جمع بندی فلسفه خمس چیست؟

تب‌های اولیه

9 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
فلسفه خمس چیست؟

با سلام و احترام ;
در رساله های مختلف آمده است که اگر پولی را پس انداز کنید و یک سال از آن بگذرد و استفاده نشود به آن خمس تعلق میگیرد...مثالی میزنم،دو شخص را در نظر بگیرید که هر دو شاغل هستندو هر دو قصد خرید ماشینی به قیمت 35 میلیون را دارند...شخص اول درآمد خوبی دارد و میتواند هر ماه سه میلیون پس انداز کند...شخص دوم درآمد مناسبی ندارد و هر ماه میتواند فقط یک میلیون پس انداز کند...خب شخصی اول که درآمد بیشتری دارد دقیقا قیل از 12 ماه می تواند این ماشین 35 میلیونی را بخرد اما شخص دوم که درآمد کمتری دارد سر سال تنها 12 میلیون می تواند پس انداز کندبه عبارتی ایشان اگر خمس نمی دادند سه ساله ماشین را می خریدند اما بخاطر خمس نمیتواند..آن شخصی که درآمد بیشتر و وضع بهتری داشت که به نفعش شده است؟حال فلسفه خمس چیست؟

با تشکر.

با نام و یاد دوست





کارشناس بحث: استاد مسلم

بسم الله الرحمن الرحیم

با سلام و احترام

amd;948130 نوشت:
در رساله های مختلف آمده است که اگر پولی را پس انداز کنید و یک سال از آن بگذرد و استفاده نشود به آن خمس تعلق میگیرد...مثالی میزنم،دو شخص را در نظر بگیرید که هر دو شاغل هستندو هر دو قصد خرید ماشینی به قیمت 35 میلیون را دارند...شخص اول درآمد خوبی دارد و میتواند هر ماه سه میلیون پس انداز کند...شخص دوم درآمد مناسبی ندارد و هر ماه میتواند فقط یک میلیون پس انداز کند...خب شخصی اول که درآمد بیشتری دارد دقیقا قیل از 12 ماه می تواند این ماشین 35 میلیونی را بخرد اما شخص دوم که درآمد کمتری دارد سر سال تنها 12 میلیون می تواند پس انداز کندبه عبارتی ایشان اگر خمس نمی دادند سه ساله ماشین را می خریدند اما بخاطر خمس نمیتواند..آن شخصی که درآمد بیشتر و وضع بهتری داشت که به نفعش شده است؟حال فلسفه خمس چیست؟

نکته اول: در این که آیا پس انداز برای ماشین و خانه خمس دارد یا خیر بین مراجع اختلاف نظر وجود دارد، برخی مراجع معتقدند پس انداز در این امور خمس ندارد؛ پس حکم قطعی اسلام در این خصوص روشن نیست، ممکن است پس از ظهور امام زمان(عج) روشن شود که چنین شخصی نمی بایست خمس بدهد.

نکته دوم: شخصی که ماهیانه فقط یک میلیون میتواند پس انداز کند میتواند نزدیک سال خمسی یک ماشین ارزان در حد پولش بخرد تا به آن خمس تعلق نگیرد.

نکته سوم: نکته سوم نکته دقیقی است، خواهش می کنم با دقت مطالعه بفرمایید:
برای اینکه ببینیم حکم اسلام عادلانه است یا خیر باید درآمد را با مخارج سنجید، ببینید اسلام که با واجب کردن خمس نمی خواهد همه ی انسان ها را از نظر مالی به یک رده برساند که! نمیخواهد کسی که در ماه سه میلیون درآمد دارد را با کسی که در ماه یک میلیون درآمد دارد به یک وضع زندگی برساند!
این که دو نفر با درآمد متفاوت، که یکی 1 میلیون پس انداز می کند و دیگری 3 میلیون (3برابر)؛ اینکه این دو نفر با درآمد متفاوت یک هدف واحد و یکسان گرفته اند، این نشان میدهد یا آن انسان پولدارتر اهل قناعت است، یا آن انسان کم درآمدتر کمی بلند پرواز است.

به همین خاطر نمیشود عادلانه قضاوت کرد، اگر بخواهیم ببینیم عادلانه است یا خیر باید فرض را ببریم روی مثالی که یک انسانی با پس انداز ماهیانه 1 میلیون میخواهد یک ماشیت 30 میلیونی بخرد؛ و یکی با پس انداز ماهیانه 3 میلیون تومان میخواهد یک ماشین 90 میلیونی بخرد!

