفِّينَ؟».

[6] ابوداود، سليمان بن اشعث، سنن أبي داود، 5جلد،ج4، ص2154، دار الحديث - مصر - قاهره، چاپ: 1، 1420 ه.ق.

[7] . نسائى، احمد بن على، السنن الكبرى، 7جلد، دار الكتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون - لبنان - بيروت، چاپ: 1، 1411 ه.ق.: «أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَمْرِو بْنِ السَّرْحِ قَالَ: أَخْبَرَنَا ابْنُ وَهْبٍ قَالَ: أَخْبَرَنِي عَمْرُو بْنُ مَالِكٍ وَ حَيْوَةُ بْنُ شُرَيْحٍ عَنِ ابْنِ الْهَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ كَعْبٍ عَنْ شیث بْنِ رِبْعِيٍّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ قَالَ: قَدِمَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ سَبْيٌ فَقَالَ عَلِيٌّ لِفَاطِمَةَ: ائْتِ أَبَاكِ فَسَلِيهِ خَادِمًا تَتَّقِي بِهَا الْعَمَلَ، فَأَتَتْ أَبَاهَا حِينَ أَمْسَتْ فَقَالَ لَهَا: مَا لَكِ يَا بُنَيَّةُ قَالَتْ: لَا شَيْ‏ءَ جِئْتُ أُسَلِّمُ عَلَيْكَ وَ اسْتَحْيَتْ أَنْ تَسْأَلَ شَيْئًا حَتَّى إِذَا كَانَتِ الْقَابِلَةُ قَالَ ائْتِ أَبَاكِ فَسَلِيهِ خَادِمًا تَتَّقِي بِهَا الْعَمَلَ فَخَرَجَتْ حَتَّى إِذَا جَاءَتْهُ قَالَ مَا لَكِ يَا بُنَيَّةُ قَالَتْ: لَا شَيْ‏ءَ يَا أَبَتَاهُ جِئْتُ لَأَنْظُرَ كَيْفَ أَمْسَيْتَ، وَ اسْتَحْيَتْ أَنْ تَسْأَلَهُ شَيْئًا حَتَّى إِذَا كَانَتِ اللَّيْلَةُ الثَّالِثَةُ قَالَ لَهَا عَلِيٌّ: امْشِي فَخَرَجَا جَمِيعًا حَتَّى أَتَيَا رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ فَقَالَ: مَا أَتَى بِكُمَا فَقَالَ لَهُ عَلِيٌّ: أَيْ رَسُولَ اللَّهِ شَقَّ عَلَيْنَا الْعَمَلُ فَأَرَدْنَا أَنْ تُعْطِينَا خَادِمًا نَتَّقِي بِهَا الْعَمَلَ، قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ: هَلْ أَدُلُّكُمَا عَلَى خَيْرٍ لَكُمَا مِنْ حُمُرِ النَّعَمِ فَقَالَ عَلِيٌّ: نَعَمْ يَا رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى الله عَلَيْكَ قَالَ: تَكْبِيرَاتٌ وَ تَسْبِيحَاتٌ وَ تَحْمِيدَاتٌ مِائَةٌ حِينَ تُرِيدَانِ تَنَامَانِ فَتَبِيتَانِ عَلَى أَلْفِ حَسَنَةٍ وَ مِثْلُهَا حِينَ تُصْبِحَانِ قَالَ عَلِيٌّ: فَمَا فَاتَنِي مُنْذُ سَمِعْتُهَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ إِلَّا لَيْلَةَ صَفَّيْنَ فَإِنِّي أُنْسِيتُهَا حَتَّى ذَكَرْتُهَا مِنْ آخِرِ اللَّيْلِ».

صدرا;1027294 نوشت:

در مجموع در روایات اهل سنت تسبیحات حضرت زهرا (سلام الله علیها) تنها به هنگام خواب مورد سفارش بوده؛ اما در بیان اهل بیت (علیهم السلام) و سیره ی عملی آنان این تسبیحات هم قبل از خواب و هم پس از انجام هر نمازی مورد سفارش خاص بوده است.

.

سلام علیکم

از پاسخ مبسوط و کامل شما سپاسگذارم

آیا در فتاوای فقهی اهل سنت با این روایات کسی قایل به استحباب این تسبیحات پس از نماز نشده؟

اگر ممکن هست این سوال رو هم پاسخ بدهید.

