جمع بندی نکته ای درباره محاسبه نفس

تب‌های اولیه

7 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
نکته ای درباره محاسبه نفس

سلام
دوتا سوال ریز از محاسبه ی نفس یا همون مرابطه:
1- در مرحله ی معاتبه، باید به طور کلی تصمیم بگیریم؟ فرضا من در یک روزی؛ نگاه حرام کردم، غیبت کردم و در نماز کسل بودم. میشه در مقام تنبیه، مثلا بگم 10 رکعت نماز مستحبی بخونم؟(مجموعا در نظر گرفتم) یا اینکه هر گناه تک تک حساب میشه.
2- بین گناه و تنبیهی که برای اون در نظر می گیریم، باید تناسبی باشه؟ مثلا برای نتبیه کردن به خاطر نگاه حرام، میشه یه مبلغی رو انفاق کرد؟! یا باید سعی کنیم نگاه حرام نکنیم؟

اگه ممکنه یه مثال فرضی از محاسبه ی نفس در یک روز بزنید.@};-

width: 700 align: center

[TD="align: center"]با نام و یاد دوست

[/TD]

[TD="align: center"][/TD]


کارشناس بحث: استاد بدیع

Montazer...313;989334 نوشت:
سلام
دوتا سوال ریز از محاسبه ی نفس یا همون مرابطه:
1- در مرحله ی معاتبه، باید به طور کلی تصمیم بگیریم؟ فرضا من در یک روزی؛ نگاه حرام کردم، غیبت کردم و در نماز کسل بودم. میشه در مقام تنبیه، مثلا بگم 10 رکعت نماز مستحبی بخونم؟(مجموعا در نظر گرفتم) یا اینکه هر گناه تک تک حساب میشه.

با سلام و آرزوی توفیق روزافزون
خداوند متعال میفرماید: إِنَّ الْحَسَناتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئات‏. نیکی ها بدی ها را از بین میبرد.(1)
با توجه به این آیه شریفه انجام اعمال صالح علاوه بر رشد و ثوابی که به دنبال دارد در جبران گناهان و آمرزش آنها نیز دخیل است. بنابراین کاملا بجا است که به نیت جبران همه گناهان اعمال صالحی انجام شود. اما در مراقبه هدف از انجام یک عمل صالح تنها جبران گناه نیست بلکه زمینه سازی برای ترک آن در آینده نیز هست. یعنی الزام خود به انجام یک کار خیر به عنوان تنبیه در مقابل انجام یک حرام در نظر گرفته میشود تا سختی عبادت شیرینی گناه را از یاد ببرد و از آن جلوگیری کند. در چنین کاری تمرکز لازم است. یعنی باید یک رذیله اخلاقی مزمن و یا معصیت مبتلا به در نظر گرفته شود و پس از تصمیم بر ترک همیشگی برای بروز احتمالی آن جریمه ای در نظر گرفته شود.
نکته مهم در تعیین جریمه، تناسب آن با گناه و یا خطایی است که صورت گرفته است. مثلا کسالت در نماز و عدم حضور قلب ممکن است دلایل مختلفی داشه باشد. یکی از دلایل ممکن است عدم اقبال قلب باشد که به صورت موقتی نشاط عبادت را از انسان میگیرد. در چنین مواردی توصیه شده است به واجبات اکتفا شود تا باعث زدگی نشود. بنابراین در نظر گرفتن 10 رکعت نماز مستحبی جریمه خوبی به نظر نمی رسد.

پی نوشت:
1.هود/114.

Montazer...313;989334 نوشت:
2- بین گناه و تنبیهی که برای اون در نظر می گیریم، باید تناسبی باشه؟ مثلا برای نتبیه کردن به خاطر نگاه حرام، میشه یه مبلغی رو انفاق کرد؟! یا باید سعی کنیم نگاه حرام نکنیم؟

هدف اصلی از مراقبه ترک گناه است. بنابراین استغفار و تصمیم بر ترک اولین اقدام مراقبه ای بعد از ارتکاب حرام است. اما برای اینکه بتوان در این تصمیم ثابت قدم ماند میتوان جریمه ای را برای انجام آن گناه در نظر گرفت که دادن صدقه یکی از مصادیق آن است.

