جمع بندی مهم ترین عوامل سعادت و خوشبختی از نگاه قرآن و احادیث

جمع بندی

پرسش:

مهم ترین عوامل سعادت و خوشبختی،ارامش،فراخی روزی و عاقبت بخیر شدن تو دنیا و اخرت براساس آیات و روایات چیست؟

پاسخ:

در این رابطه به مواردی که باعث سعادت و رستگاری است اشاره می کنیم:

1. اسلام
«وَمَن يَبْتَغِ غَيْرَ الاِْسْلَـمِ دِينًا فَلَن يُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِى الاَْخِرَةِ مِنَ الْخَـسِرِين; و هر كس جز اسلام (و تسليم در برابر فرمان حق،) آيينى براى خود انتخاب كند، از او پذيرفته نخواهد شد; و او در آخرت، از زيان كاران است».
آيه ى شريفه بيان گر اين نكته است كه مسلمانان (كسانى كه در برابر خدا تسليم هستند) بهره مند از سعادت و مصون از زيان كارى در آخرتند.
و هم چنين از آيه كريمه: «وَلَوْ ءَامَنَ أَهْلُ الْكِتَـبِ لَكَانَ خَيْرًا لَّهُم; و اگر اهل كتاب (به چنين برنامه و آيين درخشانى) ايمان آورند. براى آن ها بهتر است». برداشت مى شود كه اسلام، برترين آيين در ميان ساير اديان (دين يهود و نصارا) براى سعادت بشر است.
بنابراين اسلام يكى از عوامل رسيدن به سعادت و رستگارى ابدى و حقيقى به شمار مى آيد، كه با پذيرش و عمل به دستورات و مبانى آن، انسان به خوشبختى و كاميابى خواهد رسيد.

2. قرآن
«وَاتَّبَعُواْ النُّورَ الَّذِى أُنزِلَ مَعَهُ أُوْلَـئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُون; و از نورى كه با او نازل شده پيروى نمودند، آنان رستگارند».
از اين آيه شريفه استفاده مى شود كه قرآن سراسر نور و روشنگر راه رستگارى است، و تمسّك به آن موجب هدايت، رستگارى و سعادت انسان مى شود.

بايد توجه داشت كه، قرآن مردم را به استوارترين راه هدايت مى كند. كتابى است عزيز و ارجمند كه باطل را مطلقاً در آن راهى نيست، و از جانب خداى كريم ستوده نازل شده است. براى عالميان تذكر و بيدارى است. حقائق و امثال آن به صورت هاى گوناگون بيان گرديده تا مردم متذكّر و بيدار گردند. كتابى است عظيم، مجيد، مبين، كريم كه جنّ و انس از آوردن نظير آن عاجزند.
قرآن ضامن سعادت و رفاه هر دو جهان است.
بنابراين مى توان گفت: قرآن تنها كتابى است كه راه هاى سعادت و خوشبختى را نشان مى دهد و عمل به دستورات آن ضامن سعادت انسان است; و بدين جهت يكى از بزرگ ترين وظائف مسلمين در حال حاضر ترويج، تعليم و تعلم و رو آوردن به قرآن است.

3. التزام به احكام و حدود اسلام
«تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ وَمَن يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ يُدْخِلْهُ جَنَّـت تَجْرِى مِن تَحْتِهَا الاَْنْهَـرُ خَــلِدِينَ فِيهَا وَذَ لِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيم; اين ها مرزهاى الهى است; و هركس خدا و پيامبرش را اطاعت كند (و قوانين او را محترم بشمرد) خداوند وى را در باغ هايى از بهشت وارد مى كند كه همواره، آب از زير درختانش جارى است; جاودانه در آن مى مانند، و اين پيروزى بزرگى است».
از اين آيه كريمه چنين استنباط مى شود كه ملتزم بودن به احكام اسلام، انسان را به راه سعادت و رستگارى يارى مى دهد.

4. پيروى از خدا و پيامبران
«وَ مَن يُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا; و هركس اطاعت خدا و رسولش كند، به رستگارى (و پيروزى) عظيمى دست يافته است».
اين آيه شريفه اشاره به اين نكته مهم دارد كه هر كس خدا و پيامبرش را مطيع و فرمانبردار باشد، به سعادت، رستگارى و فوز عظيمى دست مى يابد .
«وَ يَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى يَدَيْهِ يَقُولُ يَــلَيْتَنِى اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلاً* يَـوَيْلَتَى لَيْتَنِى لَمْ أَتَّخِذْ فُلاَنًا خَلِيلاً; و به (خاطرآور) روزى را كه ستمكار دست خود را (از شدّت حسرت) به دندان مى گزد و مى گويد: اى كاش با رسول (خدا) راهى برگزيده بودم * اى واى بر من، كاش فلان (شخص گمراه) را دوست خود انتخاب نكرده بودم!»
آيات فوق در بردارنده ى اين پيام است كه پيامبران، ارائه دهنده ى راه و روش زندگى سعادتمندانه مردم هستند; لذا همراهى با آن ها موجب سعادت و خوشبختى افراد خواهد بود.