اما اینکه می بینیم اسلام مراعات شئون را در خمس شرط کرده از این باب است، یعنی ممکن است ماشین 50 میلیونی برای یک انسان خمس داشته باشد، اما برای دیگری ماشین سیصد میلیونی هم خمس نداشته باشد! چون اسلام معتقد است که هر کسی باید متناسب با شئونش خرج کند!
با توجه به این ملاک اسلام می فرماید هر چه از مخارج سال زیاد بیاید باید یک پنجم آن را داد، اما این خود انسان است که میتواند محدوده ی مخارجش را انتخاب کند، اینکه کسی مثلا با قرض الحسنه ماهی سه میلیون تومان آمده ماشین 30 میلیونی میخرد خب طبیعتا مزد این پایین آوردن توقعاتش این است که خمس به او تعلق نمی گیرد.

پس این ملاک، ملاک خوبی برای سنجش عدالت نیست، اصلا ممکن است شخصی درآمدش به گونه ای باشد که بتواند ماهیانه یک ماشین 35 میلیونی بخرد، آیا باید از او به ازای هر ماه خمس گرفت؟!
اسلام که نمیخواهد به مردم سخت بگیرد و جلوی پولدار شدن مردم را بگیرد، طبیعتا انسان هرچه پولدار تر باشد خمس هم بدهد باز ثروتمندتر خواهد بود. چون خمس یک پنجم درآمد است، و چهار پنجم درآمدبرای شخص می ماند.

با تشکر

مسلم;948318 نوشت:
بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام و احترام

نکته اول: در این که آیا پس انداز برای ماشین و خانه خمس دارد یا خیر بین مراجع اختلاف نظر وجود دارد، برخی مراجع معتقدند پس انداز در این امور خمس ندارد؛ پس حکم قطعی اسلام در این خصوص روشن نیست، ممکن است پس از ظهور امام زمان(عج) روشن شود که چنین شخصی نمی بایست خمس بدهد.


[=arial][=arial black]با سلام و احترام خدمت استاد گرامی
ممنون از پاسختون،بنده هدفم تخریب عقاید دین نیست و تنها قصد دارم بطور دقیق متوجه حکم خدا بشوم گل
از آنجایی که دین اسلام آخرین دین خداست،پس باید از همه ی جوانب کامل و واضح باشد،اصلا بحث ما تنها منحصر به ماشین نیست ، هر کالایی که بخواهد باشد بلاخره اصل حکم یک چیز است...چطور میفرمایید حکم قطعی اسلام مشخص نیست؟؟پس چطور آنقدر با اطمینان هم به مردم می گویند،پول خمس را می توانید به مرجع تقلید خود تحویل دهید،وقتی خودشان هم در حکم های خودشان شک دارند و دم از ادای حق الناس هم میزنند؟ حال امام زمان(ع) [=arial][=arial black]ظهور کنند و بگویند احکام خمس اینچنین نبود؟به نظر شما خیلی خنده دار نیست؟من حاضرم زیاد صدقه بدهم،چون هم با میل خودم است و هم میدانم به دست صاحبش میرسد و هم هدفم کسب رضایت خداست اما خمس حکم صدقه هم ندارد و گویا وظیفه است پس باید نسبت به آن دقیق بود...

مسلم;948318 نوشت:

نکته دوم: شخصی که ماهیانه فقط یک میلیون میتواند پس انداز کند میتواند نزدیک سال خمسی یک ماشین ارزان در حد پولش بخرد تا به آن خمس تعلق نگیرد.

[=arial black]با شما مخالفم...به قول معروف شما هرچقدر پول بدهی همانقدر آش میخورید...چرا وقتی میشود با کمی هزینه بیشتر ماشین با کیفیت تر و با مصرف سوخت کمتر و با امنیت بیشتر برای حفظ جان خود خرید، ماشین ارزان تر بخریم که هم قطعاتش زودتر خراب میشوند و مصرف آن بیشتر و هم پر خطرتر است و به تبع خرج آن بیشتر خواهد بود،این کار را انجام دهیم که مثلا نشان دهیم قانع هستیم؟ اصلا همچین اقدامی عاقلانه است؟

[=arial][=arial black]

مسلم;948318 نوشت:
نکته سوم: نکته سوم نکته دقیقی است، خواهش می کنم با دقت مطالعه بفرمایید:
برای اینکه ببینیم حکم اسلام عادلانه است یا خیر باید درآمد را با مخارج سنجید، ببینید اسلام که با واجب کردن خمس نمی خواهد همه ی انسان ها را از نظر مالی به یک رده برساند که! نمیخواهد کسی که در ماه سه میلیون درآمد دارد را با کسی که در ماه یک میلیون درآمد دارد به یک وضع زندگی برساند!
این که دو نفر با درآمد متفاوت، که یکی 1 میلیون پس انداز می کند و دیگری 3 میلیون (3برابر)؛ اینکه این دو نفر با درآمد متفاوت یک هدف واحد و یکسان گرفته اند، این نشان میدهد یا آن انسان پولدارتر اهل قناعت است، یا آن انسان کم درآمدتر کمی بلند پرواز است.