Montazer...313;989334 نوشت:
اگه ممکنه یه مثال فرضی از محاسبه ی نفس در یک روز بزنید.

امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: حَقٌّ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ يَعْرِفُنَا أَنْ يَعْرِضَ عَمَلَهُ فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ عَلَى نَفْسِهِ فَيَكُونَ مُحَاسِبَ نَفْسِهِ فَإِنْ رَأَى حَسَنَةً اسْتَزَادَ مِنْهَا وَ إِنْ رَأَى سَيِّئَةً اسْتَغْفَرَ مِنْهَا لِئَلَّا يَخْزَى يَوْمَ الْقِيَامَة. بر هر مسلمانی که شیعه ما است لازم است اعمال خود را در هر شبانه روز بررسی کند و حسابگر نفس خود باشد. اگر حسنه ای انجام داده بود از خداوند توفیق بیشتر طلب کند و اگر گناهی انجام داده بود از خداوند استغفار کند تا در روز قیامت خوار نشود.(1)

یک محاسبه کامل از چهار بخش تشکیل شده است که انجام هر بخش در موفقیت سالک موثر است. بخش اول مشارطه است. یعنی تصمیم بر ترک گناه و شرط با نفس مبنی بر رعایت احکام الهی. مراقبه یعنی به یادآوری آن شرط در طول روز و مراقبت از اعمال. محاسبه یعنی بررسی اعمال و شناسایی لغزش های انجام شده و مرحله آخر معاتبه به معنای تنبیه و ملامت نفس به خاطر انجام سیئات.
همانطوری که در این الگو مشاهده میکنید قبل از معاتبه و تنبیه سه اقدام اساسی برای به حداقل رساندن گناه و لغزش انجام میشود و تنها در مرحله آخر و برای معدود خطاهای صادر شده پای معاتبه به میان می آید. این معاتبه در وهله اول احساس پشیمانی و حالت استغفار است و میتوان با بسیاری از گناهان در همین مرحله خداحافظی کرد. اما چنانچه برخی گناهان مزمن شده باشد باید با تمرکز بیشتر بر روی آنها برای ارتکاب آنها تعیین جریمه کرد.
پی نوشت:
(1) تحف العقول، ص301.

[="Times New Roman"][="Black"]به نظرم تنبیه کردن اصلا کار خوبی نیست

اینکه آدم خودش رو وادار به انجام کارهای خوب بکنه

با این نیت که من باید به خوبی کردن عادت کنم و کم کم این باور رو در خودم بوجود بیارم که خوبی کردن لازم و واجب هست

تا در واقع جزیی از وجودم بشه نه اینکه با ناراحتی و با عذاب خوبی بکنم

خیلی درست تر و سالم تر هست از اینکه آدم خودش رو تنبیه بکنه

چون تنبیه یعنی انجام کاری که برای طرف مقابل زجر آور و ناراحت کننده هست و از این کار برای زهرچشم گرفتن استفاده میشه

ولی اینکه آدم خودش رو به خوبی وادار کنه و برنامه اش این باشه که از این راه به جایگاهی برسه که از خوبی کردن استقبال کنه نه اینکه با زجر انجامش بده و خوبی کردن رو تحمل کنه

این خیلی خوبه و من باهاش خیلی موافقم[/]


پرسش: لطفا درباره محاسبه نفس به این چند سوال پاسخ دهید:

الف: برای همه گناهانی که احیانا از انسان در یک روز سر زده است باید یک معاتبه در نظر گرفت و یا برای هر گناه یک معاتبه؟ مثلا من در یک روز نگاه حرام داشتم، غیبت کردم و در نماز هم کسل بودم. آیا برای همه اینها میتوان خواندن 10 رکعت نماز مستحبی در نظر گرفت؟

ب: میان تنبیهی که برای گناه در نظر میگیریم و آن گناه چه نوع تناسبی باید وجود داشته باشد؟ مثلا برای نگاه حرام میتوان صدقه داد و یا باید سعی کنیم نگاه حرام را ترک کنیم؟

ج: یک مثال فرضی از محاسبه نفس بیان کنید.

