جمع بندی منظور از حدیث مثل کعبه بودن امام معصوم چیست؟

تب‌های اولیه

7 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
منظور از حدیث مثل کعبه بودن امام معصوم چیست؟

سلام
«لقد قال رسول الله (صلی الله علیه وآله وسلم) مثل الامام مثل الکعبة اِذْ تُؤْتی ولا تأتی»

طبق حدیث بالا بفرمایید چگونه باید به سمت امام حرکت کرد؟ منظور دقیقا چیست؟ ما اکنون که در زمان غیبت هستیم چگونه باید حرکت کنیم؟ ایا زوایای پنهانی هم دارد یا خیر فقط همان حرکت عادی است؟ @};-

width: 700 align: center

[TD="align: center"]با نام و یاد دوست

[/TD]

[TD="align: center"]
[/TD]


کارشناس بحث: استاد شعیب

[TD][/TD]

با سلام خدمت شما دوست گرامی

در دو روایت بیان شده است که مثَل امام مثَل کعبه است و وجه شبه آن سیر بیان این مطلب توسط معصوم (ع) واضح می شود ابتدا به بیان انی دو حدیث می پردازیم و آنگاه به وجه شبه آن خواهیم پرداخت:
حدیث اول: جابر ضمن حدیث طولانی از امام باقر سوال می کند: اى آقاى من آیا این امر (امامت) از آن شما نیست؟ (امام باقر ع) فرمود: چرا. عرض كردم: پس براى چه از حق خودتان صرف نظر كردید، در صورتى كه خداى تعالى فرماید: «و پیكار كنید در راه خدا آن گونه كه شایسته جهاد او است، او برگزید شما را، سوره حج، آیه ۷۸» فرمود: پس چرا امیر المؤمنین از حق خود صرف نظر كرد؟ جابر گوید: (خود آن حضرت) فرمود: چون یاورى نیافت، آیا نشنیده‌‏اى كه خداى تعالى در داستان لوط فرماید: « (لوط) گفت: كاش مرا بر شما نیرویى بود یا پناه مى‌‏بردم به پایگاهى سخت، سوره هود آیه ۸۰» و به طور حكایت از حضرت نوح علیه السّلام فرماید: «خدا را خواند كه منم مغلوب پس یارى فرما، سوره قمر، آیه ۱۰» و در داستان موسى علیه السّلام فرماید: « (موسى عرض كرد پروردگارا من مالك نیستم جز خودم و برادرم را پس جدایى افكن میان ماو گروه فاسقان، سوره مائده، آیه ۲۵» پس در جایى كه پیغمبر چنین باشد وصى او از پیغمبر عذرش بیشتر است، اى جابر مثل امام مثل كعبه است كه نزدش مى‏‌روند، و او نزد كسى نیاید.« ُ يَا جَابِرُ مَثَلُ‏ الْإِمَامِ‏ مَثَلُ الْكَعْبَةِ إِذْ يُؤْتَى وَ لَا يَأْتِي‏»(1)

ادامه دارد ....


ادامه...

در حدیثی دیگر محمود بن لبید می گوید بعد از ماجرای سقیفه و زمانی که حضرت زهرا به زیارت شهدای احد می رفتند محضر آن حضرت عرض كردم: اى بانوى من (حضرت زهرا س) سؤالى دارم كه در سینه من خلجان كرده و مى‌‏خواهم از شما بپرسم؟ فرمود: بپرس، عرض كردم: آیا رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله پیش از مرگش به امامت على علیه السّلام تصریح كرد؟ فرمود: بسیار عجیب است! آیا روز غدیر خم را فراموش كرده‌‏اید؟ عرض كردم: بلى (قصه غدیر خم) صحیح است، ولى به آنچه در پنهانى (رسول خدا صلّى اللَّه علیه و اله) به شما خبر داده مرا آگاه فرما.

فرمود: خدا را گواه مى‌‏گیرم كه شنیدم مى‌‏فرمود: على بهترین كسى است كه او را پس از خود در میان شما مى‌‏گذارم؛ و او امام و خلیفه بعد از من مى‌‏باشد، و پدر دو سبط من است، و نه تن از صلب حسین امامان نیكوكارند، كه اگر پیرویشان كنید ایشان را راهنمایانى هدایت‏ كننده وهدایت شده مى‌‏یابید، و اگر مخالفتشان كنید اختلاف تا روز قیامت در میان شما باشد، عرض كردم: اى بانوى من پس براى چه از گرفتن حقش خوددارى كرد؟ فرمود: اى ابا عمر رسول خدا صلّى اللَّه علیه و اله فرمود: مثل امام- (یا آنكه فرمود: مثل على)- همانند كعبه است كه به سوى او روند و او به جانب كسى نیاید. در ادامه حضرت فرمودند: به خدا سوگند اگر می گذاشتند که حق بر مدار خود بچرخد، و آن را برای اهلش باقی می نهادند، و از خاندان محمد (ص) پیروی می کردند، هیچ گاه دو نفر یافت نمی شدند که درباره خدای تعالی به اختلاف پردازند، و این روش از گذشتگان برای آیندگان به ارث می رسید و آیندگان آن را به میراث می بردند، که قائم ما (عج) که نهمین فرزند حسین (ع) است، قیام می کرد.

