جمع بندی کراهت پوشیدن شلوار در حالت ایستاده

بسم الله الرحمن الرحیم

عرض ادب و سلام خدمت شما دوستان

ـ در كتاب جامع بزنطى روايت شده است كه هر كه پاجامه( شلوار) را ايستاده بپوشد، تا سه روز حاجتش برآورده نشود.(۱)
ـ از حضرت امير المؤمنين على عليه السلام روايت شده است كه فرمود: «پوشيدن پاجامه در حال ايستاده، موجب اندوه است».(۲)
ـ در حديثى ديگر فرمود: «پاجامه را ايستاده ورو به قبله ورو به انسان ديگرى نپوشيد».(۳)
ـ ودر سخنى ديگر فرمود: «پيامبران پيراهن را پيش از پاجامه مى‌پوشيدند».(۴)
ـ در كتاب فقه الرّضا آمده است: پاجامه را ايستاده نپوشيد كه موجب هلاكت وزردآب وغم ودرد مى‌شود، بلكه نشسته بپوشيد ودر وقت پوشيدن اين دعا را بخوانيد: بِسْمِ اللهِ اَللّهُمَّ اسْتُرْ عَوْرَتي وَلا تَهْتِكْني في عَرَصاتِ الْقِيامَةِ وَاعْفُ فَرْجي وَلا تَخْلَعْ عَنّي زينَةَ الاْيمانِ.(۵)؛«بار خدايا، عيوبم را بپوشان وهراسم را برطرف كن ومرا پاكدامن قرار ده واز براى شيطان در آنبهره‌اى وبراى رسيدن به آن راهى قرار مده، تا براى من حيله‌ها سازد وبر گناهان تحريك‌ام كند».

منابع:
۱. حرعاملی، وسائل الشيعه، ج 3، ص 417، ابواب احكام الملابس، باب 68، ح 5.
۲. طبرسی، حسن بن فضل، مكارم الأخلاق، ص 101؛ وسائل الشيعه، ج 3، ص 416، ابواب احكام الملابس، باب 68، ح 2.
۳ . همان، ص 101؛ حرعاملی، وسائل الشيعه، ج 3، ص 416، ابواب احكام الملابس، باب 68، ح 4.
۴ . همان، ص 101؛ وسائل الشيعه، ج 3، ص 416، ابواب احكام الملابس، باب 68، ح 3.
۵ . فقه المنسوب الی الامام الرّضا علیه السلام، ص 395، باب الزىّ والزّينة ؛ مستدرک الوسائل، ج3، ص 313،باب 44، ح 1.

با سلام و احترام

برای حکمت نشسته پوشیدن چند احتمال وجود دارد :
1
حفظ عورت از نگاه
2
سلامتی ستون فقرات و ...
3
شهوت و حفظ شرم و حیا حتی در طریقه پوشش لباس

...

سروال برای پوشاندن ناف تا ران است...
تقریبا همان شورت یا شلوارک میشود...

شاید ایستاده پوشیدن احتمال دیده شدن عورت را افزایش میداده است.....
در آن زمان درب برای اتاق معمول نبوده و هر کسی ممکن بوده وارد اتاق شود..
احتمال دارد نشستن باعث میشده که عورت در معرض دید قرار نگیرد...
شاید هم نشسته پوشیدن مناسبت بیشتری با شرم و حیا دارد تا اینکه ایستاده عریان بشویم...
گویا حتی در حالت عریان هم میخواهیم با نشستن خویش، حجب و حیا را حفظ کنیم ...

سروال احتمالا مثل شلوار دوختنی بوده پس طبعا همانطور که برخی مردم شلوار را در حالت نشسته میپوشند سروال هم به همان شکل پوشیده میشود
اما اگر با بند یا دکمه باشد آزادی عملی بیشتری در حالت نشسته خواهیم داشت مثلا در حالت دو زانو هم میتوان پوشید...

سلام. نشسته شلوار پوشیدن کمی سخته.

اگر بقول جناب وطاها بابت حفظ عورت بوده یا حیا که اکثرا شورت می پوشند و با بیرون آوردن شلوار آنچنان مشکلی ایجاد نمیشود.

از کارشناس محترم می خواهم کمی بیشتر راجع به سوال توضیح بدهند.

