جمع بندی تعارض روایت با قرآن

تب‌های اولیه

5 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
تعارض روایت با قرآن

با سلام و خسته نباشید

در جایی یک حدیث از امام صادق علیه السلام است خواندم و دقیقا نمی دانم آیا این حدیث از لحاظ سندی درست است یا خیر ولی چیزی که بنده از این حدیث از برداشت کرده ام با قرآن کریم در تعارض است.

متن حدیث اول:

امام صادق(ع) از رسول خدا (ص) چنین نقل می فرمودند که ایشان فرمودد: "هر که با پسرى آمیزش کند، روز قیامت با حال جنابت وارد مى ‏شود و آب دنیا او را پاک نمى ‏گرداند و خدا بر او خشم مى‏ گیرد و او را لعنت مى‏ کند و جهنّم را- که بد سرانجامى است- براى او آماده مى ‏سازد."( صابرى یزدى، على رضا، انصارى محلاتى، محمد رضا، ‏ الحکم الزاهرة ، ترجمه انصارى، ص ۶۰۹، سازمان تبلیغات اسلامی)

و در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده است سخنانی که از ما نقل می کنند اگر مخالف قرآن باشد آن را نپذیرید.

در صحيحه ايّوب بن حر نيز آمده است كه شنيدم از امام صادق(عليه السلام) كه فرمود: «هر چيزى بايد به قرآن و سنّت ارجاع داده شود و هر حديثى كه موافق با قرآن نباشد، دروغى خوش نماست

و در حدیثی دیگر

در حديثى نيز از هشام آمده است: «از ما حديثى را قبول نكنيد، مگر حديثى را كه موافق قرآن يا سنّت باشد يا شاهدى از احاديث گذشته ما با آن ببينيد.

حال این سوال پیش می آید خداوند در قرآن کریم سوره زمر آیه شریفه 40 میفرماید.

بگو: ای بندگان من که [با ارتکاب گناه] بر خود زیاده روی کردید! از رحمت خدا نومید نشوید، یقیناً خدا همه گناهان را می آمرزد؛ زیرا او بسیار آمرزنده و مهربان است.

و سوره بقره آیه 222

خداوند توبه‏ کنندگان و پاكيزگان را دوست مى دارد.

و همین طور سوره شوری آیه شریفه 25

او کسی است که توبه را از بندگانش می­پذیرد و گناهان را می­بخشد و آنچه را انجام می­دهید، می­داند.

حال اگر شخصی مرتکب عمل شنیع لواط شود همیشه باید ناپاک بماند؟؟؟؟ یعنی هر چه غسل جنابت کند آب این دنیا نمی تواند او را از این گناه پاک کند و باید تا آخر عمر گناه کار بماند و طبق این حدیث توبه او اثر ندارد ( طبق گفته امام صادق علیه السلام ) از طرفی خداوند متعال در قرآن ذکر کرده برای هر گناهی که انسان مرتکب می شود اگر از عملکرد خود پشیمان شود می تواند توبه کند.

آیا این گفته ای که از امام صادق علیه السلام نقل کرده اند با قرآن کریم متعارض نیست؟؟؟؟

ممنون

با نام و یاد دوست





کارشناس بحث: استاد واسع

بسمه تعالی

با سلام و احترام

در ارتباط با شناخت احادیث صحیح از ناصحیح معیارها و ملاک های چند گانه ای در روایات مطرح شده است که یکی از آنها عدم مخالفت متن روایت با قران کریم و سنت نبوی می باشد. روایات فراوانی در این باب وجود دارد که به صراحت «عدم مخالف با کتاب و سنت نبوی» را ملاک پذیرش روایات بیان کرده اند. و در کتاب کافی باب مستقلی برای این مساله وجود دارد.(1)ثقة الاسلام كلينى (م 328 ق) در مقدّمه کتاب شریف كافى مى‏ نويسد:

فاعلم يا اخى ارشدك اللَّه، انّه لا يسع أحداً تمييز شى ممّا اختلف الرواية فيه عن العلماء (عليه السلام) برأيه، إلّاعلى ما اطلقه العالم بقوله (عليه السلام): اعرضوها على كتاب اللَّه فما وافق كتاب اللَّه عز و جل فخذوه و ما خالف‏ كتاب اللَّه فردّوه.(2)