[=arial narrow]با شما مخالفم...استاد،اصلا بحث قناعت نیست،بله اگر انسان قناعت کند میتواند به هدفش برسد...اما هر کسی میتواند قناعت کند و چه مقدار؟ کسی که مجرد است نسبت به شخص متاهل،میتواند بیشتر قناعت کند با این حساب،شما میفرمایید ما مجرد بمانیم تا بیشتر قناعت کنیم؟اصلا بحث بلند پروازی نیست...وقتی شخصی پولی پس انداز میکند فقط به نیت کالای مورد نظر و در حد شان خودش جمع می کند یعنی اگر همین حالا هزینه اش را داشت آن را می خرید و هدفش از پس انداز مال اندوزی نیست...هر دو شخص در حال زحمت کشیدن هستند اما یکی به نسبت کارش،درآمد بیشتری دارد...

مسلم;948318 نوشت:

به همین خاطر نمیشود عادلانه قضاوت کرد، اگر بخواهیم ببینیم عادلانه است یا خیر باید فرض را ببریم روی مثالی که یک انسانی با پس انداز ماهیانه 1 میلیون میخواهد یک ماشیت 30 میلیونی بخرد؛ و یکی با پس انداز ماهیانه 3 میلیون تومان میخواهد یک ماشین 90 میلیونی بخرد!

اما اینکه می بینیم اسلام مراعات شئون را در خمس شرط کرده از این باب است، یعنی ممکن است ماشین 50 میلیونی برای یک انسان خمس داشته باشد، اما برای دیگری ماشین سیصد میلیونی هم خمس نداشته باشد! چون اسلام معتقد است که هر کسی باید متناسب با شئونش خرج کند!


[=arial narrow]منظور شما از هر کسی باید متناسب با شئونش خرج کند چیست؟یعنی اسلام معتقد است کسی که به هر طریقی توانسته نسبت به بقیه مردم ثروت بیشتری بدست بیاورد [=arial narrow]شأنش بالا میرود؟قبلا ماشین 50 میلیونی داشت و الان شأنش بالا رفته است و میتواند ماشین 300 میلیونی داشته باشد ؟منظور از شئون چیست؟

مسلم;948318 نوشت:

با توجه به این ملاک اسلام می فرماید هر چه از مخارج سال زیاد بیاید باید یک پنجم آن را داد، اما این خود انسان است که میتواند محدوده ی مخارجش را انتخاب کند، اینکه کسی مثلا با قرض الحسنه ماهی سه میلیون تومان آمده ماشین 30 میلیونی میخرد خب طبیعتا مزد این پایین آوردن توقعاتش این است که خمس به او تعلق نمی گیرد.

[=arial narrow]وقتی شما محدودیت آنچنانی ندارید،میتوانید طوری خرج کنید که هیچ پولی هم اضافه نیاورید...ولی وقتی یکی محدودیت دارد مجبور است پس انداز کند... به عبارتی این پس انداز جدای از مخارج خانواده نیست و پول اضافه ای بحساب نمی آید که بگوییم،بله اضاف آوردیم...


مسلم;948318 نوشت:
پس این ملاک، ملاک خوبی برای سنجش عدالت نیست، اصلا ممکن است شخصی درآمدش به گونه ای باشد که بتواند ماهیانه یک ماشین 35 میلیونی بخرد، آیا باید از او به ازای هر ماه خمس گرفت؟!
اسلام که نمیخواهد به مردم سخت بگیرد و جلوی پولدار شدن مردم را بگیرد، طبیعتا انسان هرچه پولدار تر باشد خمس هم بدهد باز ثروتمندتر خواهد بود. چون خمس یک پنجم درآمد است، و چهار پنجم درآمدبرای شخص می ماند.

[=arial narrow]ببنید بنده کی گفتم اسلام مانع پولدار شدن مردم میشود؟بر عکس بنده می گویم آنهایی که سطح درآمد متوسطی دارند،موقعیت سخت تری خواهند داشت...بخاطر همین می گویم فلسفه خمس چیست...

با سلام و احترام

amd;948328 نوشت:
ممنون از پاسختون،بنده هدفم تخریب عقاید دین نیست و تنها قصد دارم بطور دقیق متوجه حکم خدا بشوم

بله شکی در این نیست گل

amd;948328 نوشت:
از آنجایی که دین اسلام آخرین دین خداست،پس باید از همه ی جوانب کامل و واضح باشد،اصلا بحث ما تنها منحصر به ماشین نیست ، هر کالایی که بخواهد باشد بلاخره اصل حکم یک چیز است...چطور میفرمایید حکم قطعی اسلام مشخص نیست؟؟پس چطور آنقدر با اطمینان هم به مردم می گویند،پول خمس را می توانید به مرجع تقلید خود تحویل دهید،

