جمع بندی چگونگی برخورد ائمه با موسیقی (درخواست متن کامل روایت)

بسمه تعالی
باسلام واحترام
در ارتباط با آلات موسیقی و مخالفت اهل بیت (علیهم السلام) با آن، روایات فراوانی در منابع روایی آمده است که برخی از آنها ناظر به محو و از بین بردن آن آلات می باشد. دو نمونه از این روایات در این جا ذکر می شود.

• عن رسول اللَّه (صلى الله عليه و آله): إنَّ اللَّهَ تبارك وتعالى بَعَثَنَي رَحمَةً للعالَمينَ، ولأِمحَقَ المَعازِفَ والمَزاميرَ وامورَ الجاهِليّةِ.(1)

• سَمِعَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (علیه السلام) رَجُلًا يُطْرِبُ بِالطُّنْبُورِ فَمَنَعَهُ وَ كَسَرَ طُنْبُورَهُ ثُمَّ اسْتَتَابَهُ فَتَابَ ثُمَّ قَالَ أَتَعْرِفُ مَا يَقُولُ الطُّنْبُورُ حِينَ يُضْرَبُ قَالَ وَصِيُّ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَعْلَمُ فَقَالَ إِنَّهُ يَقُولُ سَتَنْدَمُ‏ سَتَنْدَمُ‏ أَيَا صَاحِبِي سَتَدْخُلُ جَهَنَّمَ أَيَا ضَارِبِي.(2)

با سلام و عرض ادب
همانطور که اشاره کردید روایت خاصی موسیقی را به لهوی و غیر لهوی تقسیم نکرده است بلکه این یک استنباط فقهی است که از مجموع راویات مربوط به مساله مذکور به دست می آید. ضمن اینکه مساله موسیقی و مباحث پیرامون آن گسترده است و باید برای تفصیل مطلب به کتب مربوطه مراجعه کنید. مجله فقه اهل بیت(علیهم السلام) جلد 48 ص 3 بحث موسیقی و غنا را به تفصیل بررسی نموده است که می توانید بدان مراجعه کنید. ما در اینجا صرفا به ذکر چکیده مقاله مذکور در این مجله می پردازیم:

با سلام و احترام و تشکر از اعتماد شما به سامانه پاسخگوی مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی.
معاجم لغوی طرب را در معانی زیر بیان داشته است:
- شوق
- احساس سبکی ناشی از شدت سرور
- کشیدن صدا
- از بین رفتن حزن و پیدایش فرح
- غنا
قطعا نظر مراجع معظم تقلید نسبت به حرمت غنا و موسیقی مطرب آور صرفا به جهت معانی لُغوی آن ها نیست. بلکه با نظر به روایات موجود در این باب در یک جمع بندی به حرمت موسیقی مطرب آور حکم می کنند.
از سوی دیگر همانطور که اشاره کردید تشخیص موسیقی لهوی و مطرب آور از غیر آن مقداری مشکل است اما قطعا تشخیص مواردی که در مجالس عروسی و برای رقص و پایکوبی استفاده می شود بعید است که تشخیص و حرمت آن برای کسی مورد تردید باشد. از این رو قدر متیقن حرمت این گونه موسیقی ها و مجالس است. در غیر این مورد و سایر موارد مشکوک برای رسیدن به نظری دقیقتر درباره حرمت و عدم آن باید به مرجع تقلید خود مراجعه کنید. چرا که کارشناس پاسخگو مجاز به فتوا دادن از ناحیه مراجع معظم تقلید نیست.

پرسش: درباره شکستن و محو کردن آلات و ابزار موسیقی چه روایاتی وجود دارد؟
پاسخ:

در ارتباط با آلات موسیقی و مخالفت اهل بیت (علیهم السلام) با آن، روایات فراوانی در منابع روایی آمده است که برخی از آنها ناظر به محو و از بین بردن آن آلات می باشد. دو نمونه از این روایات در این جا ذکر می شود.

• عن رسول اللَّه (صلى الله عليه و آله): إنَّ اللَّهَ تبارك وتعالى بَعَثَنَي رَحمَةً للعالَمينَ، ولأِمحَقَ المَعازِفَ والمَزاميرَ وامورَ الجاهِليّةِ.(1)

ترجمه: پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله) فرمودند: خداوند(تبارك و تعالى) مرا به عنوان رحمتى براى جهانيان برانگيخت و تا اینکه سازها و نى‏ ها و كارهاى جاهلى را نابود (ممنوع) ‏كنم.

• سَمِعَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (علیه السلام) رَجُلًا يُطْرِبُ بِالطُّنْبُورِ فَمَنَعَهُ وَ كَسَرَ طُنْبُورَهُ ثُمَّ اسْتَتَابَهُ فَتَابَ ثُمَّ قَالَ أَتَعْرِفُ مَا يَقُولُ الطُّنْبُورُ حِينَ يُضْرَبُ قَالَ وَصِيُّ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَعْلَمُ فَقَالَ إِنَّهُ يَقُولُ سَتَنْدَمُ‏ سَتَنْدَمُ‏ أَيَا صَاحِبِي سَتَدْخُلُ جَهَنَّمَ أَيَا ضَارِبِي.(2)

ترجمه: حضرت علی (علیه السلام) دید مردی نوازندگی می کند، او را موعظه نمود و از عملش نهی کرد و دستور داد وسیله نوازندگی او را شکستند، آنگاه فرمود: از این عمل زشت توبه کن. پس از توبه آن مرد، حضرت فرمود: آیا می دانی که موقع نواختن، ساز چه معنائی را می رساند؟نه! وصی پیامبر(صلی الله علیه و آله) بهتر می داند.حضرت علی (علیه السلام): هنگامی که ساز نواخته می شود، زبان حالش چنین است: به زودی پشیمان می شوی، به زودی پشیمان می شوی، به زودی وارد جهنم می شوی ای نوازنده من.
تحلیل مطلب:
هر چند هر دو روایت از لحاظ مضمون همسو و مطابق با سایر روایات منع استعمال آلات موسیقی و نوازندگی است اما روایت دوم از سند محکم و قابل اعتمادی برخوردار نیست اما سند روایت اول مشکلی ندارد.
اما در ارتباط با حرمت یا عدم حرمت موسیقی خالی از غنا و غیر لهوی، باید مقلدین محترم به نظر مرجع تقلید خود مراجعه کنند. هر چند نظر مشهور فقها عدم حرمت این قسم از موسیقی است.