جمع بندی تفسیر «حرث» در آیه 20 سوره شوری

تب‌های اولیه

5 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
تفسیر «حرث» در آیه 20 سوره شوری


سلام
براساس آیه 20سوره شوری "حرث" به چه معنا است؟
اگر گناه راهم شامل می شودچرا گناه کردن درمواردی سخت است مثلا: توفیق تشرف به زیارت نامحرم یا دزدی کردن و...

width: 700 align: center

[TD="align: center"]با نام و یاد دوست

[/TD]

[TD="align: center"][/TD]


کارشناس بحث: استاد حکیم

مخاطب;990778 نوشت:

سلام
براساس آیه 20سوره شوری "حرث" به چه معنا است؟
اگر گناه راهم شامل می شودچرا گناه کردن درمواردی سخت است مثلا: توفیق تشرف به زیارت نامحرم یا دزدی کردن و...

خداوند متعال می فرماید: «مَنْ کانَ يُريدُ حَرْثَ الْآخِرَةِ نَزِدْ لَهُ في‏ حَرْثِهِ وَ مَنْ کانَ يُريدُ حَرْثَ الدُّنْيا نُؤْتِهِ مِنْها وَ ما لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ نَصيبٍ؛کسی که زراعت آخرت را بخواهد، به کشت او برکت و افزایش می‌دهیم و بر محصولش می‌افزاییم؛ و کسی که فقط کشت دنیا را بطلبد، کمی از آن به او می‌دهیم امّا در آخرت هیچ بهره‌ای ندارد! »(1)
حرث یعنی زراعت و مراد از حرث آخرت نتیجه و ثمره اعمال است که در قیامت به انسان می رسد. می فرماید هر کس در طلب زراعت آخرت باشد ما زراعت او را افزون می سازیم ،یعنی ثواب اعمال او را چند برابر می کنیم . و هر کس فقط نتایج دنیایی را در نظر داشته باشد و برای کسب آن بکوشد و نتیجه عملش را در دنیا بخواهد، ما از آن نتیجه دنیایی در همین دنیا به او می دهیم و دیگر درآخرت بهره ای نخواهد داشت . پس زمام امر بسته به مشیت خداست و همه اسباب طبیعی مطیع فرمان اویند و چه بسا همه اسباب موافقت نداشته باشند تا همه بهره دنیایی آن فرد به او داده شود بلکه امر بدست خداست و به اراده خود می تواند بهره را گشایش داده یا اندک نماید. اما در هر صورت چنین کسی که همه هم و غمش را منحصر در دنیاکرده ، در آخرت بهره ای ندارد و ضرر می کند.(2)
این آیه درباره کسانى نازل شده که با رسول خدا (صلى الله علیه و آله ) در جنگ‌ها با دشمنان اسلام به مقاتله و نبرد پرداختند و مقصودشان ثواب آخرت و رضاى حق بوده است و خداوند هم به ایشان وعده دیدار و رضاى خود را در آخرت داده و در دنیا هم مال و غنیمت نصیب آنان نموده است و نیز درباره قومى منافق آمده که غرض آن‌ها در شرکت جنگ‌ها فقط مال و غنیمت بوده نه ثواب آخرت و خداوند ایشان را از آن مال و غنیمت بهره و نصیبى داد ولیکن آن‌ها را از ثواب آخرت محروم داشته است.(3)
بنا بر این آیه یاد شده گناه را در بر نمی گیرد و شامل نمی شود .

پی نوشت ها :

1. سوره شوری، آیه 20
2. آیت الله مکارم شیرازی،ناصر،برگزیده تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج4، ص 338 .
3. همان .

این پاسخ را مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات حوزه علمیه قم به همین سوال داده است و من عین آن را در اینجا میارم باشد که مورد استفاده قرار گیرد

سوال: بر اساس آيه 20سوره شوري كلمه «حرث» به چه معناست؟ اگر شخصي خواست گناه كند چرا در دنيا راحت نمي‌تواند گناه كند مثلا درمواردي سخت است به نامحرم دسترسی داشت؟

با سلام و احترام خدمت شما پرسشگر گرامي. از اينکه با مرکز مطالعات و پاسخگويي به شبهات مکاتبه نموده‌ايد صميمانه تشکر مي‌کنيم.