من نگفتم در اصل خمس و تحویل آن به مراجع جای تردید وجود دارد، بلکه منظورم یک مسئله ی جزئی است، یعنی در اینکه پس انداز برای خانه و ماشین خمس دارد یا خیر عرض کردم اختلاف نظر است، طبیعتا در احکام نماز و روزه و مانند آن هم اختلاف نظرهای جزئی وجود دارد اما این کامل بودن دین اسلام و آخرنی دین بودن آن را زیر سوال نمیبرد!
مثلا عمده مراجع می گویند فرو بردن سر در آب روزه را باطل می کند اما آیت الله سیستانی میفرمایند روزه را باطل نمیکند، خب نمیتوانیم به واسطه این اختلاف بگوییم اسلام کامل و واضح نیست که!! این اختلافات جزئی است!
این اختلاف نظرها به معنای شک نیست! اختلاف نظر است!! در همه کارشناسان در سایر علوم هم وجود دارد.

اما بالاخره هر دو طرف هم نمی تواند نظر اسلام باشد، لذا با ظهور امام زمان(عج) این اختلافات جزئی هم برطرف میشود.

amd;948328 نوشت:
با شما مخالفم...به قول معروف شما هرچقدر پول بدهی همانقدر آش میخورید...چرا وقتی میشود با کمی هزینه بیشتر ماشین با کیفیت تر و با مصرف سوخت کمتر و با امنیت بیشتر برای حفظ جان خود خرید، ماشین ارزان تر بخریم که هم قطعاتش زودتر خراب میشوند و مصرف آن بیشتر و هم پر خطرتر است و به تبع خرج آن بیشتر خواهد بود،این کار را انجام دهیم که مثلا نشان دهیم قانع هستیم؟ اصلا همچین اقدامی عاقلانه است؟


ببینید بنده در نکته دوم یک راهکار دادم برای کسانی که از مراجعی تقلید می کنند که معتقدند پس انداز برای ماشین خمس دارد. منظورم هم این نبود که به این ماشین بسنده کند، این انسان به پس اندازش ادامه میدهد و دوباره با فروش این ماشین و گذاشتن پس اندازهایش روی پول این ماشین، ماشین بهتر میخرد، و دوباره در سال سوم هم به پس اندازش ادامه میدهد تا به هدفش برسد.

amd;948328 نوشت:
با شما مخالفم...استاد،اصلا بحث قناعت نیست،بله اگر انسان قناعت کند میتواند به هدفش برسد...اما هر کسی میتواند قناعت کند و چه مقدار؟ کسی که مجرد است نسبت به شخص متاهل،میتواند بیشتر قناعت کند با این حساب،شما میفرمایید ما مجرد بمانیم تا بیشتر قناعت کنیم؟اصلا بحث بلند پروازی نیست...وقتی شخصی پولی پس انداز میکند فقط به نیت کالای مورد نظر و در حد شان خودش جمع می کند یعنی اگر همین حالا هزینه اش را داشت آن را می خرید و هدفش از پس انداز مال اندوزی نیست...هر دو شخص در حال زحمت کشیدن هستند اما یکی به نسبت کارش،درآمد بیشتری دارد...

به نظرم متوجه منظور بنده نشدید، دقت کنید یکی با یک میلیون، و دیگری با سه میلیون پس انداز ماهیانه، هدف مشترک یعنی خرید ماشین 35 میلیونی!! تفاوت پس انداز سه برابر!! اما خرج یکسان!

amd;948328 نوشت:
منظور شما از هر کسی باید متناسب با شئونش خرج کند چیست؟یعنی اسلام معتقد است کسی که به هر طریقی توانسته نسبت به بقیه مردم ثروت بیشتری بدست بیاورد شأنش بالا میرود؟قبلا ماشین 50 میلیونی داشت و الان شأنش بالا رفته است و میتواند ماشین 300 میلیونی داشته باشد ؟منظور از شئون چیست؟

منظور از این شأن مقام و رتبه الهی و اینها نیست، بلکه یعنی شأنش متناسب با درآمد و موقعیت اجتماعی اش باشد، خب مثلا یک پزشک فوق تخصص جراح که سنی از او گذشته است، یا یک تاجر بین الملل مردم دور از شأن او نمی دانند که ماشین دویست میلیونی سوار شود، اما قطعا اگر یک معلم دبستان این ماشین را سوار شوند مردم تعجب خواهند کرد، به قول حاج آقای قرائتی همین تعجب(به جای) مردم نشان می دهد این ماشین فراتر از شأن اوست!

amd;948328 نوشت:
ببنید بنده کی گفتم اسلام مانع پولدار شدن مردم میشود؟بر عکس بنده می گویم آنهایی که سطح درآمد متوسطی دارند،موقعیت سخت تری خواهند داشت...بخاطر همین می گویم فلسفه خمس چیست.