5. عبادت خدا
«اعْبُدُواْ رَبَّكُمْ... لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ; پروردگارتان را عبادت كنيد... شايد رستگار شويد».
اين آيه شريفه بيان گر اين پيام است كه عبادت كردن خدا به طور مطلق باعث رستگارى و سعادت فرد مى شود.

6. برپاداشتن نماز
«قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُون * الَّذِينَ هُمْ فِى صَلاَتِهِمْ خَـشِعُونَ...الَّذِينَ هُمْ عَلَى صَلَوَ تِهِمْ يُحَافِظُون; مؤمنان رستگار شدند، آن ها كه در نمازشان خشوع دارند;... و آن ها كه بر نمازهايشان مواظبت مى نمايند».
اهميت دادن به اقامه نماز، مواظبت بر انجام به موقع آن، و پرهيز از سهل انگارى در اداى آن، يكى از عوامل فلاح و رستگارى و سعادت اخروى است.

7. ذكر الهى(ياد نمودن خدا)
«اذْكُرُواْ اللَّهَ كَثِيرًا لَّعَلَّكُمْ تُفْلِحُون; و خدا را فراوان ياد كنيد تا رستگار شويد».
از اين آيه شريفه استفاده مى شود كه، ذكر و ياد خدا به طور دائم از عواملى است كه انسان را به سعادت ابدى مى رساند.

8. يادآورى نعمت هاى خدا
«فَاذْكُرُواْ ءَالآَءَ اللَّهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُون; پس نعمت هاى خدا را به ياد آوريد، شايد رستگار شويد».
از اين آيه شريفه استفاده مى شود كه يادآورى نعمت هاى الهى، داراى تأثيرى بسزا در توجه آدمى به خدا و دستيابى به رستگارى است.

9. امر به معروف و نهى از منكر
«وَلْتَكُن مِّنكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَأُوْلَـئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُون; بايد از ميان شما، جمعى دعوت به نيكى، و امر به معروف و نهى از منكر كنند. و آن ها همان رستگارانند».
تفسير راهنما در ذيل آيه آورده است:
تنها دعوت گران به خير و امر كنندگان به معروف و نهى كنندگان از منكر، اهل رستگارى هستند.

10. تقوا و پرهيزگارى
«فَاتَّقُواْ اللَّهَ يَـأُوْلِى الاَْلْبَـبِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُون; از (مخالفت) خدا بپرهيزيد اى صاحبان خرد، شايد رستگار شويد».
از اين آيه شريفه استفاده مى شود كه سعادت دنيا و آخرت، در گرو تقوا و پرهيزگارى است. بنابراين با توجه به آيه، صاحبان عقل و خرد، از طريق تقوا و مراقبت امر و نهى خدا، به سعادت در دنيا و آخرت نائل مى گردند.

11. تزكيه نفس و تهذيب روح
الف) «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَكّى; به يقين كسى كه پاكى جست (و خود را تزكيه كرد)، رستگار شد».
اين آيه و آيات بعد آن، اشاره به نجات اهل ايمان و عوامل اين نجات دارد. و دلالت دارد بر اينكه تزكيه، يكى از عوامل فلاح، رستگارى، پيروزى، نجات و سعادت است.

12. اعمال صالح
«فَأمّا مَنْ... عَمِلَ صَالِحاً فَعَسَى أنْ يَكُونَ مِنَ المُفْلِحينَ; اما كسى كه... عمل صالحى انجام دهد، اميد است از رستگاران باشد».

13. توبه (بازگشت به سوى خدا)
«تُوبُوا إلى اللهِ جَميعاً أَيُّهَ المؤمِنُون لَعَلَّكُم تُفْلِحون; همگى به سوى خدا بازگرديد، اى مؤمنان تا رستگار شويد».

14. توسّل
«يَـأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ...ابْتَغُواْ إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ...لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُون; اى كسانى كه ايمان آورده ايد وسيله اى براى تقرب به او ]خدا[ بجوييد، باشد كه رستگار شويد».
موضوع مهمى كه در اين آيه مطرح شده، دستورى است كه درباره ى انتخاب «وسيله» به افراد باايمان داده شده است.
«وسيله» در اصل به معنا تقرّب جستن و يا چيزى كه باعث تقرّب به ديگرى از روى علاقه و رغبت مى شود مى باشد.

15. هجرت در راه خدا
«الَّذِينَ...هَاجَرُواْ...أُوْلَـئِكَ هُمُ الْفَآئِزُونَ; كسانى كه... هجرت كردند... آن ها پيروز و رستگارند».