پاسخ اجمالی:

خداوند متعال در این آیه به آخرت مداران وعده زیادتی نعمت‌های بهشتی داده و از دنیا نیز بی‌نصیب نمی‌کند، اما برای دنیامداران با آوردن حرف «من» که به معنای بعضی از دنیاست، وعده داده که به همه خواسته‌های دنیایی نخواهند رسید؛ بنابراین وعده الهی بر این قرار نگرفته که دنیامداران به همه خواسته‌های خود به راحتی برسند.

پاسخ تفصیلی:


مقدمه

خداوند متعال با يك تشبيه لطيف، مردم جهان را در برابر روزي‌هاى پروردگار و چگونگى استفاده از آن، به كشاورزانى تشبيه مى‏كند كه گروهى براى آخرت كشت مى‏كنند و گروهى براى دنيا و نتيجه هر يك از اين دو زراعت را مشخص مى‏كند، مى‏فرمايد: كسى كه زراعت آخرت را طالب باشد به او بركت مى‏دهيم و بر محصولش مى‏افزائيم و آنها كه فقط براى دنيا كشت كنند و تلاش و كوشش‌شان براى بهره‏گيرى از اين متاع زود گذر و فانى باشد تنها كمى از آنچه را مى‏طلبند به آنها مى‏دهيم اما در آخرت هيچ نصيب و بهره‏اى نخواهند داشت.
تشبيه جالب و كنايه زيبايى است: انسان‌ها همگى زارعند و اين جهان مزرعه ماست، اعمال ما بذرهاى آن، و امكانات الهى بارانى است كه بر آن مى‏بارد، اما اين بذرها بسيار متفاوت است، بعضى محصولش نامحدود، جاودانى و درختانش هميشه خرم و سرسبز و پر ميوه، اما بعضى ديگر محصولاتش بسيار كم، عمرش كوتاه و زودگذر، و ميوه‏هايى تلخ و ناگوار دارد.
تعبير به «يريد» (مى‏خواهد و اراده مى‏كند) در حقيقت اشاره به تفاوت نيت‌هاى مردم است و مجموع آيه شرحى است پيرامون آنچه در آيه قبل از مواهب و روزي‌هاى پروردگار آمده كه گروهى از اين مواهب به صورت بذرهايى براى آخرت استفاده مى‏كنند و گروهى براى تمتع دنيا.[1]
اين نكته را نيز از آيه فوق مى‏توان استفاده كرد كه دنيا و آخرت هر دو نياز به تلاش و سعى و كوشش دارد، و هيچكدام بى زحمت و رنج به دست نمى‏آيد، همانگونه كه هيچ بذر و محصولى بى‏رنج و زحمت نيست، چه بهتر كه انسان با رنج و زحمتش درختى پرورش دهد كه بارش شيرين و هميشگى و دائم و برقرار باشد، نه درختى كه زود خزان مى‏شود و نابود مى‏گردد.

1. واژه شناسی «حرث»

«حرث» در لغت يعنى پاشاندن بذر در زمين و آماده كردن زمين براى كشت و زرع، خود زمين و زراعت را هم حرث گويند؛ از معنى «حرث» آباد كردن و ساختن نيز كه در نتيجه زراعت حاصل مى‏شود، تصوّر شده است.[2]
بنابراین كلمه «حرث» به معناى زراعت است و مراد از زراعت آخرت، نتيجه اعمال است كه روز قيامت به آدمى عايد مى‏شود و به عنوان استعاره آن را زراعت آخرت ناميده، مثل اينكه اعمال صالحه بذرى است كه مى‏كارند تا در پائيز آخرت آن را درو كنند و مراد از اينكه مى‏فرمايد هر كس زراعت آخرت را بخواهد زراعتش را زياد مى‏كنيم، اين است كه ما ثواب او را چند برابر مى‏سازيم هم چنان كه در جاى ديگر فرمود:
«مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها».[3]
«وَ اللَّهُ يُضاعِفُ لِمَنْ يَشاءُ».[4]
مراد از اینکه فرمود: «وَ مَنْ كانَ يُرِيدُ حَرْثَ الدُّنْيا نُؤْتِهِ مِنْها وَ ما لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ نَصِيبٍ» يعنى و كسى كه تنها نتائج دنيايى را در نظر دارد، و براى به دست آوردن آن مى‏كوشد و مى‏خواهد كه نتيجه عملش در دنيا عايدش شود، نه در آخرت، ما آن نتيجه دنيايى را به او مى‏دهيم و ديگر در آخرت بهره‏اى ندارد و اگر اين معنا را تعبير كرده به اراده حرث، براى اين بوده كه اشاره كرده باشد به اينكه صرف اراده در به دست آوردن نتايج دنيا و آخرت كافى نيست بلكه اراده عمل هم مى‏خواهد. [5]

