جمع بندی علم لدنی امامان یا رعایت ظاهر؟

تب‌های اولیه

23 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
علم لدنی امامان یا رعایت ظاهر؟

با سلام
در خصوص مطلبی که کارشناس محترم در این تاپیک:

علت ازدواج امام حسن (ع) با جعده چه بود؟

بیان نموده اند:


شعیب;282483 نوشت:

درست است که امام حسن علم لدنی داشته و می دانسته که عاقبت "جعده" چگونه خواهد شد اما ائمه ما ملزم به رعایت ظاهر بوده و از علم غیب خویش در امور عادی زندگی استفاده نمی کردند.
3.در جريان ازدواج امام حسن با جعده آمده که اميرالمومنين(ع) دختر سعيد بن قيس(برادر اشعث) را برای امام حسن خواستگاری نمود، وقتی اشعث از اين جريان مطلع شد نزد سعيد رفت و او را از اين کار منصرف نموده و دختر سعيد را به عقد پسر خود درآورد، بعد از آن نزد اميرالمومنين آمد و اعلام کرد که دختری را که برای حسن خواستگاری نموده ايد زن پسر من است. در آنجا با اصرار دختر خود را به عقد امام حسن درآورد.(2)

برای من چند سؤال مطرح شده است:

1) اگر قرار است امامان شیعه ملزم به رعایت ظاهر باسند دیگر چه نیاز که علم لدنی داشته باشند؟ و اگر پاسخ داده شود، از این علم بعضی از مواقع استفاده می کنند، خب چرا حسن بن علی از این علم برای ازدواج با جعده استفاده نکرد؟

2) آیا علی بن ابیطالب بخاطر رعایت اصول اخلاقی راضی شده است تا حسن بن علی با جعده ازدواج کند؟ و یا اصول شرعی و یا سیاسی؟ لطفا ارتباط این ازدواج را با هریک از این اصلول روشن سازید؟

پیشاپیش از پاسخ متقن و مستندی که کارشناس محترم می دهند سپاسگزارم

width: 700 align: center

[TD="align: center"]با نام و یاد دوست

[/TD]

[TD="align: center"][/TD]


کارشناس بحث: استاد شعیب

با سلام خدمت شما دوست گرامی

این سوال نه تنها درباره ازدواج امام حسن بلکه درباهر بسیاری از رفتارهای طبیعی و عادی پیامبران و اهلبیت (علیهم السلام) پرسیده می شود. چرایی عمل نکردن به علم لدنی توسط پیامبر در مقابل منافقین، رها کنندگان تنگه احد، پیمان شکنان بعد از خود و ... توسط امام علی(ع) در اعتماد به ابو موسی اشعری در جنگ صفین، رفتن به مسجد شب نوزدهم ماه رمضان و ... توسط امام حسین در پذیرفتن دعوت کوفیان و... و همچنین بقیه ائمه هر رفتاری که طبق دانسته های طبیعی و ظاهری و از طرق عادی داشته اند عمل کرده اند همه و همه این سوال به وجود می آید.

آنچه به یقین ما به واسطه روایات متعدد صحیحه به آن اعتقاد داریم این است که پیامبر (صلی الله علیه و آله) و ائمه اطهار (علبهم السلام) علم ماورایی و غیر طبیعی و به تعبیر دیگر علم لدنی داشته و هر وقت که می خواسته اند از آن استفاده می کردند در کتاب "کافی" بابی(فصلی) وجود دارد با عنوان "ان الائمة اذا شاؤوا ان یعلموا علموا"، یعنی امامان هرگاه می‌خواستند که چیزی را بدانند، از آن آگاه می‌شدند. در این باب روایات بسیاری جمع آوری شده است.(ثقة الاسلام کلینی، الکافی، دار الکتب الإسلامیة تهران، 1365 ه ش، ج1، باب: ان الائمة اذا شاؤوا ان یعلموا علموا)

یعنی برای ما شیعه شکی در این نیست که ائمه اطهار علم لدنی داشته اند و از طرفی می بینیم که در بسیاری از موارد(قریب به اتفاق) ائمه به ظاهر عمل می کردند و از علم لدنی خود استفاده نمی نمودند. بعد از قبول این دو مرحله سوال مطرح خواهد شد که اگر قرار است که ائمه اطهار(علیهم السلام) بر طبق علم ظاهری خود عمل کنند داشتن علم لدنی چه لزومی خواهد داشت؟؟

جواب :

امام در مرتبه از عالم وجود قرار دارد که علم به غیب و علم به لوح محفوظ از خصوصیات اوست امام درجه‌ای عالی‌تر از این دارند که عالم عقل و تجرد است، و درجه‌ای عالی‌تر که عالم روح القدس و اسماء کلیه الهیه است. عالم اسماء و صفات کلیه واسطه فیض همه مخلوقات است و هرچه در اینجا تحقق می‌پذیرد از آنجا نشأت می‌گیرد، و لذا به همه حقائق قبل از تحققش احاطه دارد و در مرتبه‌ای از آن عالم همه حقائق به تفصیل موجود است

کسی که به آن عالم دست دارد در آن مرتبه و آن عالم می‌تواند همه چیز را بداند، چه گذشته و چه حال و چه آینده و چه در ملک و چه در ملکوت. در عوالم میان این عالم طبع تا عالم اسماء کلیه نیز خیلی از حقائق به شکل‌های خاصی حضور و ظهور دارند و با احاطه بدانجا نیز می‌توان خیلی از گذشته و آینده‌ها را دید.


اما علم امام در عالم ظاهر مانند علم ما می‌باشد و امام(علیه السلام) در این مرتبه از بسیاری از امور بی‌اطلاعند. واقعا نمی‌دانند فلان شخص کجاست و فلان شخص چه کرده و چه می‌کند و حتی ممکن است گاهی وسیله شخصی خویش را گم کنند و جایش را ندانند. بله، تفاوت امام با ما در آنجاست که چون نفس‌شان اتساع یافته و مراتب دیگری دارد، می‌توانند با تمرکز کردن در درون خود و سفر به اعماق نفس خود «مانند تمرکز ما برای یافتن پادرد خود» آنچه را در مرتبه ظاهر خود نمی‌یافتند، در باطن بیابند و از آن خبر دهند. پس امام در عالم ظاهر از بسیاری از امور بی‌خبرند و در عالم باطن به حقیقت همه چیز واقف، و با سرّ و باطنِ همه چیز همراهند. این است که روایت می فرماید: ان الائمة اذا شاؤوا ان یعلموا علموا .

این علم به ظاهر همان است که ائمه در مقام زندگی طبیعی و عادی خود مانند دیگر انسان ها به آن عمل می کردند و مانند یک انسان عادی اگر چیزی را گم می کردند به دنبال ان می گشتند و اگر در مقام قضاوت قرار می گرفتند از طرفین دعوا شاهد طلب می کردند و موقع نماز صبح طبق معمول به مسجد می رفتند و حتی با اذان گفتن قاتل خود را (که با علم ظاهری نمی دانستند او قاتل است) بیدار می کردند و اگر مردم از آنها برای حکومت دعوت می کردند نگاه به تعداد نامه ها و دعوت کننده ها می کردند و به سمت کوفه حرکت می کردند و انگور زهر آلود را می خوردند و ... گر چه با علم لدنی می دانستند که واقعیت امر چیست.

دلیل این نوع سلوک و رفتار می‌تواند امور و دلایل مختلفی باشد از جمله:

1 - عمل بر اساس علم غیب با حکمت بعثت انبیاء(ع) و نصب ائمه(ع) منافات دارد، زیرا در این صورت جنبه اسوه و الگو بودن خود را از دست خواهند داد. افراد بشر از وظایف فردی و اصلاحات اجتماعی به بهانه برخوردار بودن آنان از علم غیب و عمل بر اساس علم خدادادی از وظیفه خود سرباز خواهند زد.

2 - عمل بر اساس علم غیرعادی موجب اختلال در نظام عالم هستی است، زیرا مشیت و اراده خداوند به جریان امور بر اساس نظام اسباب و مسببات طبیعی و علم عادی نوع بشر تعلق گرفته است. به همین جهت پیامبر(ص) و ائمه(ع) برای شفای بیماری خود و اطرافیان خویش از علم غیب استفاده نمی‏‌کردند. شاید یکی از حکمت‏‌های ممنوع بودن تمسک به نجوم، تسخیر جن، برای غیب گویی و کشف غیر عادی حوادث آینده، همین امر یعنی اختلال در نظام عالم هستی باشد.

ادامه دارد...

ادامه...

به عبارت دیگر:

ماهیت اصلی برخورداری ائمه(علیهم السلام) از مخزن علم الهی و امکان دسترسی آنها به علم لدنی را باید در حوزه وظایف و مسئولیت‌های ایشان دید؛ در واقع امام (علیه السلام) و رسول (صلی الله علیه و آله)در جایی به علم غیب رجوع می‌کنند که هدایت مردم یا حفظ جایگاه و موقعیتشان اقتضاء نماید و الا از آنجا که امام (علیه السلام) الگوی عملی زندگی مؤمنانه برای همه انسان‌هاست، نباید همواره و همیشه از این علوم غیبی بهره ببرد تا شخصیت او قابل دسترسی و الگوبرداری برای دیگران نباشد. امام (علیه السلام) در موضوعاتی که به اثبات جایگاه او یا ارائه جزئیات احکام دین و معارف وحیانی یا تشخیص مصادیق مرتبط با وظایف مؤمنان و اموری از این دست بر می‌گردد، به علم غیب رجوع می‌کند»«اگر فردی غیرمسلمان بیاید و سؤالی را از امام (علیه السلام) بپرسد و قصد تخریب ادعای امامت امام(علیه السلام) را داشته باشد، مصلحت اقتضا می‌کند که امام(علیه السلام) خبری از غیب بدهد و جایگاه خود و دین خود را تأیید و تثبیت کند؟

یا در صورتی که معجزه‌ای بخواهند اظهار کنند و خطر کسی را برطرف کنند؛ مثل وجود مبارک امام باقر(علیه السلام) در شأن آن حضرت آمده که کسی وارد محضر امام باقر(علیه السلام) شد، کنیز رفت دمِ در، او یک نگاه نامحرمانه‌ای کرد، همین که وارد صحن حیاط شد و اجازه خواست، حضرت از اندرون خانه فرمود: «ادْخُلْ‏ لَا أُمَ‏ لک» این شخص دست‌پاچه شد! آمد حضور حضرت و عرض کرد من این کار را کردم ببینم شما متوجّه می‌شوید یا نه؟ فرمود: «لَئِنْ ظَنَنْتُمْ أَنَّ هَذِهِ الْجُدْرَانَ تَحْجُبُ أَبْصَارَنَا‏‏‏‏‏». گاهی برای تنبیه این دسته حرف‌ها را می‌زنند؛ اما در خیلی از موارد این‌طور نیست و به علم غیب عمل نمی‌کنند و به همان علم ظواهر عمل می‌کنند»(الخرائج و الجرائح، ابن هبه الله الراوندی، ج‌۱، ص۲۷3[=Traditional Arabic]، موسسه امام مهدی(علیه السلام) 1409)


اما اگر امام در زندگی شخصی خود مثلاً در حال معامله با یک مسلمان دیگر بود و احیاناً ممکن است در این معامله گرفتار زیان و ضرر گردد، آیا منطقی است که از علم غیب بهره ببرد و خود را از این ضرر در معامله برهاند؟ البته تشخیص معیار دقیق موارد مصلحت و عدم مصلحت با خود امام (علیه السلام) است و بنا نیست که ما همه این موارد را دریابیم.

آیت‌الله صافی گلپایگانی در کتاب «معارف دین» در این‌باره می گوید:

«انبیاء و ائمه (علیهم السلام) در روش زندگی و سلوک، معاشرات و معاملات و مجالست با اصحاب و مؤمنین و اغیار و اخیار و فجّار، به طور عادّی و متعارف رفتار می‌فرمودند، و به علم و قدرتی که به آنها اعطا شده، جز در موارد استثنایی، عمل نمی‌کردند؛ و از راه علم امامت از خود دفع خطر و فقر و امراض و ابتلائات را نمی‌فرمودند؛ چون غیر این روش، نقض غرض و منافی با حکمت و هدف بعثت انبیاء(علیهم السلام) و نصب ائمه (علیهم السلام) است. روش و رفتار آنها در زندگی دنیا از معاملات و معاشرات، زناشویی، پوشیدن، نوشیدن و خوردن و خوابیدن و حال تندرستی و بیماری، صلح و جنگ، فقر و توانگری و حکومت و سیاست باید سرمشق دیگران باشد. به مردم درس زهد و قناعت، صبر و صداقت و پرهیزگاری، پارسایی و رضا و تسلیم و توکّل بدهند و اگر از علوم غیرعادّی خود در امور زندگی استفاده کنند، این مقاصد و مصالح تأمین نمی شود؛ و عمل و زندگی آنها نمونه و سرمشق و قابل پیروی و تأسّی نمی گردد»(معارف دین ج1 ص 219)

جویا;991663 نوشت:
آیا علی بن ابیطالب بخاطر رعایت اصول اخلاقی راضی شده است تا حسن بن علی با جعده ازدواج کند؟ و یا اصول شرعی و یا سیاسی؟ لطفا ارتباط این ازدواج را با هریک از این اصلول روشن سازید؟

با توجه به فرهنگ آن روزگار، ازدواج‏ها تنها بر اساس رعايت تناسب و هم كفو بودن انجام نمى‏پذيرفت؛ بلكه گاهى براى اداى احترام به يك شخصيت‏ و يا براى ابراز علاقه يك قبيله به قبيله ديگر و يا جلوگيرى از انتقام قبيله‏ اى و یا اغراض سیاسی دیگر صورت مى‏گرفت. به طورى كه اگر طرف مقابل نمى‏پذيرفت، به عنوان رد احترام و گاهى در حد اعلان تنفر و جنگ بود. بنابراين اگر چه برخى ازدواج‏ها، براى امامان معصوم بسيار سنگين بود؛ ولى بزرگوارى شخصيت ايشان موجب مى‏شد كه آن را بپذيرند.
همانگونه كه برخی ازدواج‌های رسول خدا (ع) رنگ سياسی داشت پاره‌ای از دواج‌های امام حسن (ع) هم سياسی بود. با توجه به نفوذ بسيار زياد اشعث بن قيس در كوفه به نحوی كه در جنگ صفين در به حكميت كشاندن جنگ تلاش فراوانی داشت و مؤثر هم واقع شد، حضرت با دختر او جعده ازدواج نمود.