قَالَتْ يَا بَا عُمَرَ لَقَدْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَثَلُ‏ الْإِمَامِ‏ مَثَلُ الْكَعْبَةِ إِذْ تُؤْتَى وَ لَا تَأْتِي أَوْ قَالَتْ مَثَلُ عَلِيٍّ ثُمَّ قَالَتْ أَمَا وَ اللَّهِ لَوْ تَرَكُوا الْحَقَّ عَلَى أَهْلِهِ وَ اتَّبَعُوا عِتْرَةَ نَبِيِّهِ‏ لَمَا اخْتَلَفَ فِي اللَّهِ اثْنَانِ وَ لَوَرِثَهَا سَلَفٌ عَنْ سَلَفٍ وَ خَلَفٌ بَعْدَ خَلَفٍ حَتَّى يَقُومَ قَائِمُنَا التَّاسِعُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْن‏ (3)


ادامه دارد...

ادامه...


پس مساله این است که امام زمانی می تواند وظیفه رهبری خویش را انجام دهد که امت، گوش به فرمان او باشند. و اگر امت گوش به فرمان امام نباشند، امامت ضامن نجات جامعه از گمراهی نیست. و این که هم حضرت زهرا (سلام الله علیها) و هم حضرت امام باقر(ع) می فرمایند که مثل امام مثل کعبه است از این جهت است که اولا: کعبه نشانه و قبله نماست و امام هم حق و حق نما است. ثانیا: کعبه هیچ گاه به دنبال مردم نمی رود که او را طواف کنند و دور مردم نمی چرخد بلکه این مردم هستند که باید به سوی او بیایند و این معنا را امام باقر(ع) در حدیث شریف خود اشاره فرمودند که:
مَثَلُ الْكَعْبَةِ إِذْ يُؤْتَى وَ لَا يَأْتِي.

اما این که حرکت به سوی امام به چه معنی است باید بگوییم: آمدن در اینجا صِرف آمدن جسمی و مادی و درک حضور امام نیست ولی گر چه رسیدن به محضر امام خود توفیق بزرگی است اما مهمتر از آن رفتن به سوی امر آنها و احیاء امر آنها و تبعیت از اراده آنها است چه بسا افرادی که در شهر های مختلف حتی امام را نمی دیدند اما از او تبعیت می کردند و هر چقدر این تبعیت پر رنگ تر و جامع تر شود این اتیان و رفتن به سوی امام کامل تر خواهد بود.
مخصوصا در زمان غیبت که ما وظیفه ای مبنی بر دیدن امام و تشرف یافتن به محضر آن امام نداریم بلکه وضظایف منتظران و محبین امام عصر(ع) در روایات مشخص است .
رفتن به سوی امام در زمان غیبت این است کهمومن وظایف دینی خود را به نحو احسن انجام دهد امام صادق علیه السلام فرمود: زمانی بر مردم فرا رسد که پیشوایشان از آنان غایب گردد .» زراره پرسید: در آن زمان مردم چه کنند؟ امام علیه السلام فرمود: به همان امر [ولایتی] که برآنند چنگ زنند، تا برایشان آشکار شود .» (3)
وظیفه ما در زمان غیبت انتظار صبورانه است که اگر اینگونه شد صبر کسی به او داده خواهد شد که در رکاب رسول خدا جهاد می کند :
اما حسین(ع) :برای او [مهدی] غیبتی است که اقوامی در آن از دین خارج شوند و گروهی بر دین ثابت قدم بمانند و آزار و اذیت می کشند و به آن ها گفته می شود: این وعده [ظهور] چه وقت عملی می شود، اگر راست می گویید؟ بی تردید صبر کننده در زمان غیبت در برابر آزار و تکذیب [مخالفان]، به منزله جهاد کننده با شمشیر در رکاب رسول خدا صلی الله علیه و آله است .»(4)
امام صادق(ع) در حدیث دیگری می فرماید: هر کس شادمان می گردد از اینکه از یاران حضرت مهدی علیه السلام باشد، باید منتظر باشد و به پرهیزکاری و اخلاق نیکو رفتار نماید و او منتظر [واقعی ] است .»(5)

البته رفتن به سوی امام(اتیان به سوی امام) در مناسبات فردی و تهذیب و اخلاق فردی خلاصه نمی شود بلکه بر مومنان در زمان غیبت واجب است که برای زمینه سازی ظهرو اقدام کرده و در حد وسع خود کار فرهنگی و اجتماعی حتی سیاسی انجام دهند:

ادامه دارد...

