جمع بندی شرح فرازی از زیارت جامعه کبیره: «ذکرکم فی الذاکرین و اسماؤکم فی الاسماء»

تب‌های اولیه

3 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
شرح فرازی از زیارت جامعه کبیره: «ذکرکم فی الذاکرین و اسماؤکم فی الاسماء»

لطفا این فراز زیارت جامعه کبیره را شرح و توضیحی بدهید:

«ذکرکم فی الذاکرین و اسماوکم فی الاسما واجسادکم فی الاجساد وارواحکم فی الارواح و انفسکم فی النفوس و اثارکم فی الاثار و قبورکم فی القبور»

با تشکر

با نام و یاد دوست





کارشناس بحث: استاد واسع

سوال:
لطفا این فراز زیارت جامعه کبیره را شرح و توضیحی بدهید:«ذکرکم فی الذاکرین و اسماؤکم فی الاسماء»

پاسخ:
بسمه تعالی
با سلام و احترام
توضیح فراز: «ذكركم في الذّاكرين، و أسماؤكم في الأسماء، و أجسادكم في الأجساد، و أرواحكم في الأرواح، و أنفسكم في النّفوس، و آثاركم في الآثار، و قبوركم في القبور» از زیارت جامعه کبیره.
فرازهای فوق در نگاه اولیه معانی روشنی دارد لذا به نظر می رسد ترجمه آن کافی برای فهم و درک معانی آنها باشد. اما دقت در این فرازها گویای معارفی ناب و ارزشمند است که ترجمه تنها کفایت از فهم معنای حقیقی آنها نمی کند. از این رو شارحان و مفسران این زیارت گرانسنگ به تفسیر این زیارت پرداخته اند و لایه های درونی آن را در ابعاد مختلف شکافته و به معارف دررباری رهنمون ساخته اند. در نوشتار پیش رو ابتدا جملاتی در باره فرازهای فوق بیان می شود و در ادامه از کتاب « الانوار الساطعه فی شرح الزیاره الجامعه» به بررسی فرازهای این زیارت می پردازیم. لازم به ذکر است آنچه از این کتاب نقل می شود ترجمه متن عربی با تصرف و تلخیص و اضافات می باشد.
توضیح و تحلیل فراز های فوق:
جملات فوق در مقام بیان اشتراک اهل بیت با مردم در یاد و نام و جسم و روح و نفس و آثار و قبور است به منظور بیان امتیاز اهل بیت و تفاوت آنها با مردم در همین وجوه اشتراک. به بیان دیگر فرازهای فوق به ظاهر وجوه اشتراک را بیان می کند اما در حقیقت به دنبال بیان وجوه افتراق و امتیاز اهل بیت بر سایر مردمان است. زیرا اساسا زیارت جامعه کبیره در مقام معرفی اهل بیت و شناساندن و معرفت افزایی و اثبات برتری آنان بر مردم است. از این رو در ادامه فراز های فوق از حلاوت نام اهل بیت یاد می کند« فما احلی اسماءکم» و از کرامت وجودی آنان نام می برد« و اکرم انفسکم» و از جلالت شان و جایگاه آنان سخن می گوید« و اعظم شانکم و اجل خطرکم». خلاصه اینکه فراز های فوق در مقام بیان امتیاز اهل بیت و برتری آنان بر مردم در همان موضوعاتی است که مردم در آن شریک اند و به ظاهر تفاوتی بین اهل بیت و مردم در آنها وجود ندارد اما فراز های فوق درصدد بیان این تفاوت بوده و با بیان وجوه اشتراک به صورت غیر مستقیم به اثبات امتیازات اهل بیت بر مردم می پردازد.
از این رو اگر یاد اهل بیت در میان مردم وجود دارد با یاد دیگران متفاوت است. نام اهل بیت با نام دیگران متفاوت است همچنانکه جسم انان، و روح و نفس و آثار انان در جامعه و قبور آنان با قبور دیگران متفاوت است.