بنده هم همین را می خواهم عرض کنم، فلسفه خمس اگرچه ترویج عدالت و گسترش اسلام است، اما این بدین معنا نیست که حتما هر کسی پولدارتر است باید در آخر سال بیشتر خمس دهد، این در گرو مخارج است، خمس هر کسی متناسب با خودش است، مقایسه خمس این و آن اصلا صحیح نیست! خب فرض کنید یک انسان با وضع مالی متوسط ماشین و خانه دارد و در پایان سال ده میلیون پول دستش است که دو میلیون خمس به او تعلق می گیرد، و یک انسان ثروتمند که درآمد خوبی دارد دم سال خمسی اش ماشین خریده و دستش کاملا خالی شده و خمسی به گردنش نخواهد بود!!!
اما در مجموع که نگاه کنیم کسی که درآمدش بیشتر است بعد از خرید ماشین و خانه خب طبیعتا مخارجش بیشتر اضافه خواهد آمد و باید خمس آن را بدهد!

پس باید به صورت کلی نگاه کرد، نه جزئی، نمی شود یک سال و دو سال را مقایسه کرد!! مثلا همین آقایی که ماهیانه یک میلیون پس انداز کرده خب سر سال باید دو میلیون و خرده ای خمس آن را بدهد، و اما کسی که می تواند ماهیانه 3 میلیون پس انداز کند و سر سال ماشین بخرد، خب سال بعد که دیگر نیاز به ماشین ندارد این 35 میلیون را که توانسته علی رغم خورد و خوراک و پوشاک و... پس انداز کند سال بعد که این پول را همه اش را خرج نمیکند پس بیش از نفر اولی باید خمس دهد.

در واقع سوال اصلی فلسفه خمس است
چند چالش اساسی در این رابطه وجود دارد که تا به حال کسی جوابی به آنها نداده است
اما از آنجا که اینجا ظرفیت طرح مباحث فقهی وجود ندارد و در واقع منع وجود دارد
پس طرح آنها نیز بی فایده است...
من فقط یک مورد را قبلا مطرح کردم که میتوانید مراجعه کنید...

مسلم;948361 نوشت:
با سلام و احترام
من نگفتم در اصل خمس و تحویل آن به مراجع جای تردید وجود دارد، بلکه منظورم یک مسئله ی جزئی است، یعنی در اینکه پس انداز برای خانه و ماشین خمس دارد یا خیر عرض کردم اختلاف نظر است، طبیعتا در احکام نماز و روزه و مانند آن هم اختلاف نظرهای جزئی وجود دارد اما این کامل بودن دین اسلام و آخرنی دین بودن آن را زیر سوال نمیبرد!
مثلا عمده مراجع می گویند فرو بردن سر در آب روزه را باطل می کند اما آیت الله سیستانی میفرمایند روزه را باطل نمیکند، خب نمیتوانیم به واسطه این اختلاف بگوییم اسلام کامل و واضح نیست که!! این اختلافات جزئی است!
این اختلاف نظرها به معنای شک نیست! اختلاف نظر است!! در همه کارشناسان در سایر علوم هم وجود دارد.
اما بالاخره هر دو طرف هم نمی تواند نظر اسلام باشد، لذا با ظهور امام زمان(عج) این اختلافات جزئی هم برطرف میشود.

[=arial narrow]با سلام و احترام ;
استاد،بنده هنوز فلسفه خمس را نفهمیدم...خمس از کجا آمده است؟در قرآن تنها یک آیه به خمس اشاره دارد یعنی آیه 41 سوره انفال
بدانید هر گونه غنیمتى به دست آورید، خمس آن براى خدا، و براى پیامبر، و براى نزدیکان و یتیمان و مسکینان و واماندگان در راه (از آنها) است، اگر به خدا و آنچه بر بنده خود در روز جدائى حق از باطل، روز درگیرى دو گروه (با ایمان و بى ایمان یعنى روز جنگ بدر) نازل کردیم، ایمان آورده اید; و خداوند بر هر چیزى تواناست!(انفال/41)
استاد ببینید گفته شده هر نوع غنیمتی...
غنیمت یعنی اموالی که مسلمانان در جهاد با کفار حربی به دست آورند،مگر غیر از این است؟اگر منظور خداوند از خمس همان چیزی است که علمای ما میگویند خب میفرمود هر نوع مالی یا هر نوع سودی که بدست میاورید ولی اینجا اشاره به غنیمت دارد یعنی اصلا کسب درآمدی مطرح نیست...[=arial narrow][=arial narrow]هدف کمک به فقرا و یتیمان است،پس چطور دوباره با همان حکم خمس ممکن است فقرا هم محکوم به دادن خمس شوند...مگر میشود خدا حرف خودش را نقض کند؟بعد خداوند میفرمایند خمس غنیمت به پیامبر (ص) هم میرسد اگر منظور درآمد مردم بود که پیامبر(ص) باید فرد ثروتمندی می شدند...نظر شما چیست؟

استاد،در آیه های مختلفی خداوند به برپا داشتن نماز و پرداخت زکات و ایمان و عمل صالح اشاره و تاکید بسیاری دارد و در حکم آنها هیچ شکی نیست ولی چرا به خمس اشاره ندارد؟خداوند حتی به صدقه و انفاق اشاره کرده است که کاملا طبق سیاق آیات مشخص است منظور چیست...