خیلی متشکرم@};-

گلشن;1027512 نوشت:
سلام علیکم

از پاسخ مبسوط و کامل شما سپاسگذارم

آیا در فتاوای فقهی اهل سنت با این روایات کسی قایل به استحباب این تسبیحات پس از نماز نشده؟

اگر ممکن هست این سوال رو هم پاسخ بدهید.

خیلی متشکرم@};-

با سلام و عرض ادب

استحباب تسبیحات حضرت زهرا (سلام الله علیها) در متون روایی و فقهی اهل سنت تنها در مورد ذکر آن قبل از خواب گفته شده و کسی از علمای عامه قایل به استحباب این تسبیحات شریف پس از نماز نشده که چنین امری خود یکی دیگر از جهات محرومیت اهل تسنن از آثار و فضایل نماز و تعقیبات آن، بر اساس تبیین اهل بیت (علیهم السلام) است.

موفق باشید.

جمع بندی: پرسش: در خصوص تسبیحات حضرت زهرا (علیها السلام) دو سوال داشتم. اول: آیا در روایات اهل سنت نیز این تسبیحات وارد شده و در نزد آنان نیز این تسبیحات مستحب است؟ دوم: زمان انجام تسبیحات بلافاصله بعد از سلام نماز است یا خیر وقت آن وسعت دارد. پاسخ: یکی از مستحبات پس از نماز؛ بلکه از برترین تعقیبات نماز، تسبیحات حضرت زهرا (سلام الله علیها) است. (1) این تسبیح در روایات مصداق ذكر كثير- كه خداى متعال در قرآن كريم بدان دستور داده (2) شمرده شده (3) و برترين هديه ی  پیامبر اکرم (صلّى اللّه عليه و آله) به دختر گرانقدرش حضرت فاطمه (سلام اللّه عليها) بيان شده است. (4) انجام این تسبیحات در روایات و فقه شیعه در دو مورد مستحب بوده؛ یکی پس از پایان هر یک از نمازهای پنجگانه (5) و دیگری قبل از خواب شبانگاه؛ (6) اما در روایات و فقه اهل سنت تنها گفتن آن به هنگام خواب مستحب بیان شده است. (7) تشریع این تسبیحات در پاسخ به درخواست حضرت زهرا (سلام الله علیها) صورت پذیرفت؛ زمانی که آنحضرت از نداشتن خادمی در راستای کمک به امور منزل خویش شکایت نمود که پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) به آنحضرت و امام علی (علیه السلام) این تسبیحات را بجای خادم  هدیه دادند. در روایات فریقین آمده است که امام علی (علیه السلام) هیچ گاه این تسبیحات را ترک نکردند. و اهل بیت (علیهم السلام) فرزندان خود را به انجام این تسبیح پس از نماز امر می نمودند. (8) تسبیحات حضرت زهرا (علیه السلام) مشتمل بر سی و چهار مرتبه «الله اکبر»؛ سی و سه مرتبه «الحمد لله» و سی و سه مرتبه «سبحان الله» است. هر چند در روایات فریقین در مورد تقدیم «الحمد لله» بر «سبحان الله» و یا به عکس، اختلافاتی دیده می شود. زمان انجام این تسبیحات پس از انجام نماز و قبل از پرداختن به امری دیگر است؛ (9) هر چند که برخی از فقها فوریت انجام آن پس از سلام نماز را بیان نموده اند. (10) تسبیح حضرت فاطمه (سلام الله علیها) در روایات اهل سنت روایت تسبیحات حضرت فاطمه (سلام الله علیها)‌ در همه ی مصادر جامع حدیثی اهل سنت و کتب سنن روایت شده است که در اینجا به نقل یک روایت از «صحیح بخاری» و «صحیح مسلم» اکتفا می نمائیم. بخاری و مسلم به سند خویش از «ابن ابی لیلی» روایت می کنند که علی (علیه السلام) گفت: «فاطمه (علیها السلام) که از رنج و زحمت آرد کردن با دستاس شکایت داشت،‌به وی خبر رسید