بدان اى برادرم! خداوند، تو را راهنمايى كند؛ زيرا هيچ كس را توان جدا كردن احاديث اختلافىِ نقل شده از امامان (عليهم السلام) نيست، مگر اين كه بر اين قاعده منقول از امام (عليه السلام) تكيه كند كه آنها را بر كتاب خدا عرضه بدارد؛ اگر موافقت داشت، اخذ كند و گرنه آن را كنار بگذارد .(3)

شيخ حرّ عاملى (م 1104 ق)، در پايان كتاب وسائل الشيعة، 21 قرينه براى اعتبار حديث برمى ‏شمرد كه نيمى از آنها به نقد متن برمى‏گردد، از قبيل: موافقت با قرآن؛ موافقت با سنّت معلوم؛ موافقت با ضروريات؛ موافقت با احتياط؛ موافقت با دليل عقلى؛ موافقت با اجماع مسلمانان؛ موافقت با اجماع اماميه؛ موافقت با شهرت ميان اماميه؛ موافقت با فتواى گروهى از علما و ....(4)

لذا برای روشن شدن مساله به ذکر دو روایت در این موضوع بسنده می کنیم.

- عن السكونى عن ابى عبد اللَّه (عليه السلام) قال: قال رسول اللَّه: إنّ على كلّ حقّ حقيقة و على كلّ صواب نوراً فما وافق كتاب اللَّه فخذوه و ما خالف‏ كتاب اللَّه فدعوه(5)

سكونى، از امام صادق (عليه السلام) نقل مى‏كند كه پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله) فرمود: «هر حقّى را حقيقتى و هر صوابى را نورى است. پس آنچه را با كتاب خدا موافقت مى‏كند، بگيريد، و آنچه را با كتاب خدا مخالف است، كنار بگذاريد».

- عن ابى هريرة عن النبى (صلى الله عليه و آله) قال: سيأتيكم عنّى احاديث مختلفة فما جأكم موافقاً بكتاب اللَّه و لسنّتى فهو منّى و ما جأكم مخالفاً للكتاب اللَّه و سنّتى فليس منّى(6)

ابوهريره، از پيامبر (صلى الله عليه و آله) چنين روايت مى‏كند: «زمانى خواهد آمد كه سخنان گوناگون از من برايتان گزارش مى‏شود. پس آنچه موافق كتاب خدا و سنّت من باشد، از من است و آنچه با كتاب خدا و سنّت من مخالف باشد، از من نيست».

با توجه به روایات بسیاری که در منابع روایی در این باره وجود دارد «عدم مخالفت با کتاب و سنت نبوی» یکی از ملاک های قطعی در سنجش و ارزیابی احادیث می باشد.

تحلیل و تطبیق قاعده فوق با مساله آمرزش گناهان در قران و روایات:

در ارتباط با مساله گناهان و آمرزیده شدن یا آمرزیده نشدن آنها ملاک فوق کاملا معتبر بوده و در صورتی که روایتی مصداقی را مطرح کند که آمرزش الهی شامل آن نمی شود یا مصداقی را مطرح کند که آمرزش الهی شامل آن می گردد، اما هر دو مصداق مخالف با آیاتی باشد که ملاک های آمرزش را بیان کرده اند. در این صورت آیات قران کریم ملاک قرار گرفته و میزان برای عمل خواهد بود. به عبارت ساده تر در تعارض مضمونی یک روایت با قران کریم آیات قران کریم تقدم دارد و هر آنچه که مخالف قرا ن کریم باشد کنار گذاشته می شود.

معیار قرانی در باب آمرزش «بخشیده شدن همه گناهان» است و این گستره و فراگیری در آمرزش را می توان در سوره مبارکه زمر ملاحظه کرد آنجا که می فرماید:

قُلْ يا عِبادِيَ الَّذينَ أَسْرَفُوا عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَميعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحيمُ (7)

بگو: «اى بندگان من -كه بر خويشتن زياده ‏روى روا داشته‏ ايد- از رحمت خدا نوميد مشويد. در حقيقت، خدا همه گناهان را مى‏ آمرزد، كه او خود آمرزنده مهربان است.

در سوره مبارکه نساء می خوانیم:« إِنَّ اللَّهَ لا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَ يَغْفِرُ ما دُونَ ذلِكَ لِمَنْ يَشاءُ وَ مَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدِ افْتَرى‏ إِثْماً عَظيماً (8)

مسلّماً خدا، اين را كه به او شرك ورزيده شود نمى‏ بخشايد و غير از آن را براى هر كه بخواهد مى‏ بخشايد، و هر كس به خدا شرك ورزد، به يقين گناهى بزرگ بربافته است.