[="Tahoma"][="Navy"]

جویا;991663 نوشت:
1) اگر قرار است امامان شیعه ملزم به رعایت ظاهر باسند دیگر چه نیاز که علم لدنی داشته باشند؟ و اگر پاسخ داده شود، از این علم بعضی از مواقع استفاده می کنند، خب چرا حسن بن علی از این علم برای ازدواج با جعده استفاده نکرد؟

2) آیا علی بن ابیطالب بخاطر رعایت اصول اخلاقی راضی شده است تا حسن بن علی با جعده ازدواج کند؟ و یا اصول شرعی و یا سیاسی؟ لطفا ارتباط این ازدواج را با هریک از این اصلول روشن سازید؟


سلام
یکی از اصولی ترین ویژگی های بزرگان دین و اولیاء الله بندگی و ادب آنهاست. آنها پیش از هرچیز خود را بنده خدا و تحت فرمان او می دانند و جز به فرمان او عمل نمی کنند. هرچند علمی که خدای متعال به اولیاءش عنایت فرموده بسیار گسترده است اما در مقام عمل آنها تابع امر الهی اند تا جایی که به امر الهی می کشند ( مانند کشتن بچه توسط حضرت خضرع ) و به امر او زنده می کنند ( مانند زنده کردن مرده ها توسط مسیح ع ) . لذا تمام اعمال اولیاء الهی به امر خداست بلکه مقام برخی چنان والاست که اگر خداوند به ایشان در کاری جواز بدهد اما امر نکند انجام نمی دهند. یعنی فقط و فقط با امر و نهی مستقیم الهی کاری را انجام داده یا ترک می کنند. بنابراین ازدواج و طلاق اولیاء الهی هم بر اساس فرمان الهی بوده است.
یا علیم[/]

شعیب;991834 نوشت:

با سلام خدمت شما دوست گرامی

این سوال نه تنها درباره ازدواج امام حسن بلکه درباهر بسیاری از رفتارهای طبیعی و عادی پیامبران و اهلبیت (علیهم السلام) پرسیده می شود. چرایی عمل نکردن به علم لدنی توسط پیامبر در مقابل منافقین، رها کنندگان تنگه احد، پیمان شکنان بعد از خود و ... توسط امام علی(ع) در اعتماد به ابو موسی اشعری در جنگ صفین، رفتن به مسجد شب نوزدهم ماه رمضان و ... توسط امام حسین در پذیرفتن دعوت کوفیان و... و همچنین بقیه ائمه هر رفتاری که طبق دانسته های طبیعی و ظاهری و از طرق عادی داشته اند عمل کرده اند همه و همه این سوال به وجود می آید.

آنچه به یقین ما به واسطه روایات متعدد صحیحه به آن اعتقاد داریم این است که پیامبر (صلی الله علیه و آله) و ائمه اطهار (علبهم السلام) علم ماورایی و غیر طبیعی و به تعبیر دیگر علم لدنی داشته و هر وقت که می خواسته اند از آن استفاده می کردند در کتاب "کافی" بابی(فصلی) وجود دارد با عنوان "ان الائمة اذا شاؤوا ان یعلموا علموا"، یعنی امامان هرگاه می‌خواستند که چیزی را بدانند، از آن آگاه می‌شدند. در این باب روایات بسیاری جمع آوری شده است.(ثقة الاسلام کلینی، الکافی، دار الکتب الإسلامیة تهران، 1365 ه ش، ج1، باب: ان الائمة اذا شاؤوا ان یعلموا علموا)

یعنی برای ما شیعه شکی در این نیست که ائمه اطهار علم لدنی داشته اند و از طرفی می بینیم که در بسیاری از موارد(قریب به اتفاق) ائمه به ظاهر عمل می کردند و از علم لدنی خود استفاده نمی نمودند. بعد از قبول این دو مرحله سوال مطرح خواهد شد که اگر قرار است که ائمه اطهار(علیهم السلام) بر طبق علم ظاهری خود عمل کنند داشتن علم لدنی چه لزومی خواهد داشت؟؟

جواب :

امام در مرتبه از عالم وجود قرار دارد که علم به غیب و علم به لوح محفوظ از خصوصیات اوست امام درجه‌ای عالی‌تر از این دارند که عالم عقل و تجرد است، و درجه‌ای عالی‌تر که عالم روح القدس و اسماء کلیه الهیه است. عالم اسماء و صفات کلیه واسطه فیض همه مخلوقات است و هرچه در اینجا تحقق می‌پذیرد از آنجا نشأت می‌گیرد، و لذا به همه حقائق قبل از تحققش احاطه دارد و در مرتبه‌ای از آن عالم همه حقائق به تفصیل موجود است


کسی که به آن عالم دست دارد در آن مرتبه و آن عالم می‌تواند همه چیز را بداند، چه گذشته و چه حال و چه آینده و چه در ملک و چه در ملکوت. در عوالم میان این عالم طبع تا عالم اسماء کلیه نیز خیلی از حقائق به شکل‌های خاصی حضور و ظهور دارند و با احاطه بدانجا نیز می‌توان خیلی از گذشته و آینده‌ها را دید.


اول که شروع کردم به خوندن مقدمات جنابعالی خوشحال شدم که بالاخره یکی از کارشناسان سایت بر اساس مدرک روایی میخواهند صحبت کنن اما وقتی به قسمت جواب شما رسیدم متوجه شدم که باز خبری از صحبت مستدل نیست و شما هم میخواهید حرفهای بی مدرک و بی سروته فلاسفه را تکرار کنید. همین قسمت از پاسختون رو از روایات صحیح السند هم میتونین بیان کنین؟
شعیب;991834 نوشت:

اما علم امام در عالم ظاهر مانند علم ما می‌باشد و امام(علیه السلام) در این مرتبه از بسیاری از امور بی‌اطلاعند. واقعا نمی‌دانند فلان شخص کجاست و فلان شخص چه کرده و چه می‌کند و حتی ممکن است گاهی وسیله شخصی خویش را گم کنند و جایش را ندانند. بله، تفاوت امام با ما در آنجاست که چون نفس‌شان اتساع یافته و مراتب دیگری دارد، می‌توانند با تمرکز کردن در درون خود و سفر به اعماق نفس خود «مانند تمرکز ما برای یافتن پادرد خود» آنچه را در مرتبه ظاهر خود نمی‌یافتند، در باطن بیابند و از آن خبر دهند. پس امام در عالم ظاهر از بسیاری از امور بی‌خبرند و در عالم باطن به حقیقت همه چیز واقف، و با سرّ و باطنِ همه چیز همراهند. این است که روایت می فرماید: ان الائمة اذا شاؤوا ان یعلموا علموا .

یعنی زمانی وجود داشته که امام چیزی را نمیدانسته و بعد با سیر و سلوک عرفانی به حقیقت آن چیز پی برده است؟

Shkh;991941 نوشت:
یعنی زمانی وجود داشته که امام چیزی را نمیدانسته و بعد با سیر و سلوک عرفانی به حقیقت آن چیز پی برده است؟

با سلام خدمت شما دوست گرامی
برای امام باید دو شان قائل شد شان ملکی و شان ملکوتی ، علم امام هم به همین دو قابل تفسیر و تقسیم است امام در شان ملکوتی و واسطه فیض بودن برای عالم به همه چیز حتی جزئیات عالم علم دارد اما در شان ملکی و زندگی طبیعی و عادی خود بر طبق دانسته های عادی طبیعی عمل می کند و تا خود نخواسته باشد به آن علم ملکوتی خود التفات پیدا نمی کند و طبق همین علم معمولی خود عمل می کند. مثلا در حرکت امام حسین علیه السلام به سوی کوفه ، امام مسلم را به عنوان سفیر خود به کوفه می فرستد تا از صدق گفتار کوفیان اطلاع حاصل کند و وقتی مسلم نامه می دهد که کوفیان وفادار هستند امام حرکت می کند و اگر از طریق عادی دیگری همان موقع خبر به امام می رسید که کوفیان غدر و نیرنگ کرده اند امام همان جا بر می گشت. اما از طرفی امام به علم ملکوتی و لدنی خود به تمام وقایع آگاه است. اما التفاتی به آن علم نمی کنند.
اما علم پیدا کردن امام به آن علم لدنی خود نیاز به سیر و سلوک عارفانه ندارد و زمان بر نیست بلکه به مجرد التفات به آن مقام ملکوتی خود از وقایع مطلع می شدند. و گاهی طبق آن عمل می کردند در جنگ تبوك، گم شدن شتر پيامبر بهانه اي به دست منافقان داد تا علم غيب آن حضرت را به زير سوال برند. در اين هنگام پیامبر محل شتر خود را به اطرافیان اطلاع دادند(كليني، الكافي، ج8، ص221، بحارالانوار، ج18، ص109؛ ابن هشام، السيره النبويه، ج4، ص166؛ ابن كثير، اسماعيل، السيره النبويه، ج4، ص16، ابن اثير، عزالدين، اسدالغابه، ج2، ص146)

مثال کوچکی که می توان برای این موضوع زد : علم مجتهد مسلم به ریز موضوعات فقهی است . کسی که ابواب مختلف علم را به صورت اجتهادی آگاه است گر چه زمانی که در محضر او نشسته ایم شاید التفات به آنها نداشته باشد اما وقتی از او سوال می شود و او به دانسته های خود التفات می کند آن را بیان می کند.

سلام و عرض ادب

تکلیف روایاتی که ائمه گفته اند ما علم غیب نمی دانیم چه می شود؟

این گونه که شما علم ائمه را تعریف می کنید ، به این معناست که علم ائمه مانند علم خداست !


«قُل لَّا يَعْلَمُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ الْغَيْبَ إِلَّا اللَّهُ وَمَا يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ» (النّمل، 65)

آیا این غلو نیست ؟

سخن شما خلاف نص صریح قرآن است

بر خلاف نظر شما نظر بنده این است که ائمه به آن چه خداوند به ان ها اذن می داده و الهام می کرده علم پیدا می کردند

و به علم غیب به صورت ذاتی دسترسی نداشته اند

قُلْ لا أمْلِکُ لِنَفْسى نَفْعاً وَ لا ضَرّاً إلاّ ما شاءَ اللهُ وَ لَوْ کُنْتُ أعْلَمُ الْغَیْبَ لاَسْتَکْثَرْتُ مِنَ الْخَیْرِ وَ ما مَسَّنِیَ السُّوءُ إنْ أنَا إلاّ نَذیرٌ وَ بَشیرٌ لِقَوْمٍ یُؤمِنُون

بگو که مالک سود و زیان خویش نیستم
مگر آنچه خدا بر من خواسته
اگر من از غیب آگاه بودم به خیر خود همیشه می افزودم
و هیچ گاه زیان و رنج نمی دیدم
من نیستم مگر رسول ترساننده و بشارت دهنده گروهى که اهل ایمان اند.»


طبق این آیه اگر ائمه به تمام غیب به صورت ذاتی دسترسی داشتند ، هیچگاه رنج نمی دیدند !


ذلِکَ مِنْ أنْباءِ الْغَیْبِ نُوحیهِ إلَیْکَ




ائمه و پیامبران به علم غیب دسترسی نداشته اند مگر این که خداوند به ان ها الهام کند

و این الهام به صورت مقطعی و با گذر زمان صورت می گرفته

ودر اخر عمر نیز به همه علم غیب دسترسی نداشته اند

بلکه فقط به جزئی از آن که خداوند در طول زندگی در اختیار آنان قرار داده دسترسی داشته اند


سوال از شما دارم

با توجه به نظر شما پیامبر (ص) و امام زمان (ع) علم غیب می دانند و از زمان دقیق ظهور و قیامت با خبر هستند.

پس چرا زمانی که از ایشان سوال می شود ، می گویند : که هیچ کس جز خداوند از زمان آن آگاه نیست ؟؟؟؟

شروحیل;992015 نوشت:
سلام و عرض ادب

سوال از شما دارم

با توجه به نظر شما پیامبر (ص) و امام زمان (ع) علم غیب می دانند و از زمان دقیق ظهور و قیامت با خبر هستند.

پس چرا زمانی که از ایشان سوال می شود ، می گویند : که هیچ کس جز خداوند از زمان آن آگاه نیست ؟؟؟؟

سلام.

علم از جهتی به سه نحو است یک علمی که مخصوص خداست و احدی در ان شریک نیست دوم علمی که مخصوص انبیا و اولیا الهیست وسوم علم عامه مردم و سنن جاری در طبیعت...

علم اولیا و امامان علمی پایین تر از علم حق است به عبارتی مع الغیر است در حالی که علم حق ذاتیست....نتیجتا علم حق نامحدود است و علم ائمه چون مع الغیر است محدود است از طرفی ویژگی علم حق با علم ائمه مغایر است چون مرتبه وجودی حق از ائمه خیلی باالاتر است که همین مغایرت مرتبه احکام و ویژگی انها را مغایر کرده.....پس ائمه علم بی نهایت محدود دارند و علم حق نامحدود است......در حالت معمول مانند ما تا چیزی نخواهند نمیدانند ولی اگر اراده کنند اگاه میشوند...ان هم در حدی که خدا اجازه دهد.....