2. دسترسی نداشتن دنیا پرستان به همه خواسته‌های خود

در نگرش قرآن کریم، دنیا پرستان به همه آرزوها و خواسته‌های خود نمی‌رسند و اینگونه نیست که خداوند متعال همه خواسته‌های دنیامداران را برآورده کند و جالب اينكه خداوند در مورد كشتكاران آخرت مى‏گويد: «نَزِدْ لَهُ فِي حَرْثِهِ‏»[6] (زراعت او را افزون مى‏كنيم) و از تمتع دنيا نيز بى‏نصيب نیستند، اما در مورد كشتكاران دنيا با آوردن حرف «من» مى‏گويد: «مقدارى از آن را كه مى‏خواهند به آنها مى‏دهيم، بعد مى‏افزايد در آخرت هيچ نصيب و بهره‏اى ندارند».
به اين ترتيب نه دنياپرستان به آنچه مى‏خواهند مى‏رسند و نه طالبان آخرت از دنيا محروم مى‏شوند، اما با اين تفاوت كه گروه اول با دست خالى به سراى آخرت مى‏روند و گروه دوم با دست‌هاى پر! نظير همين معنى در آيه 18 و 19 سوره اسراء به شكل ديگرى آمده است: «مَنْ كانَ يُرِيدُ الْعاجِلَةَ عَجَّلْنا لَهُ فِيها ما نَشاءُ لِمَنْ نُرِيدُ ثُمَّ جَعَلْنا لَهُ جَهَنَّمَ يَصْلاها مَذْمُوماً مَدْحُوراً . وَ مَنْ أَرادَ الْآخِرَةَ وَ سَعى‏ لَها سَعْيَها وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِكَ كانَ سَعْيُهُمْ مَشْكُوراً» (كسى كه زندگى زودگذر را مى‏طلبد آن مقدار از آن را كه بخواهيم به هر كس اراده كنيم مى‏بخشيم، سپس دوزخ را براى او قرار مى‏دهيم، در آن وارد مى‏شود در حالى كه مذموم و رانده شده در گاه خدا است، و آن كس كه سراى آخرت را مي‌طلبد و كوشش خود را براى آن انجام دهد و ايمان داشته باشد به تلاشهاى او پاداش داده خواهد شد).[7]
علامه طباطبایی هم همین استفاده را از آیه کرده و می‌نویسد: در جمله قبلى به وضوح مى‏فرمود كسى كه زراعت آخرت را مى‏خواهد آن زراعت را با زيادتى به او مى‏دهيم، ولى در اين جمله مطلب را مبهم و گنگ آورده مى‏فرمايد و كسى كه زراعت دنيا را بخواهد از آن به او مى‏دهيم (نه همه آن را) و اين اشاره است به اينكه زمام امر بسته به مشيت خدا است، چه بسا مى‏شود كه از دنيا بسيار مى‏دهد و چه بسا مى‏شود كه كم مى‏دهد، هم چنان كه در جاى ديگر فرموده: «مَنْ كانَ يُرِيدُ الْعاجِلَةَ عَجَّلْنا لَهُ فِيها ما نَشاءُ لِمَنْ نُرِيدُ».[8]
در اين آيه شريفه التفاتى به كار رفته، چون در آيه قبلى خداى عز و جل غايب فرض شده بود، مى‏فرمود: خدا لطيف به بندگان خويش است، به هر كس بخواهد روزى مى‏دهد و او قوى و عزيز است و در آيه مورد بحث گوينده جمع فرض شده، مى‏فرمايد: «نَزِدْ لَهُ‏» (زياد مى‏كنيم براى او) اما برای دنیا مداران می‌فرماید: «نُؤْتِهِ مِنْها» (از آن به وى مى‏دهيم) و حاصل معناى دو آيه اين است كه: خداى سبحان، لطيف به همه بندگان خويش است، داراى قوتى است مطلقه و عزتى مطلقه، بندگان خود را بر حسب مشيتش روزى مى‏دهد، ولى با اين تفاوت كه در باره كسانى كه هدف‌شان آخرت است و براى آن كار مى‏كنند خواسته كه دنيا را نیز بدهد و مزد آخرتش را بيشتر از آنچه كه عمل كرده‏اند بدهد، ولى در باره كسانى كه هدف‌شان تنها دنيا است خواسته است تنها دنيا را بدهد و در آخرت بهره‏اى نداشته باشند.[9]

پاورقی ها:


[/HR][1] . مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلامية، چاپ دهم، 1371ش، ج‏20، ص397.