دو آیه فوق از امیدوار کننده ترین آیات قران کریم می باشند . گسترده آیه اول از آیه دوم بیشتر است زیرا در آیه دوم شرک را از مصادیق آمرزش ندانسته و غیر شرک را هر چه باشد می آمرزد. مفسرین در ذیل این آیات نکات مهمی بیان داشته اند. یکی از آن نکات این است که خداوند با توبه همه گناهان را می آمرزد هر چند آن گناه، گناه شرک باشد.(9) لذا اگر کسی توبه هم نکند احتمال آموزش گناهان او وجود دارد هر چند همه چیز در زیر چتر حکمت و خواسته الهی قرار دارد و چه بسا فردی مشمول خواست و مشیت الهی نشود و مورد لطف خدا قرار نگیرد. اما انچه از آیات قران کریم استفاده میشود آمرزش همه گناهان است حتی شرک تا چه رسد به گناهانی مانند لواط و زنا و قتل نفس و هزاران گناه دیگر که یکی از دیگری سنگین تر و برای آدمی خسارت بارتر است. شاهد روشن این مساله کفاری هستند که با توبه به دین اسلام بر می گردند و خداوند گناهان ایام کفر آنان را می آمرزد و در دوره مسلمانی نیز اگر گناهی انجام دهند و توبه کنند خدا آنان را می آمرزد و در نهایت اهل بهشت خواهند بود.

با توجه به نکات فوق می توان به این جمع بندی دست یافت که روایاتی که برخی مصادیق مانند زنا یا لواط یا هر گناه دیگری را بیان داشته و عدم آمرزش آن را مطرح ساخته اند یا وعده های عذاب سخت و سنگین را برای آن داده اند به معنای عدم آمرزش آن گناهان نیست هر چند هر گناهی عذاب خاص خود را دارد و انسانها به خاطر گناهان خود معذب خواهند شد اما اگر توبه کنند آمرزیده می شوند و از عذاب نجات خواهند یافت زیرا خداوند سفره کرم و باب بخشش خود را گشوده و مشتاق آمرزش و نجات و هدایت و سعادت انسانهاست مگر اینکه انسانی خود درگاه عفو و بخشش را رها کند و به سوی آتش و دوزخ تمایل داشته باشد که در این صورت بدون توبه از دنیا می رود و به طور طبیعی و قاعده مسلم الهی عذاب خواهد شد هر چند اگر گناه او شرک نبوده باشد بعد از عذاب مورد لطف الهی قرار خواهد گرفت. لذا هیچ موحد و معتقدی به یگانگی خداوند جاودانه در دوزخ نخواهد ماند و در نهایت آمرزش الهی نصیب او خواهد شد هر چند بعد از تحمل عذاب های طولانی باشد.

چند تذکر:

- آمرزش الهی در جهت امید دادن به بندگان و رهانیدن آنان از یاس و نامیدی است تا حتی کسانی که سنگین ترین گناهان را هم که مرتکب شده باشند از رحمت الهی نا امید نگردند و تصور نکنند باب توبه بسته است و راه چاره ای وجود ندارد.

- آمرزش گسترده الهی به معنای مجوز داشتن برای گناه نیست. لذا کسی نمی تواند با خود بگوید چون خدا همه گناهان را می آمرزد پس من می توانم هر گناهی مرتکب شوم و در نهایت با یک توبه یا شفاعت اولیاء الهی یا مشیت و خواست خدا گناهانم آمرزیده شود.

- آمرزش فراگیر الهی مطلق نیست بلکه مشروط به مشیت خداست. لذا اگر مشیت الهی به عدم آمرزش تعلق بگیرد، آمرزش منتفی است و فرد معذب خواهد شد.

پانوشت:
1. كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، 15جلد، موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر - قم - ايران، چاپ: 1، (1429 ه.ق.) ؛ ج‏1 ؛ ص171.
2 . كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، 15جلد، موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر - قم - ايران، چاپ: 1، (1429 ه.ق. ) ؛ ج‏1 ؛ ص17.
3 . مهريزى، مهدى، حديث پژوهى، 3جلد، موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر - قم - ايران، چاپ: 2، (1390 ه.ش.) ؛ ج‏3 ؛ ص126
4 . مهريزى، مهدى، حديث پژوهى، 3جلد، موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر - قم - ايران، چاپ: 2، (1390 ه.ش.) ؛ ج‏3 ؛ ص126
5 . كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، 15جلد، موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر - قم - ايران، چاپ: 1، (1429 ه.ق.) ؛ ج‏1 ؛ ص172.
6 . الدار قطنی، علی بن عمر، سنن الدار قطنى، ناشر: دارالکتب العلمیه (1417ق) بیروت ج 4، ص 133.
7. زمر/53
8. نساء/48

9 . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ناشر: دارالکتب الاسلامیه ، چاپ دهم، (1371ش) تهران، ج 3 ص 410.