که اسیرانی را نزد پیامبر (صلی الله علیه وآله) آورده اند. او به نزد آنحضرت رفت تا کنیزی را طلب کند؛ اما پیامبر (صلی الله علیه و آله) را نیافت؛ لذا خواسته اش را به عایشه گفت. زمانی که پیامبر (صلی الله علیه وآله) آمدند عایشه آنحضرت را از علت آمدن فاطمه (علیها السلام) با خبر ساخت. (امام علی (علیه السلام) می گوید):  آنحضرت نزد ما آمد در حالی که ما به خوابگاه خود رفته بودیم. خواستیم که برخیزیم آنحضرت فرمودند: از جای خود بر نخیزید. پیامبر (صلی الله علیه وآله) میان هر دوی ما نشست به گونه ای که اثر سردی پای آنحضرت را در سینه ی خود احساس نمودم. سپس فرمود: «آیا شما را به چیزی که بهتر از آنچه خواسته اید خبر ندهم؟! چون به خوابگاه خویش در آمدید، سی و چهار مرتبه «الله اکبر» و سی و سه مرتبه «الحمد لله» و سی و سه بار «سبحان الله» بگوئید. همانا این برای شما از آنچه می خواستید بهتر است». (11) مسلم بن حجاج (متوفی :261هـ)‌ این روایت را در صحیح مسلم در ذیل عنوان: «بَابُ التَّسْبِيحِ أَوَّلَ النَّهَارِ وَ عِنْدَ النَّوْم‏»(12)«تسبیح به هنگام اول روز و به هنگام خواب» روایت نموده است (13) و پس از آن به سند خویش از «ابن ابی لیلی» روایت می کند که امام علی (علیه السلام) پس از فراگیری این تسبیح هیچگاه آنرا ترک نکرد حتی در شب صفین (14) نیز بر انجام آن مراقبت نمود. (15) همچنین «ابو داود» (م275هـ) نیز این روایت را در ذیل باب تسبیح هنگام خواب بیان نموده است: «بَابٌ فِي التَّسْبِيحِ عِنْدَ النَّوْم‏». (16) همچنین نسایی (م303هـ) در کتاب «السنن الکبری» به طریق خویش از امام علی (علیه السلام) روایت می کند که برای پیامبر (صلی الله علیه و آله) کنیزی آورده شد. علی (علیه السلام) به فاطمه (علیها السلام) گفت: به نزد پیامبر (صلی الله علیه وآله) ‌برو و از آنحضرت خادمی را برای کمک به کارهای منزل درخواست کن. فاطمه (علیها السلام) به هنگام شب به نزد پدر رفت پیامبر (صلی الله علیه وآله) از حال او جویا شد که آنحضرت عرضه داشت چیزی نیست آمدم تا بر شما سلام نمایم؛ لذا آنحضرت از بیان خواسته ی خود حیا نمود. شب دیگر امام علی (علیه السلام) به فاطمه گفت: به نزد پدر برو و برای کمک به امورات منزل از آن حضرت خادمی درخواست نما! فاطمه (علیه السلام) به نزد پدر رفت آنحضرت فرمود: ای فرزندم تو را چه شده است؟ فاطمه (علیها السلام) عرضه داشت چیزی نیست آمدم ببینم که چگونه روز را به پایان می رسانید! و فاطمه (علیها السلام) از بیان خواسته ی خویش شرم نمود تا آنکه در شب سوم امام علی (علیه السلام)‌به فاطمه گفت: با من بیا. پس هر دو به نزد پیامبر (صلی الله علیه وآله) آمدند و آنحضرت از علت آمدن آنها جویا شد که علی (علیه السلام) از سختی کار منزل سخن گفت و پیامبر (صلی الله علیه وآله) در پاسخ درخواستشان فرمود: آیا شما را به چیزی بهتر از آنچه خواستید راهنمایی کنم؟... (17) در مجموع در روایات اهل سنت تسبیحات حضرت زهرا (سلام الله علیها) تنها به هنگام خواب مورد سفارش بوده؛ اما در بیان اهل بیت (علیهم السلام) و سیره ی عملی آنان این تسبیحات هم قبل از خواب