صدقه ، زکات،انفاق همه ی اینها حکمتش قابل درک است اما خمس را نمی دانم چرا با توجه به هدفش،که قرار است در راه خیر استفاده شود برای یک عده خاص اجرا میشود برای یک عده خیر،آن هم به صورت نابرابر...

ممنون میشم بیشتر توضیح بدید.

با سلام و احترام

خب این مطالب شما، یک مطلب دیگری است، یعنی شما علاوه بر نکته پیشین که فلسفه خمس بود، دو نکته دیگر بیان فرمودید:
یکی این نکته:

amd;949466 نوشت:
استاد،بنده هنوز فلسفه خمس را نفهمیدم...خمس از کجا آمده است؟در قرآن تنها یک آیه به خمس اشاره دارد یعنی آیه 41 سوره انفال
بدانید هر گونه غنیمتى به دست آورید، خمس آن براى خدا، و براى پیامبر، و براى نزدیکان و یتیمان و مسکینان و واماندگان در راه (از آنها) است، اگر به خدا و آنچه بر بنده خود در روز جدائى حق از باطل، روز درگیرى دو گروه (با ایمان و بى ایمان یعنى روز جنگ بدر) نازل کردیم، ایمان آورده اید; و خداوند بر هر چیزى تواناست!(انفال/41)
استاد ببینید گفته شده هر نوع غنیمتی...
غنیمت یعنی اموالی که مسلمانان در جهاد با کفار حربی به دست آورند،مگر غیر از این است؟اگر منظور خداوند از خمس همان چیزی است که علمای ما میگویند خب میفرمود هر نوع مالی یا هر نوع سودی که بدست میاورید ولی اینجا اشاره به غنیمت دارد یعنی اصلا کسب درآمدی مطرح نیست

معنای لغوی «غُنم» هر سود و منفعتی است که به دست انسان برسد، چه منفعت کسب باشد چه غنیمت جنگی یا هر سود دیگری.(مفردات، ج1، ص615؛ التحقیق، ج7، ص271)
مفسر حقیقی قرآن، اهل بیت(ع) هستند، امام رضا(ع) می فرمایند:
«كُلُّ مَا أَفَادَهُ‏ النَّاسُ‏ فَهُوَ غَنِيمَةٌ لَا فَرْقَ بَيْنَ الْكُنُوزِ وَ الْمَعَادِنِ وَ الْغَوْصِ وَ مَالِ الْفَيْ‏ءِ الَّذِي لَمْ يُخْتَلَفْ فِيهِ وَ هُوَ مَا ادُّعِيَ فِيهِ الرُّخْصَةُ وَ هُوَ رِبْحُ التِّجَارَةِ وَ غَلَّةُ الضَّيْعَةِ وَ سَائِرُ الْفَوَائِدِ مِنَ الْمَكَاسِبِ وَ الصِّنَاعَاتِ وَ الْمَوَارِيثِ وَ غَيْرِهَا لِأَنَّ الْجَمِيعَ غَنِيمَة»؛

ترجمه:هر چه مردم به دست آورند، غنيمت به شمار مى‏آيد، خواه گنج يا معادن باشد و خواه از غوّاصى در دريا به دست آيد، يا اموالى كه در جنگ به دست آمده و براى آنها لشكركشى نشده باشد، و همان چيزى كه ادّعا كرده‏اند كه خمسى ندارد، يعنى سود بازرگانى و محصولات كشتزارها و باغ‏ها و ديگر درآمدهاى بازرگانى وصنعتى و ارث و چيزهاى ديگر، همه اين‏ها غنيمت و سود و روزى خداوند است(محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج7، ص274)

ما در این خصوص روایات متعددی داریم، شیخ حر عاملی در وسائل الشیعه، ج9، ص499 بابی تحت همین عنوان گشوده است: «بَابُ وُجُوبِ الْخُمُسِ فِيمَا يَفْضُلُ عَنْ مَئُونَةِ السَّنَةِ لَهُ وَ لِعِيَالِهِ مِنْ أَرْبَاحِ التِّجَارَاتِ وَ الصِّنَاعَاتِ وَ الزِّرَاعَاتِ وَ نَحْوِهَا» به معنای: «باب وجوب خمس در آنچه که از مخارج سال انسان و خانواده اش زیاد می آید، از سود تجارات و صناعات و زراعات و مانند آن»

amd;949466 نوشت:
هدف کمک به فقرا و یتیمان است،پس چطور دوباره با همان حکم خمس ممکن است فقرا هم محکوم به دادن خمس شوند...مگر میشود خدا حرف خودش را نقض کند؟بعد خداوند میفرمایند خمس غنیمت به پیامبر (ص) هم میرسد اگر منظور درآمد مردم بود که پیامبر(ص) باید فرد ثروتمندی می شدند...نظر شما چیست؟