[="Tahoma"][="Navy"]

Mehran71;978558 نوشت:
حال اگر شخصی مرتکب عمل شنیع لواط شود همیشه باید ناپاک بماند؟؟؟؟ یعنی هر چه غسل جنابت کند آب این دنیا نمی تواند او را از این گناه پاک کند و باید تا آخر عمر گناه کار بماند و طبق این حدیث توبه او اثر ندارد ( طبق گفته امام صادق علیه السلام ) از طرفی خداوند متعال در قرآن ذکر کرده برای هر گناهی که انسان مرتکب می شود اگر از عملکرد خود پشیمان شود می تواند توبه کند.

آیا این گفته ای که از امام صادق علیه السلام نقل کرده اند با قرآن کریم متعارض نیست؟؟؟؟


سلام
از سیاق روایت مشخص است که منظور حضرت ورود به صحنه قیامت بدون توبه و استغفار و تدارک است بلکه این مساله مفروغ عنه است چرا که مساله توبه و استغفار در گناهان غیر مرتبط به حق الناس بعنوان عامل بخشایش امری پذیرفته شده است مگر اینکه این عمل شنیع بدون رضایت مفعول و به نوعی تجاوز باشد که باز نیازمند به عفو و گذشت او نیز می باشد.
اما این روایت و امثال آن یک تفسیر انفسی هم دارد و آن این است که باطن برزخی گناه همین شرایط را که حضرت فرمود داراست. یعنی اگر فردی قادر به مشاهده گناه این گنهکار باشد می بیند که با چنین وضع و حالی روبروست و این مانند روایاتی است که می گوید اگر فلان شخص زیارت شود جای زائرش در بهشت است یعنی اگر بتوانی باطن زیارت این فرد را ببینی می بینی او در بهشت برین است. لذا معنایش هم این نیست که وقتی فرد مرد به بهشت می رود بلکه معنایش این است که آن عمل در زمان وقوع یک عمل بهشتی بود و البته شایستگی آنرا دارد که بواسطه آن عمل فرد بهشتی شود. در مورد گناه هم همینطور است.
یا علیم[/]

سوال: با توجه به عدم اعتبار روایات مخالف قران کریم، راه حل تعارض برخی از روایاتی که «عدم آمرزش گناهان» را مطرح کرده اند با آیاتی از قران کریم که به طور گسترده «آمرزش الهی» را بیان داشته اند چیست؟

پاسخ:

در ارتباط با شناخت احادیث صحیح از ناصحیح معیارها و ملاک های چند گانه ای در روایات مطرح شده است که یکی از آنها عدم مخالفت متن روایت با قران کریم و سنت نبوی می باشد. روایات فراوانی در این باب وجود دارد که به صراحت «عدم مخالف با کتاب و سنت نبوی» را ملاک پذیرش روایات بیان کرده اند. و در کتاب کافی باب مستقلی برای این مساله وجود دارد.(1)ثقة الاسلام كلينى (م 328 ق) در مقدّمه کتاب شریف كافى مى‏ نويسد:

فاعلم يا اخى ارشدك اللَّه، انّه لا يسع أحداً تمييز شى ممّا اختلف الرواية فيه عن العلماء (عليه السلام) برأيه، إلّاعلى ما اطلقه العالم بقوله (عليه السلام): اعرضوها على كتاب اللَّه فما وافق كتاب اللَّه عز و جل فخذوه و ما خالف‏ كتاب اللَّه فردّوه.(2)

بدان اى برادرم! خداوند، تو را راهنمايى كند؛ زيرا هيچ كس را توان جدا كردن احاديث اختلافىِ نقل شده از امامان (عليهم السلام) نيست، مگر اين كه بر اين قاعده منقول از امام (عليه السلام) تكيه كند كه آنها را بر كتاب خدا عرضه بدارد؛ اگر موافقت داشت، اخذ كند و گرنه آن را كنار بگذارد .(3)

شيخ حرّ عاملى (م 1104 ق)، در پايان كتاب وسائل الشيعة، 21 قرينه براى اعتبار حديث برمى ‏شمرد كه نيمى از آنها به نقد متن برمى‏گردد، از قبيل: موافقت با قرآن؛ موافقت با سنّت معلوم؛ موافقت با ضروريات؛ موافقت با احتياط؛ موافقت با دليل عقلى؛ موافقت با اجماع مسلمانان؛ موافقت با اجماع اماميه؛ موافقت با شهرت ميان اماميه؛ موافقت با فتواى گروهى از علما و ....(4)

لذا برای روشن شدن مساله به ذکر دو روایت در این موضوع بسنده می کنیم.

