جمع بندی علت تعدد اسماء الهی

پرسش:
عامل تعدد اسماء الهی چیست؟

پاسخ:
تعدد اسماء را می توان از تعدد کمالات الهی استنباط نمود. البته باید بین نیاز انسان با اسماء خاص الهی تناسب برقرار باشد و به همین دلیل در دعاهای ماثور مثلا برای درخواست بهبود بیماری از اسم شافی یا برای رفع فقر از اسم رازق و رزاق استفاده شده است. در ادامه به توضیح مطلب پرداخته خواهد شد.

مقدمه؛ منظور از اسم، ذات به همراه صفتی خاص است. به عبارتی با مقید و متعین شدن ذات به اوصاف خاص، اسماء پدید می‌آیند. بدین ترتیب ذاتی که در مرتبه احدیت هیچ تعینی نداشت و به‌تبع آن قابل تفکیک و تمایز نیز نبود، با متصف شدن به اوصاف گوناگون، از مقام اطلاق خارج شده و به‌وسیله تجلی مقید به اوصاف خاص می‌شود. بنابراین اسم حاکی از مسماست و اصل نیز همان مسماست و باید همان مورد پرستش قرار گیرد.
خداوند متعال در مورد مسمای واحد و اسماء متعدد می فرماید: «قُلِ ادْعُوا اللَّهَ أَوِ ادْعُوا الرَّحْمنَ أَيًّا ما تَدْعُوا فَلَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‏»؛ بگو: «اللَّه» را بخوانيد يا «رحمان» را، هر كدام را بخوانيد، (ذات پاكش يكى است و) براى او بهترين نامهاست!(1)

از سوی دیگر اوصاف الهی گاهی از ارتباط او با خلق استنباط می شود و گاهی نیز با قطع نظر از وجود مخلوقات این اوصاف قابل انتزاع هستند. برای گروه اول که اوصاف فعل نام دارند، می توان خالق و رازق را نام برد و برای گروه دوم که همان اوصاف ذاتی خداوند هستند، می توان علم و قدرت او را مثال زد که از این اوصاف عالم و قادر انتزاع می گردد.(2) بنابراین برخی اسماء الهی ارتباطی به خلق نداشته و بود و نبود آنها دخالتی در تحقق این اسماء ندارد. بر این اساس نمی توان دلیل تعدد اسماء را کثرت حوائج دانست، زیرا با نبود خلق(چه رسد به حوائج آنها) نیز اسماء(ذات) الهی تعدد داشت.

پی نوشت ها:
1. اسراء: 110.
2. سبحانى‏، جعفر، (1412)، الإلهيات على هدى الكتاب و السنة و العقل‏، سوم، قم، المركز العالمي للدراسات الإسلامية، ج1، ص85.