جمع بندی جایگاه جوان عابد و سالخورده عابد در روز قیامت
تبهای اولیه
[="Tahoma"][="Blue"]با سلام
فردی مثلا 80 سال عمر از خدا گرفته و در طول زندگی عابد و باتقوا بوده است و فردی دیگر که جوان بوده و او نیز عابد و باتقوا زندگی کرده اما در سنین بر اثر بیماری، حادثه و غیره از دنیا می رود. جایگاه این دو در روز قیامت چگونه می تواند باشد؟ آیا آن فرد سالخورده که عبادت های بیشتری کرده است، جایگاهش برتر است؟
با تشکر[/][/]
پرسش:
فردی مثلا 80 سال عمر از خدا گرفته و در طول زندگی عابد و باتقوی بوده است و فردی دیگر که جوان بوده و او نیز عابد و باتقوا زندگی کرده اما در سنین جوانی بر اثر بیماری، حادثه و غیره از دنیا میرود. جایگاه این دو در روز قیامت چگونه میتواند باشد؟ آیا آن فرد سالخورده که عبادتهای بیشتری کرده است، جایگاهش برتر است؟
پاسخ:
معیار سنجش جایگاه معنوی انسان عبادت زیاد نیست؛ ممکن است عبادت از لحاظ کمّی بیشتر باشد ولی کیفیت نداشته باشد، اما فرد دیگر عبادتش کم باشد و کیفیت عبادتش بیشتر باشد، قرآن کریم فرمود: «إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُواالصَّالِحاتِ إِنَّا لا نُضیعُ أَجْرَ مَنْ أَحْسَنَ عَمَلاً» (1) و نیز فرموده: «لِیَبْلُوَكُمْ أَیُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلا» (2) یعنی خداوند برای آشکار شدن بهترین اعمالتان شما را میآزماید، نفرموده: «لیبلوکم اکثر عملا» لذا کثرت عبادت ملاک برتریت نیست .
کیفیت عبادت هم بستگی به اخلاص انسان دارد هر اندازه اخلاص بیشتر باشد کیفیت عبادت بالا میرود و هر اندازه اخلاص کمتر باشد به همان اندازه از کیفیت عبادت کاسته میشود. لذا پیامبر (صلیالله علیه و آله) فرمود:«لَضَرْبَةُ عَلِیٍّ یَوْمَ الْخَنْدَقِ أَفْضَلُ مِنْ عِبَادَةِ الثَّقَلَیْن»؛(3) کار علی در جنگ خندق(کشتن عمرو بن عبد ودّ) برتر از عبادت جن و انس است؛ چون علی (علیهالسلام) در کارش اخلاص دارد و عملش تنها برای رضایت مولاست.
بنابراین جایگاه انسان در قیامت بستگی به اخلاص و معرفت فرد دارد؛ لذا ممکن است اعمال عبادی فرد جوان که با اخلاص بیشتری همراه بوده جایگاهش از پیرمرد 80 ساله فراتر باشد.
و نکته ی دیگر اینکه عرفای واصل میزان سنجش جایگاه معنوی انسان را علاوه بر تقوی، سیر و سلوک الهی میدانند، ممکن است یک شخص در اوج جوانی با سیر و سلوک، ره صد ساله را یک شبه بپیماید و به مقامات معنوی بالاتری برسد که با عبادتهای خشک (هر چند 100 ساله) احدی به این مقام نمیرسد، ممکن است آن جوان در همان ایام جوانی این راه ها را رفته باشد چنانکه امثال شهید حججیها این راه را رفتهاند.
بنابراین معیار و سنجش جایگاه انسان عبادت زیاد نیست، کیفیت و نحوهی عبادت است که انسان را به اوج میرساند؛ بسیاری از انسانها اهل تلاوت قران هستند، اهل عزاداری هستند ولی اوج نمیگیرند، چون به عبادت جهت نمیدهند اما عدهای با سیر و سلوک و مجاهده با نفس و رعایت تقوای الهی به اوج معرفت می رسند. لذا ملاک تشخص جایگاه انسان سنّ یا کمّیت عبادت نیست و نمیتوان گفت که آن پیرمد 80 ساله جایگاهش بالاتر است یا جوان 20 ساله بلکه ملاک کیفیت عبادت است.
پی نوشت:
1. الکهف:۳۰
2. هود:۷
3. سید ابن طاووس، رضی الدین علی، الاقبال بالاعمال الحسنة، ج 1، ص 467، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1409ق.