جمع بندی اختلاف نسخه های نهج البلاغه

تب‌های اولیه

5 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
اختلاف نسخه های نهج البلاغه

با سلام
من برای مسابقات قرآن وعترت دانش آموزی آماده می شوم برای مرحلهی استان میخواستم بدانم اختلاف نسخه 45 صبحی صالح با عبده وابن میثم وابن ابی الحدید چی هست واصلا اخلافی وجود دارد یا نه؟
ممنون

با نام و یاد دوست





کارشناس بحث: استاد واسع

بسمه تعالی
با سلام و عرض ادب
منظورتان از عدد 45 چیست. شما کدام خطبه با نامه را جهت مسابقه باید آماده کنید. ضمنا کدام نسخه معیار مسابقه شماست. اصلا اختلاف نسخه در بحث مسابقات چه نقشی دارد. به نظرم در بحث مسابقات اختلاف نسخ تاثیر نداشته باشد. اگر واقعا اختلاف نسخ معیار هست و نسخه خاصی برایتان به عنوان منبع مسابقات مطرح شده است بفرمایید تا راهنمایی لازم را برایتان بیان کنم. موفق و منصور باشید.

بسم الله الرحمن الرحیم

سلام علیکم

asadi2018;976723 نوشت:
با سلام
من برای مسابقات قرآن وعترت دانش آموزی آماده می شوم برای مرحلهی استان میخواستم بدانم اختلاف نسخه 45 صبحی صالح با عبده وابن میثم وابن ابی الحدید چی هست واصلا اخلافی وجود دارد یا نه؟
ممنون

بهتر است عنوان خطبه ای را که باید برای مسابقات آماده باشید بدانید آنوقت اختلاف نسخ چندان مهم نخواهد بود

امّا اگر فقط شماره ی خطبه را می دانید ممکن است نسخ مختلف در شماره با یکدیگر فرق داشته باشند و شما را

دچار اشتباه کند،گرچه تا جایی که بررسی نمودم خطبه ی 45 نهج البلاغه در باره ی "ذمّ دنیاست=نکوهش" و ظاهرا در نسخ

مختلف هم همین عنوان را دارد مگر اینکه مورد سؤال شما نامه ی چهل و پنج،نامه ی حضرت به عثمان ابن حنیف

(را جع به ضرورت ساده زیستی کارگزاران حکومت) یا حکمت چهل و پنج باشد.

سوال: آیا اختلاف در نسخه های نهج البلاغه صحت دارد؟

پاسخ:

نهج البلاغه به عنوان یک منبع کهن روایی و سرشار از معارف ناب اسلامی دارای نسخه های متعددی است که برخی نسخ مشهور فعلی عبارتند از نسخه صبحی صالح، نسخه ابن ابی الحدید، نسخه شیخ محمد عبده، نسخه فیض الاسلام، نسخه ابن میثم و نسخه بنیاد نهج البلاغه که می توان اختلاف این نسخ را در چند بخش خلاصه کرد:

1. اختلاف در برخی از کلمات و عبارات
2. اختلاف در تقدیم و تاخیر شماره خطبه ها و نامه ها و کلمات قصار و تعداد آنها
3. اختلاف در کم بودن یا اضافه بودن برخی کلمات
4. اختلاف و تفاوت های اعرابی در کلمات

علامه «محمد تقی شوشتری» در مقدمه شرح خویش بر نهج البلاغه با عنوان « بهج الصباغه فی شرح نهج البلاغه» سبب اختلاف نسخ را اینگونه بیان داشته و می نویسد:
اختلاف نسخه های نهج البلاغه از همان ابتدای تدوین نهج البلاغه وجود داشته است و ظاهرا علت اختلاف نسخه های نهج البلاغه این است که مرحوم سید رضی (ره) نهج البلاغه را در نسخه های متعددی تدوین کرده است. لذا گاهی از برخی مطالب کاسته و برخی مطالب دیگر را افزوده است و گاهی برخی خطبه ها و نامه ها یا کلمات قصار را مقدم و برخی را موخر ذکر نموده است. اقدامی طبیعی که نویسندگان در تدوین نسخه های متعدد از یک کتاب انجام میدهند. لذا اگر تصور شود که نویسنده ای در یک کتاب صد بار تجدید نظر کند صدبار تغییر در آن ایجاد کرده است به حسب آنچه که در نسخه های بعد مطلوب دانسته است.(1)

در تحلیل دیگری در باره اختلاف نسخه های نهج البلاغه می خوانیم:

قدر مسلم اين است كه نسخه اين كتاب به خط مرحوم شريف رضى تا زمان «ابن ابى الحديد» موجود بوده است زيرا وى در شرح يكى از سخنان امام مى‏گويد: «و قد وجدت النسخة التي بخط الرضى ابى الحسن جامع نهج- البلاغه...» من نسخه‏ اى كه به خط ابو الحسن شريف رضى جامع نهج البلاغه بود يافتم كه معنى فلان كلمه را چنين معنا كرده است. ابن ابى الحديد شرح خود را از سال 640 شروع و در سال 644 به پايان برده است. بنا بر اين تا اين سال نسخه آن به خط سيد رضى باقى بوده است. بلكه تا زمان «كمال الدين ميثم بن على بن ميثم بحرانى» متوفاى سنه 679 نيز اين نسخه باقى بوده و در اختيار او قرار داشته، زيرا او در مواردى از شرح خود بر نهج البلاغه اشاره به نسخه سيد رضى مى‏ نمايد. و از اين نظر كه ابن ابى الحديد و ابن ميثم نهج البلاغه را در شرح خود ضبط كرده ‏اند و مسلما با نسخه سيد رضى تطبيق مى‏ نمايد، روشن مى‏ شود كه نسخه‏ هاى آنها مطابق با نسخه مرحوم سيد رضى است. بنا بر اين نسخه‏ هائى كه هم اكنون در دست ما است درست مطابق نسخه مرحوم سيد رضى است.(2)

حاصل اینکه اصل اختلاف نسخ امری پذیرفته شده در منابع کهن مانند نهج البلاغه می باشد هر چند این اختلاف دلیل بر جعل یا تحریف نبوده بلکه امری طبیعی با توجه به امکانات نگارش در سده های گذشته است. و امروزه نسخه شناسی یکی از مهارتها و فنون پژوهشی در مراکز تحقیقاتی به شمار می رود و حراست از نسخه های خطی و مانند آن یکی از رسالت های اهل قلم و متصدیان فرهنگ و دانش می باشد.

پانوشت:

1 . شوشتری، محمد تقی ، بهج الصباغه فی شرح نهج البلاغه، موسسه انتشارات امیرکبیر(1376ش)، تهران. ج 1 ، ص 37

2 . امامی محمد جعفر ترجمه‏ گويا و شرح ‏فشرده ‏اى ‏بر نهج‏ البلاغه، مدرسه الامام علی بن ابی طالب (1379ش) چاپ 13، قم ، ج 1 ، ص 40-41.

موضوع قفل شده است