بسم الله الرحمن الرحیم

عرض ادب و سلام خدمت دوستان گرامی؛

بسیار ممنون و سپاسگذارم از توضیحات دوست گرامی «وطاها» اما در تایید فرمایش ایشان این نکته را باید عرض کنم که در فهم احادیث به خصوص احادیثی که به نوع لباس و یا سبک لباس پوشیدن و یا حتی جنس لباس اشاره دارد باید شرایط صدوری رویات را در نظر گرفت. آنچه امروزه نیز همچنان در بین اغلب اعراب رایج است این است که لباس های بلندی را به عنوان لباس کامل خود می پوشند و اکثرا این لباس را بدون شلوار به تن می کنند. اگر شما دوست گرامی این نکته را در نظر بگیرید متوجه خواهید شد که امکان رویت عورت در این حالت وجود داشته چرا که لباس یک تکه و سرهم بوده و فردی که قصد پوشیدن شلوار را داشته به ناگاه ممکن بوده در حالت ایستاده ستر عورت نماید. از این رو متناسب با نوع پوشش و نیز فرهنگ خاص زمان صدور روایت که احتمالا لباس دیگری در زیر آن لباس های بلند به عنوان ساتر عورت نبوده این توصیه ها در روایات صورت گرفته است.

با سلام

سخن شما از دوجهت اشکال دارد :

اولا
کراهت در این حکم درباره ی نحوه پوشش سروال است یعنی اصل وجود سروال مفروض بوده است...
پس اینکه می گویید احتمالا لباس دیگری در زیر آن لباس های بلند نبوده، خارج از صورت مسئله است ...
زیرا صورت مسئله فرض کرده است که آن عرب ، سروال داشته است و می خواهد آن سروال را بپوشد، لذا شریعت وارد شده و می فرماید : اگر خواستی سروال بپوشی ، آن را ایستاده نپوش ...
بله اگر مقصودتان این است که در آن زمان زیر شلوار شورت نداشته اند بله درست است...
و همانطور که عرض شد از آنجا که آن زمان اتاق ها درب نداشته و یا امکان داشته است عورت دیده شود، برای دفع چنین احتمالی، نشسته شلوار میپوشیدند...
اما باید توجه کرد که اولا کشف عورت در مقابل نامحرم حرام است و مقصود روایت این نیست و الا حکمش کراهت نبود بلکه حرمت بود
دوما باید تبیین کرد که چگونه نشسته پوشیدن احتمال کمتر دیده شدن عورت را بیشتر میکند؟ در حالی که ممکن است کسی بگوید نشستن باعث میشود زیر لباس بیشتر دیده شود...
دوما
در روایت داریم که
ودر سخنى ديگر فرمود: «پيامبران پيراهن را پيش از پاجامه مى‌پوشيدند».

پیراهن مزیتی که دارد این است که می توان شلوار را تعویض کرد اما با پیراهن مانع دیده شدن عورت شد ...

اما اینجا باید دقت کرد که این مسئله درباره ستر عورت در منظر مردم است یا درباره ستر عورت شخصی و حیا ؟

اگر اولی باشد، اصلا کشف عورت حرام است ...

و نکته دیگر اینکه اگر پیراهن داشته باشیم و شلوار بپوشیم از حیث شخصی چشممان به عورت خودمان نمی افتد ... و این متناسب با حیا است ... و حتی آن طور که یادم می آید گفته شده است که در حمام شورت بپوشید و به عورت خویش نگاه نکنید ...
از این نکته می توان فهمید پوشیدن پیراهن قبل از شورت چنین مزیتی را دارد و باعث میشود هنگام بالا کشیدن شلوار نظرمان به عورت نیفتد ...
اما از این نکته نمی توان فهمید این مسئله چه دخلی به ایستاده یا نشسته پوشیدن شلوار دارد ؟

یکی از احتمال هایی که به نظر بنده میرسد
باد و چاک دار بودن پیراهن است...

توضیح اینکه وقتی شما مینشینید کمتر در معرض باد هستید
اما اگر بایستید احتمال دارد باد پیراهن را کنار بزند و عورت دیده شود...
لذا نشسته پوشیدن سروال بهتر از ایستاده پوشیدن است...
اما فرض کنید بادی در کار نباشد اما پیراهن چاک داشته باشد، اگر بنشینیم پیراهن روی عورت می افتد
اما اگر بایستیم احتمال دارد با تکان خوردن از کنار چاک پیراهن عورت دیده شود...
مخصوصا اینکه در آن زمان دوخت لباس مثل الان نبود و حتی یک قطعه پارچه با چند بند به هم وصل میشد و میشد پیراهن...