اما در اینکه چگونه اهل بیت در همین وجوه اشتراک دارای امتیاز بر سایر مردم اند در ادامه بدان می پردازیم:
· امتیاز اهل بیت در جمله« ذکرکم فی الذاکرین» یاد شما در میان یاد کنندگان است.
چند احتمال در معنای آن وجود دارد:
1. منظور یاد اهل بیت باشد در میان یاد کردن مردم از دیگران : اگر در میان مردم و همراه با یاد مردم از شما یاد شود یاد شما دارای طراوت و حلاوت و امتیاز روشنی است در نورانی ساختن دلها. لذا یاد شما دارای برتری و رفعت و قدر و منزلتی است که متفاوت با سایر یاد ها و ذکر هاست.
2. منظور یاد خدا توسط اهل بیت باشد: لذا معنا می شود که یاد شما از خداوند در میان یاد سایر مردم از خداوند دارای مرتبه و شرافت است زیرا شما در نهایت مقام قرب و معرفت نسبت به خداوند متعال قرار دارید لذا چه کسی می تواند همانند شما خدا را یاد کند لذا ذکر شما از خدا دارای مزیت است.
3. منظور یاد اهل بیت در میان یاد شوندگان باشد. یاد شما در میان ذکر ذاکرین وجود دارد. یعنی ذاکران، از شما در میان ذکر خود یاد می کنند. وجه امتیاز شما با این احتمال این است که حقیقت ذکر، ذکری است که شما دارید به خاطر معرفت والای شما.
4. مراد وجود اهل بیت در میان یاد کنندکان باشد : شما به این جهت که خود از ذاکران شمرده می شوید گویا در میان ذاکران وجود دارید.
وجه امتیاز ذکر ائمه بر ذکر و ذاکریت دیگران این است که ذکر، حقیقت فناء در مذکور و حضور مذکور نزد جان آدمی است و این حضور بواسطه اهل بیت محقق می شود زیرا آنانند که نزدیکترین افراد به خدا هستند که احدی در این قرابت و نزدیکی به آنان نمی رسد. لذا ذکر خدا توسط آنان مزیتی است مختص به آنان . چرا که ذکر آنان ممتاز و ویژه است.
· امتیاز اهل بیت در جمله:«و أسماؤكم في الأسماء،» نام شما در میان نام هاست.
دو احتمال در معنای جمله فوق وجود دارد:
1. مراد از اسم، اسم های عَلَم[1] باشد. در این صورت مراد این است که نام های عَلَم اهل بیت بین نام های دیگر ممتاز است زیرا دلالت بر وجود مقدس آنان دارد که جامع همه کمالات اند لذا گفته اند: اسم کسب امتیاز و فضیلت می کند از مسمای خود.
2. مراد از اسم، صفت باشد. اگر مراد از اسم، صفت باشد مراد از اسم، اسم معنوی خواهد بود. یعنی نام اهل بیت بار معنایی خاص خود را دارد مانند قادر، قائم که هریک معنای خاص خود را دارند. لذا اسماء اهل بیت ممتاز بوده در نهایت امتیاز و برتری زیرا دلالت بر اوج کمالات و مقامات معنوی دارد.
· امتیاز اهل بیت در جمله: «و أجسادكم في الأجساد» جسد های شما در میان اجساد مردمان است.
همانطور که روح اهل بیت و نفس آنان دارای امتیاز و برتری است( انگونه که در ادامه بیان میشود ) جسم و جسد اهل بیت نیز دارای مزیت بر سایر اجساد است که اختصاص به اجساد آنان دارد و سایر مردم در آن شراکتی ندارند.
امتیازات اجساد اهل بیت در امور فراوانی است مانند امتیازی که در خلقت ابدان آنها وجود دارد،[2] نیروی جسمی فوق العاده، ختنه بودن به هنگام تولد، باقی نماندن اثر پای انها در زمین نرم و باقی ماندن جای پای آنها در زمین سخت چون روی سنگ ، عدم تغییر اجساد آنها بعد از دفن، و غیره.
