جمع بندی حاکمیت در مکه و یثرب
تبهای اولیه
با سلام می خواستم بدونم در زمان ظهور اسلام عربستان و مکه به صورت پادشاهی اداره می شد؟ یا نه به صورت قبیله ای یعنی یک حاکم بر کل عربستان حکومت می کرد؟ همچنین در زمان هجرت پیامبر به مدینهچطور؟ آیا یثرب دارای حاکم بود؟ یا نه پیامبر اولین عربی بود که بر عربستان حکومت واحد تشکیل دادند؟ تشکر
با سلام و احترام
قبل از ظهور اسلام در عربستان خصوصا در حجاز هیچ حکومتی وجود نداشت.
تاریخ کهن جزیرة العرب را میتوان با تشکیل حکومتهای قومی و قبیلهای مرتبط دانست. شاید قدیمترین حکومتهای قومی تشکیل شده در جزیرة العرب مربوط باشد به قوم عادکه در جنوب جزیره العرب میزیستند، قوم ثمود که میان حجاز و شام بودند وقوم سبا که ساکن جنوب جزیرة العرب بودند. درباره این اقوام درقران مطالبی آمده است. (اعراف 65. هود 50 . سبا 15.)سه قوم مذکور (عاد، ثمود و سبأ) و نیز قبایل معروف دیگر مانندعمالقه که در بخشهای جنوبی و غربی جزیرة العرب بهسر میبردند، مَدْین، طَسْم، جَدیس، عبدضَخم که در طائف بودند و اَمیم که میان نواحی یمامه و شَحر زندگی میکردند، از جمله قبایل کهن عرب بودند که در جزیرة العرب حکومتهای قبیلهای داشتند. (تاریخ طبری ج 1 ص 626)اینان از قبایل عرب بائده یا از بین رفته بودند و در بررسیهای قوم عرب اهمیت بسیار دارند. قبایل جُرْهُم اول در یمن، جرهم دوم در مکه، خزاعه در حجاز، قُضاعه در تهامه، لَخْم و جذام و غسانیان هر سه در مغرب جزیرة العرب، کنْده در مرکز اوس و خزرج در یثرب از دیگر قبایل مهم و معروف عرباند که در جزیرة العرب حکومتهای قبیلهای داشتند و با نام قبایل عرب باقیه شناسانده میشوند. ( ابنسعید مغربی، نشوة الطرب فیتاریخ جاهلیة العرب، ج 1 ص 45-84)
بنابر این در عربستان نظام و حکومت قبیله ای حاکم بود. رییس قبیله حرف اول را میزد و همه تابع او بودند.
پس از اینکه اسلام ظهور کرد و پیامبر صلی الله علیه واله در مکه مردم را به توحید و یکتا پرستی دعوت مینمود بر اثر شکنجه ها و اذیت و ازار قریش عده کمی به پیامبر صلی الله علیه و اله ایمان اوردندبرخی از انان مجبور شدند به حبشه مهاجرت کنند و پس از 13 سال مسلمانان از مکه به مدینه هجرت نمودند و پیامبر اولین حکومت اسلامی در حجاز را تشکیل دادند
جمع بندی
پرسش:
حکومت عربستان قبل از اسلام پادشاهی بود یا قبیله ای؟ ایا پیامبر «صلی الله علیه و آله» اولین شخصی بود که حکومت واحدی را در عربستان تشکیل داد؟
پاسخ:
قبل از ظهور اسلام در "عربستان" خصوصا در "حجاز" هیچ حکومتی وجود نداشت.
تاریخ کهن "جزیرة العرب" را میتوان با تشکیل حکومتهای قومی و قبیلهای مرتبط دانست. شاید قدیمترین حکومتهای قومی تشکیل شده در "جزیرة العرب" مربوط باشد به قوم «عاد» که در جنوب "جزیره العرب" میزیستند. قوم «ثمود» که میان "حجاز" و "شام" بودند. قوم «سبا» که ساکن جنوب "جزیرة العرب" بودند. درباره این اقوام درقران مطالبی آمده است.[1] سه قوم مذکور (عاد، ثمود و سبأ) و نیز قبایل معروف دیگر مانند «عمالقه» که در بخشهای جنوبی و غربی "جزیرة العرب" به سر میبردند، «مَدْین»، «طَسْم»، «جَدیس»، «عبدضَخم» که در "طائف" بودند و «اَمیم» که میان نواحی "یمامه" و "شَحر" زندگی میکردند، از جمله قبایل کهن عرب بودند که در "جزیرة العرب" حکومتهای قبیلهای داشتند.[2] اینان از قبایل عرب «بائده»[3] یا از بین رفته بودند و در بررسیهای قوم عرب اهمیت بسیار دارند. قبایل «جُرْهُم» اول در "یمن"، «جرهم» دوم در "مکه"، «خزاعه» در "حجاز"، «قُضاعه» در "تهامه"، «لَخْم» و «جذام» و «غسانیان» هر سه در مغرب "جزیرة العرب"، «کنْده» در مرکز «اوس و خزرج» در "یثرب" از دیگر قبایل مهم و معروف عرباند که در "جزیرة العرب" حکومتهای قبیلهای داشتند و با نام قبایل عرب «باقیه»[4] شناسانده میشوند.[5]
بنابر این در عربستان نظام و حکومت قبیله ای حاکم بود. پس از اینکه اسلام ظهور کرد و پیامبر( صلی الله علیه واله) در "مکه" مردم را به توحید و یکتا پرستی دعوت مینمود بر اثر شکنجه ها و اذیت و ازار "قریش" عده کمی به پیامبر (صلی الله علیه و اله) ایمان اوردندبرخی از انان مجبور شدند به "حبشه" مهاجرت کنند و پس از" 13" سال مسلمانان از "مکه" به "مدینه" هجرت نمودند و پیامبر (صلی الله علیه وآله) اولین حکومت اسلامی را در"حجاز" تشکیل دادند.
پی نوشت ها:
[1] . اعراف 65. هود 50 . سبا 15
[2] . طبری،تاریخ الامم والملوک، دارالتراث، 1387ق، بیروت، چاپ دوم، ج 1 ص 626
[3] . عرب بائده به عربهایی اطلاق میشود که در روزگاری بسیار کهن زندگی می کرده و اکنون منقرض شده اند. بائده در زبان عربی یعنی منقرض شده
[4] . عرب های بعد از اعراب بائده که باقی ماندند عرب باقیه می گویند.
[5] . ابنسعید مغربی، نشوة الطرب فیتاریخ جاهلیة العرب، چاپ نصرت عبدالرحمان، ۱۴۰۲/۱۹۸۲، عمان، ج 1 ص 45-84.