جمع بندی عفو مجرم سابقه دار

تب‌های اولیه

4 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
عفو مجرم سابقه دار

مدتی پیش سارقی حرفه ای خودروی ما را سرقت کرد بعد از دستگیری معلوم شد که 13 خودرو سرقت کرده و سابقه دار نیز هست حالا خانواده وی درخواست عفو از طرف ما دارند از نظر اسلام در چنین موقعیتی عفو کردن درست است و اینکه اجازه داد چنین کسی دوباره وارد اجتماع شود؟

با نام و یاد دوست





کارشناس بحث: استاد عامل

[=Arial Black]

بسم الله الرحمن الرحیم



سلام علیکم
برای رسیدن به پاسخ مناسب، ذکر دو مقدمه لازم است:
1.در مواردی که شخصی به انسان ضرری وارد می کند، حق اولیه قصاص و باز پس گرفتن حقوق از بین رفته است، همانطور که خداوند می فرماید: الشَّهْرُ الْحَرامُ بِالشَّهْرِ الْحَرامِ وَ الْحُرُماتُ قِصاصٌ فَمَنِ اعْتَدى‏ عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدى‏ عَلَيْكُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقينَ؛ ماه حرام در برابر ماه حرام است و براى شكستن حرمتها قصاص هست و هر كه به شما تعدّى كرد به مانند آن بر او تعدّى كنيد و از خدا بترسيد و بدانيد كه خداوند با اهل تقوى است.(1)
2.در فرض تحقق ضررهای جانی یا مالی، حق ثانویه انسان بخشش و گذشت است که برای آن منافع متعددی برای شاکی، متشاکی و جامعه بیان شده است، مانند: جلب رضایت و مغفرت خداوند(2)، قرار گرفتن در جایگاه نیکوکاران(3)، دست یابی به عزت الهی(4) و البته تقوا(5‏)، اصلاح مجرم و ...

بنابراین حق اولیه انسان قصاص و رسیدن به حقِ از دست رفته است، اما با توجه به منافعی که بخشش دارد، با گذشت انسان از حق خود، می تواند به منافع پایداری که در مقدمه دوم اشاره شد، برسد. اما عفو و بخشش زمانی اولویت دارد که باعث ضررهای اجتماعی و یا فردی نگردد. بدین ترتیب اینطور نیست که از نظر اخلاقی، بخشش همیشه پسندیده باشد. به همین دلیل امیر المومنین(علیه السلام) می فرماید: ألعَفوُ یُفسِدُ مِنَ اللَّئیمِ بِقَدر إصلاحِهِ مِنَ الکَریمِ؛ عفو و گذشت به همان اندازه که در اصلاح شخص بزرگوار موّثر است شخص فرومایه را تباه می کند.(6) و یا حضرت(علیه السلام) در جای دیگر می فرماید: العَفْوُ عَنِ المُقِرِّ لاعَنِ المُصِرِّ؛ عفو گذشت سزاوار كسي است كه به خطاهاي خود اعتراف و اقرار مي‌كند نه آن كسي كه از تقصيرات و خطاهايش دست‌بردار نيست.(7) بنابراین حتی ممکن است بخشش نابجا باعث فاسد شدنِ مجرم شود، چه رسد به جامعه!
با این توضیح، هنگام بخشش، انسان باید مصالح خود، مجرم و جامعه را در نظر بگیرد. بطوری که برای سوالات زیر جواب قانع کننده ای داشته باشد:
آیا بخشش من باعث اصلاحِ مجرم خواهد شد؟
آیا بخشش من ضرری را متوجه جامعه و اطرافیان نمی کند؟
آیا این عفو باعث از بین رفتن جرم در جامعه می شود یا به گسترش آن کمک می کند؟
البته این نکته را هم در نظر داشته باشید که صرفِ سابقه دار بودن کسی دلیل بر عدم اصلاح او نیست. بلکه حتی در اینصورت هم باید امکان اصلاح را بررسی کرد. چرا که خداوند متعال حتی فرعون را هم قابل هدایت دانسته و خطاب به حضرت موسی و هارون(علیهما السلام)می فرماید: اذْهَبَا إِلىَ‏ فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغَى‏، فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَّيِّنًا لَّعَلَّهُ يَتَذَكَّرُ أَوْ يخْشىَ‏؛ با هم به سوى فرعون برويد كه طغيان كرده است. با او به نرمى سخن گوييد شايد به خود آيد و يا بترسد.(8)

بنابراین اگر چه عفو و بخشش در متون اسلامی بسیار مورد توجه قرار گرفته و به آن توصیه شده است، با این وجود، از بخشش نابجا نیز نهی شده و انسان باید با در نظر گرفتن مصالح فردی و اجتماعی اقدام به بخشش کند.


