جمع بندی شأن نزول آیه خمس و غنائم

تب‌های اولیه

3 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
شأن نزول آیه خمس و غنائم

کارشناس گرامی لطفاً شأن نزول این آیه را بنویسید:

«و اعلموا أنَّما غنمتم من شى‏ءٍ فأنَّ للَّه خمسه و للرَّسول و لذى القربى و اليتامى و المساكين و ابن السَّبيل»(1)
«و بدانيد كه هر چه غنيمت گرفتيد، يك پنجم آن براى خدا و رسول و از آن خويشاوندان [او] و يتيمان و بينوايان و در راه ماندگان است».

چون ظاهراً این یک پنجم مربوط می شود به غنیمت جنگی و همان طور که فرمودید پیامبر در زمان حیات خودش این یک پنجم را از غنیمت های جنگی می گرفت. اما اگر خمس به اموال دیگر تعلق می گرفت پیامبر حتماً آن را از مردم دریافت می کرد. این که نوشته اید پیامبر بنا به مصالحی خمس سایر اموال را از مردم نگرفت، به نظر یک بهانه می آید.

با تشکر

با نام و یاد دوست





کارشناس بحث: استاد حکیم

پرسش :
لطفا شان نزول آیه 41 سوره انفال که در باره خمس و غنمیت است را بنویسید .

پاسخ :

در پاسخ توجه به چند نکته لازم است :



  1. مفسران معتقدند آيه 41 سوره انفال در غزوه بدر نازل شد و داستان از این قرار بود که برخی از مسلمانان بعد از جنگ بدر بر سر تقسیم غنائم جنگی مشاجره کردند و خداوند برای ریشه کن ساختن اختلاف بین آنها غنائم را دربست در اختیار پیامبر گذاشت تا هر گونه صلاح می‏ داند آن را مصرف کند و پیامبر آنها را در میان مجاهدان به طور مساوی تقسیم کرد.
  2. در کتاب" لسان العرب" جلد دوازدهم می‏خوانیم" و الغنم الفوز بالشی‏ء من غیر مشقة ... و الغنم، الغنیمة و المغنم الفی‏ء ... " غنم یعنی دسترسی یافتن به چیزی بدون مشقت، و" غنم" و" غنیمت" و" مغنم" به معنی فی‏ء است (فی‏ء را نیز در لغت به معنی چیزهایی که بدون زحمت به انسان می‏رسد ذکر کرده ‏اند.( پس نمی توان معنای غنیمت را فقط به غنایم جنگی منحصر کرد بلکه باید می گوییم که غنایم جنگی نیز چون مصداق فیء و سود و فایده است آیه یاد شده شامل آن شده است . افزون بر این در تفسیر" روح المعانی" نوشته" آلوسی" مفسر معروف سنی نیز چنین آمده است که:" غنم در اصل به معنی هر گونه سود و منفعت است بنا بر این (1)آ یه غنیمت معنی وسیعی دارد و هر گونه در آمد و سود و منفعتی را شامل می‏ شود زیرا معنی لغوی این لفظ عمومیت دارد و دلیل روشنی بر تخصیص آن در دست نیست.

علامه طباطبایی (رحمه الله علیه )نیز در تفسیر المیزان نیز با استناد به سخنان علمای لغت تصریح شده که غنیمت هر گونه فایده ‏ای است که از طریق تجارت یا کسب و کار و یا جنگ به دست انسان می‏ افتد و مورد نزول آیه گرچه غنائم جنگی است ولی می‏ دانیم که هیچ گاه مورد عمومیت مفهوم آیه را تخصیص نمی‏ زند.(2)
سایر علمای شیعه نیز معتقدند که خمس در هر گونه فایده‏ ای که برای انسان فراهم می‏ گردد واجب است اعم از اینکه از طریق کسب و تجارت باشد، یا از طریق گنج و معدن، و یا آنکه با غوص از دریا خارج کنند، و سایر اموری که در کتب فقهی آمده است، و می‏توان از آیه بر این مدعی استدلال کرد، زیرا در" عرف لغت" به تمام اینها" غنیمت" گفته می‏ شود.(3)


پی نوشت ها :

1.آلوسی ، محمود أفندى ،تفسیر روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، 1415ق.، ج 10 ص 2 .
2.علامه طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن ، قم، انتشارات اسلامی،، جلد 9 ص 89 .
3.آیت الله مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه،، تهران، دارالکتب الاسلامیه ، 1376 . ش،ج‏7، ص 174 تا ص181.
موضوع قفل شده است