جمع بندی دو سوال در مورد تهذیب نفس

تب‌های اولیه

14 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
دو سوال در مورد تهذیب نفس

با سلام
بنده دو سوال دارم دیدم مرتبط هستند گفتم در یک تاپیک بپرسم
1- شروع تهذیب نفس از کدام صفت است؟ فرض کنید فردی 20 صفت رزیله دارد از کجا باید شروع کند؟
2- آیا باید تهذیب همزمان باشه؟ یعنی روی تمام صفات رزیله با هم تمرکز کرد یا نه مثلا یکی رو حذف کنیم بعد دیگری؟
مثلا اگر صفت حسد و بد زبانی داریم اول روی حسد کار کنیم و خیلی برایمان مهم نباشد گناه زبانی انجام میدهیم یا نه وقتی حسد حل شد برویم سراغ بد زبانی یا هر دو صفت همزمان باید حذف شود؟
و اینکه آیا قبل اصلاح نفس مقدمه ای باید انجام داد؟
با تشکر

با نام و یاد دوست





کارشناس بحث: استاد نسیم رحمت

جوجه اردک زشت;934753 نوشت:
1- شروع تهذیب نفس از کدام صفت است؟ فرض کنید فردی 20 صفت رزیله دارد از کجا باید شروع کند؟
2- آیا باید تهذیب همزمان باشه؟ یعنی روی تمام صفات رزیله با هم تمرکز کرد یا نه مثلا یکی رو حذف کنیم بعد دیگری؟
مثلا اگر صفت حسد و بد زبانی داریم اول روی حسد کار کنیم و خیلی برایمان مهم نباشد گناه زبانی انجام میدهیم یا نه وقتی حسد حل شد برویم سراغ بد زبانی یا هر دو صفت همزمان باید حذف شود؟
و اینکه آیا قبل اصلاح نفس مقدمه ای باید انجام داد؟

1. طبق بیانی تهذيب نفس در سه مرحله انجام مي ‏گيرد:
در مرحله اوّل (تخليه)، سالک مأموريت دارد باطن خود را از اخلاق و صفات زشت و رذيله مانند بخل و حسد و کبر و غرور و ريا و دنيا خواهي خالي کرده و ويروس‌هاي فساد را از آن بزدايد.
در مرحله دوم (تجليه)، وظيفه دارد درون را جلا داده و صيقلي کند، تا آماده دريافت فضايل و صفات شايسته و پاک گردد.
در مرحله سوم (تحليه)، به جاي ويروس‌هاي وجين شده، باغچه دل و درون را با صفاتي مثل تقوا و تواضع و فروتني و ايثار و فداکاري و شجاعت و حقيقت خواهي زينت دهد و اين درخت‌هاي پاک را در آن کشت نمايد.(1)

2. در مرحله تخلیه یعنی زدودن و پاک کردن باطن از اخلاق و صفات زشت و رذيله مانند بخل و حسد و کبر و غرور و ... از هر جا شروع کنیم خوب است اما برخی از رذایل ریشه در رذیله دیگری دارند لذا ابتداباید ریشه آن ها را شناخت و از بین برد، بعد نوبت به خود ایشان می رسد.
زیرا اصلاح ريشه ها و برطرف ساختن انگيزه ها جزئی از درمان است. هنگامى که مى گوئيم انگيزه جدال و تکبر، برترى جويى، خودنمائى، حسد، انتقام جوئى، دنياپرستى، تعصب و لجاجت است، اگر بتوانيم اين صفات رذيله را از خود درو سازيم، صفت جدال ريشه کن مى شود. با وجود آن صفات درون جان، از بين بردن اين صفت رذيله بسيار مشکل است.

برخی از رذایل منشأ براي رذایل اخلاقی دیگر و گناهان بسياري هستند، نظیر دروغ گویی؛ بدیهی است اگر بخواهیم آن نقایص برطرف شود دروغ بر بقیه مقدم است. اما خود دروغ گویی ریشه هایی دارد که آنها باید خشکانده شوند تا دروغ ترک شود. چرا که تا ريشه ها قطع نشود، اين نهال شوم همچنان پابرجاست.
مثلا اگر انگيزه دروغ گويى ضعف ايمان است، بايد پايه هاى ايمان را تقويت کرد، خدا را قادر بر همه چيز دانست، رزق و روزى و موفقيت و عزّت و آبرو را به دست او بدانيم،تا ضعف هايى که سبب توسل به دروغ مى شود برطرف گردد.
اگر انگيزه آن حسد و بخل و کبر و غرور است، بايد به درمان آن ها پرداخت.