[/HR]1. بقره‏: 194.
2.
وَ لْيَعْفُوا وَ لْيَصْفَحُوا أَ لا تُحِبُّونَ أَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحيمٌ؛ بايد عفو كنند و گذشت نمايند. آيا دوست نداريد خداوند شما را ببخشد در حالى كه خداوند، بخشنده و مهربان است.(نور: 22)
3.
الَّذينَ يُنْفِقُونَ فِي السَّرَّاءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ الْكاظِمينَ الْغَيْظَ وَ الْعافينَ عَنِ النَّاسِ وَ اللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنينَ؛ آنان كه در گشايش و تنگدستى انفاق مى‏ كنند و خشم خود را فرو مى‏ برند و از خطاى مردم مى‏ گذرند، و خدا نيكوكاران را دوست مى‏ دارد.(آل عمران: 134)‏
4. رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله):‏
عَلَيْكُمْ بِالْعَفْوِ فَإِنَّ الْعَفْوَ لَا يَزِيدُ الْعَبْدَ إِلَّا عِزّاً فَتَعَافَوْا يُعِزَّكُمُ اللَّهُ؛ عفو و بخشش را فراموش نکنید، زیرا عفو به عزت انسان می افزاید. پس یکدیگر را عفو کنید تا خدا به شما عزت دهد.(الكافي؛ ج‏2 ؛ ص108)
5.
وَ أَنْ تَعْفُوا أَقْرَبُ لِلتَّقْوى‏؛ و گذشت كردن شما به پرهيزكارى نزديك‏تر است‏(بقره: 237)
6. کنز الفوائد، ج2 ، ص182؛ بحار الانوار، ج74، ص419.
7. الدرة الباهرة من الأصداف الطاهرة؛ النص ؛ ص18؛ نهج حديدي، ج ۲۰، ص ۳۳۰.
8.
[=Arial Black]طه:43-44.

[="Arial Black"][="Blue"]

بسم الله الرحمن الرحیم



سوال:
آیا عفو و بخشش مجرمان سابقه دار که مرتکب چندین خلاف شده اند، از نظر اسلام صحیح است؟

پاسخ:
[=Arial Black]برای رسیدن به پاسخ مناسب، ذکر دو مقدمه لازم است:
1.در مواردی که شخصی به انسان ضرری وارد می کند، حق اولیه شخص زیان دیده، قصاص و باز پس گرفتن حقوق از بین رفته است، همانطور که خداوند می فرماید: الشَّهْرُ الْحَرامُ بِالشَّهْرِ الْحَرامِ وَ الْحُرُماتُ قِصاصٌ فَمَنِ اعْتَدى‏ عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدى‏ عَلَيْكُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقينَ؛ ماه حرام در برابر ماه حرام است و براى شكستن حرمتها قصاص هست و هر كه به شما تعدّى كرد به مانند آن بر او تعدّى كنيد و از خدا بترسيد و بدانيد كه خداوند با اهل تقوى است.(1)
2.در فرض تحقق ضررهای جانی یا مالی، حق ثانویه انسان، بخشش و گذشت است که برای آن منافع متعددی برای شاکی، متشاکی و جامعه بیان شده است، مانند: جلب رضایت و مغفرت خداوند(2)، قرار گرفتن در جایگاه نیکوکاران(3)، دست یابی به عزت الهی(4) و البته تقوا(5‏)، اصلاح مجرم و ...