شروحیل;992015 نوشت:
سخن شما خلاف نص صریح قرآن است

با سلام خدمت شما دوست گرامی
آیات قرآن باید در کنار هم دیده شوند تا مقصود آنها مشخص گردد دیدن تک آیه و نتیجه گیری کلی از آن باعث گمراهی اعتقادی می گردد . آیات قرآن مجید در یک نوع تقسیم بندی به دو دسته تقسیم می‌شوند. یک سری از آیات، آیه‌هایی هستند که معنی آنها روشن و واضح است و برای فهمیدن مقصود این آیات نیازمند دانستن مفهوم آیات دیگر یا احادیث دیگری نمی‌باشیم اما در مقابل این آیات، یک سری آیات دیگری وجود دارند که مفهوم این آیات، به خودی خود روشن نبوده و ما به خاطر اینکه مفهوم این قبیل آیات را بدست آوریم؛ نیازمند سایر آیات قرآنی، یا سنت معصوم و یا نظرات متخصصین و دانشمندان علوم قرآنی و مفسرین هستیم که این موضوع را تحت عنوان محکم و متشابه در قرآن بررسی می‌نمایند.
قرآن مجید آیات خود را به دو دسته محکم و متشابه تقسیم نموده است:

[=Traditional Arabic]«هُوَ الَّذی أَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ فَأَمَّا الَّذینَ فی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْویلِهِ وَ ما یَعْلَمُ تَأْویلَهُ إِلاَّ اللّهُ وَ الرّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ یَقُولُونَ آمَنّا بِهِ کُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا وَ ما یَذَّکَّرُ إِلاّ أُولُوا اْلأَلْبابِ » یعنی: « او کسی است که این کتاب را بر تو نازل کرد که قسمتی از آن آیات "محکم" (صریح و روشن) است که اساس این کتاب می باشد، (و هرگونه پیچیدگی در آیات دیگر، با مراجعه به اینها برطرف می گردد) و قسمتی از آن "متشابه" است (آیاتی که به خاطر بالا بودن سطح مطلب و جهات دیگر، در نگاه اول، احتمالات مختلفی در آن می رود، ولی با توجه به آیات محکم، تفسیر آنها آشکار می گردد.) اما آنها که در قلوبشان انحراف است، به دنبال متشابهاتند، تا فتنه انگیزی کنند (و مردم را گمراه کنند) و تفسیر (نادرستی) برای آن می طلبند، در حالی که تفسیر آنها را جز خدا و راسخان در علم، نمی دانند. (آنها که به دنبال فهم و درک اسرار همه آیات قرآن در پرتو علم و دانش الهی اند) می گویند: ما به همه آن ایمان آورده ایم همه از طرف پروردگار ماست، و جز صاحبان عقل متذکر نمی شوند (و این حقیقت را درک نمی کنند.)

بنا بر این باید مواظب بود که با تکیه بر یک آیه و صرف نظر کردن از آیات دیگر مشمول حکم کسانی شد که [=Traditional Arabic]أَمَّا الَّذینَ فی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْویلِهِ

در قرآن آیات زیادی داریم که: علم غیب مختص به خداست

از جمله:

وَللّهِ غَيْبُ السَّموات وَالأَرض.غيب آسمان ها و زمين براى خدا است. [1 ]

قالُوا لا عِلْم لَنا إِنّكَ أَنْتَ عَلاّمُ الْغُيُوبِ. ما آگاهى نداريم فقط تو علام الغيوب و داناى پنهانىها هستى [2 ]

و ...........

اما در آیات دیگر می‌خوانیم که علم غیب برای غیر خدا هم ثابت است

عالِمُ الْغَيب فَلا يُظْهرُ عَلى غَيْبِه أَحداً إِلاّ مَنِ ارْتَضى مِنْ رَسُول. داناى غيب اوست و هيچ كس را بر اسرار غيبش آگاه نمى‌‏سازد، مگر رسولانى كه آنان را برگزيد، (به او آنچه را بخواهد از علم غيب مى‌‏آموزد) [3 ]

وَ أُنَبِّئُكُمْ بِما تَأْكُلُونَ وَ ما تَدَّخِرُونَ في‏ بُيُوتِكُم.حضرت عیسی: و از آنچه مى‌خوريد، و در خانه‏هاى خود ذخيره مى‏‌كنيد، به شما خبر مى‌دهم. [4 ] (آیا خبر دادن از خانه های مردم، نوعی علم غیب نیست؟)

جمع بین این آیات

این آیات منافاتی با هم ندارند و جمع بین آیات این گونه است که: علم غیب مختص به خداست و به هرکس که شایسته آن باشد عطا می‌کند. به تعبیر دیگر: آگاهى پيامبران و امامان از غيب به تعليم الهى مىباشد.

نکته دوم:

در بعضی آیات قرآن آمده است که: پیامبران علم غیب را از خود نفی کرده‌اند

مثلا:

قُلْ لا أَقُولُ لَكُمْ عِنْدي خَزائِنُ اللَّهِ وَ لا أَعْلَمُ الْغَيْب.بگو: «من نمى‌‏گويم خزاين خدا نزد من است و من از غيب آگاه نيستم. [5 ]

قُلْ لا أَمْلِكُ لِنَفْسي‏ نَفْعاً وَ لا ضَرًّا إِلاَّ ما شاءَ اللَّهُ وَ لَوْ كُنْتُ أَعْلَمُ الْغَيْبَ لاَسْتَكْثَرْتُ مِنَ الْخَيْرِ وَ ما مَسَّنِيَ السُّوءُ إِنْ أَنَا إِلاَّ نَذيرٌ وَ بَشيرٌ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ. بگو: من مالك هيچ سود و زيانى براى خودم نيستم، مگر آنچه را خدا بخواهد و اگر غيب مى‌‏دانستم، منافع زيادى براى خودم فراهم مى‏‌كردم و هرگز به من زيانى نمى‏‌رسيد. من جز هشداردهنده و بشارت ‏دهنده براى گروهى كه ايمان مى‌‏آورند نيستم [6 ] .

پاسخ:
همانطور که بیان شد، این گونه آیات علم غیب استقلالی را از پیامبران نفی می‌کند یعنی پیامبران علم غیب را به طور مستقل دارا نمی‌باشند و اگر علم غیبی دارند از طرف خداوند به آن ها عطا شده است
چنانچه در آیات دیگری می‌خوانیم که:
ذلِكَ مِنْ أَنْباءِ الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيْكَ. (اى پيامبر!) اين، از خبرهاى غيبى است كه به تو وحى مى‌‏كنيم [7 ] .

پس علم غيب ذاتی مخصوص خداست و اگر بخواهد قسمتی از آن را در اختيار اولياى خود قرار مى‏‌دهد

نکته سوم:
راه جمع این آیات (آیاتی که علم غیب را مختص به خدا می داند و آیاتی که علم غیب را برای غیر خدا ثابت می کند) به بیانی دیگر:
1- همانطور که گفتیم: از معروفترين راههاى جمع اين است كه منظور از اختصاص علم غيب به خدا علم ذاتى و استقلالى است، بنابراين غير او مستقلا هيچ گونه آگاهى از غيب ندارند، و هر چه دارند از ناحيه خداست، با الطاف و عنايت اوست، و جنبه تبعى دارد.

2- اسرار غيب دو گونه است قسمتى مخصوص به خداست و هيچ كس جز او نمى‌‏داند مانند قيام قيامت، و امورى از قبيل آن، و قسمتى از آن را به انبياء و اولياء مى‏‌آموزد.

3- راه ديگر اين كه خداوند بالفعل از همه اسرار غيب آگاه است، ولى انبيا و اوليا ممكن است بالفعل بسيارى از اسرار غيب را ندانند، اما هنگامى كه اراده كنند خداوند به آنها تعليم مى‌‏دهد، و البته اين اراده نيز با اذن و رضاى خدا انجام مى‌‏گيرد. [8 ]

[=Traditional Arabic]
منابع:
[1 ] سوره هود، آيه 123
[2 ] سوره مائده، آیه 109
[3 ] سوره جن، آيه 26
[4 ] آل عمران آیه 49
[5 ] انعام آیه 50
[6 ] اعراف آیه 188
[7 ] آل عمران آیه 44
[8 ] برگزيده تفسير نمونه، مکارم شیرازی، ج‏5، ص: 308

شروحیل;992015 نوشت:
ائمه و پیامبران به علم غیب دسترسی نداشته اند مگر این که خداوند به ان ها الهام کند

و این الهام به صورت مقطعی و با گذر زمان صورت می گرفته

ودر اخر عمر نیز به همه علم غیب دسترسی نداشته اند

بلکه فقط به جزئی از آن که خداوند در طول زندگی در اختیار آنان قرار داده دسترسی داشته اند


درباره چگونگی علم غیب داشتن ائمه و پیامبر نظریات مختلف و متفاوت است که ما د ر پست ابتدایی تقریر فلاسفه و عرفا را بیان کردیم.

شروحیل;992015 نوشت:
سوال از شما دارم

با توجه به نظر شما پیامبر (ص) و امام زمان (ع) علم غیب می دانند و از زمان دقیق ظهور و قیامت با خبر هستند.


با توجه به تقریر های مختلف از کیفیت علم غیب آن حضرات پاسخ به این سوال نیز متفاوت خواهد بود که در صورت نیاز بیشتر به آن خواهیم پرداخت

Shkh;991941 نوشت:
اول که شروع کردم به خوندن مقدمات جنابعالی خوشحال شدم که بالاخره یکی از کارشناسان سایت بر اساس مدرک روایی میخواهند صحبت کنن اما وقتی به قسمت جواب شما رسیدم متوجه شدم که باز خبری از صحبت مستدل نیست و شما هم میخواهید حرفهای بی مدرک و بی سروته فلاسفه را تکرار کنید. همین قسمت از پاسختون رو از روایات صحیح السند هم میتونین بیان کنین؟

با سلام خدمت شما دوست گرامی
در این که ائمه اطهار (علیهم السلام) دارای علم غیب هستند با توجه به روایات متعددی که در این باب در کتب معتبر شیعه هست و با توجه به آیات موید این معنا که برخی از بندگان خاص و انتخاب شده خدا دارای علم غیب هستند شکی نیست اما این که نحوه این علم و منابع این و ماهیت این علم چیت بیان های متفاوتی هست که یکی از یان تقریر ها، تقریر عرفانی است که چرایی و نحوه آن را به صادر اول بودن نور آنها و خلقت نوری اهلبیت قبل از ایجاد عالم پیوند می دهند . این معراف نیز برگرفته از برخی از روایات است که بررسی آن در جای خود باید انجام پذیرد.

به روایات اهلبیت در باب ضرورت وجود حجت روی زمین نگاه می کنیم می بینیم که وجود عالم وابسته به وجود حجت های الهی است و خلاصه این احادیث همان است که می فرماید: «لولاک لما خلقت الافلاک» و بر همین اساس است که حضرات اهلبیت واسطه فیض و حتی واسطه وجود عالم هستند در زیارت جامعه کبیره ربط وجود عالم خلقت به حضرات اهلبیت به وضوح بیان شده است.

بر همین اساس است که اهلبیت علم خود را علم به ما کان و ما یکون معرفی کردند :
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ إِسْحَاقَ الْأَحْمَرِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ سَيْفٍ التَّمَّارِ قَالَ: كُنَّا مَعَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع جَمَاعَةً مِنَ‏ الشِّيعَةِ فِي الْحِجْرِ فَقَالَ عَلَيْنَا عَيْنٌ فَالْتَفَتْنَا يَمْنَةً وَ يَسْرَةً فَلَمْ نَرَ أَحَداً فَقُلْنَا لَيْسَ عَلَيْنَا عَيْنٌ فَقَالَ وَ رَبِّ الْكَعْبَةِ وَ رَبِّ الْبَنِيَّةِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ لَوْ كُنْتُ بَيْنَ مُوسَى وَ الْخَضِرِ لَأَخْبَرْتُهُمَا أَنِّي أَعْلَمُ مِنْهُمَا وَ لَأَنْبَأْتُهُمَا بِمَا لَيْسَ فِي أَيْدِيهِمَا لِأَنَّ مُوسَى وَ الْخَضِرَ ع أُعْطِيَا عِلْمَ مَا كَانَ وَ لَمْ يُعْطَيَا عِلْمَ مَا يَكُونُ وَ مَا هُوَ كَائِنٌ حَتَّى تَقُومَ السَّاعَةُ وَ قَدْ وَرِثْنَاهُ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ ص وِرَاثَةً.(الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏1، ص: 261)
سيف تمار (خرما فروش) گويد: با جماعتى از شيعيان در حجر اسماعيل خدمت امام صادق عليه السلام بوديم، حضرت فرمود: آيا جاسوسى مراقب ماست؟ ما براست و چپ نگاه كرديم و كسيرا نديديم، عرض كرديم، بر سر ما جاسوسى نيست، حضرت سه مرتبه فرمود: بپروردگار اين كعبه، بپروردگار اين ساختمان، اگر من با موسى و خضر مى‏بودم بآنها خبر مى‏دادم كه من از آنها داناترم و چيزى را كه نزد آنها نبود، بايشان گزارش مى‏دادم، زيرا بموسى و خضر عليهما السلام علم آنچه گذشته و واقع شده، عطا شده بود، ولى علم آنچه تا روز قيامت واقع مى‏شود، عطا نشده بود، ليكن ما از راه وراثت آن علم را از رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله بدست آورده‏ايم.


عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ يُونُسَ بْنِ يَعْقُوبَ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِيرَةِ وَ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا مِنْهُمْ عَبْدُ الْأَعْلَى وَ أَبُو عُبَيْدَةَ وَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ بِشْرٍ الْخَثْعَمِيُّ سَمِعُوا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ‏ إِنِّي لَأَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَ مَا فِي الْأَرْضِ وَ أَعْلَمُ مَا فِي الْجَنَّةِ وَ أَعْلَمُ مَا فِي النَّارِ وَ أَعْلَمُ مَا كَانَ وَ مَا يَكُونُ قَالَ ثُمَّ مَكَثَ هُنَيْئَةً فَرَأَى أَنَّ ذَلِكَ كَبُرَ عَلَى مَنْ سَمِعَهُ مِنْهُ فَقَالَ عَلِمْتُ ذَلِكَ مِنْ كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ فِيهِ تِبْيَانُ كُلِّ شَيْ‏ء(همان)
جماعتى از اصحاب كه عبد الاعلى و ابو عبيدة و عبد اللَّه بن بشر خثعمى از آن جمله بودند، از امام صادق عليه السلام شنيدند كه فرمود: من آنچه در آسمانها و زمين است مى‏دانم و آنچه در بهشت و دوزخست مى‏دانم و گذشته و آينده را مى‏دانم، سپس اندكى تأمل كرد و ديد اين سخن بر شنوندگان گران آمد، لذا فرمود:

من اين مطالب را از كتاب خداى عز و جل مى‏دانم. خداى عز و جل ميفرمايد «بيان هر چيز در قرآنست» (آيه شريفه در سوره نحل باين صورتست: تبيانا لكل شى‏ء» پس فرمايش امام عليه السلام يا بطريق نقل بمعنى و يا قرائت مختص بائمه است.(أصول الكافي / ترجمه مصطفوى، ج‏1، ص: 389)

این روایات متعدد و با معارف بسیار عالیه است. مراجعه به این روایات قلب انسان را در فهم این معارف استوار می کند

Shkh;991941 نوشت:
پاسختون رو از روایات صحیح السند هم میتونین بیان کنین؟

این روایت هم جایگاه علم غیب امام را بیان می فرماید و هم علت عمل نکردن ائمه به این علم غیب و عمل بر طبق علوم ظاهری شان:

ضریس الکناسی یقول سمعت ابا جعفر وَ عِنْدَهُ أُنَاسٌ مِنْ أَصْحَابِهِ عَجِبْتُ مِنْ قَوْمٍ يَتَوَلَّوْنَا وَ يَجْعَلُونَا أَئِمَّةً وَ يَصِفُونَ أَنَّ طَاعَتَنَا مُفْتَرَضَةٌ عَلَيْهِمْ كَطَاعَةِ رَسُولِ اللَّهِ ص ثُمَّ يَكْسِرُونَ حُجَّتَهُمْ وَ يَخْصِمُونَ أَنْفُسَهُمْ بِضَعْفِ قُلُوبِهِمْ فَيَنْقُصُونَا حَقَّنَا وَ يَعِيبُونَ ذَلِكَ عَلَى مَنْ أَعْطَاهُ اللَّهُ بُرْهَانَ حَقِّ مَعْرِفَتِنَا وَ التَّسْلِيمَ لِأَمْرِنَا أَ تَرَوْنَ أَنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى افْتَرَضَ طَاعَةَ أَوْلِيَائِهِ عَلَى عِبَادِهِ ثُمَّ يُخْفِي عَنْهُمْ أَخْبَارَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ- وَ يَقْطَعُ عَنْهُمْ مَوَادَّ الْعِلْمِ فِيمَا يَرِدُ عَلَيْهِمْ مِمَّا فِيهِ قِوَامُ دِينِهِمْ فَقَالَ لَهُ حُمْرَانُ جُعِلْتُ فِدَاكَ أَ رَأَيْتَ مَا كَانَ مِنْ أَمْرِ قِيَامِ- عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ ع وَ خُرُوجِهِمْ وَ قِيَامِهِمْ بِدِينِ اللَّهِ عَزَّ ذِكْرُهُ وَ مَا أُصِيبُوا مِنْ قَتْلِ الطَّوَاغِيتِ إِيَّاهُمْ وَ الظَّفَرِ بِهِمْ حَتَّى قُتِلُوا وَ غُلِبُوا فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع يَا حُمْرَانُ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى قَدْ كَانَ قَدَّرَ ذَلِكَ عَلَيْهِمْ وَ قَضَاهُ وَ أَمْضَاهُ وَ حَتَمَهُ عَلَى سَبِيلِ الِاخْتِيَارِ ثُمَّ أَجْرَاهُ فَبِتَقَدُّمِ عِلْمٍ‏ إِلَيْهِمْ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ ص قَامَ عَلِيٌّ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ ع وَ بِعِلْمٍ صَمَتَ مَنْ صَمَتَ مِنَّا وَ لَوْ أَنَّهُمْ يَا حُمْرَانُ حَيْثُ نَزَلَ بِهِمْ مَا نَزَلَ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِظْهَارِ الطَّوَاغِيتِ عَلَيْهِمْ سَأَلُوا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ يَدْفَعَ عَنْهُمْ ذَلِكَ وَ أَلَحُّوا عَلَيْهِ فِي طَلَبِ إِزَالَةِ مُلْكِ‏ الطَّوَاغِيتِ وَ ذَهَابِ مُلْكِهِمْ إِذاً لَأَجَابَهُمْ وَ دَفَعَ ذَلِكَ عَنْهُمْ ثُمَّ كَانَ انْقِضَاءُ مُدَّةِ الطَّوَاغِيتِ وَ ذَهَابُ مُلْكِهِمْ أَسْرَعَ مِنْ سِلْكٍ مَنْظُومٍ انْقَطَعَ فَتَبَدَّدَ وَ مَا كَانَ ذَلِكَ الَّذِي أَصَابَهُمْ يَا حُمْرَانُ لِذَنْبٍ اقْتَرَفُوهُ‏ وَ لَا لِعُقُوبَةِ مَعْصِيَةٍ خَالَفُوا اللَّهَ فِيهَا وَ لَكِنْ لِمَنَازِلَ وَ كَرَامَةٍ مِنَ اللَّهِ أَرَادَ أَنْ يَبْلُغُوهَا فَلَا تَذْهَبَنَّ بِكَ الْمَذَاهِبُ فِيهِمْ.

ضريس كناسى گويد: در حالى كه جمعى از اصحاب خدمت امام باقر عليه السلام بودند، شنيدم كه آن حضرت ميفرمود: من در شگفتم از مردمى كه از ما پيروى مى‏كنند و ما را پيشواى خود ميدانند و ميگويند اطاعت ما چون اطاعت رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله واجب است، با وجود اين دليل و حجت خود را ميشكنند و با ضعف قلبى كه از خود نشان دهند خود را مغلوب كنند و حق ما را كاهش دهند و بر كسى كه خدايش برهان حق معرفت و گردن نهادن بامر ما را عطا فرموده خرده‏گيرى كنند، شما ميپذيريد كه خداى تبارك و تعالى اطاعت اوليائش را بر بندگانش واجب كند و سپس اخبار آسمانها و زمين را از ايشان پوشيده دارد و اصول علم را نسبت بسؤالاتى كه از ايشان مى‏شود و قوام دين ايشانست از آنها قطع كند.


حمران عرضكرد قربانت گردم، پس بفرمائيد: موضوع قيام على بن ابى طالب و امام حسن و امام حسين عليهم السلام چگونه شد كه ايشان براى يارى دين خداى عز ذكره خروج و قيام كردند و چه بلاها از طغيانگران سركش ديدند و بالاخره هم بر ايشان غلبه كردند و امامان كشته و مغلوب شدند.


امام باقر عليه السلام فرمود: اى حمران خداى تبارك و تعالى آن مصيبات را براى ايشان مقدر فرموده و از مرحله قضا و امضا و حتم گذرانيده و در اختيار خود آنها گذاشته بود و پس از آنكه خود آنها آن مصيبات را اختيار كردند، خدا هم آن را بمرحله اجرا گذاشت، پس على و حسن و حسين عليهم السلام با خبرى كه قبلا



از پيغمبر صلّى اللَّه عليه و آله شنيده بودند و ميدانستند، قيام كردند و هر كس از ما هم كه سكوت كند، سكوتش از روى علم و بصيرت است:
اى حمران! اگر ايشان در زمان گرفتارى و غلبه طغيانگران از خداى عز و جل جدا بخواهند كه سلطنت طغيانگران را زايل كند و دولتشان را نابود سازد، خدا اجابت ميكند و آن گرفتارى را از ايشان برميدارد و پس از آن سر آمدن مدت طغيانگران و نابودى سلطنتشان از پاره شدن و از هم پاشيدن يك گلوبند برشته كشيده زودتر انجام مى‏گيرد.

اى حمران بلاهائى كه بآنها ميرسد، بواسطه گناهى كه از آنها سرزده و يا براى عقوبت نافرمانى خدا نمى‏باشد، بلكه براى درجات و كرامتى است كه خدا خواسته بدان نائل آيند، نسبت بايشان گمانهاى ديگر مبر (أصول الكافي / ترجمه مصطفوى، ج‏1، ص: 391)




شروحیل;992015 نوشت:
سلام و عرض ادب

تکلیف روایاتی که ائمه گفته اند ما علم غیب نمی دانیم چه می شود؟


با سلام خدمت شما دوست گرامی
همان طور که در آیات قرآن که یک آیه نفی علم غیب می کرد و آیه دیگر برای بر خی از خواص درگاه الهی علم غیب را اثبات می کرد توضیح دادیم در روایات نیز به همین گونه است یعنی آن علم غیبی که بالاصاله باشد از همه مخلوقات حتی اهلبیت نفی می شود و آن علمی غیبی که از سوی خدا به آنها داده شده باشد (بالغیر) اثبات می گردد.
البته در روایات اهلبیت گاهی ملاحظه فهم افراد نیز می شده است و حضرت در بین اصحاب خاص خود حقیقت اتصاف ائمه به علم غیبی که از سوی خدا به آنها داده شده بود را بیان می کردند و آنگاه که افرادی با سطح فهم معرفتی پایین تری در جمع بودند آن را نفی می کردند چرا که اولا این گونه افراد تحمل درک این معارف را نداشتند و ثانیا احتمال درک ناصحیح علم غیب در ائمه از سوی برخی از افراد سطح پایین تر موجب غلو در مقامات آن حضرات می شد و حضرت با ملاحظه این دو جنبه گاهی علم یب را از خود منتفی می دانستند البته آن حضرات علم غیب بالذات را در نظر می گرفتند و نفی می کردند (توریه)

شروحیل;992015 نوشت:
این گونه که شما علم ائمه را تعریف می کنید ، به این معناست که علم ائمه مانند علم خداست !

ز احمد تا احد یک میم فرق است جهانی اندر آن یک میم غرق است.
هرگز علم غیب ائمه اطهار مانند علم خدا نیست مهمترین فرق آن بالذات بودن علم خدا و بالعرض بودن علم اهلبیت است همان طور که اهلبیت در ذات خود فقیر درگاه الهی اند در علم خود نیز فقیر درگاه الهی اند. و تا خدا چیزی به آنها ندهد آنها از خود چیزی ندارند. دومین فرق علم آنها در محدوده علم است علم خدا نا محدود و منشا آن علم ذاتی پروردگار است اما علم امام نسبت به علم خدا محدود است و منشا آن لوح محفوظ است.
وقتی که ما با علم ناچیز خود به علم امام نگاه می کنیم آن را بسان علم خدا می بینیم امام فاصله علم امام تا علم خدا بسان تفاوت ذات امام و ذات اقدس اله است که خدا واجب است و امام ممکن الوجود.
در زیارت رجبیه می خوانیم: «لا فرق بینک و بینها إلاّ أنّهم عبادک وخلقک»
همین که بنده و مخلوق است، پس یک فرق و تفاوت نامحدود و نامتناهی بین آن ها و خدا وجود دارد، چون بنده و مخلوق هر اندازه مقرب درگاه خداوند باشد، باز تفاوت او با خداوند در حد و حساب نمی‌گنجد، چون بنده و آفریده هرگز قابل قیاس با خالق خود نیست‌، به دلیل این که هستی خالق نامحدود و واجب الوجود است. هستی مخلوق و بنده ممکن الوجود و محدود است . وجود محدود و ممکن الوجود هرگز طرف مقایسه با ذات نامتناهی قرار نمی‌گیرد.

شروحیل;992015 نوشت:
با توجه به نظر شما پیامبر (ص) و امام زمان (ع) علم غیب می دانند و از زمان دقیق ظهور و قیامت با خبر هستند.