اگر ريشه ها تدريجاً قطع شود، چيزى جز صداقت و راستى باقى نخواهد ماند. و اگر دروغ گویی ترک شود بسیاری از رذایل دیگر ترک خواهد شد.

3. برای ترک رذایل باید گام گام قدم برداشت. نمیشه چند کار رو همزمان انجام داد. بايد به تدريجي بودن و آموزش گام به گام، توجه ويژه اي داشت. تعجیل در رسیدن به مطلوب از اموري است که سبب دلزدگي فرد نسبت به سیر و سلوک مي شود و بايد از آن پرهيز کرد.

پی نوشت :
1. قائمي، علي، مباني تربيت و اخلاق اسلامي، ص 345 ـ 346

نسیم رحمت;934996 نوشت:
در مرحله تخلیه یعنی زدودن و پاک کردن باطن از اخلاق و صفات زشت و رذيله مانند بخل و حسد و کبر و غرور و ... از هر جا شروع کنیم خوب است اما برخی از رذایل ریشه در رذیله دیگری دارند لذا ابتداباید ریشه آن ها را شناخت و از بین برد، بعد نوبت به خود ایشان می رسد.
زیرا اصلاح ريشه ها و برطرف ساختن انگيزه ها جزئی از درمان است. هنگامى که مى گوئيم انگيزه جدال و تکبر، برترى جويى، خودنمائى، حسد، انتقام جوئى، دنياپرستى، تعصب و لجاجت است، اگر بتوانيم اين صفات رذيله را از خود درو سازيم، صفت جدال ريشه کن مى شود. با وجود آن صفات درون جان، از بين بردن اين صفت رذيله بسيار مشکل است.

برخی از رذایل منشأ براي رذایل اخلاقی دیگر و گناهان بسياري هستند، نظیر دروغ گویی؛ بدیهی است اگر بخواهیم آن نقایص برطرف شود دروغ بر بقیه مقدم است. اما خود دروغ گویی ریشه هایی دارد که آنها باید خشکانده شوند تا دروغ ترک شود. چرا که تا ريشه ها قطع نشود، اين نهال شوم همچنان پابرجاست.
مثلا اگر انگيزه دروغ گويى ضعف ايمان است، بايد پايه هاى ايمان را تقويت کرد، خدا را قادر بر همه چيز دانست، رزق و روزى و موفقيت و عزّت و آبرو را به دست او بدانيم،تا ضعف هايى که سبب توسل به دروغ مى شود برطرف گردد.
اگر انگيزه آن حسد و بخل و کبر و غرور است، بايد به درمان آن ها پرداخت.

اگر ريشه ها تدريجاً قطع شود، چيزى جز صداقت و راستى باقى نخواهد ماند. و اگر دروغ گویی ترک شود بسیاری از رذایل دیگر ترک خواهد شد.


با سلام مجدد
بنده هم بحثم همینجاست این بحث که یک سری رذایل ریشه بقیه هستند
خوب شما به یک مورد دروغگویی اشاره کردید الان سوال من همینه این ریشه ها کدام هستند؟ بالاخره اسلام که میخواد راه رو نشون بده باید گفته باشه از کجا شروع کنیم کدام ریشه کدام صفت
آیا ترتیبی برای اصلاح صفات معین نشده؟ یعنی دقیقا مشخص باشه مرحله به مرحله از کجا باید شروع کرد؟

نسیم رحمت;934996 نوشت:
برای ترک رذایل باید گام گام قدم برداشت. نمیشه چند کار رو همزمان انجام داد. بايد به تدريجي بودن و آموزش گام به گام، توجه ويژه اي داشت. تعجیل در رسیدن به مطلوب از اموري است که سبب دلزدگي فرد نسبت به سیر و سلوک مي شود و بايد از آن پرهيز کرد.