پاسخ:
الف: خداوند متعال میفرماید: إِنَّ الْحَسَناتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئات‏. نیکی ها بدی ها را از بین میبرد.(1)

با توجه به این آیه شریفه انجام اعمال صالح علاوه بر رشد و ثوابی که به دنبال دارد در جبران گناهان و آمرزش آنها نیز دخیل است. بنابراین کاملا بجا است که به نیت جبران همه گناهان اعمال صالحی انجام شود. اما در مراقبه هدف از انجام یک عمل صالح تنها جبران گناه نیست بلکه زمینه سازی برای ترک آن در آینده نیز هست. یعنی الزام خود به انجام یک کار خیر به عنوان تنبیه در مقابل انجام یک حرام در نظر گرفته میشود تا سختی عبادت شیرینی گناه را از یاد ببرد و از آن جلوگیری کند. در چنین کاری تمرکز لازم است. یعنی باید یک رذیله اخلاقی مزمن و یا معصیت مبتلا به در نظر گرفته شود و پس از تصمیم بر ترک همیشگی برای بروز احتمالی آن جریمه ای در نظر گرفته شود.

نکته مهم در تعیین جریمه، تناسب آن با گناه و یا خطایی است که صورت گرفته است. مثلا کسالت در نماز و عدم حضور قلب ممکن است دلایل مختلفی داشه باشد. یکی از دلایل ممکن است عدم اقبال قلب باشد که به صورت موقتی نشاط عبادت را از انسان میگیرد. در چنین مواردی توصیه شده است به واجبات اکتفا شود تا باعث زدگی نشود. بنابراین در نظر گرفتن 10 رکعت نماز مستحبی جریمه خوبی به نظر نمی رسد.

ب: هدف اصلی از مراقبه ترک گناه است. بنابراین استغفار و تصمیم بر ترک اولین اقدام مراقبه ای بعد از ارتکاب حرام است. اما برای اینکه بتوان در این تصمیم ثابت قدم ماند میتوان جریمه ای را برای انجام آن گناه در نظر گرفت که دادن صدقه یکی از مصادیق آن است.

ج: امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: حَقٌّ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ يَعْرِفُنَا أَنْ يَعْرِضَ عَمَلَهُ فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ عَلَى نَفْسِهِ فَيَكُونَ مُحَاسِبَ نَفْسِهِ فَإِنْ رَأَى حَسَنَةً اسْتَزَادَ مِنْهَا وَ إِنْ رَأَى سَيِّئَةً اسْتَغْفَرَ مِنْهَا لِئَلَّا يَخْزَى يَوْمَ الْقِيَامَة. بر هر مسلمانی که شیعه ما است لازم است اعمال خود را در هر شبانه روز بررسی کند و حسابگر نفس خود باشد. اگر حسنه ای انجام داده بود از خداوند توفیق بیشتر طلب کند و اگر گناهی انجام داده بود از خداوند استغفار کند تا در روز قیامت خوار نشود.(2)

یک محاسبه کامل از چهار بخش تشکیل شده است که انجام هر بخش در موفقیت سالک موثر است. بخش اول مشارطه است. یعنی تصمیم بر ترک گناه و شرط با نفس مبنی بر رعایت احکام الهی. مراقبه یعنی به یادآوری آن شرط در طول روز و مراقبت از اعمال. محاسبه یعنی بررسی اعمال و شناسایی لغزش های انجام شده و مرحله آخر معاتبه به معنای تنبیه و ملامت نفس به خاطر انجام سیئات.

همانطوری که در این الگو مشاهده میکنید قبل از معاتبه و تنبیه سه اقدام اساسی برای به حداقل رساندن گناه و لغزش انجام میشود و تنها در مرحله آخر و برای معدود خطاهای صادر شده پای معاتبه به میان می آید. این معاتبه در وهله اول احساس پشیمانی و حالت استغفار است و میتوان با بسیاری از گناهان در همین مرحله خداحافظی کرد. اما چنانچه برخی گناهان مزمن شده باشد باید با تمرکز بیشتر بر روی آنها برای ارتکاب آنها تعیین جریمه کرد.

پی نوشت ها:

1. هود/114.
2. ابن شعبه حرانى، حسن بن على‏، تحف العقول، مصحح: غفارى، على اكبر، قم، جامعه مدرسین، ص301.

موضوع قفل شده است