قرآن برخی از علوم را مختص خدا می داند :
آیه شریفه « إِنَّ اللَّهَ عِندَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ وَیُنَزِّلُ الْغَیْثَ وَیَعْلَمُ مَا فِی الْأَرْحَامِ وَمَا تَدْرِی نَفْسٌ مَّاذَا تَكْسِبُ غَدًا وَمَا تَدْرِی نَفْسٌ بِأَیِّ أَرْضٍ تَمُوتُ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ» (لقمان، آیه 34.) حکایت از این دارد که آگاهی از قیامت و نزول باران و چگونگی جنین در رحم مادر، و اموری که انسان در آینده انجام می‌دهد، و محل مرگ او، در اختیار خداوند است و دیگران را به آن راهی نیست، روایاتی که در تفسیر آیه نیز آمده این حقیقت را تأکید می‌کند. از جمله در حدیثی آمده است که امام (علیه السلام) بعد از قرائت آیه بالا فرمود: این پنج مورد کلیدهای غیب است که هیچ کس جز خدا نمی‌داند. (مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج 17، ص 97 -100.) طبرسی نیز می‌فرماید: در حدیث از امام (علیه السلام) روایت شده که کلید غیب پنج چیز است که جز خدا کسی به آن آگاهی ندارد و این آیه را قرائت فرمودند. (طبرسی، ترجمه مجمع البیان، ج 19، ص 202.)
اما به نظر می‌رسد که انحصار این علوم به خداوند متعال دلالتی بر این ندارد که خداوند این علوم را در اختیار کسی نگذارد، مگر این که امکان آن نباشد و دلیلی بر عدم امکان ارائه شود، چنان که شیخ طوسی می‌فرماید: این آیات دلالت دارد که این پنج چیز را غیر خدا به گونه تفصیل و تحقیق نمی‌داند (یعنی به گونه غیرتفصیلی به اذن خدا قابل درک از سوی دیگران می‌باشد) و جمله «إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ» به این معنا است که تفصیل آن‌ها را فقط خدا می‌داند. (طوسی، تفسیر تبیان، ج 8، ص 291.) فیض کاشانی نیز می‌فرماید: از ائمه روایت شده که کسی جز خدا بر این امور به گونه تفصیل و تحقیق آگاه نیست. (فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ج 4، ص 153.) در تأیید این سخن در نهج البلاغه می‌خوانیم: هنگامی که علی (علیه السلام) از بعضی حوادث آینده خبر می‌داد یکی از یاران عرض کرد: ای امیر مؤمنان آیا به علم غیب آشنایی؟ امام (علیه السلام) فرمود: این علم غیب نیست، این دانشی از پیامبر است. علم غیب، تنها علم قیامت و آنچه خداوند سبحان در این آیه (آیه فوق) برشمرده است می‌باشد. خداوند سبحان از آنچه در رحم‌ها قرار دارد آگاه است، پسر است یا دختر؟ زشت است یا زیبا؟ سخاوتمند است یا بخیل؟ سعادتمند است یا شقی؟ چه کسی آتش گیره دوزخ است و چه کسی در بهشت دوست پیامبران؟ ... این‌ها علوم غیبیه‌ای است که غیر از خدا کسی نمی‌داند. (نهج البلاغه، خطبه 128.) قرشی نیز می‌فرماید: از آیات و روایات بر می‌آید که خدا علم وقوع آخرت را به کسی نیاموخته است، ولی مانعی نیست که چهار قسمت دیگر را به بعضی از انبیا و ائمه به صورت غیب مبذول نماید و یاد بدهد، چنانکه در آیه دیگری می‌خوانیم: «عَالِمُ الْغَیْبِ فَلَا یُظْهِرُ عَلَى غَیْبِهِ أَحَدًا * إِلَّا مَنِ ارْتَضَى مِن رَّسُولٍ» (جن، آیه 26.) و بنابراین، خدا در صورت اقتضای مصلحت، مقداری از غیب را به پیامبر خود می‌آموزد و پیامبر نیز آن را به اوصیای خود یاد می‌دهد. در کافی از امام باقر (علیه السلام) نقل شده که خداوند دو علم دارد: علمی که مخصوص اوست و جز او نمی‌داند و علمی که به ملائکه و رسل خود آموخته است و آن علم را ما نیز می‌دانیم. در مجمع البیان از ائمه هدی (علیهم السلام) نقل شده که این پنج چیز را به طور تفصیل و تحقیق جز خدا کسی نمی‌داند، گویی منظور آن است که مقداری از آن‌ها را به انبیا و اوصیا و ملائکه فهمانده است. از امام صادق (علیه السلام) نیز روایت شده که این پنج چیز را جز خدا نمی‌داند و بعد از نقل این حدیث می‌گوید: روایات زیادی داریم که امامان (علیه السلام) از آینده و از مرگ و مکان مرگ خود خبر می‌دهند و آن روایات این روایت را تخصیص می‌زنند. (قرشی، تفسیر أحسن الحدیث، ج 8، ص 272.) شریف لاهیجی نیز می‌نویسد: این منافی آن نیست که خداوند این علوم را به بعضی نفوس کامل مانند انبیا و ائمه هدی (علیهم السلام) اعطا نماید و در کتاب‌های احادیث، به خصوص در کتاب کافی، روایات بسیاری آمده که ائمه معصومین (علیهم السلام) علم به بعضی از این امور داشته‌اند. که مرحوم کلینی بابی به همین عنوان «ائمه از زمان وفات خود آگاهی دارند» گشوده است.

اما درباره زمان ظهور :
بر اساس رواياتى چند ، علم به زمان ظهور فقط در دست خداوند است وهيچ كس از زمان آن خبر ندارد .
كميت از امام باقر ( ع ) در مورد همين قضيه پرسيد امام ( ع ) فرمود : ( لقد سئل رسول الله ( ص ) عن ذلك فقال انما مثله كمثل الساعه . . . لاتأتيكم الا بغته ) از پيامبر ( ص ) در همين مورد سؤال شد ، ايشان فرمودند . مثل ظهور مهدى ( عج ) هم چون بر پايى قيامت است كسى جز خدا از وقت آن آگاه نيست . ( بحار الانوار ج 51 ص 154 ]
در روايت ديگرى داريم : ( و اما وقت خروجه ( ع ) فليس بمعلوم لنا على وجه التفصيل ، بل هو مغيب الى ان يأذن الله بالفرج ، و اما زمان ظهور مهدى ( عج ) ، به روشنى براى ما مشخص نيست بلكه او تا زمانى كه خداوند اذن خروج دهد غائب است ) [ كتاب الغيبه شيخ طوسى ص [ 425 و باز روايت ديگرى مى فرمايد : ( و اما ظهور الفرج فانه الى الله ، اما وقت ظهور فقط در نزد خداوند معلوم است ) [ بحار الانوار ج 52 ص [ 1113 و روايات بسيار زياد ديگرى كه همگى دلالت بر انحصار علم به وقت ظهور در خداوند تبارك و تعالى كرده و روايات ديگرى كه از توقيت و تعيين وقت نهى كرده و امر فرموده اند بر تكذيب كسانى كه وقت بر آن معين مى كنند .
البته امام ( ع ) به علم غيب ، آگاهى دارند ، اما اين علم به اذن و اجازه خداوند است . و احتمالا بر اساس حكمتى در علم الهى ، علم دقيق به زمان ظهور ، به آن حضرت اعطا نشده است . امام زمان ( عج ) خود در توقيع شريف و در پاسخ به نامه اسحاق بن يعقوب مى فرمايد : « . . . . اما وقت ظهور من به اراده خداوند متعال بستگى دارد كسانى كه وقت آن را تعيين مى كنند ، دروغ گو هستند » . ( كمال الدين ، ج 2 ، ص 237 ) . در بيان امام مهدى ( عج ) و روايات ساير معصومين ( ع ) تعيين وقت براى ظهور مردود شمرده است .
مفضل بن عمر از امام صادق ( ع ) روايت كرده است : از آقايم امام صادق ( ع ) پرسيدم : آيا ظهور مهدى منتظر وقت معينى دارد كه مردم آن را بدانند ؟ فرمود : حاشا كه خداوند براى آن وقتى تعيين كرده باشد يا شيعيان ما براى آن وقتى معين كنند . عرض كردم : اى مولاى من اين از چه جهت است ؟ فرمود : زيرا كه آن همان « ساعتى است كه خداى عزوجل فرمود : « يسألونك عن الساعه ايان مرسيها قل انما علمها عندربى لا يجليها لوقتها الا هو . . . » « اى رسول ما از تو درباره قيامت مى پرسند كى خواهد بود ؟ بگو : ظاهر و روش نمى كند . . . » .
در اين روايت ، زمان ظهور امام زمان ( عج ) به ساعت قيامت تشبيه شده است و همان گونه كه كسى از زمان قيامت - حتى معصومين - خبر ندارند و آن علمى است كه اختصاص به خداوند متعال دارد پس علم به زمان ظهور امام زمان ( عج ) نيز اختصاص به خداوند دارد .

شعیب;991834 نوشت:

جواب :

امام در مرتبه از عالم وجود قرار دارد که علم به غیب و علم به لوح محفوظ از خصوصیات اوست
امام درجه‌ای عالی‌تر از این دارند که عالم عقل و تجرد است، و درجه‌ای عالی‌تر که عالم روح القدس و اسماء کلیه الهیه است.

سلام
شما جواب سوال بنده رو ندادید. من هم به علم غیب امام ایمان دارم و میدانم روایات متعددی در این باره وجود دارد. مقصود من این بود که قسمت قرمز رنگ را بر اساس روایات بیان کنید. در باره این ادعایی که جنابعالی فرمودین و با رنگ قرمز مشخص کردم چه روایاتی وجود دارد؟ بیشتر هم واژه ی تجرد که بکار بردین مد نظر بنده است. بر اساس کدام روایات امام درجه ای عالی که عالم تجرد است دارد؟ سوال واضح هست. لطفا پاسخ واضح بدین. بفرمایید

Shkh;992351 نوشت:
شما جواب سوال بنده رو ندادید. من هم به علم غیب امام ایمان دارم و میدانم روایات متعددی در این باره وجود دارد. مقصود من این بود که قسمت قرمز رنگ را بر اساس روایات بیان کنید. در باره این ادعایی که جنابعالی فرمودین و با رنگ قرمز مشخص کردم چه روایاتی وجود دارد؟ بیشتر هم واژه ی تجرد که بکار بردین مد نظر بنده است. بر اساس کدام روایات امام درجه ای عالی که عالم تجرد است دارد؟ سوال واضح هست. لطفا پاسخ واضح بدین. بفرمایید

با سلام خدمت شما دوست گرامی

همان گونه که عرض کردم این تقریر فلسفی عرفانی از علم غیب امام است که دارای مقدمات فلسفی و عرفانی است که البته دارای تاییداتی از روایات نیز می باشد. روایات خلقت نوری اهلبیت، مقدم بودن خلقت آنها بر خلقت زمین و آسمان، مقدم بودن خلقت آنها بر حضرت آدم و روایات " اول ما خلق الله نوری" و روایت "لولاک لما خلقت الفلاک " و ... مویدات این تفسیر از علم غیب است. که در زیر برخی از این روایات را می آوریم:

روایت "لولاک لما خلقت الافلاک را نه تنها شیعه بلکه اهل سنت نیز نقل کرده اند:

همین مطلب را مرحوم علامه مجلسى در بحار الانوار نقل مى نمایند :


وقیل للحبیب علیه السلام : ” لولاک لما خلقت الأفلاک ” وقیل للخلیل علیه السلام .

بحار الأنوار – العلامه المجلسى – ج ۱۶ – ص ۴۰۶

حدثنا على بن حمشاد العدل إملاء حدثنا هارون بن العباس الهاشمى حدثنا جندل بن والق حدثنا عمرو بن أوس الأنصارى حدثنا سعید بن أبى عروبه عن قتاده عن سعید بن المسیب عن بن عباس رضى الله عنهما قال أوحى الله إلى عیسى علیه السلام یا عیسى آمن بمحمد وأمر من أدرکه من أمتک أن یؤمنوا به فلولا محمد ما خلقت آدم ولولا محمد ما خلقت الجنه ولا النار ولقد خلقت العرش على الماء فاضطرب فکتبت علیه لا إله إلا الله محمد رسول الله فسکن

هذا حدیث صحیح الإسناد ولم یخرجاه و المستدرک على الصحیحین ج۲/ص۶۷۱ شماره ۴۲۲۷

خداوند به عیسى وحى کرد که اى عیسى ؛ به محمد ایمان بیاور و دستور بده که هر کس از امت تو در دوران او حضور یافت ، به او ایمان آورد ؛ پس بدرستیکه اگر محمد نبود آدم را نمى آفریدم و اگر محمد نبود بهشت و دوزخ را نمى آفریدم و بدرستیکه عرش را بر روى آب آفریدم پس به لرزش افتاد ؛ پس بر روى آن نوشتم لا اله الا الله محمد رسول الله پس آرام گرفت .

این روایت سندش صحیح است ولى بخارى و مسلم آن را نیاورده اند .

علامه طباطبایی درباره حدیث لولاک می گوید:
و با همین بیان مضمون روایت قدسى خطاب به پیامبر ( صلى الله علیه وآله وسلم ) درست مى شود که ” اگر تو نبودى افلاک را نمى آفریدم ” پس بدرستیکه ایشان برترین آفریده است .(تفسیر المیزان ج ۱۰ص ۱۵۲)

این روایت را مرحوم علامه مجلسى در بحار از این کتاب نقل مى نمایند .
کشف الیقین : عن أبى جعفر بن بابویه برجال المخالفین رویناه من کتابه کتاب أخبار الزهراء ، عن محمد بن الحسن بن سعید ، عن فرات بن إبراهیم ، عن محمد بن على الهمدانى ، عن أبى الحسن بن خلف بن موسى ، عن عبد الاعلى الصنعانى عن عبد الرزاق ، عن معمر ، عن أبى یحیى ، عن مجاهد ، عن ابن عباس قال : … یا محمد وعزتى وجلالى لولاک لما خلقت آدم ، ولولا على ما خلقت الجنه ، لأنى بکم أجزى العباد یوم المعاد بالثواب والعقاب
بحار الأنوار – العلامه المجلسى – ج ۴۰ – ص ۱۸ – ۲۱

در حدیث دیگر پیامبر و اهلبیت را علت خلقت و امین سر الهی معرفی می فرماید:

این روایت را مرحوم صدوق در این کتاب شریف در باب ” باب معنى الأمانه التى عرضت على السماوات والأرض والجبال فأبین أن یحملنها وأشفقن منها وحملها الانسان ” با سند ذیل نقل مى نمایند :
حدثنا أحمد بن محمد بن الهیثم العجلى – رضى الله عنه – قال ، حدثنا أبو العباس أحمد ین یحیى بن زکریا القطان ، قال : حدثنا أبو محمد بکر بن عبد الله بن حبیب ، قال : حدثنا تمیم بن بهلول ، عن أبیه ، عن محمد بن سنان ، عن المفضل بن عمر ، قال : قال أبو عبد الله علیه السلام…
و متن آن چنین است :
فقال الله جل جلاله : لولا هم ما خلقتکما ، هؤلاء خزنه علمى ، وأمنائى على سرى
پس خداوند جل جلاله فرمود : اگر ایشان ( اهل بیت علیهم السلام )نبودند شما دوتن (آدم و حوا) را نمى آفریدم


یا على لولا نحن ما خلق الله آدم ولا حواء ولا الجنه ولا النار ، ولا السماء ولا الأرض
علل الشرایع ج ۱ ص ۵ شماره ۱
اى على اگر ما نبودیم خداوند آدم و حواء و بهشت و جهنم و آسمان و زمین را نمى آفرید
عیون الاخبار :

مرحوم شیخ صدوق روایت دوم کتاب علل الشرائع را در کتاب شریف عیون ذکر مى فرمایند :
عیون أخبار الرضا ( علیه السلام ) ج ۲ ص ۲۳۷ ش ۲۲

درباره خلقت نوری اهلبیت و سبقت خلقت آنها بر عالم روایات متعددی در مجامع حدیثی شیعه ذکر شده است که به عنوان نمونه در ذیل می آوریم(دلالت این احادیث بر مدعا نیز روشن است آفرینش نور پیامبر به عنوان اول ما خلق الله نوری و تجرد نوری آن حضرت همان است که عرفا به عنوان صادر اول از آن یاد می کنند.

