جمع بندی شناخت آینده کودک در ملاکهای منقول از امام علی (علیه السلام)
تب‌های اولیه
سلام بر همگی.روایتی را دیدم که در آن حضرت علی(ع)فرمودند:اذا نظرت الی الغلام فرایته حلو العینین عریض الجبهه نامی الوجنتین سلیم الهیئه مسترخی العزله فارجه لکل خیر و ان رایته غائر العینین ضیق الجبهه ناتئ الوجنتین محدد الارنبه کانما جبینه صلابه فلا ترجه یعنی اگر بچه ای را دیدی که چشمانش زیبا پیشانی اش بلند گونه هایش گوشتالو و خوش صورت و عضلاتش سست و نرم بود به خیر او امیدوار باش و اگر بچه ای را دیدی که چشمانش گود افتاده پیشانی کوتاه و گونه های برآمده استخوانی و بینی نوک تیز داشت و پیشانی اش محکم بود به او امیدوار نباش.می خواستم بدانم آیا این حدیث صحیح است؟ و اینکه خصوصیات افراد نوع دوم که هیچ خیری ندارند آیا بر همه افراد صدق می کند یا برای افراد خاصی است؟ چون روایت است که ابوبکر خصوصیات نوع دوم این افراد را به طور کامل داشت و اینکه حضرت علی منظورشان ابوبکر بوده؟ درحالیکه افراد زیادی خصوصیات نوع دوم را از جمله خودم دارم آیا این افراد به خیرشان هیچ امیدی نیست؟ آیا این روایت را می شود پذیرفت یا نه؟ از کارشناسان محترم تقاضا دارم پاسخ دهند اجرکم عند الله
| width: 700 | align: center |
|---|---|
| [TD="align: center"]با نام و یاد دوست | |
[/TD] | |
[TD="align: center"] [/TD] | |
| کارشناس بحث: استاد صدرا | |
| [TD][/TD] | |
سوال:
روایتی را دیدم که در آن حضرت علی(ع)فرمودند: اگر بچه ای را دیدی که چشمانش زیبا پیشانی اش بلند گونه هایش گوشتالو و خوش صورت و عضلاتش سست و نرم بود به خیر او امیدوار باش و اگر بچه ای را دیدی که چشمانش گود افتاده پیشانی کوتاه و گونه های برآمده استخوانی و بینی نوک تیز داشت و پیشانی اش محکم بود به او امیدوار نباش.
آیا این حدیث صحیح است؟
پاسخ:
با سلام و عرض ادب
در برخی روایات معیارها و ملاکهایی برای ترسیم آینده کودک بیان شده است که این اخبار علاوه بر آنکه دچار ضعف سندی بوده؛ از نظر محتوایی نیز تنها بیانگر برخی نشانه ها و به عبارتی دیگر تنها بیانگر مقتضی صلاح و یا فساد افراد بوده و این علایم به تنهایی علت سعادت و شقاوت افراد نخواهند بود.
توضیح:
مرحوم طبرسی از عالمان قرن ششم هجری در کتاب «مکارم الاخلاق» در روایتی از امام علی (علیه السلام) روایت نموده که آنحضرت فرمودند: «إِذَا نَظَرْتَ إِلَى الْغُلَامِ فَرَأَيْتَهُ حُلْوَ الْعَيْنَيْنِ عَرِيضَ الْجَبْهَةِ نَامِيَ الْوَجْنَتَيْنِ سَلِيمَ الْهَيْئَةِ مُسْتَرْخِيَ الْعُزْلَةِ فَارْجُهُ لِكُلِّ خَيْرٍ وَ بَرَكَةٍ وَ إِنْ رَأَيْتَهُ غَائِرَ الْعَيْنَيْنِ ضَيِّقَ الْجَبْهَةِ نَاتِئَ الْوَجْنَتَيْنِ مُحَدَّدَ الْأَرْنَبَةِ كَأَنَّمَا جَبِينُهُ صَلَابَةٌ فَلَا تَرْجُه»؛[1] «چون كودكى را ديديد كه شيرين چشم، و داراى پيشانى عريض، و گونه هاى گلگون، قامتى سالم، چابك، باشد اميد هر خوبى و ميمنت از وى داشته باشيد، و اگر داراى چشمانى فرو رفته و پيشانى كوتاه و تنگ و بينى بر آمده و نوك تيز كه در پيشانيش شبه برآمدگى باشد به او اميدى نداشته باشيد».