سوال دیگه بنده همین بود فرض کنید بنده 5 صفت رذیله دارم. دارم روی یکی از اون ها کار میکنم مثلا دروغ گویی و بد دهنی یک روز بلند میشوم با خودم عهد میکنم امروز دروغ نگم
در طول روز خودم رو کنترل میکنم و آ خر شب هم محاسبه عمل اما ممکنه در طول روز فحش بدم آیا توجه ای به این گناه نداشته باشم و به خودم بگم اول دروغگویی حل بشه بعد میام سراغ این؟
یا نه بالاخره باید ی مقدار هم مواظبت نسبت به بد دهنی هم باشد چون بالاخره گناه هست رذیله هست اثر دارد بنده از فرمایش شما میفهمم که خیلی نباید به سایر گناهان توجه کرد موقع اصلاح یک صفت بد
درست متوجه شدم؟
با تشکر

باسمه الغفّار

سلام علیکم

جوجه اردک زشت;934997 نوشت:
بالاخره اسلام که میخواد راه رو نشون بده باید گفته باشه از کجا شروع کنیم

"یا ایها الذین امنوا اتقوا الله وقولوا قولا سدیدا":

(ای کسانیکه ایمان آورده اید از خدا بترسید و سخن سنجیده بگویید) احزاب/ 70

"یصلح لکم اعمالکم ویغفر لکم ذنوبکم ومن یطع الله ورسوله فقدفازفوزا عظیما":

(تا خدا اعمالتان را اصلاح کند و گناهانتان را بیامرزد و هر کس خدا ورسولش را اطاعت کند مسلما به رستگاری عظیمی نایل شده است )احزاب/72

آیات فوق ناظر بر این است که اگر زبان اصلاح شود سایر اعمال نیز اصلاح خواهد شد.

[="Arial Narrow"]با سلام‌و عرض ادب
با تشکر‌از کارشناس محترم و‌دوست عزیزی که این سوال رو‌مطرح کردند.

نقل قول:
در مرحله اوّل (تخليه)، سالک مأموريت دارد باطن خود را از اخلاق و صفات زشت و رذيله مانند بخل و حسد و کبر و غرور و ريا و دنيا خواهي خالي کرده و ويروس‌هاي فساد را از آن بزدايد.
در مرحله دوم (تجليه)، وظيفه دارد درون را جلا داده و صيقلي کند، تا آماده دريافت فضايل و صفات شايسته و پاک گردد.

مرحله اول که مشخصه. یعنی ترک گناه.
مرحله دوم، یعنی از بین رفتن آثار گناه ؟‌مرحله دوم کمی توضیح دهین
باتشکر
یا‌علی

جوجه اردک زشت;934997 نوشت:
خوب شما به یک مورد دروغگویی اشاره کردید الان سوال من همینه این ریشه ها کدام هستند؟ بالاخره اسلام که میخواد راه رو نشون بده باید گفته باشه از کجا شروع کنیم کدام ریشه کدام صفت
آیا ترتیبی برای اصلاح صفات معین نشده؟ یعنی دقیقا مشخص باشه مرحله به مرحله از کجا باید شروع کرد؟

هر رذیله ریشه مخصوص خود را دارد.ترتیب خاصی لازم نیست. الا در هر رذیله با ریشه اون مبارزه کردن. انتظار ندارید بنده این جا کل کتاب های اخلاق علما را مطرح کنم. طبعا لازم است شما در این زمینه مطالعاتی داشته باشید. نمی دانم سن و تحصیلات شما چقدر است اما به صورت کلی کتاب "بهشت اخلاق" اثر آقای مهدی نیلی پور به شما کمک موثری خواهد کرد تا ریشه رذایل اخلاقی را بشناسید و برطرف کنید.

جوجه اردک زشت;934997 نوشت:
سوال دیگه بنده همین بود فرض کنید بنده 5 صفت رذیله دارم. دارم روی یکی از اون ها کار میکنم مثلا دروغ گویی و بد دهنی یک روز بلند میشوم با خودم عهد میکنم امروز دروغ نگم
در طول روز خودم رو کنترل میکنم و آ خر شب هم محاسبه عمل اما ممکنه در طول روز فحش بدم آیا توجه ای به این گناه نداشته باشم و به خودم بگم اول دروغگویی حل بشه بعد میام سراغ این؟
یا نه بالاخره باید ی مقدار هم مواظبت نسبت به بد دهنی هم باشد چون بالاخره گناه هست رذیله هست اثر دارد بنده از فرمایش شما میفهمم که خیلی نباید به سایر گناهان توجه کرد موقع اصلاح یک صفت بد
درست متوجه شدم؟


بله درسته. اما نه به معنای بی توجهی کامل بلکه بیشتر انرژی برای حل مشکل رذیله ای باشد که تحت برنامه باید ترک شود.