و هم پس از انجام هر نمازی مورد سفارش خاص بوده است. پی نوشت: 1. عاملى، حرّ، محمد بن حسن، وسائل الشيعة، 30 جلد، مؤسسه آل البيت عليهم السلام، قم - ايران، اول، 1409 ه‍ ق، ج6، ص447.: « الْفَضْلُ بْنُ الْحَسَنِ الطَّبْرِسِيُّ فِي مَجْمَعِ الْبَيَانِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) أَنَّهُ قَالَ: مَنْ بَاتَ عَلَى تَسْبِيحِ فَاطِمَةَ (علیها السلام) كَانَ مِنَ الذّٰاكِرِينَ اللّٰهَ كَثِيراً وَ الذّٰاكِرٰاتِ». 2. الاحزاب/41: « يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْراً كَثِيراً». 3. عاملى، حرّ، محمد بن حسن، وسائل الشيعة، 30 جلد، مؤسسه آل البيت عليهم السلام، قم - ايران، اول، 1409 ه‍ ق، ج6،‌ص441.: «عَنْ زُرَارَةَ بْنِ أَعْيَنَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: تَسْبِيحُ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ (علیها السلام)- مِنَ الذِّكْرِ الْكَثِيرِ الَّذِي قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اذْكُرُوا اللّٰهَ ذِكْراً كَثِيراً» 4. عاملى، حرّ، محمد بن حسن، وسائل الشيعة، 30 جلد، مؤسسه آل البيت عليهم السلام، قم - ايران، اول، 1409 ه‍ ق، ج6، ص443.: «مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ بْنِ بَزِيعٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: مَا عُبِدَ اللَّهُ بِشَيْ‌ءٍ مِنَ التَّحْمِيدِ- أَفْضَلَ مِنْ تَسْبِيحِ فَاطِمَةَ علیها السلام- وَ لَوْ كَانَ شَيْ‌ءٌ أَفْضَلَ مِنْهُ- لَنَحَلَهُ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وآله) فَاطِمَةَ علیها السلام». 5. انجام این تسبیحات پس از نماز مستحبی نیز مستحب می باشد؛ چنانکه مرحوم آیه الله سید کاظم یزدی می نویسند: «و الظاهر استحبابه بعد النوافل أيضا و إن كان بعد الفرائض آكد» . (يزدى، سيد محمد كاظم طباطبايى، العروة الوثقى (للسيد اليزدي)، 2 جلد، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، بيروت - لبنان، دوم، 1409 ه‍ ق، ج1،‌ ص703). 6. عاملى، حرّ، محمد بن حسن، وسائل الشيعة، 30 جلد، مؤسسه آل البيت عليهم السلام، قم - ايران، اول، 1409 ه‍ ق، ج6، ص447.: « الْفَضْلُ بْنُ الْحَسَنِ الطَّبْرِسِيُّ فِي مَجْمَعِ الْبَيَانِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) أَنَّهُ قَالَ: مَنْ بَاتَ عَلَى تَسْبِيحِ فَاطِمَةَ (علیها السلام)- كَانَ مِنَ الذّٰاكِرِينَ اللّٰهَ كَثِيراً وَ الذّٰاكِرٰاتِ». 7. الموسوعة الفقهية الكويتية، وزارة الأوقاف والشئون الإسلامية – الكويت، ج10، ص234.: «التَّحْمِيدُ لِمَنْ يَأْوِي إِلَى فِرَاشِهِ لِلنَّوْمِ مُسْتَحَبٌّ . فَعَنْ عَلِيٍّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَال لَهُ وَلِفَاطِمَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا : إِذَا أَوَيْتُمَا إِلَى فِرَاشِكُمَا ، أَوْ إِذَا أَخَذْتُمَا مَضَاجِعَكُمَا فَكَبِّرَا ثَلاَثًا وَثَلاَثِينَ ، وَسَبِّحَا ثَلاَثًا وَثَلاَثِينَ ، وَاحْمَدَا ثَلاَثًا وَثَلاَثِينَ وَفِي رِوَايَةٍ التَّسْبِيحُ أَرْبَعًا وَثَلاَثِينَ . وَفِي رِوَايَةٍ التَّكْبِيرُ أَرْبَعًا وَثَلاَثِينَ . قَال عَلِيٌّ فَمَا تَرَكْتُهُ مُنْذُ سَمِعْتُهُ مِنْ رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ» . 