بنابراین حق اولیه انسان قصاص و رسیدن به حقِ از دست رفته است، اما با توجه به منافعی که بخشش دارد، با گذشت انسان از حق خود، می تواند به منافع پایداری که در مقدمه دوم اشاره شد، برسد. اما عفو و بخشش زمانی اولویت دارد که باعث ضررهای اجتماعی و یا فردی نگردد. بدین ترتیب اینطور نیست که از نظر اخلاقی، بخشش همیشه پسندیده باشد. به همین دلیل امیر المومنین(علیه السلام) می فرماید: ألعَفوُ یُفسِدُ مِنَ اللَّئیمِ بِقَدر إصلاحِهِ مِنَ الکَریمِ؛ عفو و گذشت به همان اندازه که در اصلاح شخص بزرگوار موّثر است شخص فرومایه را تباه می کند.(6) و یا حضرت(علیه السلام) در جای دیگر می فرماید: العَفْوُ عَنِ المُقِرِّ لاعَنِ المُصِرِّ؛ عفو و گذشت سزاوار كسي است كه به خطاهاي خود اعتراف و اقرار مي‌كند نه آن كسي كه از تقصيرات و خطاهايش دست‌بردار نيست.(7) بنابراین حتی ممکن است بخشش نابجا باعث فاسد شدنِ مجرم شود، چه رسد به جامعه!
با این توضیح، هنگام بخشش، انسان باید مصالح خود، مجرم و جامعه را در نظر بگیرد. بطوری که برای سوالات زیر جواب قانع کننده ای داشته باشد:
آیا بخشش من باعث اصلاحِ مجرم خواهد شد؟
آیا بخشش من ضرری را متوجه جامعه و اطرافیان نمی کند؟
آیا این عفو باعث از بین رفتن جرم در جامعه می شود یا به گسترش آن کمک می کند؟
البته این نکته را هم در نظر داشته باشید که صرفِ سابقه دار بودن کسی دلیل بر عدم اصلاح او نیست. بلکه حتی در اینصورت هم باید امکان اصلاح را بررسی کرد. چرا که خداوند متعال حتی فرعون را هم قابل هدایت دانسته و خطاب به حضرت موسی و هارون(علیهما السلام)می فرماید: اذْهَبَا إِلىَ‏ فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغَى‏، فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَّيِّنًا لَّعَلَّهُ يَتَذَكَّرُ أَوْ يخْشىَ‏؛ با هم به سوى فرعون برويد كه طغيان كرده است. با او به نرمى سخن گوييد شايد به خود آيد و يا بترسد.(8)

بنابراین اگر چه عفو و بخشش در متون اسلامی بسیار مورد توجه قرار گرفته و به آن توصیه شده است، با این وجود، از بخشش نابجا نیز نهی شده و انسان باید با در نظر گرفتن مصالح فردی و اجتماعی اقدام به بخشش کند.


[/HR]1. بقره‏: 194.
2.
وَ لْيَعْفُوا وَ لْيَصْفَحُوا أَ لا تُحِبُّونَ أَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحيمٌ؛ بايد عفو كنند و گذشت نمايند. آيا دوست نداريد خداوند شما را ببخشد در حالى كه خداوند، بخشنده و مهربان است.(نور: 22)
3.
الَّذينَ يُنْفِقُونَ فِي السَّرَّاءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ الْكاظِمينَ الْغَيْظَ وَ الْعافينَ عَنِ النَّاسِ وَ اللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنينَ؛ آنان كه در گشايش و تنگدستى انفاق مى‏ كنند و خشم خود را فرو مى‏ برند و از خطاى مردم مى‏ گذرند، و خدا نيكوكاران را دوست مى‏ دارد.(آل عمران: 134)‏
4. رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله):‏
عَلَيْكُمْ بِالْعَفْوِ فَإِنَّ الْعَفْوَ لَا يَزِيدُ الْعَبْدَ إِلَّا عِزّاً فَتَعَافَوْا يُعِزَّكُمُ اللَّهُ؛ عفو و بخشش را فراموش نکنید، زیرا عفو به عزت انسان می افزاید. پس یکدیگر را عفو کنید تا خدا به شما عزت دهد.(الكافي؛ ج‏2 ؛ ص108)
5.
وَ أَنْ تَعْفُوا أَقْرَبُ لِلتَّقْوى‏؛ و گذشت كردن شما به پرهيزكارى نزديك‏تر است‏(بقره: 237)
6. کنز الفوائد، ج2 ، ص182؛ بحار الانوار، ج74، ص419.
7. الدرة الباهرة من الأصداف الطاهرة؛ النص ؛ ص18؛ نهج حديدي، ج ۲۰، ص ۳۳۰.
8.
طه:43-44.
موضوع قفل شده است