Amir.Ali.molaei;935000 نوشت:
مرحله دوم، یعنی از بین رفتن آثار گناه ؟‌مرحله دوم کمی توضیح دهین


هم از بین بردن آثار گناه و هم زمینه سازی برای مرحله بعد.
البته برخی از علمای با توجه به نزدیک بودن این مرحله به مرحله اول و دوم و اشتراک او در مرحله اول و سوم، فقط دومرحله را بیان کرده اند. تخلیه و تحلیه.

نسیم رحمت;934996 نوشت:
1. طبق بیانی تهذيب نفس در سه مرحله انجام مي ‏گيرد:
در مرحله اوّل (تخليه)، سالک مأموريت دارد باطن خود را از اخلاق و صفات زشت و رذيله مانند بخل و حسد و کبر و غرور و ريا و دنيا خواهي خالي کرده و ويروس‌هاي فساد را از آن بزدايد.
در مرحله دوم (تجليه)، وظيفه دارد درون را جلا داده و صيقلي کند، تا آماده دريافت فضايل و صفات شايسته و پاک گردد.
در مرحله سوم (تحليه)، به جاي ويروس‌هاي وجين شده، باغچه دل و درون را با صفاتي مثل تقوا و تواضع و فروتني و ايثار و فداکاري و شجاعت و حقيقت خواهي زينت دهد و اين درخت‌هاي پاک را در آن کشت نمايد.(1)

سلام مجدد
خیلی ممنون از پاسختون
تقریبا متوجه شدم فرمایشات شما رو فقط یک سوالی
با توجه به این سه مرحله که فرمودید حتما اول باید تمام صفات بد برطرف بشه بعد صفات خوب جایگزین اون ها بشه؟
یا نه امکانش هست هم زمان برخی صفات خوب رو هم تمرین کرد این رو از اون جهت میپرسم که خوب اصلاح تمام صفات بد به نظر زمان زیادی میخواد و عمر محدود هست
با تشکر

[="Arial Narrow"]

نسیم رحمت;935095 نوشت:

هم از بین بردن آثار گناه و هم زمینه سازی برای مرحله بعد.
البته برخی از علمای با توجه به نزدیک بودن این مرحله به مرحله اول و دوم و اشتراک او در مرحله اول و سوم، فقط دومرحله را بیان کرده اند. تخلیه و تحلیه.

سپاسگزارم@};-

جوجه اردک زشت;935118 نوشت:
سلام مجدد
خیلی ممنون از پاسختون
تقریبا متوجه شدم فرمایشات شما رو فقط یک سوالی
با توجه به این سه مرحله که فرمودید حتما اول باید تمام صفات بد برطرف بشه بعد صفات خوب جایگزین اون ها بشه؟
یا نه امکانش هست هم زمان برخی صفات خوب رو هم تمرین کرد این رو از اون جهت میپرسم که خوب اصلاح تمام صفات بد به نظر زمان زیادی میخواد و عمر محدود هست
با تشکر

طبعا تا فضای خالی نباشه نمیشه چیزی رو در جایی قرار داد. در این خصوص هم باید ابتدا رذایل اخلاقی را ترک کرد بعد که فضا خالی شد فضائل اخلاقی رو جایگزین کرد. اما لازم نیست همه رذیله کاملا ترک شود و بعد همه فضیلت اخلاقی جایگزین آن. باید نسبی اقدام کرد. یعنی به مرور زمان به جای ترک هر بخش از رذیله، بخشی از فضیلت را جایگزین کرد. مثلا در هفته اول از بین ده دروغ 3 تا رو ترک و 3 سخن راستگویی را جایگزین کرد. اصولا با ترک هر مقدار از رذایل ، بخشی از فضائل جایگزین آن می شود.

