جمع بندی نقش طبری در قرائات قرآن

تب‌های اولیه

3 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
نقش طبری در قرائات قرآن

سلام:
طبری ونقش او در قرائات قرآن چیست؟ نظر دیگران (صاحب مجمع، المیزان، جامع الاحکام و...) راجع به قرائات او چیست؟مستند و علمی

width: 700 align: center

[TD="align: center"]با نام و یاد دوست

[/TD]

[TD="align: center"][/TD]


کارشناس بحث: استاد حکیم

[TD][/TD]

پرسش:
طبری ونقش او در قرائات قرآن چیست؟ نظر دیگران (صاحب مجمع، المیزان، جامع الاحکام و...) راجع به قرائات او چیست؟

پاسخ:
پس از نزول قرآن گویش ها و لهجه های مختلف اعراب که در طبیعت هر زبانی وجود دارد در کنار عوامل دیگری همچون نبودن نقطه و اعراب و علائم وقف و سجاوندی موجب اختلافاتی در قرائت قرآن گردید. این مسئله موجب شد در دوره های بعدی اختلاف ها بیشتر گردد و در نهایت برخی از عالمان تعدادی قرائت های معلمان قرائت قرآن را انتخاب نموده سعی کنند با تعیین آنها و پرداختن به آنها جلوی اختلاف و پراکندگی بیشتر را بگیرند. از بین این گزینش ها دو دسته قراءات سبعه و عشره از همه معروفتر است.
بالاخص قراءات سبعه که توسط ابن مجاهد گزینش شد.


اختلاف در قرائات بي‌شمار است؛ مثل اختلاف در حركات اعراب و بنا، تقديم و تأخير، زياده و نقصان مد و قصر، تخفيف و تشدثيد، ترقيق و تفخيم، اخفا و اظهار، فك ادغام و...
دانشمندانى مثل ابن قتيبه، امام فخرالدين رازى، ابن جزرى و ديگران در مقام استقراى قرائات - على‌رغم اختلاف انواع آن - برآمدند و سعى كردند جهات يا وجوه اختلاف را نيز مشخص سازند. برخى از مدافعان كوشيده اند از اين وجوه را در هفت منحصر سازند.

اختلاف قرائات در هر متنى به ويژه متون كهن، پيش مى آيد؛ هر چند آن متن با دقت زيادى تدوين شده باشد. با نگاهى به تاريخ جهان درمى يابيم كه هيچ كتاب عادى يا مقدسى، مانند قرآن عمر بيش از 1400 سال نداشته است كه با اين دقت و صحت تدوين شده باشد.

تدوين‌كنندگان قرآن كه قداست ويژه اى براى آن قائل بودند، با روش خود قرآن را جمع آورى كردند به گونه اى كه نه يك كلمه در اصل قرآن افزودند و نه يك كلمه از آن كاستند.

قرآن كتابى است كه هم به صورت شفاهی از آغاز تاكنون، سينه به سينه نقل شده و هم صورت كتبى قرآن موجود از روى مصاحف اوليه استنساخ شده است و هنوز هم رسم الخط عثمانى در ميان مسلمانان از قداست ويژه اى برخوردار است. اما با وجود اين همه اعمال دقت، اختلاف قرائات در قرآن هم راه يافت؛ حتى در زمان حيات پيامبر (صلى الله عليه و آله)نيز اين مسأله مشهود بود.

به تدريج بر اين اختلاف افزوده شد تا اين كه امت اسلامى بر قرائتى واحد اجماع كردند. مجموعه اى از علل در ايجاد اختلاف قرائات نقش داشته است و چنان كه گفته شد مقدارى از آن طبيعى و قهرى بود.

اولین شخص معتبری كه به ضبط قرائت های صحیح و جمع آوری آن در كتابی مفصل و مبسوط همت گماشت، ابوعبید قاسم بن سلام انصاری (متوفی 224) بود كه شاگرد كسائی به شمار می آمد. ابن الجزری می گوید: «به طوری كه من شماره كرده ام، وی قاریان را در بیست و پنج تن منحصر كرده است و كسانی كه به نام قراء سبعه بعدا شهرت یافتند، در زمره اینان بودند».

پس از او احمد بن جبیر بن محمد ابوجعفر كوفی، ساكن انطاكیه (متوفی258)كتابی در این زمینه تالیف كرد و قرائت های پنج گانه را در آن جمع آوری نمود كه هر یك از این قرائت ها به منطقه ای از مناطق جهان اسلام تعلق داشت سپس قاضی اسماعیل بن اسحاق، مصاحب قالون (متوفی 282) كتابی در قرائت تالیف نمود كه در آن، قرائت های بیست تن از ائمه جمع آوری شده است پس از وی ابوجعفر طبری (متوفی 310) كتابی به نام «الجامع» تالیف نمود كه بیست و چند قرائت در آن جمع آوری شده است.

پس از گذشت زمانی كوتاه، ابوبكر محمدبن احمد داجونی (متوفی 324( كتابی در قرائت نوشت و ابوجعفر را كه یكی از قرا عشره است، به دیگر قراء اضافه كرد به دنبال داجونی ابوبكر احمد بن موسی «ابن مجاهد» (متوفی 324( كار او را دنبال كرد و او نخستین كسی است كه عدد قرائت ها را در قرائت های هفتگانه منحصر كرد.
پس از ابن مجاهد، دیگران به تالیفاتی به پیروی از او و بر همان منوال دست زدند كه احمد بن نصر شذائی (متوفی 370) و احمد بن حسین بن مهران (متوفی 381) از آن جمله اند. احمد سه تن دیگر را به قرا سبعه اضافه كرد و اصطلاح «قرا عشره» به وجود آمد(1).

اغلب مفسران قرآن کریم مانند: طبری صاحب تفسیر طبری، صاحب مجمع البیان، جامع الاحکام و ... قرائت حفص از عاصم را برگزیده و بر همان اساس قرآن کریم را تفسیر نموده اند اما در این میان مفسر بزرگوار علامه طباطبایی صاحب تفسیر المیزان همه قرائات را معروف البته با لحاظ نقد و بررسی و گزینش آنها را معتبر می داند و در بیشتر مواردی که قرائات را گزارش میکنند به نقد و بررسی آنها پرداخته و با استناد به مرجحات روایی، قرآنی و ادبی در نهایت یکی از قرائات را ترجیح داده است یعنی تنها به قرائت حفص از عاصم بسنده نکرده، بلکه از قرائات دیگر که دارای شرایط بهره برداری بوده اند نیز بهره برده است.(2)

پی نوشت:
1. پژوهشى در تاريخ قرآن كريم،محمدباقر حجتى، انتشارات امیر کبیر، تهران، 1385.ش ، ص248 -268 .
2. ر.ک: تفسیر المیزان فی تفسیر القرآن، علامه محمد حسین طباطبایی، انتشارات اسلامی، قم، ج12،ص 179- 190.

موضوع قفل شده است