به تصریح روایات، آماده کردن سلاح و کسب مهارت نظامی که مناسب با هر عصری باشد، برای شرکت در سپاه حضرت مهدی علیه السلام از وظایف منتظران است .

امام صادق علیه السلام فرمود:

هر یک از شما باید برای خروج حضرت قائم علیه السلام هر چند به اندازه یک تیر، مهیا کند . هر گاه خدای تعالی چنین نیتی از او ببیند، امیدوارم عمرش را طولانی کند تا آن حضرت را درک کند (و در زمره یاران و همراهانش قرار گیرد) . (6)

همچنین امام کاظم علیه السلام فرمود:

هر کس مرکبی را به انتظار امر ما نگاه دارد و به سبب آن دشمنان ما را خشمگین سازد در حالی که خودش به ما منسوب باشد، خداوند روزیش را فراخ گرداند، به او شرح صدر عطا کند، او را به آرزویش برساند و در رسیدن به خواسته هایش او را یاری کند .» (7)

بنا بر این در زمان غیبت ما وظیفه داریم که انتظار آگاهانه برای ظهور امام زمان داشته باشیم و از لحاظ فردی و اجتماعی خود و جامعه را برای ظهور امام زمان آماده کنیم. این معنای رفتن به سوی امام در زمان غیبت است.


پی نوشت
1- مجلسی، بحار الانوار، احیاء تراث، ج36، ص 353
2-مجلسی، بحار الانوار، احیاء تراث ، ج36، ص 358.
3- صدوق، کمال الدین،اسلامیه، ج 2، ص 350 .
4- همان، ص 317.
5- نعمانی، الغیبه،نشر صدوق، ص 200.
6- همان ، ص 320.
7- بحار، ج61، ص 160.

سوال: «لقد قال رسول الله (صلی الله علیه وآله وسلم) مثل الامام مثل الکعبة اِذْ تُؤْتی ولا تأتی» طبق حدیث بالا بفرمایید چگونه باید به سمت امام حرکت کرد؟ منظور دقیقا چیست؟ ما اکنون که در زمان غیبت هستیم چگونه باید حرکت کنیم؟ ایا زوایای پنهانی هم دارد یا خیر فقط همان حرکت عادی است؟

جواب: در دو روایت بیان شده است که مثَل امام مثَل کعبه است و وجه شبه آن سیر بیان این مطلب توسط معصوم (علیه السلام) واضح می شود ابتدا به بیان این دو حدیث می پردازیم و آنگاه به وجه شبه آن خواهیم پرداخت:

حدیث اول: جابر ضمن حدیث طولانی از امام باقر(علیه السلام) سوال می کند: اى آقاى من آیا این امر (امامت) از آن شما نیست؟ امام باقر (علیه السلام) فرمود: چرا. عرض كردم: پس براى چه از حق خودتان صرف نظر كردید، در صورتى كه خداى تعالى فرماید: «و پیكار كنید در راه خدا آن گونه كه شایسته جهاد او است، او برگزید شما را،» فرمود: پس چرا امیر المؤمنین(علیه السلام) از حق خود صرف نظر كرد؟ جابر گوید: (خود آن حضرت) فرمود: چون یاورى نیافت، آیا نشنیده‌‏اى كه خداى تعالى در داستان لوط (علیه السلام) فرماید: « (لوط) گفت: كاش مرا بر شما نیرویى بود یا پناه مى‌‏بردم به پایگاهى سخت، » و به طور حكایت از حضرت نوح (علیه السّلام) می فرماید: «خدا را خواند كه منم مغلوب پس یارى فرما،» و در داستان موسى (علیه السّلام) فرماید: « (موسى عرض كرد پروردگارا من مالك نیستم جز خودم و برادرم را پس جدایى افكن میان ماو گروه فاسقان، » پس در جایى كه پیغمبر چنین باشد وصى او از پیغمبر عذرش بیشتر است، اى جابر مثل امام مثل كعبه است كه نزدش مى‏‌روند، و او نزد كسى نیاید.«ُ يَا جَابِرُ مَثَلُ‏ الْإِمَامِ‏ مَثَلُ الْكَعْبَةِ إِذْ يُؤْتَى وَ لَا يَأْتِي‏»(1)