در کتاب کنز جامع الفوائد و تأویل الآیات الظاهره از قول محمد بن عباس مرفوعا تا محمد بن زیاد نقل شده است که محمد بن زیاد گفت: ابن مهران عبدالله بن عباس در مورد تفسیر این سخن خدای تعالی «و ما همگى (براى اطاعت فرمان خداوند) به صف ايستاده ‏ايم و ما همه تسبيح‏ گوى او هستيم. (سوره مبارکه صافات، آیه 165 و 166)» سوال نمود. پس ابن عباس گفت: ما در محضر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بودیم سپس حضرت علی بن ابیطالب (علیه السّلام) وارد گشت. وقتی نبی اکرم (صلی الله علیه و آله) او را دید، به روی او تبسمی نمود و فرمود: خوش آمد کسی که خداوند او را چهل هزار سال قبل از حضرت آدم خلق نمود. گفتم: ای رسول خدا آیا فرزند قبل از پدر آفریده شده است. فرمودند: بله، همانا خدای تعالی قبل از خلقت آدم در این مدت، من و علی را خلق نمود و نوری را آفرید سپس آن نور را به دو نیم قسمت کرد و قبل از آفرینش تمام اشیاء، مرا از نیمی از این نور و علی را از نیم دیگر آن خلق نمود. سپس اشیاء را خلق کرد و اشیاء تاریک بودند و نور اشیاء از نور من و علی گرفته شده است، سپس خداوند ما را در سمت راست عرش قرار داد و سپس ملائکه را آفرید و ما خداوند را تسبیح گفتیم و ملائکه تسبیح گفتند و لا اله الا الله گفتیم پس ملائکه تهلیل (لا اله الا الله) گفتند و تکبیر گفتیم (ذکر الله اکبر را گفتیم) پس ملائکه تکبیر گفتند و آن را من و علی یاد دادیم و آن در علم پیشین الهی بود که محب من و محب علی داخل آتش نشود و شخص کینه دار از من و علی در بهشت وارد نشود. خدای عزّ و جلّ فرشتگانی خلق کرد که در دستشان کوزه‌ های سیمین دارند که لبریز از آب حیات فردوس برین است. تمامی شیعیان علی (علیه السّلام) پدر و مادرشان پاک بوده و پرهیزگار و پاک هستند و به خدا ایمان دارند. زمانی که پدر یکی از آنها بخواهد تا با همسرش مباشرت نماید، یکي از فرشتگانی که به دستش کوزه ای از آب بهشت دارد می آید و آن آب را در ظرف آبی می افکند که او از آن می نوشد، پس او از آن آب می نوشد و ایمان در قلبش می روید چنانکه که گیاه می روید پس آنان دلیلی آشکار از پروردگارشان و پیامبرشان و از وصیشان علی و از دخترم زهرا و سپس از حسن و سپس حسین و سپس امامانی از نسل حسین (علیهم السلام) هستند. گفتم: یا رسول الله، ائمه چه کسانی هستند ایشان فرمودند: یازده تن از آنها از (نسل) من هستند و پدرشان علی بن ابی طالب (علیه السّلام) است. سپس پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند: سپاس خدای را که محبت نسبت به علي (علیه السلام) و ایمان به امامت وی را از اسباب و ملزومات ایمان واقعی قرار داد.(بحار الأنوار ، جلد ‏35، صفحه 30 -29 )

ادامه دارد...

ادامه...
آفرینش نور حضرت رسول الله (ص) حضرت امیرالمومنین (ع) چهارده هزار سال قبل از خلقت آدم
رَوَى صَاحِبُ الْمَنَاقِبِ‏ عَنْ سَلْمَانَ قَالَ سَمِعْتُ حَبِيبِي الْمُصْطَفَى (ص) يَقُولُ‏: كُنْتُ أَنَا وَ عَلِيٌّ نُوراً بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مُطَبَّقاً يُسَبِّحُ اللَّهَ ذَلِكَ النُّورُ وَ يُقَدِّسُهُ‏ قَبْلَ أَنْ يَخْلُقَ اللَّهُ‏ آدَمَ بِأَرْبَعَةَ عَشَرَ أَلْفَ عَامٍ فَلَمَّا خَلَقَ اللَّهُ تَعَالَى آدَمَ رَكَّبَ ذَلِكَ النُّورَ فِي صُلْبِهِ فَلَمْ نَزَلْ‏ فِي شَيْ‏ءٍ وَاحِدٍ حَتَّى افْتَرَقْنَا فِي صُلْبِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ فَجُزْءٌ أَنَا وَ جُزْءٌ عَلِيٌ‏. (كشف اليقين في فضائل أمير المؤمنين (عليه السلام)، صفحه11)
صاحب کتاب مناقب از سلمان روایت می کند که گفت از حبیبم حضرت مصطفی (صلی الله علیه و آله) شنیدم که گفتند: من و علی نوری در هم تنیده و به هم آمیخته در بین دستان خدای عزّ و جلّ بودیم که این نور خدای را تسبیح و تقدیس می کرد که این امر چهارده هزار سال قبل از آن بود که خداوند آدم را خلق کند. پس هنگامی که خدای تعالی آدم را خلق نمود، این نور را در کمر آدم قرار داد، ما همواره با هم بودیم تا اینکه در کمر عبد المطلب جدا شدیم پس بخشی از آن نور من گردیدم و جزئی از آن علی گردید.

خلقت نوری پنج تن آل عبا (علیهم السّلام) هفت هزار سال قبل از آفرینش دنیا
ابراهيم بن هارون هاشمى از محمّد بن احمد بن ابى الثّلج از عيسى بن مهران از منذر شراك از اسماعيل بن عليه از اسلم بن ميسره عجلى از انس بن مالك از معاذ بن جبل‏ نقل كرده است كه وى گفت: رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله) فرمودند: خداوند عزّ و جلّ هفت هزار سال قبل از آفرينش دنيا من و على و فاطمه و حسن و حسين را آفريد. معاذ مى ‏گويد: عرضه داشتم: اى رسول خدا پيش از آفرينش دنيا شما كجا بوديد؟ حضرت فرمودند: جلو عرش بوديم و خداى تعالى را تسبيح نمودیم و مى‏ ستوديم و تقديس و تمجيدش مى‏ كرديم. عرض كردم به چه هيأت و شكلى بوديد؟ حضرت فرمودند: شبح هايى از نور بوديم تا اين كه حقّ تعالى اراده كرد صورت ما را بيافريند لذا ما را عمودى از نور نمود و در صلب جناب آدم انداخت و پس از آن ما را به اصلاب پدران و ارحام مادران ما درآورد و ابدا نجاست شرك و قذارت كفر به ما اصابت نكرد، دسته ‏اى به واسطه ما سعادتمند و گروهى ديگر به واسطه ما شقى شدند، بارى وقتى ما را به صلب عبد المطلب وارد كرد آن نور را بيرون آورده و دو نصفش كرد نيمى از آن را در صلب عبد اللَّه، نيم ديگرش را در صلب ابو طالب قرار داد پس نصفى كه تعلق به من داشت را به آمنه و نصف متعلّق به على را به فاطمه دختر اسد منتقل نمود، پس آمنه مرا و فاطمه على را زاييد بعد خداوند عزّ و جلّ عمود نور را به من برگرداند پس فاطمه از من خارج گرديد سپس عمود را به على عليه السّلام اعاده داد پس حسن و حسين از آن حضرت بيرون آمدند پس آنچه از نور على بود در فرزندان حسن و آنچه از نور من بود در اولاد حسين استقرار گرديد و همين نور كه در اولاد حسين بود در ائمّه (عليهم السلام) انتقال يافت و تا قيامت باقى است. (علل الشرائع، جلد ‏1، صفحه 209 - 208 - بحار الأنوار، جلد ‏35 ، صفحه 34)

خلقت نور معصومین (علیهم السلام) دو هزار سال پیش از خلقت آدم
از حضرت امام الناطق جعفر بن محمد الصادق (عليه السّلام) روايت شده است‏ و آن حضرت از آباى عظام كرام (عليهم السّلام) نقل می نمايد كه حضرت امير المؤمنين على (عليه السّلام) روزى در رحبه مسجد نشسته بود و خلق بسيار در يمين و يسار آن حضرت مجتمع گشته بودند در ميان آن جماعت شخصى برخاست و گفت يا امير المؤمنين ترا حضرت ربّ العالمين در اين مكان مكين گردانيد و پدرت در نار سجّين معذّب و با اهل دوزخ همنشين است. حضرت امير المؤمنين على (عليه السّلام) فرمودند: خداى تبارك و تعالى زبانت مقطوع گرداند به آن خداى كه حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) را به رسالت برانگیخت قسم كه اگر پدرم اراده كند كه از همه گنهكاران زمين شفاعت نمايد، هر آينه خداوند شفاعت او را قبول فرمايد. ويلك پدرم معذّب در نار چون گردد كه پسر او قسيم جنّت و نار بود، به آن خداى كه محمد را به نبوّت امت مبعوث گردانيد قسم كه به شعاع نور پدرم در روز قيامت انوار تمامى خلايق خاموش و مستور گرداند مگر پنج نور آن نور محمد و نور من و نور حسن و نور حسين و نور نه نفر از اولاد حسين زيرا كه نور پدرم از نور ما است كه حضرت ايزد خالق آن نور را قبل از ايجاد آدم به دو هزار سال پيشتر خلق نمود. (الإحتجاج على أهل اللجاج (للطبرسي)، ترجمه و شرح غفارى، جلد ‏2، صفحه 400 - 398)

در کتاب مقتضب از سلمان فارسی (رحمه الله) نقل شده است که گفت رسول الله (صلی الله علیه و آله) فرمودند: ای سلمان خدا مرا از نور خالص و برگزیده خویش آفرید و پس مرا خواند و من او را اطاعت کردم و از نور من علی (علیه السّلام) را خلق کرد او را خواند پس او خداوند را فرمانبرداری نمود و از نور من و نور علی فاطمه را خلق کرد و او را خواند پس او خدای را اطاعت نمود و از نور من و علی و فاطمه، حسن و حسین را آفرید و آن دو را به خود فرا خواند پس ایشان از خدا فرمانبرداری و اطاعت نمودند. سپس از نور حسین نه امام را آفرید و آنان را فرا خواند پس آنان او را اطاعت و فرمانبرداری نمودند قبل از اینکه آسمان بنا نهاده شود یا زمین گسترده شود یا هوا یا آب یا فرشتگان یا انسان آفریده شود و ما به علم الهی انواری بودیم که او را تسبیح می گفتیم و از او می شنیدیم.(بحار الأنوار، جلد ‏54 ، صفحه 169 – 168 - بحار الأنوار، جلد ‏53 ، صفحه 142)

این خبر را گروهی از تلّعکبری با اسنادی از سلّام نقل کرده اند که گفت از ابا سلمی، چوپان پیامبر شنیدم که می گفت از حضرت رسول الله (صلی الله علیه و آله) شنیدم که فرمودند: در شبی که به سوی آسمان بالا برده شدم، شنیدم که خداوند عزیز که حمد و ثنایش بسیار باشد، گفت: «پيامبر، خود به آنچه از جانب پروردگارش به او نازل شده ايمان دارد. (سوره مبارکه بقره، آیه 285) گفتم و همه مؤمنان» گفت: راست گفتی ای محمد، چه کسی را برای جانشینی خلافت امتت برگزیدی؟ گفتم بهترین آنها را. خدا فرمود: او علی بن ابی طالب (علیه السّلام) است. گفتم: بله ای پروردگار من، خداوند فرمود: ای محمد، من با علم خود نگاهی به زمین انداختم پس ترا از زمین برگزیدم و اسمی را برای تو از اسماء خود برگرفتم. در جایی من یاد نمی شوم مگر اینکه اسم تو نیز یاد می شود. من «محمود» هستم و تو «محمد» هستی. سپس بار دیگر با علم خود نگاهی به زمین انداختم و از اهل زمین، علی را برگزیدم و اسم او را از اسماء خود برگرفتم. پس من «أعلی» هستم و او «علی» است. ای محمد، من تو و علی و فاطمه و حسن و حسین را از هاله‌ای از نور که از نور من بود، خلق نمودم و ولایت شما را بر اهل آسمانها و زمینها عرضه داشتم. پس هر که قبول نمود در نزد من از مومنین به شمار آمد و هر کس سرباز زد، در نزد من کافر به حساب آمد. ای محمد، اگر بنده ‌ای از بندگانم مرا عبادت کند تا حدی که از دنیا دل بکند و مثل مشک فرسوده گردد و نزد من آید در حالی که ولایت شما را انکار کند او را نمی‌بخشم و نمی ‌آمرزم تا اینکه به ولایت شما اقرار نماید. ای محمد، آیا دوست داری که ائمه را ببینی؟ گفتم: آری ای پروردگار من. پس فرمود: به سمت راست عرش نگاه کن. پس من نگاه کردم و دیدم که من و علی و فاطمه و حین و حسین و علی و محمد و جعفر و موسی و علی و محمد و علی و حسن و مهدی (علیهم السّلام) در هاله ای از نور هستیم که ایستاده اند و نماز می خوانند و مهدی در وسط ایشان گویا همچون ستاره درخشانی است. پس خداوند فرمود: ای محمد اینان حجتهای الهی هستند و او «حضرت مهدی» (عجل الله تعالی فرجه) خونخواه عترت تو است. ای محمد به عزت و جلالم قسم همانا او برهان آشکاری برای دوستان من است و انتقام گیرنده از دشمنان من است.(بحار الأنوار، جلد ‏36، صفحه 216 – 217 - بحار الأنوار ، جلد ‏37 ، صفحه 261 – 262 - بحارالأنوار، جلد‏37، صفحه 62 - الغيبة (للطوسي) ، صفحه 148- 147)
این حدیث در منابع بسیاری نقل شده است. از جمله در تفسیر فرات الکوفی، صفحه هفت این حدیث از حضرت جواد امام محمّد بن علي (علیه السّلام) روایت شده است.

اگر کسی این احادیث را باور داشته باشد نمی تواندمنکر تجرد نوری حضرات اهلبیت و مقام عقلی و تجردی آنها و علم در مقام واسطه فیض بودن آنها شود.

