جمع بندی چرا خداوند فردی رو به خاطر گناه دیگری مجازات می کند؟

با عرض سلام و عرض تسليت به مناسبت اربعين حسيني^{(عليه السلام)}


اين مساله را مي توان به طور كلي در تاثير اعمال انسان در ديگران بررسي كرد؛ بدين ترتيب كه آيا اعمال ما مي تواند در ديگران تاثير مثبت يا منفي بگذارد و اگر چنين است، بر اساس كدام قاعده اسلامي يا كلامي قابل توضيح است؟

براي رسيدن به پاسخ بايد چند نكته را در نظر داشت:
اولا؛ عالم هستي بر مبناي قانون عليت بنا شده و هر چيزي آثار مخصوصي دارد. بر همين اساس اعمال ما نيز داراي آثار وضعي و تكويني است؛ مانند طولاني شدن مدت عمر انسان به سبب صله رحم(1) و ديگر مواردي كه در شرع مقدس بيان شده است.

ثانيا؛ هر انساني مسول اعمال خويش است و خداوند در اين رابطه مي فرمايد: «وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى‏»؛ و هيچ گنهكارى گناه ديگرى را متحمّل نمى‏شود(2) بر اين اساس هر كس نتيجه عمل خود را پاسخگو خواهد بود.

ثالثا؛ بر اساس قاعده كلامي «اعواض» اگر انساني در اين عالم دچار مشكل و سختي گردد و خودش در اين امر دخالتي نداشته باشد، عدالت خداوند اقتضا مي كند كه اين مشكل و سختي را براي او در آخرت جبران كرده و در ازاي سختي دنيوي، او را از نعمات اخروي برخوردار كند. البته اگر اين سختي و مشكل از جانب انسان ديگري باشد، همان شخص مسئول جبران است و قاعدتا از اعمال خوب او برداشته شده و به كسي كه مورد ظلم واقع شده، داده خواهد شد.

بنابراين در مواردي كه عمل كسي در ديگران تاثير گذاشته است، چه خوب و چه بد، كسي كه به صورت غير مستقيم تاثير داشته نيز در ثواب و جزاء دخيل خواهد بود و كسي كه با عملي سبب مرض يا مرگ فرزند خود شده باشد، در آخرت جوابگوي او خواهد بود. چرا كه بر اساس مقدمه اول هر عملي در اين دنيا تاثير تكويني دارد كه بر مبناي قاعده عليت امري اجتناب ناپذير است و مسئول آن نيز كسي است كه مسبب مشكل و سختي براي ديگري شده است.

پي نوشت ها:
1. كليني، كافي، ج2، ص150.
2. انعام: 164.

[="Tahoma"][="Black"]سلام

مساله اعواض در كتب كلامي مطرح شده است.
ر.ك: المنقذ من التقاليد، ج1، ص339؛ كشف المراد، ص127 و ديگركتب كلامي.
البته رسيدن عوض به كسي كه دخالتي در مصيبت و مشكل خود نداشته اولا؛ از نظر عقلي قابل اثبات است و ثانيا؛ عوض در حقيقت حداقل ثواب است و در روايات مقدار بسيار بالاتري براي برخي مشكلات و مريضي ها وارد شده است، مانند ثوابت عبادت يك سال در برابر يك شب تب كردن انسان...

[/]

پرسش:
آیا خداوند کسی را به دلیل گناه دیگری مجازات می کند؟

پاسخ:
بر اساس مبانی اعتقادی امامیه:
اولا؛ بر اساس آیات متعدد قرآن و دلایل عقلی متقن، خداوند متعال ذره ای به مخلوقات خویش ظلم نمی کند. آیاتی مانند: «أَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلاَّمٍ لِلْعَبيدِ»؛ خداوند، به بندگان (خود)، ستم نمى ‏كند.(1) هرگونه ظلمی را نفی می کند و از سوی دیگر خداوند نیازی به ظلم ندارد و این مساله باعث منتفی شدن عقلی ظلم از ساحت قدس ربوبی است.
ثانیا؛ عالم هستي بر مبناي قانون عليت بنا شده و هر چيزي آثار مخصوصي دارد. بر همين اساس اعمال ما نيز داراي آثار وضعي و تكويني است؛ مانند طولاني شدن مدت عمر انسان به سبب صله رحم(2) و ديگر مواردي كه در شرع مقدس بيان شده است.
ثالثا؛ هر انساني مسئول اعمال خويش است و خداوند در اين رابطه مي فرمايد: «وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى‏»؛ و هيچ گنهكارى گناه ديگرى را متحمّل نمى‏ شود(3) بر اين اساس هر كس نتيجه عمل خود را پاسخگو خواهد بود.
رابعا؛ بر اساس قاعده كلامي «اعواض» اگر انساني در اين عالم دچار مشكل و سختي گردد و خودش در اين امر دخالتي نداشته باشد، عدالت خداوند اقتضا مي كند كه اين مشكل و سختي را براي او در آخرت جبران كرده و در ازاي سختي دنيوي، او را از نعمات اخروي برخوردار كند.(4) البته اگر اين سختي و مشكل از جانب انسان ديگري باشد، همان شخص مسئول جبران است و قاعدتا از اعمال خوب او برداشته شده و به كسي كه مورد ظلم واقع شده، داده خواهد شد.

بنابراين در مواردي كه عمل كسي در ديگران تاثير گذاشته است، چه خوب و چه بد، كسي كه به صورت غير مستقيم تاثير داشته نيز در ثواب و جزاء دخيل خواهد بود و كسي كه با عملي سبب مرض يا مرگ فرزند خود شده باشد، در آخرت جوابگوي او خواهد بود. چرا كه بر اساس مقدمه اول هر عملي در اين دنيا تاثير تكويني دارد كه بر مبناي قاعده عليت امري اجتناب ناپذير است و مسئول آن نيز كسي است كه مسبب مشكل و سختي براي ديگري شده است.

پي نوشت ها:
1. آل عمران: 182.
2. كلينى، محمد بن اسحاق،(1407)، الكافي، غفاري، علي اكبر، چهارم، تهران، دارالكتب الاسلاميه، ج2، ص150.
3. انعام: 164.
4. حلى، حسن بن یوسف، (1382)،كشف المراد في شرح تجريد الاعتقاد قسم الالهيات، تعلیقه آيت الله سبحانى‏، دوم، قم، مؤسسه امام صادق(علیه السلام)، ص127.