8. عاملى، حرّ، محمد بن حسن، وسائل الشيعة، 30 جلد، مؤسسه آل البيت عليهم السلام، قم - ايران، اول، 1409 ه‍ ق، ج6، ص441.: « عَنْ أَبِي هَارُونَ الْمَكْفُوفِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: يَا أَبَا هَارُونَ إِنَّا نَأْمُرُ صِبْيَانَنَا بِتَسْبِيحِ فَاطِمَةَ)علیها السلام)- كَمَا نَأْمُرُهُمْ بِالصَّلَاةِ فَالْزَمْهُ- فَإِنَّهُ لَمْ يَلْزَمْهُ عَبْدٌ فَشَقِيَ». 9. يزدى، سيد محمد كاظم طباطبايى، العروة الوثقى (للسيد اليزدي)، 2 جلد، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، بيروت - لبنان، دوم، 1409 ه‍ ق،‌ ج1، ص703.: «و يعتبر أن يكون متصلا بالفراغ منها غير مشتغل بفعل آخر ينافي صدقه الذي يختلف بحسب المقامات من السفر و الحضر و الاضطرار و الاختيار». 10. گيلانى، فومنى، محمد تقى بهجت، استفتاءات (بهجت)، 4 جلد، دفتر حضرت آية الله بهجت، قم - ايران، اول، 1428 ه‍ ق، ج2، ص204.: «در تعقيبات نماز، به تسبيح حضرت فاطمه زهراء- عليها السّلام- خيلى سفارش شده است؛ آيا دليلى هست كه بايد قبل از ديگر تعقيبات خوانده شود؟ ج. از روايت «قبل أن تُثنِّىَ رجليك» فورى بودن استفاده شده است». 11. بخارى، محمد بن اسماعيل، صحيح البخاري، 11جلد، جمهورية مصر العربية، وزارة الاوقاف، المجلس الاعلى للشئون الاسلامية، لجنة إحياء كتب السنة - مصر - قاهره، چاپ: 2، 1410 ه.ق، ج5، ص210،‌ ح2779.: «ابْنَ أَبِي لَيْلَى، حَدَّثَنَا عَلِيٌّ: «أَنَّ فَاطِمَةَ عَلَيْهَا السَّلَام اشْتَكَتْ مَا تَلْقَى مِنْ الرَّحَى مِمَّا تَطْحَنُ، فَبَلَغَهَا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ أُتِيَ بِسَبْيٍ، فَأَتَتْهُ تَسْأَلُهُ خَادِمًا، فَلَمْ تُوَافِقْهُ، فَذَكَرَتْ‏ لِعَائِشَةَ، فَجَاءَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ، فَذَكَرَتْ ذَلِكَ عَائِشَةُ لَهُ، فَأَتَانَا وَ قَدْ دَخَلْنَا مَضَاجِعَنَا، فَذَهَبْنَا لِنَقُومَ، فَقَالَ: عَلَى مَكَانِكُمَا، حَتَّى وَجَدْتُ بَرْدَ قَدَمَيْهِ‏ عَلَى صَدْرِي، فَقَالَ: أَلَا أَدُلُّكُمَا عَلَى خَيْرٍ مِمَّا سَأَلْتُمَاهُ‏، إِذَا أَخَذْتُمَا مَضَاجِعَكُمَا فَكَبِّرَا اللَّهَ أَرْبَعًا وَ ثَلَاثِينَ، وَ احْمَدَا ثَلَاثًا وَ ثَلَاثِينَ، وَ سَبِّحَا ثَلَاثًا وَ ثَلَاثِينَ، فَإِنَّ ذَلِكَ خَيْرٌ لَكُمَا مِمَّا سَأَلْتُمَاهُ‏»؛ مسلم بن حجاج، صحيح مسلم، 5جلد، دار الحديث - مصر - قاهره، چاپ: 1، 1412 ه.ق، ج4، ص2091، ح2727. 12. مسلم بن حجاج، صحيح مسلم، 5جلد، دار الحديث - مصر - قاهره، چاپ: 1، 1412 ه.ق، ج4،‌ص2090. 13. البته عناوین بابهای کتاب «صحیح مسلم» از مؤلف نیست؛‌ بلکه این عناوین را «محیی الدین نووی» بر کتاب مسلم افزوده است. 14. منظور «لیلة الحریر» است که سختترین شب در تبرد صفین بوده است.  15. مسلم بن حجاج، صحيح مسلم، 5جلد، دار الحديث - مصر - قاهره، چاپ: 1، 1412 ه.