ائمه واسطه فیض

از برخی از روایات در منابع فریقین به دست می‌آید که امامان واسطه فیض و رحمت الهی هستند و به برکت وجود امامان هست که خداوند فیوضات و الطاف خود را بر مردم نازل می‎کند. لذا در زیارت جامعه کبیره که از لسان مبارک امام هادی(علیهم السلام) صادر شده است که خطاب به امیرالمؤمنین می‌فرماید:« بِکُم فتح الله و بکم یختم و بکم ینزل الغیث...(زیارة جامعه کبیره) خداوند با شما آغاز کد و به شما ختم می‎کند و به خاطر شما باران را فرو می‎ریزد»

یا در تعبیری دیگر از زبان رسول گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) که در وصف خود می‎فرماید: « بنا فتح الله و بنا ختم الله و نحن الاولون و نحن الآخرون... نحن علة الوجود(بحار الانوار: ج26، ص259) خداوند با ما آغاز کرد و با ما ختم می‎کند و ما و اولین و آخری هستیم و ما علت وجود هستیم»
صاحب روح المعانی در این خصوص آورده است: «بل هو عليه الصلاة و السلام وسيلة سائر الموجودات و الواسطة بينهم و بين الله تعالى في إفاضته سبحانه الوجود(آلوسی، روح المعاني، دارالکتب العلمیةٰ بیروت: ج 15، ص 126) نبي مکرم واسطه تمام موجودات بین آنها و خداوند است.
روایات فیوضات اهل‌بیت(علیهم السلام) در منابع روایی بسیار یافت می‌شود. و جالب تر اینکه این روایات در منابع روایی اهل‌سنت نیز وجود دارد و نتوانستند از باز گویی و نقل آنان چشم پوشی کنند.

جوینی در کتابش به روایتی از امام سجاد(علیه السلام) اشاره می کند که حضرت فرمود: « نحن امان الارض کما ان النجوم امان السماء و نحن الذین بنا یمسک الله السماء أن تقع علی الارض إلا بإذنه و بنا یمسک بأهلها و بنا ینزل الغیث و بنا ینشر الرحمة و یخرج برکات الارض. و لو لا ما فی الارض منّا لساخت الارض بأهلها...(فرائد السمطین، جوینی، انتشاراتمحمودی، بیروت: ج1، ص45) ما امان و حافظ اهل زمین هستیم آن چنان که ستارگان حافظ آسمان هستند. خداوند به واسطه ما آسمان را از فرود آفتادن بر زمین حفظ می کند. و به خاطر ما زمین را از فشار بر اهلش نگه می دارد.به واسطه ما باران نازل می گردد و به خاطر ما رحمت منتشر می شود و زمین برکاتش را خارج می کند. اگر آنچه که در زمین است به خاطر ما نبود، زمین اهلش را فرو می‌برد»

شعیب;992415 نوشت:

درباره خلقت نوری اهلبیت و سبقت خلقت آنها بر عالم روایات متعددی در مجامع حدیثی شیعه ذکر شده است که به عنوان نمونه در ذیل می آوریم(دلالت این احادیث بر مدعا نیز روشن است آفرینش نور پیامبر به عنوان اول ما خلق الله نوری و تجرد نوری آن حضرت همان است که عرفا به عنوان صادر اول از آن یاد می کنند.


سلام
بله احادیث متعددی در این باب وجود دارند اما دلالت این احادیث بر مدعا روشن نیست! بفرمایید تفسیر شما از نور در این احادیث چیست؟ تفسیر را طوری بیان کنید که در مرحله بعدی بتوانید آن را به تجرد ربط بدهید.
نیازی نیست مطلب را طولانی بیان کنید. در پست قبلی یک حدیث صحیح از کتب شیعه بیان میکردید کافی بود.

Shkh;992429 نوشت:
سلام
بله احادیث متعددی در این باب وجود دارند اما دلالت این احادیث بر مدعا روشن نیست! بفرمایید تفسیر شما از نور در این احادیث چیست؟ تفسیر را طوری بیان کنید که در مرحله بعدی بتوانید آن را به تجرد ربط بدهید.
نیازی نیست مطلب را طولانی بیان کنید. در پست قبلی یک حدیث صحیح از کتب شیعه بیان میکردید کافی بود.

با سلام
احادیث متعددی که بیان شد همه در یک باب نبود بلکه در چند باب و در چند عنوان (چند دسته حدیث) بیان شد که یکی از آنها خلقت نوری است . دسته روایات دیگر؛ "لولاک لما خلقت الافلاک" "علت غایی بودن اهلبیت برای آفرینش" " واسطه فیض بودن اهلبیت"
خلقت نوری اهلبیت هم همان طور که عرض شد خلقت ملکوتی آن حضرات و به صورت خلقت تجردی است نه مادی. پس اگر خلقت نوری آن حضرات را بپذیریم لازمه اش پذیرش مقام تجردی آن حضرات است که مطلوب ما ثابت خواهد بود.

شعیب;992613 نوشت:

خلقت نوری اهلبیت هم همان طور که عرض شد خلقت ملکوتی آن حضرات و به صورت خلقت تجردی است نه مادی. پس اگر خلقت نوری آن حضرات را بپذیریم لازمه اش پذیرش مقام تجردی آن حضرات است که مطلوب ما ثابت خواهد بود.

خلقت ملکوتی یعنی چی؟ تفسیر را طوری بیان کنید که دوباره نخواهید برای تفسیر خود تفسیر بیان کنید. شفاف بگین منظور از خلقت ملکوتی چیست.

Shkh;992743 نوشت:
خلقت ملکوتی یعنی چی؟ تفسیر را طوری بیان کنید که دوباره نخواهید برای تفسیر خود تفسیر بیان کنید. شفاف بگین منظور از خلقت ملکوتی چیست.

با سلام
عبارت اخرای خلقت ملکوتی را در همان پست بیان کردم؛

شعیب;992613 نوشت:
به صورت خلقت تجردی است نه مادی

پس خلقت نوری (خلقت ملکوتی ) حضرات، به وجودی مجرد از ماده است (تجرد)
واژهٔ «مجرد» به‌معناي غيرمادي و غيرجسماني است؛ يعني چيزي كه نه خودش جسم است و نه از قبيل صفات و ويژگي‌هاي اجسام مي‌باشد.(آموزش فلسفه ج2 ص 161)
(با توجه به ويژگي‌هاي اجسام و جسمانيات مي‌توان مقابلات آنها را به‌عنوان ويژگي‌هاي مجردات قلمداد كرد، يعني موجود مجرد نه انقسام‌پذير است و نه مكان و زمان دارد.)

به نظرم واضح و روشن است که اگر خلقت نوری اهلبیت را بپذیریم خواهیم پذیرفت که این خلقت در عالم ماده و مادیات نبوده بلکه در عالم تجرد و مجردات بوده است و این تجرد از ماده همان چیزی است که باعث می شود که آن ذات مجرد از ماده عاقل عواملم مادون خود باشد همان گونه که ملائکه به عالم ماده علم داشتند و حتی زمان و مکان در این علم آنها دخیل نبود و همه عالم را یکجا دیدند و در مقابل آفرینش انسان اعتراض کردند: «قَالُوا أَتَجْعَلُ فِيهَا مَن يُفْسِدُ فِيهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ» . این ملائکه که از نظر وجودی پایین تر از انوار معصومین هستند این گونه علم دارند و صحنه های مختلفی از ظاهر دنیا که در مورد خونریزی و فساد انسان روی زمین است را می بینند و به آن علم دارند مقام والاتر و بالاتر که همان مقام نوری معصومین است در آن مقام تجردی شان، بدون شک دارای علم وسیع تر و دقیق تر خواهد بود.بنا بر این پذیرش مقامات والای حضرات اهلبیت در عالم وجود مثل، خلقت نوری، واسطه فیض بودن، صادر اول بودن و ... (که همه در روایات آمده است) سبب پذیرش علم آن حضرات در مقام تجردی شان به عالم مادون خواهد شد.

سوال:
در باره این سوال که چرا ائمه که علم به موضع شهادت خود داشتند خود را در آن موقعیت قرار می دادند (مثلا امام حسن زهر را می خورند و یا امام حسین به کربلا می رود و ...) و این که چرا امام حسن با جعده ازدواج کردند جواب داده می شود که ائمه مامور به عمل بر طبق علم ظاهری خود بودند . بر اساس این جواب اگر قرار است امامان شیعه ملزم به رعایت ظاهر باشند دیگر چه نیاز که علم لدنی داشته باشند؟ و اگر پاسخ داده شود، از این علم بعضی از مواقع استفاده می کنند، خب چرا حسن بن علی از این علم برای ازدواج با جعده استفاده نکرد؟

جواب:
این سوال نه تنها درباره ازدواج امام حسن(علیه السلام) بلکه درباره بسیاری از رفتارهای طبیعی و عادی پیامبران و اهلبیت (علیهم السلام) پرسیده می شود. چرایی عمل نکردن به علم لدنی توسط پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)در مقابل منافقین، رها کنندگان تنگه احد، پیمان شکنان بعد از خود و ... توسط امام علی(علیه السلام) در اعتماد به ابو موسی اشعری در جنگ صفین، رفتن به مسجد شب نوزدهم ماه رمضان و ... توسط امام حسین در پذیرفتن دعوت کوفیان و... و همچنین بقیه ائمه هر رفتاری که طبق دانسته های طبیعی و ظاهری و از طرق عادی داشته اند عمل کرده اند همه و همه این سوال به وجود می آید.

آنچه به یقین ما به واسطه روایات متعدد صحیحه به آن اعتقاد داریم این است که پیامبر (صلی الله علیه و آله) و ائمه اطهار (علیهم السلام) علم ماورایی و غیر طبیعی و به تعبیر دیگر علم لدنی و علم غیب داشته و هر وقت که می خواسته اند از آن استفاده می کردند در کتاب "کافی" بابی(فصلی) وجود دارد با عنوان "ان الائمة اذا شاؤوا ان یعلموا علموا"، یعنی امامان(علیهم السلام) هرگاه می‌خواستند که چیزی را بدانند، از آن آگاه می‌شدند. در این باب روایات بسیاری جمع آوری شده است.(1)

یعنی برای ما شیعه شکی در این نیست که ائمه اطهار(علیهم السلام) علم لدنی داشته اند و از طرفی می بینیم که در بسیاری از موارد(قریب به اتفاق) ائمه(علیهم السلام) به ظاهر عمل می کردند و از علم لدنی خود استفاده نمی نمودند. بعد از قبول این دو مرحله سوال مطرح خواهد شد که اگر قرار است که ائمه اطهار(علیهم السلام) بر طبق علم ظاهری خود عمل کنند داشتن علم لدنی چه لزومی خواهد داشت؟؟
در جواب لازم است که بدانیم:
امام در مرتبه ای از عالم وجود قرار دارد که علم به غیب و علم به لوح محفوظ از خصوصیات اوست امام درجه‌ای عالی‌تر از این دارند که عالم عقل و تجرد است، و درجه‌ای عالی‌تر که عالم روح القدس و اسماء کلیه الهیه است. عالم اسماء و صفات کلیه واسطه فیض همه مخلوقات است و هرچه در اینجا تحقق می‌پذیرد از آنجا نشأت می‌گیرد، و لذا به همه حقائق قبل از تحققش احاطه دارد و در مرتبه‌ای از آن عالم همه حقائق به تفصیل موجود است
کسی که به آن عالم دست دارد در آن مرتبه و آن عالم می‌تواند همه چیز را بداند، چه گذشته و چه حال و چه آینده و چه در ملک و چه در ملکوت. در عوالم میان این عالم تا عالم اسماء کلیه نیز خیلی از حقائق به شکل‌های خاصی حضور و ظهور دارند و با احاطه بدانجا نیز می‌توان خیلی از گذشته و آینده‌ها را دید.

اما علم امام در عالم ظاهر مانند علم ما می‌باشد و امام(علیه السلام) در این مرتبه از بسیاری از امور بی‌اطلاعند. واقعاً نمی‌دانند فلان شخص کجاست و فلان شخص چه کرده و چه می‌کند و حتی ممکن است گاهی وسیله شخصی خویش را گم کنند و جایش را ندانند. بله، تفاوت امام با ما در آنجاست که چون نفس‌شان اتساع یافته و مراتب دیگری دارد، می‌توانند با تمرکز کردن در درون خود و سفر به اعماق نفس خود «مانند تمرکز ما برای یافتن پادرد خود» آنچه را در مرتبه ظاهر خود نمی‌یافتند، در باطن بیابند و از آن خبر دهند. پس امام در عالم ظاهر از بسیاری از امور بی‌خبرند و در عالم باطن به حقیقت همه چیز واقف، و با سرّ و باطنِ همه چیز همراهند. این است که روایت می فرماید: "ان الائمة اذا شاؤوا ان یعلموا علموا" .

این علم به ظاهر همان است که ائمه(علیهم السلام) در مقام زندگی طبیعی و عادی خود مانند دیگر انسان ها به آن عمل می کردند و مانند یک انسان عادی اگر چیزی را گم می کردند به دنبال آن می گشتند و اگر در مقام قضاوت قرار می گرفتند از طرفین دعوا شاهد طلب می کردند و موقع نماز صبح طبق معمول به مسجد می رفتند و حتی با اذان گفتن قاتل خود را (که با علم ظاهری نمی دانستند او قاتل است) بیدار می کردند و اگر مردم از آنها برای حکومت دعوت می کردند نگاه به تعداد نامه ها و دعوت کننده ها می کردند و به سمت کوفه حرکت می کردند و انگور زهر آلود که به ظاهر سالم بود را می خوردند و ... گر چه با علم لدنی می دانستند که واقعیت امر چیست.

دلیل این نوع سلوک و رفتار می‌تواند امور و دلایل مختلفی باشد از جمله:

1 - عمل بر اساس علم غیب با حکمت بعثت انبیاء(علی نبینا آله و علیهم السلام) و نصب ائمه(علیهم السلام) منافات دارد، زیرا در این صورت جنبه اسوه و الگو بودن خود را از دست خواهند داد. افراد بشر از وظایف فردی و اصلاحات اجتماعی به بهانه برخوردار بودن آنان از علم غیب و عمل بر اساس علم خدادادی از وظیفه خود سرباز خواهند زد.