در حدیثی دیگر محمود بن لبید می گوید بعد از ماجرای سقیفه و زمانی که حضرت زهرا(سلام الله علیها) به زیارت شهدای احد می رفتند محضر آن حضرت عرض كردم: اى بانوى من سؤالى دارم كه در سینه من خلجان كرده و مى‌‏خواهم از شما بپرسم؟ فرمود: بپرس، عرض كردم: آیا رسول خدا (صلّى اللَّه علیه و آله) پیش از مرگش به امامت على (علیه السّلام) تصریح كرد؟ فرمود: بسیار عجیب است! آیا روز غدیر خم را فراموش كرده‌‏اید؟ عرض كردم: بلى (قصه غدیر خم) صحیح است، ولى به آنچه در پنهانى رسول خدا (صلّى اللَّه علیه و اله) به شما خبر داده مرا آگاه فرما. فرمود: خدا را گواه مى‌‏گیرم كه شنیدم مى‌‏فرمود: على(علیه السلام) بهترین كسى است كه او را پس از خود در میان شما مى‌‏گذارم؛ و او امام و خلیفه بعد از من مى‌‏باشد، و پدر دو سبط من است، و نه تن از صلب حسین امامان نیكوكارند، كه اگر پیرویشان كنید ایشان را راهنمایانى هدایت‏ كننده وهدایت شده مى‌‏یابید، و اگر مخالفتشان كنید اختلاف تا روز قیامت در میان شما باشد، عرض كردم: اى بانوى من پس براى چه از گرفتن حقش خوددارى كرد؟ فرمود: اى ابا عمر رسول خدا (صلّى اللَّه علیه و اله) فرمود: مثل امام- (یا آنكه فرمود: مثل على)- همانند كعبه است كه به سوى او روند و او به جانب كسى نیاید. در ادامه حضرت فرمودند: به خدا سوگند اگر می گذاشتند که حق بر مدار خود بچرخد، و آن را برای اهلش باقی می نهادند، و از خاندان محمد (صلی الله علیه و آله) پیروی می کردند، هیچ گاه دو نفر یافت نمی شدند که درباره خدای تعالی به اختلاف پردازند، و این روش از گذشتگان برای آیندگان به ارث می رسید و آیندگان آن را به میراث می بردند، که قائم ما (عجل الله تعالی فرجه الشریف) که نهمین فرزند حسین (علیه السلام) است، قیام می کرد.

قَالَتْ يَا بَا عُمَرَ لَقَدْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَثَلُ‏ الْإِمَامِ‏ مَثَلُ الْكَعْبَةِ إِذْ تُؤْتَى وَ لَا تَأْتِي أَوْ قَالَتْ مَثَلُ عَلِيٍّ ثُمَّ قَالَتْ أَمَا وَ اللَّهِ لَوْ تَرَكُوا الْحَقَّ عَلَى أَهْلِهِ وَ اتَّبَعُوا عِتْرَةَ نَبِيِّهِ‏ لَمَا اخْتَلَفَ فِي اللَّهِ اثْنَانِ وَ لَوَرِثَهَا سَلَفٌ عَنْ سَلَفٍ وَ خَلَفٌ بَعْدَ خَلَفٍ حَتَّى يَقُومَ قَائِمُنَا التَّاسِعُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْن‏ (3)

پس مساله این است که امام زمانی می تواند وظیفه رهبری خویش را انجام دهد که امت، گوش به فرمان او باشند. و اگر امت گوش به فرمان امام نباشند، امامت ضامن نجات جامعه از گمراهی نیست. و این که هم حضرت زهرا (سلام الله علیها) و هم حضرت امام باقر(علیه السلام) می فرمایند که مثل امام مثل کعبه است از این جهت است که

اولا: کعبه نشانه و قبله نماست و امام هم حق و حق نما است.

ثانیا: کعبه هیچ گاه به دنبال مردم نمی رود که او را طواف کنند و دور مردم نمی چرخد بلکه این مردم هستند که باید به سوی او بیایند و این معنا را امام باقر(علیه السلام) در حدیث شریف خود اشاره فرمودند که: مَثَلُ الْكَعْبَةِ إِذْ يُؤْتَى وَ لَا يَأْتِي.