هر کسی متناسب با درآمدش خمس می دهد، یعنی اگر درآمدش از مخارجش زیاد آمد باید یک پنجم آن را بدهد، این بی عدالتی نیست، طبیعتا هر کسی درآمد بیشتری داشته باشد خمس بیشتری هم خواهد پرداخت، و کسی که اصلا چیزی از درآمدش باقی نماند، یا به اصطلاح فقیر باشد، یعنی خرجش بیشتر از دخلش باشد خب خمس بر او واجب نیست.
اما اینکه ممکن است یک سال یک پولداری کمتر از یک انسان متوسط خمس بدهد نگاه جزئی نگرانه است، باید به صورت مجموعی دید که مثلا یک انسان ثروتمند در طول عمرش چقدر خمس می دهد، و یک انسان متوسط چقدر خمس می دهد.

amd;949466 نوشت:
استاد،در آیه های مختلفی خداوند به برپا داشتن نماز و پرداخت زکات و ایمان و عمل صالح اشاره و تاکید بسیاری دارد و در حکم آنها هیچ شکی نیست ولی چرا به خمس اشاره ندارد؟خداوند حتی به صدقه و انفاق اشاره کرده است که کاملا طبق سیاق آیات مشخص است منظور چیست...

اینکه در خصوص یک مسئله حکمی در قرآن آمده یا نیامده باشد دلیل بر آن نیست که چنین حکمی وجود نداشته باشد، بسیاری ازاحکام در قرآن نیامده، پس اگر همین یک آیه هم در مورد خمس وجود نمی داشت باز هم به خاطر این روایاتی که وجود دارد، حرمت خمس پابرجا بود؛ علاوه بر اینکه تعداد آیات هم نشان دهنده اهمیت موضوع نیست، مثلا تعداد آیات توحید که مهمترین رکن و اعتقاد اسلام است از تعداد آیات در خصوص برخی موضوعات دیگر مانند معاد کمتر است.

پرسش
چرا در قرآن تنها یک آیه به خمس اشاره دارد، و آن هم تعبیر غنیمت به کار رفته که اموالی است که مسلمانان در جهاد با کفار حربی به دست آورند.
اگر خمس برای برقراری عدالت است، پس چرا کسی که با پس انداز یک میلیونی بخواهد ماشین 30 میلیون تومانی بخرد باید سر سال خمس پس اندازش را بپردازد، اما اگر کسی در ماه 3 میلیون پس انداز داشته باشد قبل از آنکه به سر سال خمسی برسد پول خرید ماشینش تکمیل شده و برای او نیازی به پرداخت خمس نیست!


پاسخ

غنیمت از «غُنم» در لغت به معنای هر سود و منفعتی است که به دست انسان برسد، چه منفعت کسب باشد چه غنیمت جنگی یا هر سود دیگری.(1)
علاوه بر اینکه مفسر حقیقی قرآن، اهل بیت(ع) هستند که می فرمایند غنیمت در این آیه شامل منفعت کسب نیز میشود، امام رضا(ع) می فرمایند:
«كُلُّ مَا أَفَادَهُ‏ النَّاسُ‏ فَهُوَ غَنِيمَةٌ لَا فَرْقَ بَيْنَ الْكُنُوزِ وَ الْمَعَادِنِ وَ الْغَوْصِ وَ مَالِ الْفَيْ‏ءِ الَّذِي لَمْ يُخْتَلَفْ فِيهِ وَ هُوَ مَا ادُّعِيَ فِيهِ الرُّخْصَةُ وَ هُوَ رِبْحُ التِّجَارَةِ وَ غَلَّةُ الضَّيْعَةِ وَ سَائِرُ الْفَوَائِدِ مِنَ الْمَكَاسِبِ وَ الصِّنَاعَاتِ وَ الْمَوَارِيثِ وَ غَيْرِهَا لِأَنَّ الْجَمِيعَ غَنِيمَة».

ترجمه:هر چه مردم به دست آورند، غنيمت به شمار مى‏آيد، خواه گنج يا معادن باشد و خواه از غوّاصى در دريا به دست آيد، يا اموالى كه در جنگ به دست آمده و براى آنها لشكركشى نشده باشد، و همان چيزى كه ادّعا كرده‏اند كه خمسى ندارد، يعنى سود بازرگانى و محصولات كشتزارها و باغ‏ها و ديگر درآمدهاى بازرگانى وصنعتى و ارث و چيزهاى ديگر، همه اين‏ها غنيمت و سود و روزى خداوند است(2)