- عن السكونى عن ابى عبد اللَّه (عليه السلام) قال: قال رسول اللَّه: إنّ على كلّ حقّ حقيقة و على كلّ صواب نوراً فما وافق كتاب اللَّه فخذوه و ما خالف‏ كتاب اللَّه فدعوه(5)

سكونى، از امام صادق (عليه السلام) نقل مى‏كند كه پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله) فرمود: «هر حقّى را حقيقتى و هر صوابى را نورى است. پس آنچه را با كتاب خدا موافقت مى‏كند، بگيريد، و آنچه را با كتاب خدا مخالف است، كنار بگذاريد».

- عن ابى هريرة عن النبى (صلى الله عليه و آله) قال: سيأتيكم عنّى احاديث مختلفة فما جأكم موافقاً بكتاب اللَّه و لسنّتى فهو منّى و ما جأكم مخالفاً للكتاب اللَّه و سنّتى فليس منّى(6)

ابوهريره، از پيامبر (صلى الله عليه و آله) چنين روايت مى‏كند: «زمانى خواهد آمد كه سخنان گوناگون از من برايتان گزارش مى‏شود. پس آنچه موافق كتاب خدا و سنّت من باشد، از من است و آنچه با كتاب خدا و سنّت من مخالف باشد، از من نيست».

با توجه به روایات بسیاری که در منابع روایی در این باره وجود دارد «عدم مخالفت با کتاب و سنت نبوی» یکی از ملاک های قطعی در سنجش و ارزیابی احادیث می باشد.

تحلیل و تطبیق قاعده فوق با مساله آمرزش گناهان در قران و روایات:

در ارتباط با مساله گناهان و آمرزیده شدن یا آمرزیده نشدن آنها ملاک فوق کاملا معتبر بوده و در صورتی که روایتی مصداقی را مطرح کند که آمرزش الهی شامل آن نمی شود یا مصداقی را مطرح کند که آمرزش الهی شامل آن می گردد، اما هر دو مصداق مخالف با آیاتی باشد که ملاک های آمرزش را بیان کرده اند. در این صورت آیات قران کریم ملاک قرار گرفته و میزان برای عمل خواهد بود. به عبارت ساده تر در تعارض مضمونی یک روایت با قران کریم آیات قران کریم تقدم دارد و هر آنچه که مخالف قرا ن کریم باشد کنار گذاشته می شود.

معیار قرانی در باب آمرزش «بخشیده شدن همه گناهان» است و این گستره و فراگیری در آمرزش را می توان در سوره مبارکه زمر ملاحظه کرد آنجا که می فرماید:

قُلْ يا عِبادِيَ الَّذينَ أَسْرَفُوا عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَميعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحيمُ (7)

بگو: «اى بندگان من -كه بر خويشتن زياده ‏روى روا داشته‏ ايد- از رحمت خدا نوميد مشويد. در حقيقت، خدا همه گناهان را مى‏ آمرزد، كه او خود آمرزنده مهربان است.

در سوره مبارکه نساء می خوانیم:« إِنَّ اللَّهَ لا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَ يَغْفِرُ ما دُونَ ذلِكَ لِمَنْ يَشاءُ وَ مَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدِ افْتَرى‏ إِثْماً عَظيماً (8)

مسلّماً خدا، اين را كه به او شرك ورزيده شود نمى‏ بخشايد و غير از آن را براى هر كه بخواهد مى‏ بخشايد، و هر كس به خدا شرك ورزد، به يقين گناهى بزرگ بربافته است.