«مستفاد از روایات این است که اجساد آنان دارای معجزاتی است که آنان را از این جهت نیز صاحب امتیاز و برتری می کند. اهل بیت می توانند در اجساد خود تصرف کنند هر گونه که بخواهند و این از امتیازات اجساد آنان است.
· امتیاز و برتری آنان در جمله:« و أرواحكم في الأرواح، و أنفسكم في النفوس.» ارواح شما در میان ارواح و نفس شما در میان نفس هاست.
روح و نفس آنان نیز دارای امتیازاتی است. آنان مطلع بر علوم الهی اند لذا علم به حقائق اشیاء دارند علم به حقیقت نفس در هر دو بعد علمی و عملی دارند. علم به عوالم دنیا و آخرت و احوال جمیع خلایق در سرای آخرت دارند. و همه این علوم از الهام الهی و کشف روحی حاصل شده است نه از طریق تعلم بشری و تامل فکری . از این رو روح آنها ممتاز از سایر ارواح است.
انفاس شریفه آنان دارای کامل ترین خصائص و زیباترین و برترین در دنیا و اخرت است به نحوی که هیچ یک از خلایق به مرتبه آنان نمی رسد. و به خاطر کامل بودن نفوس آنان معجزاتی از ایشان صادر میشود که عقل ها را متحیر می سازد.
· امتیاز اهل بیت در جمله:« و آثاركم في الآثار» اثار شما در میان آثار مردمان است.
دو احتمال در معنای «آثار» وجود دارد:
- مراد از آثار علوم اهل بیت باشد که از خدا و پیامبر اسلام به آنان رسیده است و کسی همانند علوم آنان را ندارد بلکه هر آنچه از علم و دانش وجود دارد از اهل بیت سرچشمه گرفته است.
- منظور اعمال آنها باشد که در دوران حیات خویش انجام داده اند از جمله عبادات و مبارزه با دشمنان دین و اخلاقشان با مردم در تعامل با آنها یا آنچه از سنن حسنه تاسیس نموده اند یا موقوفات و خیرات و مبراتی که انجام داده اند.
همه این اعمال به گونه ای است که از سایر انسانها ممتاز است آثار انان ماندگار در جان انسانهاست به خاطر عظمتی که دارد و موثر در نفوس است زیرا اعمال آنان برای خدا بوده است لذا ماندگار بوده و باعث پندپذیری مردم می شود. در نتیجه آثار حاصل از اعمال و اقوال اهل بیت در جان انسانها به منزله نقوش و نوشته در صفحات است.
· امتیاز اهل بیت در جمله:«و قبوركم في القبور» قبرهای شما در میان قبور مردمان است.
قبور اهل بیت دارای امتیاز و برتری نسبت به قبور سایر مردم است زیرا آثار با برکتی مانند استجابت دعا در کنار قبر آنان وجود دارد. مانند آنچه در باره امام حسین علیه السلام در روایات وارد شده است و تربت او مایه شفا قرار گرفته است. همچنین تحقق معجزات در کنار قبور آنان مانند شفا یافتن بیماران و مانند آن. لذا به برکت جسم طیب و طاهر آنان قبر آنان نیز مطهر وطیب خواهد بود«طبتم و طابت الارض التی فیها دفنتم».( الانوار الساطعه فی شرح الزیاره الجامعه[3]، ج 5، ص 325 تا 367، ترجمه و تلخیص و تنظیم همراه با اضافات)


[/HR][1] . اسم علم به اسامی شناخته شده و معروف که نیازمند قرینه ای برای شناساندن نیست گفته می شود.

[2] . ر. ک کافی (ط – الاسلامیه) ج 1 ص 389، باب خلق ابدان الائمه و روحهم و قلوبهم.

[3] . كربلايى، شيخ جواد، الأنوار الساطعة في شرح الزيارة الجامعة، چاپ دار الحديث‏ ، پنج جلد.

موضوع قفل شده است