اما این که حرکت به سوی امام به چه معنی است باید بگوییم: آمدن در اینجا صِرف آمدن جسمی و مادی و درک حضور امام نیست ولی گر چه رسیدن به محضر امام خود توفیق بزرگی است اما مهمتر از آن رفتن به سوی امر آنها و احیاء امر آنها و تبعیت از اراده آنها است چه بسا افرادی که در شهر های مختلف حتی امام را نمی دیدند اما از او تبعیت می کردند و هر چقدر این تبعیت پر رنگ تر و جامع تر شود این اتیان و رفتن به سوی امام کامل تر خواهد بود. مخصوصا در زمان غیبت که ما وظیفه ای مبنی بر دیدن امام و تشرف یافتن به محضر آن امام،  نداریم بلکه وظایف منتظران و محبین امام عصر(عجل الله تعالی فرجه) در روایات مشخص است .

رفتن به سوی امام در زمان غیبت این است که مومن وظایف دینی خود را به نحو احسن انجام دهد

امام صادق (علیه السلام) فرمود: زمانی بر مردم فرا رسد که پیشوایشان از آنان غایب گردد . زراره پرسید: در آن زمان مردم چه کنند؟ امام (علیه السلام) فرمود: به همان امر [ولایتی] که برآنند چنگ زنند، تا برایشان آشکار شود. (3) وظیفه ما در زمان غیبت انتظار صبورانه است که اگر اینگونه شد پاداش صبر کسی به او داده خواهد شد که در رکاب رسول خدا(صلی الله علیه و آله) جهاد می کند :

اما حسین(علیه السلام) :برای او [مهدی] غیبتی است که اقوامی در آن از دین خارج شوند و گروهی بر دین ثابت قدم بمانند و آزار و اذیت می کشند و به آن ها گفته می شود: این وعده [ظهور] چه وقت عملی می شود، اگر راست می گویید؟ بی تردید صبر کننده در زمان غیبت در برابر آزار و تکذیب [مخالفان]، به منزله جهاد کننده با شمشیر در رکاب رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است .»(4)

امام صادق(ع) در حدیث دیگری می فرماید: هر کس شادمان می گردد از اینکه از یاران حضرت مهدی (علیه السلام) باشد، باید منتظر باشد و به پرهیزکاری و اخلاق نیکو رفتار نماید و او منتظر [واقعی ] است .»(5)

البته رفتن به سوی امام(اتیان به سوی امام) در مناسبات فردی و تهذیب و اخلاق فردی خلاصه نمی شود بلکه بر مومنان در زمان غیبت واجب است که برای زمینه سازی ظهور اقدام کرده و در حد وسع خود کار فرهنگی و اجتماعی حتی سیاسی انجام دهند: به تصریح روایات، آماده کردن سلاح و کسب مهارت نظامی که مناسب با هر عصری باشد، برای شرکت در سپاه حضرت مهدی (علیه السلام) از وظایف منتظران است . امام صادق (علیه السلام) فرمود: هر یک از شما باید برای خروج حضرت قائم (علیه السلام) هر چند به اندازه یک تیر، مهیا کند . هر گاه خدای تعالی چنین نیتی از او ببیند، امیدوارم عمرش را طولانی کند تا آن حضرت را درک کند (و در زمره یاران و همراهانش قرار گیرد) . (6)

همچنین امام کاظم (علیه السلام) فرمود: هر کس مرکبی را به انتظار امر ما نگاه دارد و به سبب آن دشمنان ما را خشمگین سازد در حالی که خودش به ما منسوب باشد، خداوند روزیش را فراخ گرداند، به او شرح صدر عطا کند، او را به آرزویش برساند و در رسیدن به خواسته هایش او را یاری کند .» (7) بنا بر این در زمان غیبت ما وظیفه داریم که انتظار آگاهانه برای ظهور امام زمان داشته باشیم و از لحاظ فردی و اجتماعی خود و جامعه را برای ظهور امام زمان آماده کنیم. این معنای رفتن به سوی امام در زمان غیبت است.

پی نوشت:

1- مجلسی، بحار الانوار، احیاء تراث،1409 ، بیروت، ج36، ص 353

2-مجلسی، بحار الانوار، احیاء تراث ،1409، بیروت، ج36، ص 358.

3- صدوق، کمال الدین،اسلامیه، 1395ق، تهران، ج 2، ص 350 .

4- همان، ص 317.

5- نعمانی، الغیبه،نشر صدوق، 1397، نهران، ص 200.

6- همان ، ص 320.

7- مجلسی، بحار، ج61، ص 160.

موضوع قفل شده است