ما در این خصوص روایات متعددی داریم، شیخ حر عاملی در وسائل الشیعه، ج9، ص499 بابی تحت همین عنوان گشوده است: «بَابُ وُجُوبِ الْخُمُسِ فِيمَا يَفْضُلُ عَنْ مَئُونَةِ السَّنَةِ لَهُ وَ لِعِيَالِهِ مِنْ أَرْبَاحِ التِّجَارَاتِ وَ الصِّنَاعَاتِ وَ الزِّرَاعَاتِ وَ نَحْوِهَا» به معنای: «باب وجوب خمس در آنچه که از مخارج سال انسان و خانواده اش زیاد می آید، از سود تجارات و صناعات و زراعات و مانند آن»
و اینکه در خصوص خمس یک آیه وارد شده باشد مشکلی به وجود نمی آورد، چون حتی اگر یک مسئله در قرآن اصلا نیامده باشد هم دلیل بر آن نیست که چنین حکمی وجود نداشته باشد، بسیاری ازاحکام در قرآن نیامده اما در روایات بیان شده است. پس اگر همین یک آیه هم در مورد خمس وجود نمی داشت باز هم به خاطر این روایاتی که وجود دارد، وجوب خمس پابرجا بود؛ علاوه بر اینکه تعداد آیات هم نشان دهنده اهمیت موضوع نیست، مثلا تعداد آیات توحید که مهمترین رکن و اعتقاد اسلام است از تعداد آیات در خصوص برخی موضوعات دیگر مانند معاد کمتر است.
اما در مورد تفاوت خمس دو شخصی که مثال زدید باید به چند نکته توجه بفرمایید:

نکته اول
: در این که پس انداز برای ماشین و خانه خمس دارد یا خیر بین مراجع اختلاف نظر وجود دارد، برخی مراجع معتقدند پس انداز در این امور خمس ندارد؛ پس حکم قطعی اسلام در این خصوص روشن نیست، ممکن است پس از ظهور امام زمان(عج) روشن شود که چنین شخصی نمی بایست خمس بدهد.

نکته دوم: شخصی که ماهیانه فقط یک میلیون میتواند پس انداز کند میتواند نزدیک سال خمسی یک ماشین ارزان در حد پولش بخرد تا به آن خمس تعلق نگیرد.

نکته سوم: برای اینکه ببینیم حکم اسلام عادلانه است یا خیر باید درآمد را با مخارج سنجید، این که دو نفر با درآمد متفاوت، که یکی 1 میلیون پس انداز می کند و دیگری 3 میلیون (3برابر)؛ اینکه این دو نفر با درآمد متفاوت یک هدف واحد و یکسان گرفته اند، این نشان میدهد یا آن انسان پولدارتر اهل قناعت است، یا آن انسان کم درآمدتر کمی بلند پرواز است.
دقت کنید یکی با یک میلیون، و دیگری با سه میلیون پس انداز ماهیانه، هدف مشترک یعنی خرید ماشین 30 میلیونی!! تفاوت پس انداز سه برابر!! اما هدف خرید، یکسان!

به همین خاطر نمیشود عادلانه قضاوت کرد، اگر بخواهیم ببینیم عادلانه است یا خیر باید فرض را ببریم روی مثالی که یک انسانی با پس انداز ماهیانه 1 میلیون میخواهد یک ماشیت 30 میلیونی بخرد؛ و یکی با پس انداز ماهیانه 3 میلیون تومان میخواهد یک ماشین 90 میلیونی بخرد!

اصلا ممکن است شخصی درآمدش به گونه ای باشد که بتواند ماهیانه یک ماشین 30 میلیونی بخرد، آیا باید از او به ازای هر ماه خمس گرفت؟!
اسلام که نمیخواهد به مردم سخت بگیرد و جلوی پولدار شدن مردم را بگیرد، طبیعتا انسان هرچه پولدار تر باشد خمس هم بدهد باز ثروتمندتر خواهد بود. چون خمس یک پنجم درآمد است، و چهار پنجم درآمدبرای شخص می ماند.

نکته چهارم:
برای قضاوت در مورد عادلانه یا ناعادلانه بودن خمس نباید مقطعی و جزئی نگاه کرد، بلکه باید به صورت مجموعی بررسی و قضاوت کرد، باید دید که مثلا یک انسان ثروتمند در طول عمرش چقدر خمس می دهد، و یک انسان متوسط چقدر خمس می دهد.
از آنجا که هر کسی متناسب با درآمدش خمس می دهد، طبیعتا هر کسی درآمد بیشتری داشته باشد خمس بیشتری هم خواهد پرداخت، اما اینکه ممکن است یک سال یک پولداری کمتر از یک انسان متوسط خمس بدهد نگاه جزئی نگرانه است که نمی تواند ملاک قضاوت واقع شود.
بنابراین در یک دید مجموعی روشن میشود که خمس کاملا عادلانه است.
______________________________
1. مفردات، ج1، ص615؛ التحقیق، ج7، ص271.
2. محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج7، ص274.

موضوع قفل شده است