بسم الله الرحمن الرحیم

عرض ادب و سلام خدمت شما ؛

در مورد اشکالاتی که مطرح نموده اید باید عرض کنم اولا روایات بیان شده در بیان اداب لباس پوشیدن است؛ آداب هم یعنی مدل و شیوه ای از رفتار که از نظر معصومین علیهم السلام مناسب تر بوده اما در عین حال اصرار و اجباری در آن نیست . مساله دیگر این که گرچه فلسفه ی بخشی از احکام در احادیث فوق ذکر شده است اما ما نمی توانیم به علت اصلی صدور و بیان آنها از سوی معصومین پی ببریم و تنها می توانیم حدس ها و گمانه هایی در این مورد داشته باشیم. از این رو همه وجوه و اشکالات مورد اشاره شما را هم می توان پذیرفت و هم می توان رد کرد اما در هر دو حالت باید به این مساله توجه داشته باشیم که ما قادر به دستابی به علت و مناط اصلی حکم نیستیم.
قطعا وجود شلوار در زمان معصوم موضوعیت داشته است که در مورد پوشیدن و آداب آن صحبت شده است . به دلیل این که روایات ناظر به آداب لباس پوشیدن است نمی توان گفت حکم در موضوعات اجتماعی است و اتفاقا حکم و دستور بیان شده کاملا فردی است. به نظر می رسد علت اصلی هرچه باشد( صیانت از آبروی مسلمان و یا علت دیگری) علاوه بر این که به شرایط و زمان صدور آن یعنی زمان معصوم و ویژگی های آن بستگی داشته است می تواند امروزه نیز قابل پیروی باشد.

سوال:
به چه دلیل در احادیث بیان شده است که ایستاده پوشیدن شلوار مکروه است؟

پاسخ:
در مراجعه به احادیث؛ روایاتی وجود دارد که در آن به مساله کراهت ایستاده شلوار پوشیدن و یا تاکید به نشسته انجام دادن این عمل اشاره دارد از جمله :
ـ در كتاب جامع بزنطى روايت شده است كه هر كه پاجامه( شلوار) را ايستاده بپوشد، تا سه روز حاجتش برآورده نشود.^(۱)
ـ از حضرت امير المؤمنين على (عليه السلام) روايت شده است كه فرمود: «پوشيدن پاجامه(شلوار) در حال ايستاده، موجب اندوه است».^(۲)
ـ در حديثى ديگر فرمود: «پاجامه(شلوار) را ايستاده و رو به قبله و رو به انسان ديگرى نپوشيد».^(۳)
ـ ودر سخنى ديگر فرمود: «پيامبران پيراهن را پيش از پاجامه مى‌پوشيدند».^(۴)
ـ در كتاب فقه الرّضا آمده است: پاجامه را ايستاده نپوشيد كه موجب هلاكت و زردآب و غم و درد مى‌شود، بلكه نشسته بپوشيد و در وقت پوشيدن اين دعا را بخوانيد: بِسْمِ اللهِ اَللّهُمَّ اسْتُرْ عَوْرَتي وَلا تَهْتِكْني في عَرَصاتِ الْقِيامَةِ وَاعْفُ فَرْجي وَلا تَخْلَعْ عَنّي زينَةَ الاْيمانِ.^(۵)؛«بار خدايا، عيوبم را بپوشان و هراسم را برطرف كن و مرا پاكدامن قرار ده و از براى شيطان در آن بهره‌اى و براى رسيدن به آن راهى قرار مده، تا براى من حيله‌ها سازد و بر گناهان تحريك‌ام كند».

اما در یک بررسی فقه الحدیثی در مورد این گونه روایات و دیگر روایاتی که به استحباب پوشیدن روش خاصی از لباس( سوای مساله شرعی و فقهی آن مثل پوشاندن تمام بدن و .... ) و یا به جنس خاصی از لباس اشاره می کند؛ می توان این تحلیل را در نظر گرفت که توصیه مطرح شده در خصوص کراهت پوشیدن شلوار شاید ناظر به نوع خاص لباس زمان صدور روایت باشد که برای جلوگیری از مفاسدی مثل کشف عورت به این حکم دستور داده شده است.

_________________________
۱. حرعاملی، وسائل الشيعه، ج 3، ص 417، ابواب احكام الملابس، باب 68، ح 5.
۲. الطبرسی، حسن بن فضل، مكارم الأخلاق، ص 101؛ وسائل الشيعه، ج 3، ص 416، ابواب احكام الملابس، باب 68، ح 2.
۳ . همان، ص 101؛ حرعاملی، وسائل الشيعه، ج 3، ص 416، ابواب احكام الملابس، باب 68، ح 4.
۴ . همان، ص 101؛ وسائل الشيعه، ج 3، ص 416، ابواب احكام الملابس، باب 68، ح 3.
۵ .منسوب به علی بن موسی، فقه المنسوب الی الامام الرّضا علیه السلام، ص 395، باب الزىّ والزّينة ؛نوری، مستدرک الوسائل، ج3، ص 313،باب 44، ح 1.