دو آیه فوق از امیدوار کننده ترین آیات قران کریم می باشند . گستردگی آیه اول از آیه دوم بیشتر است زیرا در آیه دوم شرک را از مصادیق آمرزش ندانسته و غیر شرک را هر چه باشد می آمرزد. مفسرین در ذیل این آیات نکات مهمی بیان داشته اند. یکی از آن نکات این است که خداوند با توبه همه گناهان را می آمرزد هر چند آن گناه، گناه شرک باشد.(9) لذا اگر کسی توبه هم نکند احتمال آموزش گناهان او وجود دارد هر چند همه چیز در زیر چتر حکمت و خواسته الهی قرار دارد و چه بسا فردی مشمول خواست و مشیت الهی نشود و مورد لطف خدا قرار نگیرد. اما انچه از آیات قران کریم استفاده میشود آمرزش همه گناهان است حتی شرک تا چه رسد به گناهانی مانند لواط و زنا و قتل نفس و هزاران گناه دیگر که یکی از دیگری سنگین تر و برای آدمی خسارت بارتر است. شاهد روشن این مساله کفاری هستند که با توبه به دین اسلام بر می گردند و خداوند گناهان ایام کفر آنان را می آمرزد و در دوره مسلمانی نیز اگر گناهی انجام دهند و توبه کنند خدا آنان را می آمرزد و در نهایت اهل بهشت خواهند بود.

با توجه به نکات فوق می توان به این جمع بندی دست یافت که روایاتی که برخی مصادیق مانند زنا یا لواط یا هر گناه دیگری را بیان داشته و عدم آمرزش آن را مطرح ساخته اند یا وعده های عذاب سخت و سنگین را برای آن داده اند به معنای عدم آمرزش آن گناهان نیست هر چند هر گناهی عذاب خاص خود را دارد و انسانها به خاطر گناهان خود معذب خواهند شد اما اگر توبه کنند آمرزیده می شوند و از عذاب نجات خواهند یافت زیرا خداوند سفره کرم و باب بخشش خود را گشوده و مشتاق آمرزش و نجات و هدایت و سعادت انسانهاست مگر اینکه انسانی خود درگاه عفو و بخشش را رها کند و به سوی آتش و دوزخ تمایل داشته باشد که در این صورت بدون توبه از دنیا می رود و به طور طبیعی و قاعده مسلم الهی عذاب خواهد شد هر چند اگر گناه او شرک نبوده باشد بعد از عذاب مورد لطف الهی قرار خواهد گرفت. لذا هیچ موحد و معتقدی به یگانگی خداوند جاودانه در دوزخ نخواهد ماند و در نهایت آمرزش الهی نصیب او خواهد شد هر چند بعد از تحمل عذاب های طولانی باشد.

چند تذکر:

- آمرزش الهی در جهت امید دادن به بندگان و رهانیدن آنان از یاس و نامیدی است تا حتی کسانی که سنگین ترین گناهان را هم که مرتکب شده باشند از رحمت الهی نا امید نگردند و تصور نکنند باب توبه بسته است و راه چاره ای وجود ندارد.

- آمرزش گسترده الهی به معنای مجوز داشتن برای گناه نیست. لذا کسی نمی تواند با خود بگوید چون خدا همه گناهان را می آمرزد پس من می توانم هر گناهی مرتکب شوم و در نهایت با یک توبه یا شفاعت اولیاء الهی یا مشیت و خواست خدا گناهانم آمرزیده شود.

- آمرزش فراگیر الهی مطلق نیست بلکه مشروط به مشیت خداست. لذا اگر مشیت الهی به عدم آمرزش تعلق بگیرد، آمرزش منتفی است و فرد معذب خواهد شد.

پانوشت:
1. كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، 15جلد، موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر - قم - ايران، چاپ: 1، (1429 ه.ق.) ؛ ج‏1 ؛ ص171.
2 . كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، 15جلد، موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر - قم - ايران، چاپ: 1، (1429 ه.ق. ) ؛ ج‏1 ؛ ص17.
3 . مهريزى، مهدى، حديث پژوهى، 3جلد، موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر - قم - ايران، چاپ: 2، (1390 ه.ش.) ؛ ج‏3 ؛ ص126
4 . مهريزى، مهدى، حديث پژوهى، 3جلد، موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر - قم - ايران، چاپ: 2، (1390 ه.ش.) ؛ ج‏3 ؛ ص126
5 . كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، 15جلد، موسسه علمى فرهنگى دار الحديث، سازمان چاپ و نشر - قم - ايران، چاپ: 1، (1429 ه.ق.) ؛ ج‏1 ؛ ص172.
6 . الدار قطنی، علی بن عمر، سنن الدار قطنى، ناشر: دارالکتب العلمیه (1417ق) بیروت ج 4، ص 133.
7. زمر/53
8. نساء/48

9 . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ناشر: دارالکتب الاسلامیه ، چاپ دهم، (1371ش) تهران، ج 3 ص 410.

موضوع قفل شده است