ق، ج14، ص2091،‌ ح2727.: «عَنْ ابْنِ أَبِي لَيْلَى، عَنْ عَلِيٍّ، عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وآله وَ سَلَّمَ. بِنَحْوِ حَدِيثِ الْحَكَمِ عَنْ ابْنِ أَبِي لَيْلَى. وَ زَادَ فِي الْحَدِيثِ: قَالَ عَلِيٌّ: مَا تَرَكْتُهُ مُنْذُ سَمِعْتُهُ مِنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ (وآله) وَ سَلَّمَ. قِيلَ لَهُ: وَ لَا لَيْلَةَ صِفِّينَ؟ قَالَ: وَ لَا لَيْلَةَ صِفِّينَ. وَ فِي حَدِيثِ عَطَاءٍ عَنْ مُجَاهِدٍ، عَنْ ابْنِ أَبِي لَيْلَى، قَالَ: قُلْتُ لَهُ: وَ لَا لَيْلَةَ صِفِّينَ؟». 16. ابوداود، سليمان بن اشعث، سنن أبي داود، 5جلد، دار الحديث - مصر - قاهره، چاپ: 1، 1420 ه.ق، ج4، ص2154. 17. نسائى، احمد بن على، السنن الكبرى، 7جلد، دار الكتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون - لبنان - بيروت، چاپ: 1، 1411 ه.ق، ج6، ص205، ح10652.: «أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَمْرِو بْنِ السَّرْحِ قَالَ: أَخْبَرَنَا ابْنُ وَهْبٍ قَالَ: أَخْبَرَنِي عَمْرُو بْنُ مَالِكٍ وَ حَيْوَةُ بْنُ شُرَيْحٍ عَنِ ابْنِ الْهَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ كَعْبٍ عَنْ شیث بْنِ رِبْعِيٍّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ قَالَ: قَدِمَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ سَبْيٌ فَقَالَ عَلِيٌّ لِفَاطِمَةَ: ائْتِ أَبَاكِ فَسَلِيهِ خَادِمًا تَتَّقِي بِهَا الْعَمَلَ، فَأَتَتْ أَبَاهَا حِينَ أَمْسَتْ فَقَالَ لَهَا: مَا لَكِ يَا بُنَيَّةُ قَالَتْ: لَا شَيْ‏ءَ جِئْتُ أُسَلِّمُ عَلَيْكَ وَ اسْتَحْيَتْ أَنْ تَسْأَلَ شَيْئًا حَتَّى إِذَا كَانَتِ الْقَابِلَةُ قَالَ ائْتِ أَبَاكِ فَسَلِيهِ خَادِمًا تَتَّقِي بِهَا الْعَمَلَ فَخَرَجَتْ حَتَّى إِذَا جَاءَتْهُ قَالَ مَا لَكِ يَا بُنَيَّةُ قَالَتْ: لَا شَيْ‏ءَ يَا أَبَتَاهُ جِئْتُ لَأَنْظُرَ كَيْفَ أَمْسَيْتَ، وَ اسْتَحْيَتْ أَنْ تَسْأَلَهُ شَيْئًا حَتَّى إِذَا كَانَتِ اللَّيْلَةُ الثَّالِثَةُ قَالَ لَهَا عَلِيٌّ: امْشِي فَخَرَجَا جَمِيعًا حَتَّى أَتَيَا رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ فَقَالَ: مَا أَتَى بِكُمَا فَقَالَ لَهُ عَلِيٌّ: أَيْ رَسُولَ اللَّهِ شَقَّ عَلَيْنَا الْعَمَلُ فَأَرَدْنَا أَنْ تُعْطِينَا خَادِمًا نَتَّقِي بِهَا الْعَمَلَ، قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ: هَلْ أَدُلُّكُمَا عَلَى خَيْرٍ لَكُمَا مِنْ حُمُرِ النَّعَمِ فَقَالَ عَلِيٌّ: نَعَمْ يَا رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى الله عَلَيْكَ قَالَ: تَكْبِيرَاتٌ وَ تَسْبِيحَاتٌ وَ تَحْمِيدَاتٌ مِائَةٌ حِينَ تُرِيدَانِ تَنَامَانِ فَتَبِيتَانِ عَلَى أَلْفِ حَسَنَةٍ وَ مِثْلُهَا حِينَ تُصْبِحَانِ قَالَ عَلِيٌّ: فَمَا فَاتَنِي مُنْذُ سَمِعْتُهَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ إِلَّا لَيْلَةَ صَفَّيْنَ فَإِنِّي أُنْسِيتُهَا حَتَّى ذَكَرْتُهَا مِنْ آخِرِ اللَّيْلِ».
موضوع قفل شده است