نسیم رحمت;935415 نوشت:
طبعا تا فضای خالی نباشه نمیشه چیزی رو در جایی قرار داد. در این خصوص هم باید ابتدا رذایل اخلاقی را ترک کرد بعد که فضا خالی شد فضائل اخلاقی رو جایگزین کرد. اما لازم نیست همه رذیله کاملا ترک شود و بعد همه فضیلت اخلاقی جایگزین آن. باید نسبی اقدام کرد. یعنی به مرور زمان به جای ترک هر بخش از رذیله، بخشی از فضیلت را جایگزین کرد. مثلا در هفته اول از بین ده دروغ 3 تا رو ترک و 3 سخن راستگویی را جایگزین کرد. اصولا با ترک هر مقدار از رذایل ، بخشی از فضائل جایگزین آن می شود.

خیلی ممنون از شما
بنده دیگه سوالی ندارم

پرسش:
شروع تهذیب نفس از کدام صفت است؟ آیا باید تهذیب همزمان باشه؟ یعنی روی تمام صفات رزیله با هم تمرکز کرد یا نه مثلا یکی رو حذف کنیم بعد دیگری؟


پاسخ:

1. طبق بیانی تهذيب نفس در سه مرحله انجام مي ‏گيرد:
در مرحله اوّل (تخليه)، سالک مأموريت دارد باطن خود را از اخلاق و صفات زشت و رذيله مانند بخل و حسد و کبر و غرور و ريا و دنيا خواهي خالي کرده و ويروس‌هاي فساد را از آن بزدايد.
در مرحله دوم (تجليه)، وظيفه دارد درون را جلا داده و صيقلي کند، تا آماده دريافت فضايل و صفات شايسته و پاک گردد.
در مرحله سوم (تحليه)، به جاي ويروس‌هاي وجين شده، باغچه دل و درون را با صفاتي مثل تقوا و تواضع و فروتني و ايثار و فداکاري و شجاعت و حقيقت خواهي زينت دهد و اين درخت‌هاي پاک را در آن کشت نمايد.(1)

2. در مرحله تخلیه یعنی زدودن و پاک کردن باطن از اخلاق و صفات زشت و رذيله مانند بخل و حسد و کبر و غرور و ... از هر جا شروع کنیم خوب است اما برخی از رذایل ریشه در رذیله دیگری دارند لذا ابتداباید ریشه آن ها را شناخت و از بین برد، بعد نوبت به خود ایشان می رسد.
زیرا اصلاح ريشه ها و برطرف ساختن انگيزه ها جزئی از درمان است. هنگامى که مى گوئيم انگيزه جدال و تکبر، برترى جويى، خودنمائى، حسد، انتقام جوئى، دنياپرستى، تعصب و لجاجت است، اگر بتوانيم اين صفات رذيله را از خود درو سازيم، صفت جدال ريشه کن مى شود. با وجود آن صفات درون جان، از بين بردن اين صفت رذيله بسيار مشکل است.

با توجه به این دو نکته :
برخی از رذایل منشأ براي رذایل اخلاقی دیگر و گناهان بسياري هستند، نظیر دروغ گویی؛ بدیهی است اگر بخواهیم آن نقایص برطرف شود دروغ بر بقیه مقدم است. اما خود دروغ گویی ریشه هایی دارد که آنها باید خشکانده شوند تا دروغ ترک شود. چرا که تا ريشه ها قطع نشود، اين نهال شوم همچنان پابرجاست.
مثلا اگر انگيزه دروغ گويى ضعف ايمان است، بايد پايه هاى ايمان را تقويت کرد، خدا را قادر بر همه چيز دانست، رزق و روزى و موفقيت و عزّت و آبرو را به دست او بدانيم،تا ضعف هايى که سبب توسل به دروغ مى شود برطرف گردد.
اگر انگيزه آن حسد و بخل و کبر و غرور است، بايد به درمان آن ها پرداخت.

اگر ريشه ها تدريجاً قطع شود، چيزى جز صداقت و راستى باقى نخواهد ماند. و اگر دروغ گویی ترک شود بسیاری از رذایل دیگر ترک خواهد شد.

3. برای ترک رذایل باید گام گام قدم برداشت. نمیشه چند کار رو همزمان انجام داد. بايد به تدريجي بودن و آموزش گام به گام، توجه ويژه اي داشت. تعجیل در رسیدن به مطلوب از اموري است که سبب دلزدگي فرد نسبت به سیر و سلوک مي شود و بايد از آن پرهيز کرد.

پی نوشت :
1. قائمي، علي، مباني تربيت و اخلاق اسلامي، ص 345 ـ 346

موضوع قفل شده است