[2]. رک: راغب اصفهانى، حسين، ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن با تفسير لغوى و ادبى قرآن، ترجمه: غلامرضا خسروی حسینی، تهران، مرتضوى، چاپ اول، 1369ش، ج1، ص465. قرشى بنابى، على‏اكبر، قاموس قرآن، تهران، دار الكتب الإسلامية، چاپ ششم، 1371ش، ج‏2، ص116.

[3] . «هر كس عمل نيكى كند ده برابر مثل آن دارد». انعام/ 160.

[4] . «خدا براى هر كس بخواهد چند برابر مى‏كند». بقره/ 261.

[5] . طباطبايى، محمدحسين، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ پنجم، 1374ش، ج18، ص57.

[6]. شوری/ 20.

[7] . تفسير نمونه، پیشین، ج‏20، ص398.

[8] . «هر كس دنياى نقد و عاجل را بخواهد ما نيز در دادن نتيجه عملش عجله مى‏كنيم، و هر چه بخواهيم و به هر كس بخواهيم چيزى مى‏دهيم». اسرى/ 18.

[9] . المیزان فی تفسیر القرآن، پیشین، ج18، ص57.

پرسش:

براساس آیه 20سوره شوری "حرث" به چه معنا است؟
اگر گناه راهم شامل می شودچرا گناه کردن درمواردی سخت است ؟

پاسخ :

خداوند متعال می فرماید: «مَنْ کانَ يُريدُ حَرْثَ الْآخِرَةِ نَزِدْ لَهُ في‏ حَرْثِهِ وَ مَنْ کانَ يُريدُ حَرْثَ الدُّنْيا نُؤْتِهِ مِنْها وَ ما لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ نَصيبٍ؛کسی که زراعت آخرت را بخواهد، به کشت او برکت و افزایش می‌دهیم و بر محصولش می‌افزاییم؛ و کسی که فقط کشت دنیا را بطلبد، کمی از آن به او می‌دهیم امّا در آخرت هیچ بهره‌ای ندارد! »(1)
حرث یعنی زراعت و مراد از حرث آخرت نتیجه و ثمره اعمال است که در قیامت به انسان می رسد. می فرماید هر کس در طلب زراعت آخرت باشد ما زراعت او را افزون می سازیم ،یعنی ثواب اعمال او را چند برابر می کنیم . و هر کس فقط نتایج دنیایی را در نظر داشته باشد و برای کسب آن بکوشد و نتیجه عملش را در دنیا بخواهد، ما از آن نتیجه دنیایی در همین دنیا به او می دهیم و دیگر درآخرت بهره ای نخواهد داشت . پس زمام امر بسته به مشیت خداست و همه اسباب طبیعی مطیع فرمان اویند و چه بسا همه اسباب موافقت نداشته باشند تا همه بهره دنیایی آن فرد به او داده شود بلکه امر بدست خداست و به اراده خود می تواند بهره را گشایش داده یا اندک نماید. اما در هر صورت چنین کسی که همه هم و غمش را منحصر در دنیاکرده ، در آخرت بهره ای ندارد و ضرر می کند.(2)
این آیه درباره کسانى نازل شده که با رسول خدا (صلى الله علیه و آله ) در جنگ‌ها با دشمنان اسلام به مقاتله و نبرد پرداختند و مقصودشان ثواب آخرت و رضاى حق بوده است و خداوند هم به ایشان وعده دیدار و رضاى خود را در آخرت داده و در دنیا هم مال و غنیمت نصیب آنان نموده است و نیز درباره قومى منافق آمده که غرض آن‌ها در شرکت جنگ‌ها فقط مال و غنیمت بوده نه ثواب آخرت و خداوند ایشان را از آن مال و غنیمت بهره و نصیبى داد ولیکن آن‌ها را از ثواب آخرت محروم داشته است.(3)
بنا بر این آیه یاد شده گناه را در بر نمی گیرد و شامل نمی شود .

پی نوشت ها :

1. سوره شوری، آیه 20
2. آیت الله مکارم شیرازی،ناصر،برگزیده تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج4، ص 338 .
3. همان .

موضوع قفل شده است