از آنجا که روایات «مکارم الاخلاق» فاقد سند بوده، این روایت از این جهت مخدوش است؛ اما نظیر این روایت را مرحوم کلینی (م329هـ) به سند خود از امام صادق (علیه السلام) روایت نموده که آنحضرت فرمودند: «كَانَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (علیه السلام) يَقُولُ إِذَا كَانَ الْغُلَامُ مُلْتَاثَ الْأُدْرَةِ صَغِيرَ الذَّكَرِ سَاكِنَ النَّظَرِ فَهُوَ مِمَّنْ يُرْجَى خَيْرُهُ وَ يُؤْمَنُ شَرُّهُ قَالَ وَ إِذَا كَانَ الْغُلَامُ شَدِيدَ الْأُدْرَةِ كَبِيرَ الذَّكَرِ حَادَّ النَّظَرِ فَهُوَ مِمَّنْ لَا يُرْجَى خَيْرُهُ وَ يُؤْمَنُ شَرُّه»، « أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (علیه السلام) فرمود: «وقتی پسر بچه‌ای؛ بیضه‌اش افتاده، آلتش کوچک و دیدی آرام دارد، امید به خوبى و آسودگى از بدى او باشد، و اگر بیضه بچه‌ای؛ سخت، آلتش بزرگ و نگاهی تیز دارد نه امید به خوبى او است و نه آسودگى از بدیش».
غیر از «خلیل بن عمرو یشکری» که شخص مجهولی است،[2] دیگر راویان امامی و مورد اطمینان هستند و توثیق شده‌اند. اما به جهت اینکه در کتاب‌های رجالی، نامی از «خلیل بن عمرو یشکری» برده نشده، این حدیث از جهت سندی ضعیف می باشد.[3]
این روایت را همچنین مرحوم شیخ طوسی (م460هـ) در «تهذیب الاحکام» با همین سند روایت نموده است.[4]
همچنان که گفته شد تحقق این علایم به تنهایی موجبات سعادت و شقاوت افراد را فراهم نساخته؛ بلکه این اخبار تنها بیانگر علایمی است که در صورت عدم مراقبت و تربیت صحیح و کنترل نفس، مقتضی فساد فرد را فراهم ساخته؛ در مقابل وجود علایم مثبت نیز به تنهایی موجبات سعادت فرد را فراهم نساخته؛ بلکه نیل به سعادت دنیا و آخرت در گرو ایمان و عمل صالح توسط هر فردی است.
موفق باشید.
[/HR] [1]طبرسى، حسن بن فضل، مكارم الأخلاق، 1جلد، ص223، الشريف الرضى - قم، چاپ: چهارم، 1412 ق / 1370 ش.
[2] . سند کلینی در این خبر بدین صورت است: «محمد بن يحيى عن أحمد بن محمد و علي بن إبراهيم عن أبيه جميعا عن ابن محبوب عن خليل بن عمرو اليشكري عن جميل بن دراج عن أبي عبد الله علیه السلام...». مرحوم مجلسی این سند را مجهول دانسته است: المجلسی، مرآة العقول في شرح أخبار آل الرسول ؛ 26جلد، دار الكتب الإسلامية - ج21 ،ص89، باب التفرس في الغلام و ما يستدل به على نجابته الحديث الأول: مجهول.
[3] . البته این سند را مرحوم محمد تقی مجلسی قوی همچون صحیح دانسته است: مجلسى، محمدتقى بن مقصودعلى، روضة المتقين في شرح من لا يحضره الفقيه (ط - القديمة)، 14جلد، ج8، ص653، مؤسسه فرهنگى اسلامى كوشانبور - قم، چاپ: دوم، 1406 ق. «و روى الشيخان في القوي كالصحيح، عن جميل بن دراج، عن أبي عبد الله عليه».
[4]. طوسى، محمد بن الحسن، تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان)، 10جلد، ج8، ص114، دار الكتب الإسلاميه - تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق. :«عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ خَلِيلِ بْنِ عَمْرٍو الْيَشْكُرِيِّ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع يَقُولُ إِذَا كَانَ الْغُلَامُ مِلْثَاثَ الْأُدْرَةِ صَغِيرَ الذَّكَرِ سَاكِنَ النَّظَرِ فَهُوَ مِمَّنْ يُرْجَى خَيْرُهُ وَ يُؤْمَنُ شَرُّهُ وَ قَالَ إِذَا كَانَ الْغُلَامُ شَدِيدَ الْأُدْرَةِ كَبِيرَ الذَّكَرِ حَادَّ النَّظَرِ وَ هُوَ مِمَّنْ لَا يُرْجَى خَيْرُهُ وَ لَا يُؤْمَنُ شَرُّهُ».