2 - عمل بر اساس علم غیرعادی موجب اختلال در نظام عالم هستی است، زیرا مشیت و اراده خداوند به جریان امور بر اساس نظام اسباب و مسببات طبیعی و علم عادی نوع بشر تعلق گرفته است. به همین جهت پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و ائمه(علیهم السلام) برای شفای بیماری خود و اطرافیان خویش از علم غیب استفاده نمی‏‌کردند. شاید یکی از حکمت‏‌های ممنوع بودن تمسک به نجوم، تسخیر جن، برای غیب گویی و کشف غیر عادی حوادث آینده، همین امر یعنی اختلال در نظام عالم هستی باشد.

ماهیت اصلی برخورداری ائمه(علیهم السلام) از مخزن علم الهی و امکان دسترسی آنها به علم لدنی را باید در حوزه وظایف و مسئولیت‌های ایشان دید؛ در واقع امام (علیه السلام) و رسول (صلی الله علیه و آله)در جایی به علم غیب رجوع می‌کنند که هدایت مردم یا حفظ جایگاه و موقعیتشان اقتضاء نماید و الا از آنجا که امام (علیه السلام) الگوی عملی زندگی مؤمنانه برای همه انسان‌هاست، نباید همواره و همیشه از این علوم غیبی بهره ببرد تا شخصیت او قابل دسترسی و الگوبرداری برای دیگران نباشد. امام (علیه السلام) در موضوعاتی که به اثبات جایگاه او یا ارائه جزئیات احکام دین و معارف وحیانی یا تشخیص مصادیق مرتبط با وظایف مؤمنان و اموری از این دست بر می‌گردد، به علم غیب رجوع می‌کند»«اگر فردی غیرمسلمان بیاید و سؤالی را از امام (علیه السلام) بپرسد و قصد تخریب ادعای امامت امام(علیه السلام) را داشته باشد، مصلحت اقتضا می‌کند که امام(علیه السلام) خبری از غیب بدهد و جایگاه خود و دین خود را تأیید و تثبیت کند.

یا در صورتی که معجزه‌ای بخواهند اظهار کنند و خطر کسی را برطرف کنند؛ مثل وجود مبارک امام باقر(علیه السلام) در شأن آن حضرت آمده که کسی وارد محضر امام باقر(علیه السلام) شد، کنیز حضرت دم در رفت، او یک نگاه نامحرمانه‌ای کرد، همین که وارد صحن حیاط شد و اجازه خواست، حضرت از اندرون خانه فرمود: «ادْخُلْ‏ لَا أُمَ‏ لک» (داخل شو این کنیز تو نیست) این شخص دست‌پاچه شد! آمد حضور حضرت و عرض کرد من این کار را کردم ببینم شما متوجّه می‌شوید یا نه؟ فرمود: «لَئِنْ ظَنَنْتُمْ أَنَّ هَذِهِ الْجُدْرَانَ تَحْجُبُ أَبْصَارَنَا‏‏‏‏‏».(آیا گمان می کنید این دیوار مانع از دیدن ماست؟؟) گاهی برای تنبیه این دسته حرف‌ها را می‌زنند؛ اما در خیلی از موارد این‌طور نیست و به علم غیب عمل نمی‌کنند و به همان علم ظواهر عمل می‌کنند»(2)

اما اگر امام در زندگی شخصی خود مثلاً در حال معامله با یک مسلمان دیگر بود و احیاناً ممکن است در این معامله گرفتار زیان و ضرر گردد، آیا منطقی است که از علم غیب بهره ببرد و خود را از این ضرر در معامله برهاند؟ البته تشخیص معیار دقیق موارد مصلحت و عدم مصلحت با خود امام (علیه السلام) است و بنا نیست که ما همه این موارد را دریابیم.

آیت‌الله صافی گلپایگانی در کتاب «معارف دین» در این‌باره می گوید:

«انبیاء و ائمه (علیهم السلام) در روش زندگی و سلوک، معاشرات و معاملات و مجالست با اصحاب و مؤمنین و اغیار و اخیار و فجّار، به طور عادّی و متعارف رفتار می‌فرمودند، و به علم و قدرتی که به آنها اعطا شده، جز در موارد استثنایی، عمل نمی‌کردند؛ و از راه علم امامت از خود دفع خطر و فقر و امراض و ابتلائات را نمی‌فرمودند؛ چون غیر این روش، نقض غرض و منافی با حکمت و هدف بعثت انبیاء(علیهم السلام) و نصب ائمه (علیهم السلام) است. روش و رفتار آنها در زندگی دنیا از معاملات و معاشرات، زناشویی، پوشیدن، نوشیدن و خوردن و خوابیدن و حال تندرستی و بیماری، صلح و جنگ، فقر و توانگری و حکومت و سیاست باید سرمشق دیگران باشد. به مردم درس زهد و قناعت، صبر و صداقت و پرهیزگاری، پارسایی و رضا و تسلیم و توکّل بدهند و اگر از علوم غیرعادّی خود در امور زندگی استفاده کنند، این مقاصد و مصالح تأمین نمی شود؛ و عمل و زندگی آنها نمونه و سرمشق و قابل پیروی و تأسّی نمی گردد»(3)

پی نوشت ها:
1-ثقة الاسلام کلینی، الکافی، دار الکتب الإسلامیة تهران، 1365 ه ش، ج1، باب: ان الائمة اذا شاؤوا ان یعلموا علموا.
2- الخرائج و الجرائح، ابن هبه الله الراوندی، ج‌۱، ص۲۷3، موسسه امام مهدی(علیه السلام) 1409.
3-صافی گلپایگانی، ، معارف دین، نشر آثار آیه الله صافی، ج1 ص 219.

سوال: ادعای این که اهلبیت علم غیب دارند مخالف قرآن است چرا که قرآن در چند آیه علم غیب را مخصوص خدا می داند آن را از پیامبر نفی کرده است.

جواب:
آیات قرآن باید در کنار هم دیده شوند تا مقصود آنها مشخص گردد دیدن تک آیه و نتیجه گیری کلی از آن باعث گمراهی اعتقادی می گردد . آیات قرآن مجید در یک نوع تقسیم بندی به دو دسته تقسیم می‌شوند. یک سری از آیات، آیه‌هایی هستند که معنی آنها روشن و واضح است و برای فهمیدن مقصود این آیات نیازمند دانستن مفهوم آیات دیگر یا احادیث دیگری نمی‌باشیم اما در مقابل این آیات، یک سری آیات دیگری وجود دارند که مفهوم این آیات، به خودی خود روشن نبوده و ما به خاطر اینکه مفهوم این قبیل آیات را بدست آوریم؛ نیازمند سایر آیات قرآنی، یا سنت معصوم و یا نظرات متخصصین و دانشمندان علوم قرآنی و مفسرین هستیم که این موضوع را تحت عنوان محکم و متشابه در قرآن بررسی می‌نمایند.
قرآن مجید آیات خود را به دو دسته محکم و متشابه تقسیم نموده است:

«هُوَ الَّذی أَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ فَأَمَّا الَّذینَ فی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْویلِهِ وَ ما یَعْلَمُ تَأْویلَهُ إِلاَّ اللّهُ وَ الرّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ یَقُولُونَ آمَنّا بِهِ کُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا وَ ما یَذَّکَّرُ إِلاّ أُولُوا اْلأَلْبابِ » یعنی: « او کسی است که این کتاب را بر تو نازل کرد که قسمتی از آن آیات "محکم" (صریح و روشن) است که اساس این کتاب می باشد، (و هرگونه پیچیدگی در آیات دیگر، با مراجعه به اینها برطرف می گردد) و قسمتی از آن "متشابه" است (آیاتی که به خاطر بالا بودن سطح مطلب و جهات دیگر، در نگاه اول، احتمالات مختلفی در آن می رود، ولی با توجه به آیات محکم، تفسیر آنها آشکار می گردد.) اما آنها که در قلوبشان انحراف است، به دنبال متشابهاتند، تا فتنه انگیزی کنند (و مردم را گمراه کنند) و تفسیر (نادرستی) برای آن می طلبند، در حالی که تفسیر آنها را جز خدا و راسخان در علم، نمی دانند. (آنها که به دنبال فهم و درک اسرار همه آیات قرآن در پرتو علم و دانش الهی اند) می گویند: ما به همه آن ایمان آورده ایم همه از طرف پروردگار ماست، و جز صاحبان عقل متذکر نمی شوند (و این حقیقت را درک نمی کنند.) (1)

بنا بر این باید مواظب بود که با تکیه بر یک آیه و صرف نظر کردن از آیات دیگر مشمول حکم کسانی شد که «أَمَّا الَّذینَ فی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْویلِهِ» (2)

در قرآن آیات زیادی داریم که: علم غیب مختص به خداست
از جمله:
وَللّهِ غَيْبُ السَّموات وَالأَرض.غيب آسمان ها و زمين براى خدا است.(3)
قالُوا لا عِلْم لَنا إِنّكَ أَنْتَ عَلاّمُ الْغُيُوبِ. ما آگاهى نداريم فقط تو علام الغيوب و داناى پنهانىها هستى(4)
و ...........

اما در آیات دیگر می‌خوانیم که علم غیب برای غیر خدا هم ثابت است
عالِمُ الْغَيب فَلا يُظْهرُ عَلى غَيْبِه أَحداً إِلاّ مَنِ ارْتَضى مِنْ رَسُول. داناى غيب اوست و هيچ كس را بر اسرار غيبش آگاه نمى‌‏سازد، مگر رسولانى كه آنان را برگزيد، (به او آنچه را بخواهد از علم غيب مى‌‏آموزد) (5)
وَ أُنَبِّئُكُمْ بِما تَأْكُلُونَ وَ ما تَدَّخِرُونَ في‏ بُيُوتِكُم.حضرت عیسی: و از آنچه مى‌خوريد، و در خانه ‏هاى خود ذخيره مى‏‌كنيد، به شما خبر مى‌دهم.(6) (آیا خبر دادن از خانه های مردم، نوعی علم غیب نیست؟)

جمع بین این آیات
این آیات منافاتی با هم ندارند و جمع بین آیات این گونه است که: علم غیب مختص به خداست و به هرکس که شایسته آن باشد عطا می‌کند. به تعبیر دیگر: آگاهى پيامبران و امامان از غيب به تعليم الهى مىباشد.
نکته دوم:
در بعضی آیات قرآن آمده است که: پیامبران علم غیب را از خود نفی کرده‌اند
مثلا:قُلْ لا أَقُولُ لَكُمْ عِنْدي خَزائِنُ اللَّهِ وَ لا أَعْلَمُ الْغَيْب.بگو: «من نمى‌‏گويم خزاين خدا نزد من است و من از غيب آگاه نيستم. (7)
قُلْ لا أَمْلِكُ لِنَفْسي‏ نَفْعاً وَ لا ضَرًّا إِلاَّ ما شاءَ اللَّهُ وَ لَوْ كُنْتُ أَعْلَمُ الْغَيْبَ لاَسْتَكْثَرْتُ مِنَ الْخَيْرِ وَ ما مَسَّنِيَ السُّوءُ إِنْ أَنَا إِلاَّ نَذيرٌ وَ بَشيرٌ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ. بگو: من مالك هيچ سود و زيانى براى خودم نيستم، مگر آنچه را خدا بخواهد و اگر غيب مى‌‏دانستم، منافع زيادى براى خودم فراهم مى‏‌كردم و هرگز به من زيانى نمى‏‌رسيد. من جز هشداردهنده و بشارت ‏دهنده براى گروهى كه ايمان مى‌‏آورند نيستم (8)

همانطور که بیان شد، این گونه آیات علم غیب استقلالی را از پیامبران نفی می‌کند یعنی پیامبران علم غیب را به طور مستقل دارا نمی‌باشند و اگر علم غیبی دارند از طرف خداوند به آن ها عطا شده است
چنانچه در آیات دیگری می‌خوانیم که:
ذلِكَ مِنْ أَنْباءِ الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيْكَ. (اى پيامبر!) اين، از خبرهاى غيبى است كه به تو وحى مى‌‏كنيم(9)
پس علم غيب ذاتی مخصوص خداست و اگر بخواهد قسمتی از آن را در اختيار اولياى خود قرار مى‏‌دهد

نکته سوم:
راه جمع این آیات (آیاتی که علم غیب را مختص به خدا می داند و آیاتی که علم غیب را برای غیر خدا ثابت می کند) به بیانی دیگر:
1- همانطور که گفتیم: از معروفترين راههاى جمع اين است كه منظور از اختصاص علم غيب به خدا علم ذاتى و استقلالى است، بنابراين غير او مستقلا هيچ گونه آگاهى از غيب ندارند، و هر چه دارند از ناحيه خداست، با الطاف و عنايت اوست، و جنبه تبعى دارد.
2- اسرار غيب دو گونه است قسمتى مخصوص به خداست و هيچ كس جز او نمى‌‏داند مانند قيام قيامت، و امورى از قبيل آن، و قسمتى از آن را به انبياء و اولياء مى‏‌آموزد.
3- راه ديگر اين كه خداوند بالفعل از همه اسرار غيب آگاه است، ولى انبيا و اوليا ممكن است بالفعل بسيارى از اسرار غيب را ندانند، اما هنگامى كه اراده كنند خداوند به آنها تعليم مى‌‏دهد، و البته اين اراده نيز با اذن و رضاى خدا انجام مى‌‏گيرد. (10)

منابع:
1- آل عمران: 7
2- قسمتی از آیه 7 آل عمران.
3- سوره هود، آيه 123
4 سوره مائده، آیه 109
5- سوره جن، آيه 26
6- آل عمران آیه 49
7- انعام آیه 50
8- اعراف آیه 188
9- آل عمران آیه 44
10- مکارم شیرازی، برگزيده تفسير نمونه، دار الکتب الاسلامیه، ج‏5، ص: 308.

موضوع قفل شده است