دوگانگي مبدأ هستي
تب‌های اولیه
با سلام
پنج گروه از مخالفين اسلام كه هر گروه پنج نفر و جمعاً 25 نفر بودند، باهم تفاهم كردند و هم رأي شدند كه به حضور پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ شرفياب شده و به بحث و مناظره بپردازند.
اين گروه‌ها عبارت بودند از: يهودي، مسيحي، مادّي، مانُوي و بت‌پرست.
اين‌ها در مدينه به حضور پيامبر آمدند، دور پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ را گرفتند، پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ با كمال خوش‌روئي، به آن‌ها اجازه داد كه بحث را شروع كنند.
گروه دوگانه پرست به پيش آمده گفتند:
«ما معتقديم جهان دو مرّبي و تدبير كننده و دو مبدء دارد يكي مبدء نور و ديگري مبدء ظلمت، براي مناظره به اين‌جا آمده‌ايم، اگر در اين بحث با ما هم عقيده شدي كه البتّه برتري و سبقت با ما است و در صورت مخالفت، با تو مخالف خواهيم شد.»
پيامبر اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ به آن‌ها فرمود: شما از چه نظر اين عقيده را داريد؟
دوگانه پرستان: ما مي‌بينيم جهان از دو بخش تشكيل شده يا خير و نيكو است و يا شرّ و بد، معلوم است كه اين دو ضد هم هستند از اين رو معتقديم كه هر يك خالق جداگانه دارند زيرا يك خالق، دو عمل ضدّ هم را انجام نمي‌دهد،
به‌عنوان مثال: محال است برف ايجاد حرارت كند چنان‌كه محال است آتش ايجاد سردي كند، از اين رو ثابت كرديم كه در جهان دو آفريدگار قديم يكي نور (مبدء نيكي‌ها) و ديگري ظلمت (مبدء بدي‌ها) وجود دارد.
پيامبر: آيا شما تصديق مي‌كنيد كه در جهان رنگ‌هاي گوناگون از سياه، سفيد، سرخ، زرد، سبز و كبود هست و هر كدام ضد ديگري است، زيرا دو رقم از آن‌ها در يك‌جا جمع نمي‌شوند، چنان‌كه حرارت و سردي دو ضدّند و محال است در يك جا جمع شوند؟!
دوگانه پرستان: آري تصديق مي‌كنيم!
پيامبر: پس چرا به شمارة هر رنگي، معتقد به يك خدا نيستيد؟ مگر به عقيدة شما هر ضدّي، خالق مستقل ندارد؟
بنابراين چرا به تعداد ضدها نمي‌گوئيد خالق وجود دارد؟
دوگانه پرستان در برابر اين سؤال دندانشكن در ماندند و در فكر فرو رفتند.
پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ دنبال سخن را گرفت و فرمود: به عقيدة شما، چگونه نور و ظلمت دست به دست هم دادند و اين جهان را اداره مي‌كنند با اين‌كه طبيعت نور صعود و ترقّي است و طبيعت ظلمت، تنزّل و فرود است، آيا دو مردي كه يكي به طرف شرق مي‌رود و ديگري به طرف غرب، به عقيدة شما ممكن است اين دو در حالي كه پيوسته اين‌گونه در حركتند، در يك‌جا جمع بشوند؟
دوگانه پرستان: نه امكان ندارد.
پيامبر: بنابراين، چگونه نور و ظلمت كه در دو خط متضاد هستند دست به دست هم دادند و با هم به تدبير و ادارة جهان پرداختند، آيا چنين چيزي امكان دارد كه جهان از دو عاملي كه ضدّ هم هستند پديد آيد؛ مسلّماً ممكن نيست، پس اين دو، مخلوق و حادث‌اند و در تحت تدبير خداوند قادر و قديم مي‌باشند.
دوگانه‌پرستان در بن بست جواب خلل ناپذير پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ قرار گرفتند سرها را پائين افكنده گفتند: به ما فرصتي بده تا در اين باره بينديشيم![1]
[1] ـ احتجاج طبرسي، ص 27و 38 ـ 39، نشر اسوه.